Maatregelen op het gebied van waterkwaliteit in het hoofdwatersysteem ten behoeve van de Europese Kaderrichtlijn Water worden verantwoord op artikelonderdeel 7.01.
Met uitvoering van de KRW-maatregelen komen de doelen van de richtlijn in beeld voor het hoofdwatersysteem. Voor het behalen van Natura 2000-doelen is meer nodig. Door klimaatverandering en toenemend maatschappelijk gebruik staan de natuur en ecologische waterkwaliteit en daarmee de biodiversiteit van de grote wateren onder druk. Er zijn daarom aanvullende systeemingrepen en een transitie naar duurzaam beheer nodig om een duurzame verbetering te realiseren. Het Rijk wil in 2050 toekomstbestendige grote wateren met hoogwaardige natuur die goed samengaat met een krachtige economie. Via de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) wordt invulling gegeven aan deze ambitie. Dit is verantwoord op artikel 7.02.
Met de Delta-aanpak Waterkwaliteit wordt een extra impuls gegeven aan het realiseren van de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en nieuwe uitdagingen om ons water chemisch schoon en ecologisch gezond te krijgen en te houden voor duurzaam gebruik. De prioriteiten daarbij zijn nutriënten, gewasbeschermingsmiddelen, opkomende stoffen en medicijnresten in water. Maatregelen voor de Delta-aanpak worden verantwoord op artikel 7.03.
Het artikel investeren in waterkwaliteit is gerelateerd aan beleidsartikel 11 (Integraal Waterbeleid) op de Begroting Hoofdstuk XII.
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2021 | 2021 | ||
Verplichtingen | 14.356 | 36.514 | 30.520 | 116.294 | 65.770 | 120.090 | ‒ 54.320 | 1 |
Uitgaven | 7.022 | 19.795 | 28.408 | 52.556 | 44.711 | 130.801 | ‒ 86.090 | |
7.01 Realisatieprogramma Kaderrichtlijn Water | 5.881 | 16.161 | 19.877 | 19.778 | 29.061 | 93.295 | ‒ 64.234 | |
7.01.01 Realisatieprogramma Kaderrichtlijn Water | 5.881 | 16.161 | 19.877 | 19.778 | 29.061 | 93.295 | ‒ 64.234 | 2 |
7.02 Overige aanlegprojecten Waterkwaliteit | 284 | 1.172 | 3.049 | 25.674 | 7.832 | 18.282 | ‒ 10.450 | |
7.02.01 Realisatieprogramma overige aanleg waterkwaliteit | 284 | 787 | 805 | 22.291 | 189 | 14.781 | ‒ 14.592 | 3 |
- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS | 282 | 787 | 805 | 22.291 | 0 | 0 | 0 | |
7.02.02 Planuitwerking overige aanleg waterkwaliteit | 0 | 385 | 2.244 | 3.383 | 7.643 | 3.501 | 4.142 | 4 |
- Waarvan bijdrage aan agentschap RWS | 0 | 385 | 2.244 | 3.383 | 7.643 | 451 | 7.192 | |
7.03 Studiekosten waterkwaliteit | 857 | 2.462 | 5.482 | 7.104 | 7.818 | 19.224 | ‒ 11.406 | |
7.03.01 Studiekosten waterkwaliteit | 857 | 2.462 | 5.482 | 7.104 | 7.818 | 19.224 | ‒ 11.406 | 5 |
7.09 Ontvangsten investeringen in waterkwaliteit | 91 | 89 | 452 | 389 | 729 | 57 | 672 | |
7.09.01 Ontvangsten investeringen in waterkwaliteit | 0 | 0 | 452 | 389 | 729 | 57 | 672 |
Onderstaand wordt op het niveau van artikelonderdeel en de verplichtingen een toelichting gegeven op de verschillen (de mutaties) tussen de begroting en de realisatie. Zie voor de gehanteerde norm de toelichting ‘normering jaarverslag’ zoals opgenomen in de leeswijzer.
1. Op artikel Investeren in waterkwaliteit is minder verplicht (€ -54,3 miljoen) als gevolg van:
• Een lagere realisatie op de verplichtingen voor het KRW programma (-€ 27,6 miljoen). Een hogere verplichtingenrealisatie (€ 17,4 miljoen), omdat een verplichting met betrekking tot Kaderrichtlijn Water Maas eerder dan voorzien aangegaan kon worden. Het KRW programma heeft integraal vertraging opgelopen als gevolg van PFAS, Stikstof en COVID-19. Deze hebben geleid tot vertraging in de planuitwerking, waardoor het aangaan van de verplichtingen vertraagd (-€ 18 miljoen). Daarnaast zijn er ook incidentele vertragingen ontstaan die hebben geleid tot een lagere realisatie van verplichtingen. Het gaat daarbij om de volgende projecten:
• Vertraging bij het project UWDH (Uiterwaarden van Wamel. Dreumel en Heerewaarden) (€ -15 miljoen), in verband met een nieuw herontwerp omdat de oorspronkelijke ontwerp niet/beperkt bijdroegen aan de KRW doelstelling;
• Project Wolderwijd (€ -3 miljoen), oorspronkelijk stond de gunning gepland voor Q4 2020. Bij de inschrijving is door een van de gegadigden aangegeven dat er sprake was van een oneerlijke concurrentiepositie. In het contract waren door RWS de legakkers voorgeschreven conform de specificaties van de patenthouder. Die patenthouder maakte weer deel uit van een consortium dat op het contract zou inschrijven en daarmee een oneerlijk voordeel had ten opzichte van andere gegadigden. Na onderzoek in samenwerking met ICG is besloten de aanbesteding in te trekken, de specificaties in het contract aan te passen en opnieuw aan te besteden. Dit heeft geleid tot ca 9 maanden vertraging;
• Project Loenensche Buitenpolder en Beekmondingen (€ -2 miljoen) vanwege verschuiving risicoreservering naar later jaar;
• Vispassages (€ -3 miljoen) door vertraagde oplevering en verschuiving risico reservering als gevolg van vertraging in de uitvoeringsplanning van de waterschappen;
• Project Hoeckelingsdam (€ -4 miljoen) vanwege een knelpunt in de capaciteit voor de planuitwerking is samenwerking aangegaan met Alliantie Markermeer. Hierdoor is de planning voor Hoeckelingsdam met een jaar opgeschoven;
• Toename van verplichtingen vanwege de voorbereiding voor de 3e tranche programmatische aanpak Grote Wateren (€ 2,3 miljoen);
• Aanvullend budget voor de verkenning en planstudie Getij Grevelingen (€ 2,4 miljoen);
• Aanvullend budget Grote Wateren voor de afronding van de verkenningsfase van de PAGW projecten Oostvaardersoevers en Wieringerhoek (€ 1 miljoen);
• Lagere realisatie van € -14,6 miljoen conform de gepresenteerde kastoelichtingen bij artikel 7.02.01.
• Lagere realisatie van € -11,4 miljoen conform de gepresenteerde kastoelichtingen bij artikel 7.03.01
• Met betrekking tot waterzuivering medicijnresten is de realisatie € -7,5 miljoen lager. De afstemming met de betrokken partijen om tot meerjarige opdrachtverstrekkingen te komen heeft meer tijd in beslag genomen dan vooraf werd voorzien .
• Het verschil betreft mutaties < € 1 miljoen (€ 1,1 miljoen).
15. De lagere uitgaven bij KRW 2e en 3e Tranche (€ -64,2 miljoen) zijn onder andere het gevolg van PFAS, Stikstof en COVID-19. Deze hebben geleid tot vertraging in de planuitwerking, wat zijn weerslag heeft op de realisatie in de uitvoering (€ -25,8 miljoen).
Daarnaast zijn er ook incidentele vertragingen ontstaan die hebben geleid tot een lagere realisatie van uitgaven. Het betreft met name:
• Vertraging bij het project UWDH (Uiterwaarden van Wamel. Dreumel en Heerewaarden) (€ -26 miljoen), in verband met een nieuw herontwerp omdat de oorspronkelijke ontwerp niet/beperkt bijdroegen aan de KRW doelstelling;
• Project Wolderwijd (€ -3 miljoen) oorspronkelijk stond de gunning gepland voor Q4 2020. Bij de inschrijving is door een van de gegadigden aangegeven dat er sprake was van een oneerlijke concurrentiepositie. In het contract waren door RWS de legakkers voorgeschreven conform de specificaties van de patenthouder. Die patenthouder maakte weer deel uit van een consortium dat op het contract zou inschrijven en daarmee een oneerlijk voordeel had ten opzichte van andere gegadigden. Na onderzoek in samenwerking met ICG is besloten de aanbesteding in te trekken, de specificaties in het contract aan te passen en opnieuw aan te besteden. Dit heeft geleid tot ca 9 maanden vertraging;
• Project Loenensche Buitenpolder en Beekmondingen(€ -2 miljoen) vanwege verschuiving risicoreservering naar later jaar;
• Vispassages (€ -3 miljoen) vertraagde oplevering en verschuiving risico reservering;
• Project Hoeckelingsdam (€ -4 miljoen)vanwege een knelpunt in de capaciteit voor de planuitwerking is samenwerking aangegaan met Alliantie Markermeer. Hierdoor is de planning voor Hoeckelingsdam met een jaar opgeschoven;
• Het restant betreft diverse enkele kleine mutaties (€ -0,4 miljoen).
22. De lagere realisatie van € -14,6 miljoen betreft € -11,7 miljoen bij Grote Wateren en € -3 miljoen Waterzuivering medicijnresten. Het werd veroorzaakt door:
• een overboeking naar het Ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit voor het project verlengde fase 1 Marker Wadden (€ -5,8 miljoen)
• door aanpassing van de benodigde budgetten aan de bijgestelde uitvoeringsprogrammering van de projecten binnen ecologie Grote Wateren (€ -4,7 miljoen) als gevolg van met name beperkende coronamaatregelen. Door de langere afstemmingstijd met betrokkenen die nodig was dan werd voorzien, was de realisatie van de activiteiten vertraagd, zoals onder andere Sedimentatie Eems-Dollard Buitendijks, Lauwersmeer-Vierhuizergat en onderzoek Waddengebied.
• er heeft een overboeking plaatsgevonden voor interne kosten van de opdracht programmatische aanpak grote wateren naar agentschap Rijkswaterschap voor € -1,2 miljoen.
• Voor Waterzuivering medicijnresten zijn meerjarenopdrachtverstrekkingen aangegaan met verschillende Waterschappen, Hoogheemraadschappen en Stichtingen waarvoor de afstemming wat meer tijd in beslag heeft genomen dan vooraf werd voorzien. De werkzaamheden die gepland stonden om gerealiseerd te worden eind 2021 zijn nu in de aangegane meerjarenopdrachten opgenomen die vanaf begin 2022 worden gerealiseerd (€ -3 miljoen).
27. De hogere realisatie voor Planuitwerking overige aanleg waterkwaliteit (€ 4,2 miljoen) is het gevolg van:
• Opdrachtverstrekking voor de voorbereiding 3e tranche Programmatische aanpak Grote Wateren (€ 2,4 miljoen);
• Aanvullend budget Grote Wateren voor de afronding van de verkenningsfase van de PAGW projecten Oostvaardersoevers en Wieringerhoek (€ 1 miljoen);
• Diverse kleinere mutaties verkenning en planstudies (€ 0,8 miljoen).
31. De lagere realisatie van € -11,4 miljoen wordt voornamelijk veroorzaakt door aangepaste programmeringen van de projectenprogramma’s voor de Delta aanpak Waterkwaliteit, waarbij de projecten in latere jaren tot realisatie zullen komen binnen de looptijd van het Deltaprogramma. Verder was sprake van beperkte personeelscapaciteit als gevolg van vacatures van medewerkers die vertrokken zijn en die direct niet opgevuld zijn. Dit heeft vertraging veroorzaakt bij het aangaan van de verplichtingen die gepland staan voor toekomstige jaren zoals onderzoeken naar opkomende stoffen gewasbeschermingsmiddelen nutriënten en medicijnresten alsmede naar structurele bronaanpak en impulsen voor bevoegde gezagen.
7.01 Investeringen waterkwaliteit
Motivering
Het op orde krijgen en houden van een duurzaam watersysteem tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten, waardoor Nederland schoon (drink)water heeft.
Producten
Verbeterprogramma Kaderrichtlijn Water
Het Verbeterprogramma Kaderrichtlijn Water bestaat uit maatregelen in de Rijkswateren die zijn geclusterd tot projecten. De projecten richten zich op het herstel van natuurlijkere overgangen tussen land en water, zoet en zout en van verbindingen, waaronder die tussen het hoofd-en regionaal watersysteem. Het betreft vooral aanlegprojecten om een meer natuurlijke inrichting van de watersystemen te bewerkstelligen. Dit moet bijdragen aan het bereiken van een goede ecologische en chemische toestand van de watersystemen, zoals de Kaderrichtlijn Water vraagt. Tevens draagt dit bij aan de doelen voor Natura 2000 en de Kaderrichtlijn Mariene Strategie.
Meetbare gegevens
De uitvoering van het verbeterprogramma is in een drietal tranches verdeeld. De tranches zijn zoveel mogelijk gekoppeld aan de planperiodes van de Kaderrichtlijn Water. De eerste tranche (vanaf 2009) bestond uit circa 250 maatregelen, deze maatregelen zijn opgeleverd (decharge eind 2017).
De tweede tranche is gestart in 2016 en eind 2021 afgerond. In totaal zijn er 233 maatregelen opgenomen in de tweede tranche. Eind 2021 zijn 152 maatregelen geheel gerealiseerd. Hiervoor wordt in 2022 decharge aangevraagd. 62 maatregelen moeten nog worden uitgevoerd. Deze zijn gefaseerd naar de derde planperiode en maken daarmee deel uit van het maatregelpakket voor de periode 2022-2027. De overige 19 maatregelen zijn ingetrokken omdat de uitvoering ervan niet noodzakelijk was, of niet significant bijdroeg aan de KRW opgave.
De Verkenning van de derde tranche (2022 ‒ 2027) is in 2020 afgerond. In mei 2020 is de planuitwerking van het maatregelpakket opgestart. In de derde tranche zijn 120 maatregelen opgenomen. 102 maatregelen vormen het Basispakket, waarvan de realisatie noodzakelijk is om eind 2027 aan de Europese Kaderrichtlijn te voldoen. De overige 18 maatregelen vormen het Aanvullend pakket. Dat is opgenomen om flexibiliteit in de uitvoering en het opvangen van tegenvallers mogelijk te maken, en tevens om het doelbereik robuuster te maken. De maatregelen zijn opgenomen in de stroomgebiedbeheerplannen en het Nationaal Water Programma 2022-2027.
Over de uitvoering van alle maatregelen, ook die worden uitgevoerd door de waterschappen en andere partijen, gericht op de ecologische en chemische kwaliteit van de oppervlaktewateren in de stroomgebieden van de Rijn, Maas, Schelde, Eems en de uitvoering gericht op een goede chemische en kwantitatieve toestand van de grondwateren in de vier stroomgebieden wordt de Tweede Kamer jaarlijks geïnformeerd via De Staat van ons Water (laatste publicatie: Kamerstukken II, 2019–2020, 27 625 nr. 498). Omdat de Kaderrichtlijn Water werkt met planperiodes, is een volledige beschrijving van de toestand alleen om de 6 jaar mogelijk. Het volgende moment voor een volledige beschrijving van de toestand zal weergegeven worden in de stroomgebiedbeheerplannen die onderdeel uitmaken van het Nationaal Water Programma (NWP) 2022-2027 (vaststelling 2022). Het Planbureau voor de Leefomgeving rapporteert jaarlijks op basis van de beschikbare gegevens over waterkwaliteit in het Compendium voor de Leefomgeving.
Belangrijkste (budgettaire) aanpassingen
Het projectbudget van KRW 2e en 3e tranche is toegenomen door de toegekende prijsbijstelling 2021. De schuif naar achteren in het Kasbudget is veroorzaakt door de vertraging in de planuitwerking en realisatie van de KRW maatregelen. De vertraging is ontstaan als gevolg van de PFAS en stikstof problematiek en de impact van COVID-19.
Kasbudget 2021 | Projectbudget | Openstelling | Toelichting | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Projectomschrijving | begroting2021 | realisatie | verschil | begroting2021 | huidig | begroting2021 | huidig | |
Projecten Nationaal | ||||||||
KRW 1e tranche | 0 | 30 | 30 | |||||
KRW 2e en 3e tranche | 93 | 29 | ‒ 64 | 625 | 639 | 2027 | 2027 | 1 |
Programma realisatie | 93 | 29 | ‒ 64 | 655 | 669 | |||
begroting (DF 7.01.01) | 93 | 29 | ‒ 64 | |||||
Toelichting
1. De lagere uitgaven bij KRW 2e en 3e Tranche (-€ 64,2 miljoen) zijn onder andere het gevolg van PFAS, Stikstof en COVID-19. Deze hebben geleid tot vertraging in de planuitwerking, wat zijn weerslag heeft op de realisatie in de uitvoering (€ -25,8 miljoen).
Daarnaast zijn er ook incidentele vertragingen ontstaan die hebben geleid tot een lagere realisatie van uitgaven. Het betreft met name:
• Vertraging bij het project UWDH (Uiterwaarden van Wamel. Dreumel en Heerewaarden) (€ -26 miljoen), in verband met een nieuw herontwerp omdat de oorspronkelijke ontwerp niet/beperkt bijdroegen aan de KRW doelstelling;
• Project Wolderwijd (€ -3 miljoen) oorspronkelijk stond de gunning gepland voor Q4 2020. Bij de inschrijving is door een van de gegadigden aangegeven dat er sprake was van een oneerlijke concurrentiepositie. In het contract waren door RWS de legakkers voorgeschreven conform de specificaties van de patenthouder. Die patenthouder maakte weer deel uit van een consortium dat op het contract zou inschrijven en daarmee een oneerlijk voordeel had ten opzichte van andere gegadigden. Na onderzoek in samenwerking met ICG is besloten de aanbesteding in te trekken, de specificaties in het contract aan te passen en opnieuw aan te besteden. Dit heeft geleid tot ca 9 maanden vertraging;
• Project Loenensche Buitenpolder en Beekmondingen(€ -2 miljoen) vanwege verschuiving risicoreservering naar later jaar;
• Vispassages (€ -3 miljoen) vertraagde oplevering en verschuiving risico reservering;
• Project Hoeckelingsdam (€ -4 miljoen) vanwege een knelpunt in de capaciteit voor de planuitwerking is samenwerking aangegaan met Alliantie Markermeer. Hierdoor is de planning voor Hoeckelingsdam met een jaar opgeschoven;
• Het restant betreft diverse enkele kleine mutaties (-€ 0,4 miljoen).
De toename van het projectbudget (€ 14 miljoen) is het gevolg van hoogwater in Limburg.
7.02 Overige investeringen waterkwaliteit
Motivering
Naast het Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren ten behoeve van de KRW zijn hieronder de overige aanlegprojecten inzake waterkwaliteit opgenomen.
Producten
7.02.01 Realisatieprogramma
Kasbudget 2021 | Projectbudget | Openstelling | Toelichting | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Projectomschrijving | begroting2021 | realisatie | verschil | begroting2021 | huidig | begroting2021 | huidig | |
Projecten Nationaal | ||||||||
Verruiming vaargeul Westersschelde | 0 | 26 | 26 | |||||
Bijdrageregeling medicijnresten | 0 | 61 | 1 | |||||
Grote Wateren | 15 | 0 | ‒ 15 | 168 | 194 | 2032 | 2032 | 2 |
afrondingen | 0 | |||||||
Programma realisatie | 15 | 0 | ‒ 15 | 194 | 281 | |||
begroting (DF 7.02.01) | 15 | 0 | ‒ 15 | |||||
Toelichting
1. Voor Waterzuivering medicijnresten zijn meerjarenopdrachtverstrekkingen aangegaan met verschillende Waterschappen, Hoogheemraadschappen en Stichtingen waarvoor de afstemming wat meer tijd in beslag heeft genomen dan vooraf werd voorzien. De werkzaamheden die gepland stonden om gerealiseerd te worden eind 2021 zijn nu in de aangegane meerjarenopdrachten opgenomen die vanaf begin 2022 worden gerealiseerd (€ 3 miljoen).
2. Bij het realisatieprogramma Grote Wateren is een saldo gerealiseerd van € 15 miljoen als gevolg van een overboeking naar het Ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit voor het project verlengde fase 1 Marker Wadden (€ 5,8 miljoen) en door aanpassing van de benodigde budgetten aan de bijgestelde uitvoeringsprogrammering van de projecten binnen ecologie Grote Wateren (€ 4,7 miljoen) als gevolg van met name beperkende coronamaatregelen. Door de langere afstemmingstijd met betrokkenen die nodig was dan werd voorzien, was de realisatie van de activiteiten vertraagd, zoals o.a. Sedimentatie Eems-Dollard Buitendijks, Lauwersmeer-Vierhuizergat en onderzoek Waddengebied. Verder heeft er een uitfinanciering plaatsgevonden voor interne kosten van de opdracht programmatische aanpak grote wateren naar agentschap Rijkswaterschap voor € 1,2 miljoen.
Grote wateren
De in 2017 uitgevoerde verkenning, naar de opgaven voor natuur en waterkwaliteit in de grote wateren, laat zien dat er goede mogelijkheden zijn om de waterkwaliteit te verbeteren en de natuur te versterken, bijvoorbeeld door het terugbrengen van getij.
Op grond hiervan is de ambitie ontwikkeld om tot 2050 diverse maatregelen te treffen die gericht zijn op het voorkomen van achteruitgang van ecologische kwaliteit van de grote wateren, het bevorderen van een stabiel en samenhangend ecologisch netwerk en het creëren van ruimte voor ruimtelijk-economische ontwikkeling.
Om deze ambitie verder te brengen is een programmatische aanpak gestart die nauw aansluit op lopende gebiedsprocessen, waarbij samen met overheden, marktpartijen, natuurorganisaties en stakeholders maatregelen worden uitgevoerd. In 2020 hebben IenW en LNV, in de vorm van de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) de resterende middelen voor de tweede tranche gereserveerd voor specifieke projecten, waarmee duidelijk is welke maatregelen tot en met 2032 worden uitgevoerd (Kamerstuk 27 625, nr. 523).
In 2021 is één MIRT-beslissing genomen voor een PAGW-project een voorkeursbeslissing. Voorzien was dat in 2021 in totaal 5 MIRT-beslissingen genomen zouden worden, maar in de voorbereiding hebben vier van deze MIRT-beslissingen enige vertraging opgelopen door enerzijds de coronamaatregelen en anderzijds door het werken conform de Omgevingswet waardoor een extra tervisielegging nodig was. Deze MIRT-besluiten schuiven daardoor over de jaargrens heen en zullen naar verwachting in 2022 genomen worden. Dit leidt naar verwachting niet tot latere afronding van de projecten (zie Kamerstuk 35925 A, nr. 5 voor het MIRT-overzicht 2022) en de Kamerbrief van 15 december 2021 (kenmerk: 2021Z23546).
7.02.02 Verkenningen- en Planuitwerkingsprogramma
Het verkenningen- en planuitwerkingsprogramma dient om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde te verkennen en om daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering.
Dit artikelonderdeel geeft inzicht in de stand van zaken van diverse projecten en programma’s op het gebied van zoetwatervoorziening die zich in de fasen van voorbereiding tot realisatie bevinden.
Projectbudget | Oplevering | Toelichting | |||
|---|---|---|---|---|---|
Projectomschrijving | begroting 2021 | huidig | begroting 2021 | huidig | |
Projecten Nationaal | |||||
EPK Planuitwerking en verkenningen Waterkwaliteit | 2 | 21 | 1 | ||
Projecten Zuid-Nederland | |||||
Getij Grevelingen | 102 | 102 | 2025 | 2028 | 2 |
Totaal programma planuitwerking en verkenning | 104 | 123 | |||
budget DF 7.02.02 | 104 | 123 |
Toelichting
1. Het hogere projectbudget van € 19 miljoen is met name veroorzaakt toevoeging van de prijsbijstelling 2021 (€ 0,3 miljoen) en door de opdrachtverlening aan RWS voor:
• de verkenning en plantuitwerking Getij Greveling (€2,9 miljoen). Het betreft met name de inzet van een Taskforce die aanvullende beslisinformatie op gaat leveren waarmee de opdrachtgevers IenW en LNV, mede op advies van de bestuurlijke partners, een besluit kunnen nemen over de scope voor de planuitwerking van het project Getij Grevelingen;
• de planuitwerking Programmatische aanpak Grote Wateren (PAGW) € 13,8 miljoen.
• daarnaast is in de begroting 2021 een omissie geconstateerd van € 2 miljoen. De stand begroting 2021 is namelijk € 4 miljoen.
5. De planuitwerking van het project Getij Grevelingen zal langer gaan duren. Hierdoor schuift ook het moment van oplevering naar achteren. De vertraging vloeit voort uit een geconstateerde kostenstijging. Hierom is een traject gestart om de kostenraming weer stabiel te krijgen.
7.03 Studiekosten waterkwaliteit
Motivering
Dit betreft de studie- en onderzoekskosten voor het Deltaprogramma (MIRT-onderzoeken) en de overige studiekosten op het gebied van waterkwaliteit.
Producten
Delta-aanpak Waterkwaliteit
Met de Delta-aanpak Waterkwaliteit is de afgelopen jaren een impuls gegeven aan de realisatie van de doelen van de Kaderrichtlijn Water en nieuwe opgaven, zoals medicijnresten en opkomende stoffen in water. In de Delta-aanpak waterkwaliteit is op basis van de prioriteiten en kennisleemten bepaald waar nader onderzoek nodig is. In de Kennisimpuls Waterkwaliteit is bestaande en nieuwe kennis bijeengebracht en toepasbaar gemaakt voor de praktijk. Met de Ex ante analyse waterkwaliteit is de huidige toestand van de waterkwaliteit en het verwachte doelbereik in 2027 in beeld gebracht, op basis van de meest recente informatie en plannen.
In het kader van het Uitvoeringsprogramma opkomende stoffen in water is een opleidingsprogramma voor vergunningverleners waterkwaliteit aangeboden. Als gevolg van COVID-19 is er er ook een online opleidingsprogramma aangeboden. Desondanks zijn er in 2021 minder opleidingen afgerond dan oorspronkelijk gepland. Het opleidingsprogramma zal worden geïntensiveerd, waardoor de gerealiseerde achterstand weer wordt ingelopen.
Het merendeel van het budget is voorzien voor de stimulering van vergaande zuivering van rioolwater, om zo medicijnresten en andere microverontreinigingen uit het stedelijk afvalwater te verwijderen op zo'n 80 geïdentificeerde hotspots rioolwaterzuiveringen. Dit betreft enerzijds budget voor stimulering van de praktische toepassing van extra zuivering op de rioolwaterzuiveringen van de waterschappen en anderzijds een bijdrage in de vorm van een subsidie aan de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer. In 2021 is uitvoering gegeven aan de in 2020 getekende samenwerkingsovereenkomsten. De Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) heeft ook in 2021 een subsidie van € 1 miljoen ontvangen voor het innovatieprogramma ‘microverontreinigingen uit afvalwater van rioolwaterzuiveringsinstallaties, bedoeld om innovaties op de rioolwaterzuivering te stimuleren waarmee medicijnresten en andere microverontreinigingen beter worden verwijderd.
Waterbeschikbaarheid en Deltaprogramma Zoet water
IenW werkt met de andere overheden en watergebruikers in het Deltapro gramma aan het weerbaarder maken van ons land tegen watertekorten, zoals op de hoge zandgronden tijdens de afgelopen droge zomers. Het lopende uitvoeringsprogramma zoetwater van ruim €400 miljoen bevat bijvoorbeeld de uitbreiding van de klimaatbestendige wateraanvoer naar West-Nederland en het beter verdelen van rivierwater door betere informatie-uitwisseling. In lijn met de aanbevelingen van de Beleidstafel droogte wordt bij de ruimtelijke inrichting nu ook beter rekening houden met de waterbeschikbaarheid en wordt sterker ingezet op zuiniger zijn met water.
De voorbereiding van de maatregelen voor de tweede fase van het Deltaprogramma Zoetwater (2022-2027) is in 2021 afgerond. Voor de periode 2022 tot en met 2027 is €250 miljoen gereserveerd in het Deltafonds. Samen met de cofinanciering vanuit de regio kan een maatregelenpakket van €800 miljoen gerealiseerd worden een verdubbeling van de huidige ambitie. Het maatregelpakket is met Prinsjesdag 2021 gepresenteerd en alle voorbereidingen zijn gereed om begin 2022 met de uitvoering te starten.
Microplastics
De resterenden middelen zijn in 2021 gebruikt voor het voortzetten van de inzet op microplastics. In de voortgangsbrief van 25 juni 2021 (Voortgang beleidsprogramma microplastics | Tweede Kamer der Staten-Generaal) is uw Kamer geinformeerd over de voortgang. Met medefinanciering van IenW zet ZonMW een meerjarig onderzoeksprogramma op naar mogelijke gezondheidseffecten van microplastics. Hiermee bouwen ze voort op de kennisagenda microplastics en gezondheid. Ook is een impuls gegeven aan de aanpak van zwerfafval rivieren om te voorkomen dat plastic zwerfafval de zee bereikt, waar het uiteenvalt in microplastics. Zo zijn samen met de gemeenten Nijmegen, Kampen, Wageningen en Roermond pilots uitgevoerd om zwerfafvalvan recreatie op de oever aan te pakken, wat in alle gevallen zorgde voor een reductie van zwerfafval van 60 tot 70%.
Delta-aanpak Waterkwaliteit - Nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen
In 2021 zijn plannen en maatregelpakketten voor gebiedsprocessen verder ontwikkeld. Dit betreft de wateropgave voor de landbouw en een gezonde bedrijfsvoering van agrariërs die bijdraagt aan het halen van de doelen van de Kaderrichtlijn Water, nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen, en het Deltaprogramma, voorkomen van schade door droogte en wateroverlast. Dit wordt geregeld via het Kadaster, een bijdrage aan LTO en via een subsidieregeling in 2022 voor pilots die in 2022 inwerking treedt. Via verschillende communicatiekanalen is in kennisverspreiding over proefprojecten en praktijkmaatregelen voorzien.