A. Algemene doelstelling
De Grondwet en de Comptabiliteitswet 2001 (CW 2001) vormen het wettelijke kader voor de Algemene Rekenkamer om de ontvangsten en uitgaven van het Rijk en de daarmee verbonden organen te onderzoeken. De Algemene Rekenkamer heeft als doel het rechtmatig, doelmatig, doeltreffend en integer functioneren van het Rijk en de daarmee verbonden organen te toetsen en te verbeteren. Daarbij toetst zij ook de nakoming van verplichtingen die Nederland in internationaal verband is aangegaan.
De Algemene Rekenkamer voorziet de regering, de Staten-Generaal en degenen die verantwoordelijk zijn voor de aan het Rijk verbonden organen van bruikbare en relevante informatie, aan de hand waarvan zij kunnen bepalen of het beleid van een Minister rechtmatig, doelmatig en doeltreffend is uitgevoerd.
De Algemene Rekenkamer keurt de rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk goed. Jaarlijks stelt de Algemene Rekenkamer haar onderzoeksprogramma vast en bepaalt zij zelf wat zij openbaar maakt. Zij voorziet de regering, de Staten-Generaal en degenen die verantwoordelijk zijn voor de gecontroleerde organen van informatie. Deze informatie bestaat uit onderzoeksbevindingen, oordelen en aanbevelingen over organisatie, beheer en beleid en is in beginsel voor het publiek toegankelijk.
De Algemene Rekenkamer doet onderzoek bij de rijksoverheid, bij zelfstandige organisaties die met publiek geld een publieke taak uitvoeren en bij particulieren, bedrijven en overheden die Europese subsidies ontvangen.
Daarnaast rekent zij het tot haar verantwoordelijkheden om een bijdrage te leveren aan goed openbaar bestuur door kennisuitwisseling en samenwerking in binnen- en buitenland.
B. Rol en verantwoordelijkheid
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Staten-Generaal en van de begroting van de Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs. De colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer bestaan afspraken (de zogenaamde beheersafspraken) tussen de Minister en de colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie.5
De Algemene Rekenkamer voert haar wettelijke taken op onafhankelijke wijze uit.
De Algemene Rekenkamer steunt voor haar werkzaamheden voor een belangrijk deel op de controle door de Auditdienst Rijk. Deze voorcontrole draagt dan ook in belangrijke mate bij aan de resultaten van het werk van de Algemene Rekenkamer. De International Standards of Supreme Audit Institutions (ISSAI) vormen het kader voor de werkzaamheden van de Algemene Rekenkamer.
C. Beleidsconclusies
De Algemene Rekenkamer heeft in 2016 haar beleidsdoelen gerealiseerd. In het verslag van werkzaamheden van de Algemene Rekenkamer is dit gepubliceerd.
In 2016 heeft de Algemene Rekenkamer het werkprogramma op drie momenten geactualiseerd. Zo kan de Algemene Rekenkamer reageren op ontwikkelingen en op verzoeken van Eerste en Tweede Kamer en/of van bewindspersonen.
In 2016 heeft de Algemene Rekenkamer in totaal 77 publicaties opgeleverd:
-
• 49 rapporten, waarvan 1 verzoekonderzoek en 24 verantwoordingsonderzoeken;
-
• 7 updates van webdossiers;
-
• 21 brieven aan de Tweede Kamer, waarvan 11 brieven aan de Tweede Kamer met aandachtspunten bij de begroting 2017 (begrotingsbrieven).
In 2016 heeft de Algemene Rekenkamer op verzoek van de Tweede Kamer een verzoekonderzoek uitgevoerd naar het handhavingsbeleid van de Belastingdienst. Dit onderzoek werd in november 2016 gepubliceerd.
Met de productie van 77 publicaties overtreft de Algemene Rekenkamer haar planning voor 2016. In 2016 waren er 67 publicaties voorzien. Het verschil wordt grotendeels verklaard door het grotere aantal brieven aan de Tweede Kamer.
Daarnaast organiseerde de Algemene Rekenkamer vele bijeenkomsten en participeerde zij in bijeenkomsten en discussies van anderen. Een voorbeeld daarvan vormt de bijeenkomst georganiseerd met de Open State Foundation, het CBS en de Ministeries van BZK, Financiën en IenM. Door externe ontwikkelaars werden in competitieverband diverse apps en websites ontwikkeld waarmee geldstromen en prestaties van de overheid in kaart werden gebracht (zie www.accountabilityhack.nl).
Op www.rekenkamer.nl heeft de Algemene Rekenkamer de onderzoeksrapporten, de brieven aan de Tweede Kamer en het Verslag 2016 gepubliceerd. Daar zijn ook de webdossiers te vinden. Bij het Verslag 2016 heeft de Algemene Rekenkamer al de uitgaven (het «grootboek») openbaar gemaakt in de vorm van open data.
Sinds juni 2014 is de Algemene Rekenkamer voorzitter van de European Organisation of Supreme Audit Organisations. Het jaar 2016 is onder meer benut voor het ontwikkelen van een strategie voor de periode 2017 – 2022.
De Algemene Rekenkamer heeft in 2016 voorbereidingen getroffen voor een omvangrijke wijziging van de organisatiestructuur. Deze reorganisatie zal in 2017–2018 zijn beslag krijgen. Met de beoogde reorganisatie wordt geïnvesteerd in wendbaarheid, zakelijkheid en kwaliteit. Aan de reorganisatie zullen personele consequenties verbonden zijn. De formatie zal nog verder dalen van 325 fte in de jaren 2002 naar 274 fte anno 2016 naar 234 fte naar verwachting in 2018.
De financiële ruimte die met de laatste personeelsreductie wordt gerealiseerd biedt mogelijkheden om door inhuur van externe capaciteit wendbaar en flexibel in te spelen op behoefte aan tijdelijk noodzakelijke specifieke expertise.
Met deze formatiereductie wordt tevens bijgedragen aan de inspanningsverplichting die de Algemene Rekenkamer op zich heeft genomen op verzoek van het kabinet.
D. Budgettaire gevolgen van beleid
Beleidsartikel 2 Algemene Rekenkamer
| 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | Realisatie 2016 | Vastgestelde begroting 2016 | Verschil 2016 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen: | 29.451 | 29.137 | 29.947 | 28.531 | 29.159 | 28.204 | 955 | |
| Uitgaven: | 29.279 | 29.051 | 30.028 | 28.714 | 28.868 | 28.204 | 664 | |
| 2.1 | Recht- en doelmatigheidsbevordering | 29.279 | 29.051 | 30.028 | 28.714 | 28.868 | 28.204 | 664 |
| Ontvangsten: | 1.712 | 1.157 | 977 | 1.137 | 802 | 1.217 | -415 | |
E. Toelichting artikelonderdelen
Het begrotingsartikel van de Algemene Rekenkamer bevat alleen apparaatsuitgaven. In onderstaande tabel zijn de apparaatsuitgaven gespecificeerd.
Specificatie apparaatsuitgaven
| Apparaat | 2016 |
|---|---|
| Personeel | 24.073 |
| Eigen personeel | 21.922 |
| Externe inhuur | 1.936 |
| Overig personeel | 215 |
| Materieel | 4.795 |
| Overig materieel | 4.795 |
| Totaal apparaat | 28.868 |
In het kader van de regeerakkoorden hebben de kabinetten Rutte I en Rutte II aan de Algemene Rekenkamer gevraagd de volgende taakstellingen op zich te nemen:
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 structureel | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Rutte I | 800.000 | 1.100.000 | 1.600.000 | 1.726.000 | 1.821.000 | 1.900.000 |
| Rutte II | 504.000 | 1.008.000 | 1.176.000 | |||
| totaal | 800.000 | 1.100.000 | 1.600.000 | 2.230.000 | 2.829.000 | 3.076.000 |
Het totaal van de beide taakstellingen loopt daarmee op tot bijna 11% structureel van het oorspronkelijke begrotingsbedrag 2016 van € 28,2 mln. Met het realiseren van de door de Algemene Rekenkamer en parlement geaccordeerde inspanningsverplichting van het kabinet Rutte I is naast een korting op het personeelsbudget van de Algemene Rekenkamer ook het materiële budget sterk versoberd. Met de door de Algemene Rekenkamer bestreden maar door het parlement geaccordeerde inspanningsverplichting van het kabinet Rutte II zijn de mogelijkheden om investeringen in de bedrijfsvoering te realiseren nog verder verkleind. De inspanningsverplichtingen gaf de Algemene Rekenkamer aanleiding tot een verdere reductie van de bezetting.