A Algemene doelstelling

Het coördineren van de wederopbouw van Saba en Sint Eustatius, en van de Nederlandse bijdrage aan de wederopbouw van Sint Maarten, naar aanleiding van de schade veroorzaakt door de orkanen Irma en Maria.

B Rol en verantwoordelijkheid

In september 2017 hebben de orkanen Irma en Maria een spoor van verwoesting getrokken over het Caribisch gebied. Binnen het Koninkrijk zijn de openbare lichamen Saba en Sint Eustatius en het land Sint Maarten getroffen.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) coördineert de Rijksbrede aanpak van de wederopbouwfase op de eilanden Saba en Sint Eustatius en levert via de Wereldbank financiële middelen voor de wederopbouw van Sint Maarten. Daarnaast ondersteunt BZK de openbare lichamen financieel voor de wederopbouw. Zo helpt het ministerie bij het herstel en orkaanbestendig maken van de woningen op Sint Eustatius en Saba. Ook zijn op Sint Eustatius werkzaamheden gestart om de eroderende klif waar Fort Oranje op staat te herstellen.

De wederopbouw wordt gecoördineerd door BZK, maar daarnaast het zijn ook de Ministeries van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW), Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Infrastructuur en Waterstaat (IenW) betrokken bij de wederopbouw voor onder andere het herstel van schoolgebouwen en infrastructuur. De middelen voor deze projecten staan op de begrotingen van de ministeries van BZK, OCW, EZK en IenW.

BZK financiert een deel van de kosten van wederopbouw van Sint Maarten. Middels het wederopbouwfonds draagt het ministerie tot 2021 bij. Deze bijdrage is verbonden aan de politieke voorwaarden waarmee Sint Maarten akkoord is gegaan, namelijk het instellen van een integriteitskamer en het versterken van het grenstoezicht. Nederland zal gedurende de wederopbouw strikt toezien op de naleving van de voorwaarden.

Het hoofdspoor voor de wederopbouw van Sint Maarten loopt via de Wereldbank waar een trustfund is opgericht. Dit trustfund wordt beheerd door een stuurgroep waarin Nederland samen met Sint Maarten zitting heeft. Prioriteiten voor Nederland zijn economische ontwikkeling en bereikbaarheid, de afvalproblematiek en goed bestuur. Daarnaast zal Nederland buiten het trustfund ook directe steun leveren voor de wederopbouw van Sint Maarten. Het gaat hier bijvoorbeeld om kosten op het gebied van rechtshandhaving (detentie, politie en grenstoezicht). In eerder stadium heeft Nederland direct bijgedragen aan noodhulp voor Sint Maarten en aan enige projecten in de overgangsfase in afwachting van het operationeel worden van het trustfund.

C Beleidsconclusies

In 2018 was de wederopbouw van Saba en Sint Eustatius in volle gang. Voor de wederopbouw van beide eilanden is een totaalbedrag van € 67 mln. beschikbaar gesteld. Via verscheidene bijzondere uitkeringen zijn middelen aan de Openbare Lichamen verstrekt, ter besteding aan verschillende wederopbouwprojecten. Na een grondige voorbereidingsfase zijn projecten als herstel van de wegen, de aanpak van erosie en herstel van de huizen en scholen in volle gang, zodat de eilandbewoners zo goed mogelijk geholpen zijn bij het oppakken van hun dagelijks leven.

In het trustfonds bij de Wereldbank zijn in 2018 twee tranches van € 112 mln. en € 150 mln. gestort. Hiermee wordt onder andere het oude ziekenhuis gerepareerd voor de duur van de bouw van het nieuwe ziekenhuis, bijgedragen aan het orkaanbestendig maken van het nieuwe ziekenhuis, daken hersteld, een leenfaciliteit voor het lokale midden en kleinbedrijf opgezet en de afvalproblematiek aangepakt.

Van de € 550 mln. die het kabinet heeft gereserveerd voor de wederopbouw van Sint Maarten, wordt ongeveer € 80 mln. niet via het trustfonds, maar als «directe steun» verstrekt. Hieronder valt een bijdrage aan de twee politieke voorwaarden die Nederland verbond aan het beschikbaar stellen van de € 550 mln.: de inrichting van de Integriteitskamer en de versterking van het grenstoezicht. Verder wordt met de directe steun onder andere de versterking van de rechtshandhaving (detentie en Korps Politie Sint Maarten), technische assistentie (onder andere rond de afvalproblematiek) en het betrekken van bedrijven uit het Koninkrijk bij de wederopbouw gefinancierd.

Naast de tranches die in het trustfonds zijn gestort is in 2018 tweemaal liquiditeitssteun verstrekt aan Sint Maarten. Beide bedragen zijn betaald uit de middelen voor wederopbouw Sint Maarten.

De Kamer is over de voortgang van de wederopbouw gedetailleerd geïnformeerd in een brief d.d. 18 december 2018 (Kamerstukken II 2018/19 34 773, nr. 17).

D Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

E Toelichting op de financiële instrumenten

Uitgaven

In 2018 zijn de middelen van de Aanvullende Post aan artikel 8 toegevoegd.

8.1 Wederopbouw

De resterende middelen uit 2017 zijn doorgeschoven naar 2018. Vanaf de Aanvullende Post zijn gedurende 2018 middelen overgeheveld naar dit artikel. De overgebleven middelen van 2018 schuiven door naar 2019.

Opdrachten

Wederopbouw op Sint Maarten

Dit betreft opdrachten voor technische assistentie door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten International (VNG I), het vervoer van brandweermateriaal en advies bij oplossing afvalproblematiek.

Bijdragen aan medeoverheden

Korps Politie Sint Maarten (KPSM)

Het Korps Politie Sint Maarten wordt sinds orkaan Irma ondersteund middels financiering uit directe steun. Zo heeft het politiekorps politievoertuigen en uniformen aangeschaft en een nieuwe meldkamer betrokken. Deze meldkamer is medio december 2018 officieel geopend. Hij is orkaanbestendig en biedt voor het eerst gezamenlijke huisvesting aan de drie hulpdiensten (politie, brandweer en ambulance).

Wederopbouw Saba en Sint Eustatius

In 2018 is de wederopbouw ter hand genomen. Op beide eilanden zijn verscheidene wederopbouwprojecten voorbereid en gestart om het dagelijks leven van de inwoners zo goed mogelijk te herstellen. Zo is er op beide eilanden hard gewerkt aan het herstel van de openbare ruimte, onroerende zaken en natuur en milieu. Het overgrote deel van de projecten loopt nog. Op Sint Eustatius is onderzoek gedaan naar de erosie van het eiland en is begonnen aan de stabilisering van de klif onder Fort Oranje.

Grenstoezicht Sint Maarten

Ter versterking van het grenstoezicht is een onderlinge regeling opgesteld tussen Nederland en Sint Maarten voor een periode van twee jaar. Op basis van de regeling is met alle betrokken diensten en ministeries van Sint Maarten en Nederland een plan van aanpak opgesteld (april 2018) en is er op basis van een bestedingsplan geld beschikbaar gesteld aan Sint Maarten.

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties

Wederopbouw op Sint Maarten

Na de noodhulpfase voor de Bovenwindse Eilanden en in aanloop naar het operationeel worden van het trustfonds bij de Wereldbank verleende Nederland bijna € 7 mln. aan steun voor zogeheten «early recovery»-projecten, voornamelijk uitgevoerd door lokale niet-gouvernementele organisaties. De brief aan de Tweede Kamer van d.d. 18 december 2018 (Kamerstukken II 2018/19, 34 773, nr. 17) bevat gedetailleerde informatie over de uitvoering van deze projecten.

Wereldbank

Vanuit het trustfonds bij de Wereldbank wordt onder andere het oude ziekenhuis gerepareerd voor de duur van de bouw van het nieuwe ziekenhuis, bijgedragen aan het orkaanbestendig maken van het nieuwe ziekenhuis, daken hersteld, een leenfaciliteit voor het lokale midden en kleinbedrijf opgezet en de afvalproblematiek aangepakt.

Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken

Sint Maarten

De slecht onderhouden gevangenis Pointe Blanche is door orkaan Irma beschadigd geraakt. Vanuit directe steun is bijstand gefinancierd voor de bewaking van de buitenring van de gevangenis, ondersteuning bij het opstellen van een plan van aanpak en het (tijdelijk) overplaatsen van gedetineerden. Ten behoeve van deze bijstand is bij 2^e suppletoire begroting 2018 budget overgeheveld naar het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV).

Daarnaast levert de Nationale Politie tijdelijk 34 fte. aan personele bijstand en opleiders aan het Korps Politie Sint Maarten. Door de bijstand van Nederlandse politieagenten heeft het korps gelegenheid het eigen (nieuwe) personeel op te leiden. Ten behoeve van deze bijstand is bij 2^e suppletoire begroting 2018 budget overgeheveld naar JenV.

Leningen

Liquiditeitssteun Sint Maarten

In 2018 is tweemaal liquiditeitssteun verstrekt aan Sint Maarten: voor het jaar 2017 is € 22,8 mln. verstrekt en voor het eerste kwartaal van 2018 (€ 15,3 mln.). Beide bedragen zijn verstrekt in de vorm van een renteloze lening met een termijn van 30 jaar en zijn betaald uit de middelen voor wederopbouw Sint Maarten.

8.2 Noodhulp

Vanuit 2017 zijn de resterende middelen aan 2018 toegevoegd, het saldo over 2018 (uitgaven en ontvangsten) komt ten gunste van het generale beeld.

Opdrachten

In het kader van de noodhulp zijn diverse opdrachten verstrekt zoals ten behoeve van ondersteund ambulance personeel, contra-expertise bij inschatten veiligheidsrisico`s, en het herstel van het hekwerk op de klif onder Fort Oranje van Sint Eustatius.

Bijdragen (inter)nationale organisaties

Sint Eustatius

Er is een bijdrage beschikbaar gesteld voor het herstel van woningen en het opknappen van de zeehavenboot de Waterman.

Saba

Er is een bijdrage ter beschikking gesteld voor bouwmaterialen, schoonmaken van wegen, alternatieve huisvesting, noodreparaties aan de haven en de waterfabriek, en herstel van gebouwen.

Bijdrage aan andere begrotingshoofdstukken

Voor het overgrote deel hebben deze uitgaven betrekking op de uitgaven die Defensie heeft gedaan in het kader van verlenen van noodhulp.

Ontvangsten

Dit betreft EU-subsidie op nacalculatiebasis voor een vijftal projecten in het kader van de noodhulp. De bedragen zijn door BZK voorgefinancierd. Bij het vaststellen van de begroting was het nog duidelijk of het mogelijk was om EU-subsidie te ontvangen. Daarnaast heeft JenV een noodhulpbedrag gerestitueerd ad € 0,56 mln.