Omschrijving van de samenhang met het beleid
Op dit artikel worden de producten op het gebied van Spoorwegen verantwoord. Het productartikel Spoorwegen is gerelateerd aan de beleidsdoelstellingen en beleidsinstrumenten zoals beschreven in het jaarverslag Hoofdstuk XII over 2013 bij beleidsartikel 16 Spoor.
| 13. Spoorwegen | Realisatie | Oorspronkelijk vastgestelde begroting | Verschil | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2013 | 2013 | ||
| Verplichtingen | 771.360 | 2.538.710 | 2.017.923 | 2.050.436 | 2.727.691 | 1.562.567 | 1.165.124 | 1 |
| Uitgaven | 2.077.325 | 2.645.273 | 2.670.403 | 2.185.220 | 2.384.292 | 2.197.753 | 186.539 | |
| 13.02 Beheer, onderhoud en vervanging | 1.410.334 | 1.689.994 | 1.797.911 | 1.463.595 | 1.346.811 | 1.324.516 | 22.295 | |
| 13.02.01 Beheer, onderhoud en vervanging | 818.987 | 894.536 | 989.946 | 775.781 | 1.346.811 | 1.324.516 | 22.295 | 2 |
| 13.02.02 Grote onderhoudsprojecten | 383.168 | 490.667 | 398.608 | 387.822 | 0 | 0 | 0 | |
| 13.02.03 Rentelasten | 124.150 | 70.210 | 146.956 | 38.825 | 0 | 0 | 0 | |
| 13.02.04 Betuweroute | 39.068 | 77.565 | 59.262 | 52.059 | 0 | 0 | 0 | |
| 13.02.05 Kleine infra en overige projecten | 44.961 | 157.016 | 203.139 | 209.108 | 0 | 0 | 0 | |
| 13.03 Aanleg | 516.059 | 794.285 | 719.050 | 540.608 | 886.190 | 706.311 | 179.879 | |
| 13.03.01 Real.progr.personenvervoer | 490.627 | 772.352 | 701.011 | 527.978 | 801.687 | 595.685 | 206.002 | 3 |
| 13.03.02 Real.progr.goederenvervoer | 25.432 | 21.933 | 18.039 | 12.630 | 64.829 | 51.061 | 13.768 | 4 |
| 13.03.04 Verk. en planuitw.personenvervoer | 18.360 | 56.931 | – 38.571 | 5 | ||||
| 13.03.05 Verk. en planuitw.goederenvervoer | 1.314 | 2.634 | – 1.320 | 6 | ||||
| 13.04 Geintegreerde contractvormen/PPS | 133.760 | 121.510 | 125.768 | 129.943 | 134.675 | 148.776 | – 14.101 | 7 |
| 13.05 Verkenningen en planuitwerkingen | 17.172 | 39.484 | 27.674 | 51.074 | 0 | 0 | 0 | |
| 13.05.01 Planuitw.progr. personenvervoer | 16.424 | 28.462 | 27.360 | 43.725 | 0 | 0 | 0 | |
| 13.05.02 Planuitw.progr. goederenvervoer | 748 | 11.022 | 314 | 7.349 | 0 | 0 | 0 | |
| 13.07 Rente en aflossing | 16.616 | 18.150 | – 1.534 | |||||
| 13.08 Investeringsruimte | 0 | 0 | 0 | |||||
| 13.09 Ontvangsten | 184.255 | 15.848 | 144.781 | 72.526 | 202.042 | 60.000 | 142.042 | 8 |
Toelichting
Ad 1) De verplichtingenrealisatie is hoger dan geraamd. Er is sprake van een aantal plussen en minnen ten opzichte van de oorspronkelijke raming. Hieronder worden de voornaamste oorzaken beschreven naast het feit dat juridische vastlegging van de BTW verhoging van 19% naar 21% per 1 oktober 2012 voor projecten in uitvoering in het 1e kwartaal 2013 heeft plaatsgevonden:
-
– Naar aanleiding van de aanbevelingen van de Tijdelijke Commissie Onderhoud en Innovatie Spoor zijn in de begroting 2013 de geoormerkte projecten (inclusief de restbudgetten vanaf kasjaar 2013) overgebracht vanuit het programma Beheer en Instandhouding naar het aanlegprogramma personenvervoer. Deze overboeking is abusievelijk volledig verwerkt op de verplichtingenruimte 2013 voor het programma Beheer en Instandhouding terwijl dit gelet op de werkwijze binnen dit programma meerjarig verwerkt had moeten worden. Hierdoor was de resterende verplichtingenruimte fors lager dan noodzakelijk voor de af te geven subsidiebeschikking. Daarnaast was ten tijde van het uitbrengen van de begroting 2013 voor deze projecten nog niet bekend wat de realisatie 2012 uiteindelijk zou worden binnen het programma Beheer en Instandhouding. Nadat deze realisatie helder was zijn de resterende gelden eveneens vanuit het programma Beheer, onderhoud en vervanging toegevoegd aan het aanlegprogramma. Dit betekende dat deze gelden als nieuwe aanvullende verplichting zijn vastgelegd op het aanlegprogramma. Met deze aanvullende verplichtingen voor onderstaande projecten kon in de begroting 2013 nog geen rekening worden gehouden:
-
• Uitvoeringsprogramma Geluid Emplacementen
-
• Reistijdverbetering Deventer Zijperron
-
• Fietsparkeren bij stations
-
• Toegankelijkheid stations
-
• Programma punctualiteits- en capaciteitsknelpunten
-
• Programma kleine functiewijzigingen
-
• Spoorwegovergang Soestdijkseweg
-
-
– Voor de projecten PHS Doorstroommaatregelen station Utrecht (DSSU), aanvulling Rijswijk-Schiedam en OV SAAL realisatie Cluster A was het de verwachting dat de subsidiebeschikking voor deze projecten nog eind 2012 zou worden verleend. De subsidieverlening heeft echter in het 1e kwartaal 2013 plaatsgevonden.
-
– Het projectbudget Hanzelijn is neerwaarts bijgesteld als gevolg van inleveren door ProRail van niet benodigd projectbudget onvoorzien en het verlagen van het projectbudget als gevolg van eerder gerealiseerde aanbestedingsmeevallers.
-
– Als gevolg van claims en meerwerk door de aannemer is voor het project Sporen in Arnhem een aanvullende, niet in de begroting 2013 geprognosticeerde, subsidiebeschikking verleend aan ProRail.
Ad 2) In 2013 is er € 22 miljoen meer subsidie aan ProRail betaald dan oorspronkelijk was begroot. Deze hogere betaling hangt voornamelijk samen met het naar voren gehaalde onderhoud, zoals gemeld in de brief aan de Tweede Kamer van 17 december 2013 (Kamerstukken II, 2013/14, 33 805 XII, nr. 4) inzake wijzigingen samenhangende met de najaarsnota en slotwet 2013. Om deze versnelling te kunnen realiseren is de in 2013 voorgenomen schuldreductie van € 32 miljoen uitgesteld en is dit bedrag overgeheveld van artikelonderdeel 13.07 naar artikelonderdeel 13.02. Daarnaast is in de loop van 2013 (mutaties miljoenennota 2014) de financiering van de overdracht van reisinformatie van ProRail aan NS per 1 november 2012 geëffectueerd, waarbij zowel de subsidie aan ProRail als de concessievergoeding van NS met € 9 miljoen zijn verlaagd.
Ad 3) Voor een toelichting op de verschillen op artikelonderdeel 13.03.01 wordt verwezen naar de specifieke toelichtingen per project hieronder bij artikel 13.03.01.
Ad 4) Voor een toelichting op de verschillen op artikelonderdeel 13.03.02 wordt verwezen naar de specifieke toelichtingen per project hieronder bij artikel 13.03.02.
Ad 5) Voor een toelichting op de verschillen op artikelonderdeel 13.03.04 wordt verwezen naar de specifieke toelichtingen hieronder bij artikel 13.03.04.
Ad 6) Voor een toelichting op de verschillen op artikelonderdeel 13.03.05 wordt verwezen naar de specifieke toelichtingen hieronder bij artikel 13.03.05.
Ad 7) Op artikelonderdeel 13.04 is in 2013 sprake van € 14 miljoen onderbesteding. Dit bedrag is het saldo van € 19 miljoen onderbesteding als gevolg van rentebijstellingen en € 5 miljoen overbesteding in verband met de uitgaven voor de pilot geluid in Lansingerland.
Ad 8) In 2013 is € 142 miljoen meer ontvangen dan geraamd. Hiervan heeft € 136 miljoen betrekking op desalderingen van uitgaven en ontvangsten en heeft € 6 miljoen betrekking op daadwerkelijk hogere ontvangsten dan geraamd. De desalderingen betreffen de afrekening van ProRail over de subsidie 2011 ad € 78 miljoen, de afrekening van ProRail over de geoormerkte projecten 2012 ad € 51 miljoen, de afrekening van ProRail over de MIRT-projecten ad € 4 miljoen en de ontvangen EU-subsidie inzake de Zuidas ad € 1 miljoen. De hogere ontvangsten betreffen de indexering van de concessievergoeding HSL-Zuid ad € 3 miljoen en de door NS betaalde boete inzake het niet realiseren van de HRN-prestaties in 2011 ad € 3 miljoen.
13.02 Beheer, onderhoud en vervanging
Motivering
Op grond van richtlijn nr. 91/440/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschap van 29 juli 1991 wordt de taakorganisatie ProRail via de beheerconcessie belast met het beheer en onderhoud van de landelijke spoorweginfrastructuur.
De subsidie aan ProRail wordt jaarlijks vastgesteld met een beschikking overeenkomstig het bepaalde in de Wet en Besluit Infrastructuurfonds. De subsidie wordt door ProRail aangewend voor het in goede gebruikstoestand houden van de landelijke spoorweginfrastructuur. Een deel van de kapitaallasten betreft de rentekosten en aflossingen van de leningen van ProRail voor uitbreidingsinvesteringen.
Per 1 januari 2008 wordt ProRail aangestuurd op output. Dat betekent dat de minister van IenM afspraken maakt met ProRail over de te realiseren prestaties op basis van een resultaatsverplichting. Hiervoor worden kernprestatie indicatoren (KPI’s) met grenswaarden geformuleerd. Die prestaties worden jaarlijks opgenomen in het beheerplan van ProRail. De minister van IenM moet instemmen met de prestaties waarvoor grenswaarden gelden. Het beheerplan wordt aan de Tweede Kamer toegezonden.
ProRail is, via de beheerconcessie van IenM, verantwoordelijk voor het beheer, onderhoud en vervanging van de hoofdspoorweginfrastructuur. Het bestaande spoornet vertegenwoordigt een groot maatschappelijk geïnvesteerd kapitaal. Instandhouding en waar nodig verbetering daarvan is noodzakelijk om de kwaliteit van het spoor verder te verbeteren en de kerntaak van het spoor te kunnen waarmaken.
Prestaties ProRail
Meetbare gegevens
In 2013 zijn de volgende prestaties overeengekomen en gerealiseerd:
| Realisatie 2012 | Grenswaarde 2013 | Realisatie 2013 | |
|---|---|---|---|
| Algemeen klantoordeel vervoerders | – | 6,3 | 6,8 |
| Geleverde treinpaden | 98% | 98% | 98% |
| Punctualiteit < 3 min. Reizigersverkeer totaal | 88,8% | 87,0% | 87,9% |
| Punctualiteit < 5 min. HRN | – | 93,0% | 93,6% |
| Punctualiteit Regionale Series (< 3 min) | 92,4% | 93,1% | 92,5% |
| Punctualiteit Goederen (< 3 min) | 81,4% | 81,0% | 79,6% |
| Top-5 Aandachtseries | 84,2% | 83,0% | 86,2% |
In 2013 heeft ProRail op twee KPI’s de afgesproken grenswaarde niet gehaald: punctualiteit regionale series en punctualiteit goederen. Derhalve is op grond van de beheerconcessie aan ProRail een voorlopige boete van € 1,5 miljoen opgelegd. Wanneer ProRail niet binnen de afgesproken hersteltijd van een jaar deze prestaties alsnog op orde heeft, wordt de voorlopige boete omgezet in een definitieve boete.
Bestedingen ProRail
In 2013 is door IenM € 1.347 miljoen subsidie aan ProRail betaald (inclusief € 279 miljoen BTW-compensatie), € 22 miljoen meer dan begroot. Van de ontvangen subsidie heeft ProRail € 44 miljoen nog niet besteed.
| Bedragen x € miljoen | Begroting 2013 | Beheerplan- en begrotingsmutaties | Realisatie 2013 (betaald aan ProRail) | Waarvan BTW-component | Beschikbaar voor ProRail | Besteed door ProRail in 2013 | Afwijking besteed vs beschikbaar |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Beheer en calamiteitenorganisatie | 201 | – 13 | 188 | – 33 | 155 | 164 | 9 |
| Grootschalig onderhoud | 157 | – 3 | 154 | – 27 | 127 | 128 | 1 |
| Kleinschalig onderhoud | 300 | 34 | 334 | – 58 | 276 | 277 | 1 |
| Onderhoud transfer | 81 | 1 | 82 | – 14 | 68 | 74 | 6 |
| Onderhoud Betuweroute | 29 | 6 | 35 | – 6 | 29 | 29 | 0 |
| Verkenning en innovatie | 4 | 0 | 4 | 0 | 4 | 8 | 4 |
| Uitbesteed werk | 772 | 25 | 797 | – 138 | 659 | 680 | 21 |
| Bovenbouwvernieuwingen | 182 | – 43 | 139 | – 24 | 115 | 125 | 10 |
| Vervanging overige systemen | 340 | 24 | 364 | – 63 | 301 | 220 | – 81 |
| Vervangingsinvesteringen | 522 | – 19 | 503 | – 87 | 416 | 345 | – 71 |
| Apparaatskosten | 325 | 25 | 350 | – 61 | 289 | 291 | 2 |
| Totaal uitgaven | 1.619 | 31 | 1.650 | – 286 | 1.364 | 1.316 | – 48 |
| Doorbelaste kosten aan derde-partijen | – 45 | 3 | – 42 | 7 | – 35 | – 37 | – 2 |
| Gebruiksvergoeding vervoerders | – 249 | – 12 | – 261 | 0 | – 261 | – 255 | 6 |
| Doorbelaste uitgaven | – 294 | – 9 | – 303 | 7 | – 296 | – 292 | 4 |
| Rijksbijdrage | 1.325 | 22 | 1.347 | – 279 | 1.068 | 1.024 | – 44 |
Betaling aan ProRail
In 2013 is er € 22 miljoen meer subsidie aan ProRail betaald dan oorspronkelijk was begroot. Deze hogere betaling hangt voornamelijk samen met naar voren gehaald onderhoud, zoals gemeld in de brief aan de Tweede Kamer van 17 december 2013 (Kamerstukken II, 2013/14, 33 805 XII, nr. 4) inzake wijzigingen samenhangende met de najaarsnota en slotwet 2013. Om deze versnelling in de onderhoudsprogrammering te kunnen realiseren is de in 2013 voorgenomen schuldreductie van € 32 miljoen uitgesteld en is dit bedrag overgeheveld van artikelonderdeel 13.07 naar artikelonderdeel 13.02. Daarnaast is in de loop van 2013 (mutaties miljoenennota 2014) de financiering van de overdracht van reisinformatie van ProRail aan NS per 1 november 2012 geëffectueerd, waarbij zowel de subsidie aan ProRail als de concessievergoeding van NS met € 9 miljoen zijn verlaagd.
Besteed door ProRail
Van de ontvangen subsidie in 2013 heeft ProRail per eind 2013 € 44 miljoen nog niet besteed. Dit betreft voornamelijk uitgestelde vervangingen met betrekking tot ATB-Vv/Mistral (€ 19 miljoen) en GSMR (€ 15 miljoen). Voor deze programma’s heeft nog geen definitieve besluitvorming plaatsgevonden. In de «Spoorbijlage» zijn nadere gegevens over de besteding door ProRail in 2013 opgenomen.
13.03 Aanleg Spoor
Motivering
IenM is verantwoordelijk voor de uitbreiding van de hoofdspoorweginfrastructuur. Deze wordt in belangrijke mate gefinancierd met middelen uit de Rijksbegroting. Op dit artikelonderdeel worden alle uitgaven begroot die noodzakelijk zijn voor:
-
– uitvoering van nieuwbouwprojecten spoor
-
– voorbereiding van de uitvoering van deze projecten
-
– door ProRail uit te voeren planuitwerkingen en verkenningen
-
– door IenM uit te voeren planuitwerkingen en verkenningen
13.03.01 Realisatieprogramma personenvervoer spoor
Producten
| Kasbudget 2013 | Oplevering | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Projectomschrijving | Begroting 2013 | Realisatie | Verschil | Begroting 2013 | Huidig | |
| Projecten Nationaal | ||||||
| Benutten | ||||||
| ERTMS-pilot Amsterdam-Utrecht en ERTMS | 19 | 2 | – 17 | 2012/2013/2014 | 2012/2013/2014 | 1 |
| Geluidsanering Spoorwegen | 1 | 0 | – 1 | divers | divers |
|
| Uitvoeringsprogramma geluid emplacementen (UPGE) | 4 | 8 | 4 | divers | divers | 2 |
| Programma Hoogfrequent Spoorvervoer | ||||||
| PHS DSSU (inclusief voorinvestering) | – | 49 | 49 | – | 2012/2015 | 3 |
| Vervanging Dieze brug Den Bosch | 1 | 0 | – 1 | 2014 | 2014 | |
| Stations en stationsaanpassingen | ||||||
| Kleine stations | 7 | 6 | – 1 | divers | divers | |
| Overige projecten/programma's /lijndelen etc. | ||||||
| AKI-plan en veiligheidsknelpunten | 15 | 12 | – 3 | divers | divers | 4 |
| Fietsparkeren bij stations | 13 | 15 | 2 | divers | divers | |
| Nazorg gereedgekomen lijnen/halten | 5 | 0 | – 5 | divers | divers | 5 |
| Ontsnippering | 8 | 9 | 1 | divers | divers | |
| Programma Kleine Functiewijzigingen | 37 | 55 | 18 | divers | divers | 2 |
| Punctualiteits-/capaciteitsknelpunten | 47 | 77 | 30 |
| divers | 2 |
| Reistijdverbetering | 4 | 8 | 4 | 2013 | 2013 | 2 |
| Toegankelijkheid stations | 34 | 46 | 12 | divers | divers | 2 |
| Projecten Noord-Holland, Utrecht en Flevoland | ||||||
| Amsterdam–Almere–Lelystad | ||||||
| OV SAAL korte termijn | 50 | 117 | 67 | 2016 | 2016 | |
| Stations en stationsaanpassingen | ||||||
| Amsterdam CS, Cuypershal | 4 | 8 | 4 | 2014/2015/2016 | 2014/2015/2016 | 7 |
| Amsterdam CS, Fietsenstalling | 4 | 0 | – 4 | 2013/2018 | 2013/2018 | 8 |
| Overige projecten/lijndelen etc. | ||||||
| Regionet (inclusief verkeersmaatregelen Schiphol) | 23 | 24 | 1 | divers | divers | |
| Projecten Utrecht | ||||||
| Vleuten – Geldermalsen 4/6 sporen (incl. RSS) | 30 | 57 | 27 | 2005 e.v. | 2005 e.v. | 9 |
| Stations en stationsaanpassingen | ||||||
| OV-terminal stationsgebied Utrecht (VINEX/NSP) | 55 | 52 | – 3 | 2016 | 2016 | |
| Overige projecten/lijndelen etc. | ||||||
| Spoorwegovergang Soestdijkseweg te Bilthoven | 2 | 4 | 2 | 2013/2015 | 2013/2015 | |
| Projecten Zuidvleugel | ||||||
| Stations en stationsaanpassingen | ||||||
| Den Haag CS (t.b.v. NSP) | 28 | 33 | 5 | 2014 | 2014 | 10 |
| Rotterdam Centraal (t.b.v. NSP) | 32 | 36 | 4 | 2013 | 2013 | 11 |
| Den Haag CS perronsporen 11 en 12 | 0 | 1 | 1 | 2015 | 2018 | |
| Overige projecten/lijndelen etc. | ||||||
| Rijswijk – Schiedam incl. spoorcorridor Delft | 54 | 92 | 38 | 2015/2017 | 2015/2017 | 12 |
| Projecten Brabant | ||||||
| Stations en stationsaanpassingen | ||||||
| Breda Centraal (t.b.v. NSP) | 13 | 6 | – 7 | 2015 | 2016/2017 | 13 |
| Projecten Oost Nederland | ||||||
| Utrecht-Arnhem-Zevenaar | ||||||
| Arnhem Centraal (t.b.v. NSP) | 11 | 2 | – 9 | 2011/2014 | 2011/2014 | 14 |
| Sporen in Arnhem | 2 | 11 | 9 | 2011 | 2011 | 15 |
| Traject Oost uitv. convenant DMB | 15 | 8 | – 7 | div. tot 2019 | 2020 | 16 |
| Overige projecten/lijndelen etc. | ||||||
| Hanzelijn | 42 | 54 | 12 | 2012 | 2012 | 17 |
| Regionale lijnen Gelderland | 1 | 2 | 1 |
| divers | |
| Projecten Noord Nederland | ||||||
| Partiële spooruitbreiding Groningen-Leeuwarden | 1 | 3 | 2 | |||
| Sporendriehoek Noord-Nederland | 14 | 3 | – 11 | divers | divers | 18 |
| Totaal ProRail projecten | 572 | 800 | ||||
| Overige (niet ProRail) projecten | ||||||
| Afdekking risico's spoorprogramma's | 15 |
| n.v.t. | n.v.t. | 19 | |
| Intensivering Spoor in steden (I) | 9 | 2 | – 7 | divers | 20 | |
| Spoorzone Ede | n.v.t. | |||||
| Totaal overige (niet ProRail) Projecten | 24 | 2 | ||||
| afronding | ||||||
| Totaal | 596 | 802 | ||||
Toelichting
Ad 1) ERTMS Pilot expertisecentrum
De onderbesteding wordt voornamelijk veroorzaakt door het feit dat de uitgaven voor de pilot European Rail Traffic Management System (ERTMS) Amsterdam-Utrecht weliswaar op de operationele doelstelling 13.03 in het Infrastructuurfonds zijn geraamd, maar met uitzondering van de door ProRail gemaakte kosten op de begroting van Hoofdstuk XII verantwoord worden.
Ad 2) Diverse geoormerkte projecten
In de begroting 2013 zijn de geoormerkte projecten (inclusief de restbudgetten vanaf kasjaar 2013) overgebracht vanuit het programma Beheer en Instandhouding naar het aanlegprogramma personenvervoer. Ten tijde van het uitbrengen van de begroting 2013 was voor deze projecten nog niet bekend wat de realisatie 2012 uiteindelijk zou worden binnen het programma Beheer en Instandhouding. Nadat de eindrealisatie 2012 een feit was zijn de resterende gelden eveneens vanuit het programma Beheer, onderhoud en vervanging bij Miljoenennota 2014 toegevoegd aan het aanlegprogramma en binnen dit programma (deels) in 2013 gerealiseerd. Om die reden wijkt van onderstaande, voormalig geoormerkte projecten, de realisatie 2013 af van het geprognosticeerde bedrag in de begroting 2013.
Ad 3) PHS
De hogere realisatie wordt veroorzaakt doordat de geprognosticeerde uitgaven 2013 voor het realisatieproject Doorstroommaatregelen station Utrecht (DSSU) in de begroting 2013 nog onderdeel uitmaakten van het planstudieprogramma maar na het afgeven van de realisatiebeschikking op het realisatie artikel zijn verantwoord.
Ad 4) AKI Programma en Veiligheidsknelpunten
De lagere realisatie in 2013 wordt met name veroorzaakt doordat een aantal geplande deelprojecten later van start gaan en de uitvoering van een aantal andere deelprojecten langer duurt dan eerder aangenomen als gevolg van inpassingproblematiek en langer overleg met betrokken overheden en belangengroeperingen dan vooraf ingeschat.
Ad 5) Nazorg
Uitgaven op de post nazorg zijn onzeker en derhalve lastig te prognosticeren. Het betreft een reservering voor met name afwikkeling van claims, geschillen, grond juridische zaken en geluidsanering. In 2013 is op deze post ook nog een bijdrage vanuit de decentrale overheden verwerkt waarmee in de prognose voor 2013 geen rekening was gehouden.
Ad 6) OV SAAL
De hogere realisatie wordt met name veroorzaakt, doordat de realisatie van het deelproject OV SAAL KT cluster c al in het 1e kwartaal van 2013 vol op stoom is geraakt. Daarnaast is sprake van meerwerk in de contracten met de beide aannemerscombinaties die hebben geleid tot een hoger kostenniveau. ProRail heeft aangegeven dat met een strakke kostenbewaking het project binnen de afgegeven subsidiebeschikking gerealiseerd kan worden. Daarnaast is, achteraf gezien ten onrechte, een deel van de door ProRail opgegeven forfaitaire aftrek op programmaniveau aan dit project toegedeeld. Met ingang van de begroting 2014 vindt er geen toedeling meer plaats naar individuele projecten maar wordt deze op programmaniveau inzichtelijk gemaakt.
Ad 7) Amsterdam Cuypershal
Mede op verzoek van NS en de gemeente Amsterdam is fase 2 Middentunnel Westzijde in zijn geheel versneld opgeleverd waardoor de realisatie in 2013 hoger is dan eerder geprognosticeerd.
Ad 8) Fietsenstalling Amsterdam CS
Beoogd was dat ProRail eind 2012 een subsidieaanvraag zou indienen voor de realisatiefase. Als gevolg van uitloop van de planstudiefase is dit niet gebeurd waardoor de voor 2013 geplande uitgaven niet zijn gerealiseerd. De kasstroom verschuift naar latere jaren en de geplande oplevering verschuift naar 2015/2016.
Ad 9) Vleuten-Geldermalsen
Bij het opstellen van de uitgavenprognose ten behoeve van de begroting 2013 (medio 2012) is achteraf gezien uitgegaan van een te hoge inschatting van de uitgaven 2012. De uitgaven samenhangend met de afwikkeling van de conditionerende werkzaamheden en voortgang van het onderbouwcontract Utrecht Lunetten bleken uiteindelijk niet in 2012 maar in 2013 gerealiseerd te worden (als gevolg van het aanhouden van het Tracébesluit) waardoor de uitgaven in 2013 hoger zijn uitgevallen dan geprognosticeerd.
Ad 10) NSP Den Haag Centraal
De hogere realisatie in 2013 wordt veroorzaakt door de versnelde oplevering van de OV-Terminal (van eind 2014 naar medio 2014). De versnelde oplevering bleek mogelijk omdat een aantal onzekerheden waarmee in de planning rekening was gehouden zich uiteindelijk niet hebben voorgedaan.
Ad 11) NSP Rotterdam
In de kasprognose 2013 bleek abusievelijk geen rekening te zijn gehouden met de overlopende uitgaven (onderbesteding) 2012 die wel in 2013 is gerealiseerd.
Ad 12) Rijswijk-Schiedam: tunnel Delft
Na afgifte van de aanvullende subsidiebeschikking in 2013 zijn de kosten met betrekking tot de hoge grondwaterstanden aanvullend betaald. Daarnaast is er bij het opstellen van de uitgavenprognose 2013 onvoldoende rekening gehouden met het aantal af te handelden risico’s, verzoeken tot wijziging (VTW’s) en geschillen, die uiteindelijk groter bleken dan voorzien.
Ad 13) NSP Breda
De lagere realisatie is voornamelijk het gevolg van het tijdelijk stilleggen van de heiwerkzaamheden door de gemeente Breda als gevolg van overschrijding van de geluidsnormen. Hierdoor verschuift de oplevering van de OV-Terminal van 2015 naar 2016. De hinder voor de reiziger blijft beperkt tot een langer tijdelijk station.
Ad 14) NSP Arnhem OV-Terminal
Bij dit project is sprake van een vertraging, veroorzaakt door de complexiteit van het ontwerp en het bouwproces (de technische moeilijkheidsgraad van de combinatie betonnen onderbouw met een bovenbouw van staal). Dit heeft geleid tot een lagere realisatie 2013. De uitgaven verschuiven naar latere jaren en de geplande oplevering verschuift van 2014 naar 2015. Er zijn geen consequenties voor de dienstregeling.
Ad 15) Sporen in Arnhem
Gedurende 2012 heeft de aannemer een aantal claims en meerwerk gemeld. In de loop van 2012 is voor een deel van deze posten de rechtmatigheid vastgesteld wat heeft geresulteerd in een aanvullende beschikking en hogere uitgaven in 2013 dan geprognosticeerd.
Ad 16) Traject Oost
Bij het deelproject Driebergen-Zeist is sprake van een scopewijziging (wijzigingen in ontwerp P+R) waardoor het bestemmingsplan een jaar later wordt verwacht. De gronden worden een jaar later aangekocht waardoor de realisatie 2013 lager uitvalt dan eerder geprognosticeerd.
Ad 17 Hanzelijn
De hogere realisatie op dit project wordt met name veroorzaakt doordat, achteraf gezien ten onrechte, een deel van de door ProRail opgegeven forfaitaire aftrek op programma niveau aan dit project is toegedeeld. Met ingang van de begroting 2014 vindt er geen toedeling meer plaats naar individuele projecten maar wordt deze op programmaniveau inzichtelijk gemaakt.
Ad 18) Sporendriehoek Noord Nederland
Dit programma bestaat uit meerdere deelprojecten. De onderbesteding 2013 wordt met name veroorzaakt doordat bij het deelproject Wolvega onderdoorgang Om den Noort sprake is van vertraging in de interne besluitvorming waardoor de geplande subsidieaanvraag niet in 2013 is ingediend en de uitgaven verschuiven naar latere jaren. Daarnaast is er sprake van vertraging bij de planstudie optimalisatie brugbediening van Harinxmakanaal waardoor realisatie pas in het 1e kwartaal van 2014 zal starten. Tenslotte zal een nieuwe planstudie worden gestart voor het emplacement Zwolle inclusief baanvak Zwolle-Herfte.
Ad 19) Afdekking risico’s spoorprogramma
Deze post betreft een risicoreservering (stelpost) voor ondermeer geluidmaatregelen Lansingerland. Omdat het een risicoreservering betreft is het niet op voorhand mogelijk een nauwkeurige kasraming voor deze uitgaven op te stellen. Het voor 2013 geprognosticeerde budget bleek niet nodig.
Ad 20) Intensivering Spoor in Steden
IenM is voor de uitputting van het budget volledig afhankelijk van gemeenten die, om voor vergoeding in aanmerking te komen, eerst een startverklaring moeten indienen. In 2013 zijn de geprognosticeerde uitgaven te hoog ingeschat.
13.03.02 Realisatieprogramma goederenvervoer
| Kasbudget 2013 | Oplevering | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Projectomschrijving | Begroting 2013 | Realisatie | Verschil | Begroting 2013 | Huidig |
|
| ProRail Projecten | ||||||
| Uitgaven mbt planuitwerking op IF 13.03.05 | – 3 | 0 | 3 | |||
| Projecten nationaal | ||||||
| PAGE risico reductie | 1 | 0 | – 1 | divers | divers | 1 |
| Optimalisering Goederencorridor Rotterdam-Genua | 15 | 16 | 1 | 2013e.v. | 2013e.v. | |
| Aslasten Cluster III realisatie | 0 | 0 | ||||
| Projecten Oost Nederland | ||||||
| Uitv.progr Goederenroute Elst-Deventer-Twente (NaNov) | 6 | 4 | – 2 | divers | divers | |
| Projecten Zuidwestelijke delta | ||||||
| Geluidmaatregelen Zeeuwselijn | 1 | 1 | 0 | 2011/2014 | 2014/2016 | |
| Spooraansluiting 2e Maasvlakte achterlandverbinding | 30 | 44 | 14 | 2014 e.v. | 2 | |
| Overige projecten | ||||||
| Nazorg gereedgekomen projecten | 1 | 0 | – 1 | divers | divers | 3 |
| Totaal | 51 | 65 | 14 | |||
Toelichting
Ad 1) PAGE
De saneringswerkzaamheden bij het project emplacementen Delfzijl kunnen niet meer in 2013 worden uitgevoerd omdat eerst de blusvoorzieningen moeten worden aangelegd waardoor de uitgaven verschuiven naar 2014.
Ad 2) Spooraansluiting 2e Maasvlakte
Ten tijde van het opstellen van de begroting 2013 werd in de uitgavenprognose nog uitgegaan van het negatieve scenario dat als gevolg van het moeten toepassen van nieuwe jurisprudentie vertraging zou ontstaan bij het verkrijgen van een onherroepelijke milieuvergunning. Dit risico heeft zicht niet voorgedaan waardoor de uitgaven 2013 hoger zijn dan geprognosticeerd. Daarnaast is, achteraf gezien ten onrechte, ook een deel van de door ProRail opgegeven forfaitaire aftrek op programma niveau aan dit project toegedeeld. Met ingang van de begroting 2014 vindt er overigens geen toedeling meer plaats naar projecten maar wordt deze op programmaniveau inzichtelijk gemaakt.
Ad 3) Nazorg
De geraamde uitgaven op deze post betreffen met name afwikkeling claims, grond juridische zaken en geluidsanering en zijn, gelet op de afhankelijkheid van derden, lastig te prognosticeren.
13.03.04 Planuitwerkingsprogramma personenvervoer
De onderbesteding in 2013 op artikelonderdeel 13.03.04 wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de geprognosticeerde uitgaven voor het deelproject Doorstroommaatregelen station Utrecht in de begroting 2013 geraamd waren op 13.03.04 maar na het afgeven van de realisatiebeschikking zijn overgeboekt naar artikelonderdeel 13.03.01, waar deze uitgaven ook zijn verantwoord. Daarnaast was in de begroting 2013 rekening gehouden met uitgaven ten behoeve van het project Zuidas. Voor dit project loopt een gezamenlijke planstudie met Wegen (productartikel 12). Binnen het Wegenbudget Zuidas was, gelet op de voor de planstudie benodigde middelen, voldoende budget beschikbaar in 2013, zodat de reservering binnen artikel 13 hiervoor niet aangesproken hoefde te worden.
13.03.05 Planuitwerkingsprogramma goederenvervoer
De onderbesteding in 2013 op artikelonderdeel 13.03.05 wordt voornamelijk veroorzaakt doordat er geen uitgaven zijn gerealiseerd met betrekking tot de planstudies ERTMS Amsterdamse Haven-Betuweroute en ERTMS Rotterdam-Antwerpen. Deze planstudies maken deel uit van Railmap ERTMS. De verkenning van de Railmap is gestart in 2013. Als de uitkomsten van de verkenning duidelijk zijn kunnen de planstudies voor de corridors naar Amsterdam en Antwerpen opgestart worden. Daarnaast zijn op een aantal kleinere posten binnen dit artikelonderdeel de geprognosticeerde uitgaven iets te hoog ingeschat.
13.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS
Motivering
De Staat betaalt voor de beschikbaarheid van de HSL-infrastructuur, zoals deze door het consortium Infraspeed is ontworpen, gebouwd (enkel de bovenbouw) en wordt onderhouden (onder- en bovenbouw), conform de contractuele overeenkomst tussen beide partijen. Het contractbeheer wordt uitgevoerd door ProRail, onder regie van IenM.
Producten
| Artikel 13.04: geïntegreerde contractvormen/PPS | Begroting 2013 | Realisatie 2013 | Verschil |
|---|---|---|---|
| Beschikbaarheidsvergoeding HSL-Zuid | 148.776 | 148.218 | – 558 |
| Rentebijstellingen | 0 | – 19.276 | – 19.276 |
| Pilot geluid Lansingerland | 0 | 5.733 | 5.733 |
| Totaal artikel 13.04 | 148.776 | 134.675 | – 14.101 |
Toelichting
Op artikelonderdeel 13.04 is in 2013 sprake van € 14 miljoen onderbesteding en betreft voornamelijk de onderbesteding als gevolg van rentebijstellingen (€ 19 miljoen) en de overbesteding in verband met de uitgaven voor de pilot geluid in Lansingerland (€ 6 miljoen).
Rentebijstellingen
In de beschikbaarheidsvergoeding HSL-Zuid zijn ook de financieringskosten van de aanleg bovenbouw begrepen. Als gevolg van de lage rentestand heeft IenM daarom een deel van de vergoeding teruggekregen. In 2013 gaat het om € 19 miljoen.
Pilot geluid
Bij najaarsnota 2013 is € 7 miljoen uit artikelonderdeel 17.03 (Realisatie HSL-Zuid) overgeheveld naar artikelonderdeel 13.04, waarvan in 2013 € 6 miljoen is uitgegeven. Het betreft hier de maatregelen in het kader van de pilot geluid Lansingerland, welke door Infraspeed binnen het bestaande contract worden uitgevoerd en verantwoord. Zie hiervoor ook de toelichting bij artikelonderdeel 17.03 en de Voortgangsrapportage HSL-Zuid nummer 33.
13.07 Rente en Aflossing
Motivering
Onder deze categorie uitgaven vallen de rente en aflossing van de bij ProRail uitstaande leningen, waarmee in het verleden spoorinfrastructuur gefinancierd is.
Producten
| Artikel 13.07: rente en aflossing leningen ProRail | Begroting 2013 | Realisatie 2013 | Verschil |
|---|---|---|---|
| Rente leningen ProRail (incl. BTW-compensatie) | 18.150 | 16.616 | – 1.534 |
| Aflossing leningen ProRail | 0 | 0 | 0 |
| Totaal artikel 13.07 | 18.150 | 16.616 | – 1.534 |
Toelichting
Op artikelonderdeel 13.07 is sprake van € 2 miljoen onderbesteding in 2013. Dit bedrag wordt veroorzaakt door de rentevrijval die is opgetreden als gevolg van het aflossen van een lening door ProRail eind 2012.
De voorgenomen betaling aan ProRail inzake de schuldreductie van € 32 miljoen is uitgesteld naar 2015. Zie hiervoor de toelichting bij artikelonderdeel 13.02.
Per eind 2013 heeft ProRail nog voor € 314 miljoen aan leningen uitstaan, waarvan € 241 miljoen bij het Ministerie van Financiën en € 72 miljoen bij banken. IenM staat garant voor de rentebetalingen en aflossingen door ProRail. Zie hiervoor ook de saldibalans van IenM, onderdeel garantstellingen.
13.08 Investeringsruimte
Motivering
Op dit artikelonderdeel wordt de voor dit artikel beschikbare investeringsruimte verantwoord. In 2013 was er geen investeringsruimte beschikbaar.
13.09 Ontvangsten
Motivering
Op dit artikelonderdeel worden de bijdragen van derdepartijen voor spooruitgaven verantwoord. De gebruiksvergoeding die vervoerders betalen wordt door ProRail vastgesteld en geïnd (zie artikelonderdeel 13.02) en wordt daarom gesaldeerd met de uitgaven opgenomen in de begroting.
Producten
| Artikel 13.09: ontvangsten spoor | Begroting 2013 | Realisatie 2013 | Verschil |
|---|---|---|---|
| Concessievergoeding HRN | 30.000 | 21.078 | – 8.922 |
| Concessievergoeding HSL-Zuid | 30.000 | 43.549 | 13.549 |
| Afrekeningen met ProRail | 0 | 133.414 | 133.414 |
| EU-bijdragen | 0 | 1.250 | 1.250 |
| Boete NS | 0 | 2.750 | 2.750 |
| Totaal artikel 13.09 | 60.000 | 202.041 | 142.041 |
Toelichting
In 2013 is € 142 miljoen meer ontvangen dan geraamd. Hiervan heeft € 136 miljoen betrekking op desalderingen van uitgaven en ontvangsten en heeft € 6 miljoen betrekking op daadwerkelijk hogere ontvangsten dan geraamd.
Desalderingen
In 2013 heeft ProRail € 134 miljoen terugbetaald aan IenM in verband met de vaststelling van subsidie uit eerdere jaren. Deze middelen zijn toegevoegd aan de uitgaven waarop zij betrekking hebben, zodat ProRail deze middelen in latere jaren weer kan opvragen.
In 2013 heeft er een desaldering plaatsgevonden van € 10 miljoen van de uitgaven aan ProRail en de ontvangsten van HSA, omdat de gebruiksvergoeding die HSA aan ProRail moet afdragen tot en met 2014 via de begroting van IenM loopt.
Sinds november 2012 verzorgt de NS de reisinformatie op het spoor. De middelen die hierbij horen zijn overgedragen van het budget voor de subsidie aan ProRail naar NS. Dit gebeurt via een verrekening met de concessievergoeding voor het Hoofdrailnet die NS aan de Staat betaalt. In 2013 heeft deze overheveling plaatsgevonden (€ 9 miljoen).
In 2013 is € 1 miljoen EU-subsidie ontvangen voor het project Zuidas. Deze middelen zijn toegevoegd aan de projectuitgaven voor de Zuidas.
Hogere ontvangsten
In 2013 is van HSA € 3 miljoen meer ontvangen dan begroot. Dit bedrag heeft betrekking op indexering van de concessievergoeding naar prijspeil 2013.
In 2013 is de voorlopige boete aan NS voor het niet realiseren van de HRN-prestaties in 2011 definitief geworden en deze € 3 miljoen is ook door NS betaald.