De Algemene Rekenkamer is belast met het onderzoek van de ontvangsten en uitgaven van het Rijk. Zij heeft als doel het rechtmatig, doelmatig, doeltreffend en integer functioneren van het Rijk en de daarmee verbonden organen te toetsen en te helpen verbeteren. Daarbij toetst zij ook de nakoming van verplichtingen die Nederland in internationaal verband is aangegaan.

De wettelijke taak van de Algemene Rekenkamer als Hoog College van Staat is vastgelegd in artikel 76 en artikel 105.3 van de Grondwet en in de Comptabiliteitswet 2016.

Hierin ligt enerzijds de basis van de klassieke wettelijke opdracht om jaarlijks de rechtmatigheid te onderzoeken van het financieel beheer van het Rijk en een goedkeurende verklaring te geven bij de Rijksrekening. Het wettelijk kader bevat naast controle op rechtmatigheid anderzijds ook de opdracht om de doeltreffendheid en de doelmatigheid van het gevoerde beleid te onderzoeken. De taken van de Algemene Rekenkamer vereisen een grondwettelijk geborgde, onafhankelijke positie ten opzichte van de regering en het parlement. Het vereist niet alleen een degelijke wettelijke basis, maar ook een bestendige financiële basis, die de ruimte om in onafhankelijkheid keuzes te kunnen maken ondersteunt.

De Algemene Rekenkamer dient geen ander belang dan het goed en integer functioneren en presteren van het openbaar bestuur. De Algemene Rekenkamer laat op onpartijdige wijze zien hoe de rijksoverheid, inclusief de daaraan verbonden organen, in de praktijk functioneert en presteert en welke verbeteringen mogelijk zijn, ongeacht de samenstelling van het parlement en het kabinet. Daarmee wil zij ook een bijdrage leveren aan het vertrouwen van burgers dat de overheid zorgvuldig, zuinig en zinnig omgaat met publiek geld.

De Algemene Rekenkamer voorziet de regering, de Staten-Generaal en degenen die verantwoordelijk zijn voor de aan het Rijk verbonden organen van bruikbare en relevante informatie, aan de hand waarvan zij kunnen bepalen of het beleid van een minister rechtmatig, doelmatig en doeltreffend is uitgevoerd. Deze informatie bestaat uit onderzoeksbevindingen, oordelen en aanbevelingen over organisatie, beheer en beleid en is in beginsel voor het publiek toegankelijk. De Algemene Rekenkamer bepaalt zelf welke onderzoeken zij openbaar maakt. Op de website van de Algemene Rekenkamer staat de actuele onderzoeksagenda.

Daarnaast rekent zij het tot haar verantwoordelijkheden om een bijdrage te leveren aan goed openbaar bestuur door kennisuitwisseling en samenwerking in binnen- en buitenland. Hoofdstuk 7 van de Comptabiliteitswet 2016 verschaft een wettelijke basis voor het uitvoeren van internationale werkzaamheden die aansluiten bij de wettelijke taken van de Algemene Rekenkamer.

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Staten-Generaal en van de begroting van de Overige Hoge Colleges van Staat, de Kabinetten van de Gouverneurs en de Kiesraad. De Colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer zijn in artikel 4.4 lid 4 van de Comptabiliteitswet 2016 afspraken vastgelegd (de zogenoemde beheerafspraken) tussen de minister en de Colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie.

Strategie

Voor de Algemene Rekenkamer was 2023 het derde jaar van de strategische periode 2021-2025 «Vertrouwen in Verantwoording». De Algemene Rekenkamer kiest er net als voorheen voor om publiek geld scherp te volgen. In 2023 hebben de onderzoeksdirecties van de Algemene Rekenkamer een verdere vertaling gemaakt van de strategie naar de onderzoeksprogrammering. Verder hebben zij gewerkt aan doorontwikkeling van het verantwoordingsonderzoek en versterking van het doelmatigheidsonderzoek. Daarbij ligt de focus op terreinen waar de functie van de Rekenkamer de meeste toegevoegde waarde heeft. Hierbij maken de onderzoeksteams steeds meer gebruik van nieuwe methoden en technieken van onderzoek.

Onderzoeksprogramma´s 

De afgelopen jaren heeft de Algemene Rekenkamer een aantal onderwerpen en thema’s aangewezen die centraal staan in onze onderzoeksprogrammering. Deze onderwerpen komen onder andere tot uitdrukking in onderzoeksprogramma’s. Vanuit de programma’s ‘Energietransitie’ en ‘Digitalisering’ zijn in 2023 verschillende publicaties verschenen. Ook in de komende jaren zal de Algemene Rekenkamer programmatisch blijven werken.

Resultaten

In vervolg op de coronacrisis heeft de organisatie een balans gevonden in nieuwe vormen van hybride werken. De Algemene Rekenkamer heeft verder vooruitgang gemaakt met de voor 2023 gestelde doelen.

Een verschil ten opzichte van voorgaande jaren is dat vanaf 2023 ook de geheime publicaties worden meegenomen in de telling. Naast deze 59 publicaties heeft de Algemene Rekenkamer capaciteit vrijgemaakt voor andere activiteiten die bijdragen aan een beter presterende overheid. Daarbij gaat het onder andere om het vergroten van de doorwerking van onze onderzoeken door bijvoorbeeld het geven van interviews en door artikelen in de media, het geven en bijwonen van seminars en het samenwerken met universiteiten.

In een externe evaluatie door drie buitenlandse toonaangevende rekenkamers (peer review) stond de aanbeveling de onafhankelijkheid van de Algemene Rekenkamer in de financial audit verder te versterken. Daaraan is in 2023 gewerkt. Voor het verantwoordingsonderzoek 2023 is de aanpak van de financial audit verder aangescherpt door standaardisatie en focus op hoge risico’s. Daarnaast worden interne kwaliteitstoetsen uitgevoerd voor het uitbrengen van de verklaring bij de rijksrekening. De Eerste en Tweede Kamer hebben de minister van Financiën en de Algemene Rekenkamer gevraagd om te reageren op wijzigingsvoorstellingen die zij hebben gedaan, en om de geconstateerde tekortkomingen in het Nederlandse controlebestel op te lossen. De gesprekken rond het controlebestel met het Ministerie van Financiën en de Auditdienst Rijk zijn gaande en lopen door in 2024.

Verplichtingen

De oorspronkelijk vastgestelde begroting 2023 voor de verplichtingen bedroeg € 39,3 mln. De verplichtingen zijn het gevolg van de loon- en prijsontwikkeling en door meerjarige verplichtingen van nieuwe ICT-, inhuur en leasecontracten. Dat is iets lager dan begroot doordat een aantal meerjarencontracten op een later moment worden afgesloten.

Uitgaven

Institutionele inrichting

Recht- en doelmatigheidsbevordering

De oorspronkelijke uitgavenbegroting 2023 bedroeg € 39,3 mln. Bij de eerste en tweede suppletoire begroting 2023 is extra budget toegevoegd in verband met onder andere de loon- en prijsontwikkeling. De stand na de tweede suppletoire begroting 2023 bedroeg € 42,3 mln. Er is € 0,4 mln. niet besteed door onder andere het later in dienst treden van nieuwe medewerkers.

Ontvangsten

De ontvangstenbegroting voor 2023 bedroeg € 1 mln. De gerealiseerde ontvangsten waren afgerond € 1,7 mln. en hebben betrekking op internationale projecten en uitdetacheringen. De ontvangsten van de internationale projecten waren hoger, doordat deze na de coronacrisis weer zijn uitgebreid. Ook waren er meer uitdetacheringen.