De afgelopen maanden hebben het Rijk en medeoverheden intensieve gesprekken gevoerd om invulling te geven aan onze gezamenlijke verantwoordelijkheid. Jeugdzorg en de financiële situatie van gemeenten zijn daarbij nadrukkelijk onderwerp van gesprek geweest met gemeenten.
Het kabinet zet in op goede en beheersbare jeugdzorg en een gezonde financiële positie voor gemeenten. Voor 2025 tot en met 2027 komt daarom in totaal circa 3 miljard euro cumulatief beschikbaar voor jeugdzorg en gemeenten (zie tabel 11), waarvan ook middelen voor de terugval in 2026 in het Gemeentefonds. Verder worden de maatregelen uit de Hervormingsagenda Jeugd versterkt op inhoud en beheersbaarheid en vanaf 2028 worden aanvullende maatregelen uitgewerkt. Hierover worden met gemeenten afspraken gemaakt, waarbij ook wordt verwacht dat zij werken aan een adequate en doelmatige uitvoering van de Jeugdwet. In figuur 6 staat weergegeven hoe het Gemeentefonds (nominaal, dus inclusief accres) zich ontwikkelt de komende jaren.
In miljoenen euro's ( - is saldoverbeterend) | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
|---|---|---|---|---|---|---|
Reeks Gemeenten/Jeugd | 414 | 1.312 | 1.283 | ‒ 9 | ‒ 7 | 3 |
1. w.v. Demping terugval gemeentefonds 2026 | ‒ | 400 | 422 | 412 | 414 | 424 |
2. wv. Tekorten voor rekening rijk | 414 | 414 | 414 | 414 | 414 | 414 |
3. wv. Groeipad maatregelen HA | ‒ | 498 | 447 | ‒ | ‒ | ‒ |
4. wv. Eigen bijdrage Jeugdzorg | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ 260 | ‒ 260 | ‒ 260 |
5. wv. Sturen op trajectduur jeugdzorg | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ 68 | ‒ 68 | ‒ 68 |
6. wv. Indexeren opbrengst hervormingsagenda | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ 507 | ‒ 507 | ‒ 507 |
1. Demping terugval gemeentefonds 2026
Er wordt structureel 424 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de terugval in het Gemeentefonds vanaf 2026.
2. Tekorten voor rekening rijk
De deskundigencommissie Van Ark adviseert om het tekort in het budget voor jeugdzorg in gelijke delen te verdelen over Rijk en gemeente. De structurele kosten voor het Rijk zijn 414 miljoen euro.
3. Groeipad maatregelen Hervormingsagenda
Het ingroeipad van de maatregelen van de Hervormingsagenda wordt verzacht. De volledige besparing van de Hervormingsagenda wordt in 2028 gerealiseerd.
4. Eigen bijdrage jeugdzorg
Er wordt een eigen bijdrage ingevoerd voor jeugdzorg per 1 januari 2028. De maatregel moet 260 miljoen euro opleveren.
5. Sturen op trajectduur jeugdzorg
Rijk en gemeenten gaan met de sector afspraken maken over hoe we beter kunnen sturen op trajectduur. Deze maatregel moet 68 miljoen euro opleveren vanaf 2028.
6. Indexeren opbrengst hervormingsagenda
De besparingsopgave van de Hervormingsagenda is in prijs- en volumepeil 2019 ingeboekt. Er is een hogere besparing te veronderstellen aangezien prijs en volume sinds 2019 zijn gestegen.
Hiernaast werken Rijk en de VNG door aan nieuwe financiële arrangementen voor Jeugdzorg en de Wet maatschappelijke ondersteuning die (beter) aansluiten bij de (financieel) bestuurlijke verhoudingen en meer duidelijkheid en voorspelbaarheid voor beide partijen bieden. In afwachting van deze uitwerking is voor Wmo bij Voorjaarsnota 2024 een reeks van jaarlijks 75 miljoen euro oplopend naar 300 miljoen euro in 2029 gereserveerd voor aanvullende indexatie voor demografie/vergrijzing. Het kabinet voegt hier voor 2030 een extra tranche van 75 miljoen euro aan toe. Voor 2030 is daarmee nu 375 miljoen euro gereserveerd, structureel.
Tot slot worden in de Voorjaarsnota ook andere mutaties gedaan die medeoverheden raken. Deze staan toegelicht in de verticale toelichting bij begrotingshoofdstukken 50 en 51 (gemeente- en provinciefonds).
Figuur 6 Ontwikkeling gemeentefonds inclusief accres
Bron: ministerie van Financiën