De Minister van LNV streeft naar een sterke en veerkrachtige natuur, een duurzame en economisch rendabele visserijsector en draagt via gebiedsgericht werken bij aan het versterken van de brede welvaart.
• De Minister van LNV is verantwoordelijk voor het beschermen, versterken en duurzaam benutten van de natuur en biodiversiteit, mede in relatie tot de klimaat-, en stikstofdoelstellingen, in nationaal, EU- en mondiaal verband. Voor de natuurkwaliteit van de Rijkswateren en voor de internationale samenwerking op natuurgebied treedt de Minister als eerstverantwoordelijke op.
• De Minister van LNV is verantwoordelijk voor het versterken van de positie van de Nederlandse visserijketen en het bevorderen van duurzaamheid, transparantie en ketenverantwoordelijkheid in de Nederlandse visserijketen.
• De Minister van LNV is medeverantwoordelijk voor gebiedsgericht werken, waarbij de LNV-opgaven in onderlinge samenhang met andere maatschappelijke en regionale opgaven optimaal worden opgepakt om te komen tot een optimale versterking van de brede welvaart.
• De Minister van LNV voert de regie over de aanpak van regionale knelpunten en de inzet van de Regio Envelop, in overleg met de Minister van BZK.
• De Minister van LNV is het aanspreekpunt voor wat betreft de betrokkenheid van het Rijk bij bodemdaling in het landelijke gebied in relatie tot landbouw, natuur en biodiversiteit en de vitaliteit van het platteland in bredere zin en voor landbouw als onderdeel van het Klimaatakkoord.
De Minister van LNV is (mede)verantwoordelijk voor:
Stimuleren
• Het stimuleren en versterken van de maatschappelijke betrokkenheid bij het beschermen, versterken en duurzaam benutten van natuur en biodiversiteit, op zowel nationaal als internationaal niveau.
• Het bevorderen van behoud en versterken van biodiversiteit in het agrarisch gebied en binnen agroketens.
• Het ondersteunen van het versterken van de positie van de Nationale parken.
• Het stimuleren van de inzet van de Nederlandse bos-, natuur- en houtsector in het energie- en klimaatbeleid en het bevorderen van de duurzame bijdrage van bos en natuur aan de groene grondstoffenvoorziening.
• Het stimuleren van maatschappelijke initiatieven in lijn met de LNV-visie, Nederland Natuurpositief, het Programma Natuur en het Natuur- en milieubeleidsplan Caribisch Nederland.
• Het bevorderen van een duurzame, innovatieve en rendabele visserij- en aquacultuursector binnen de kaders van het Gemeenschappelijk visserijbeleid (Europees Maritiem, Visserij en Aquacultuur Fonds 2021-2027 (EMVAF)).
Regisseren
• Het inzetten, samen met medeoverheden en bedrijfsleven, op de totstandkoming van afspraken over het versterken van biodiversiteit, aansluitend op de afspraken uit de EU-Biodiversiteitsstrategie en het mondiale biodiversiteitsverdrag (Convention on Biological Diversity, CBD).
• Het voeren van regie op de aanpak van regionale knelpunten en de inzet van de Regio envelop, in overleg met de Minister van BZK, met als doel om de brede welvaart in de regio’s in Nederland te versterken.
Uitvoeren
• Het met provincies nakomen van afspraken die gemaakt zijn in het Natuurpact en samen met provincies en IenW/RWS monitoren van de toestand van de natuur en biodiversiteit en benutting van natuur op land en in het water.
• Het samen met de provincies opstellen van het gezamenlijke Programma Natuur, waarmee onder andere invulling wordt gegeven aan het ambitiedocument Nederland Natuurpositief en aan de langjarige financiële impuls in het natuurbeleid als gevolg van de stikstofaanpak.
• Het onderhouden en handhaven van onder andere de Wet natuurbescherming en de Wet grondslagen natuurbeheer- en bescherming Caribisch Nederland en het treffen van voorbereidingen voor het invoeren van de Omgevingswet.
• Het voorbereiden en uitvoeren van internationale en in EU-verband gemaakte afspraken over de internationale handel in bedreigde dieren en planten.
• De implementatie van het Europese exotenbeleid. De provincies zijn verantwoordelijk voor het beheer van invasieve exoten.
• Het doen uitvoeren van regelingen en programma’s, zoals het Programma naar een Rijke Waddenzee, de natuuronderdelen van de Mariene Strategie en het beheer van Kroondomeinen.
• Het samen met provincies uitwerken en uitvoeren van de bossenstrategie.
• Staatsbosbeheer in staat stellen om, in samenhang met zijn maatschappelijke omgeving, uitvoering te kunnen geven aan zijn (kern)taken, zoals bedoeld in de Wet verzelfstandiging Staatsbosbeheer en het Convenant LNV/Staatsbosbeheer (2014).
Onderstaand wordt ingegaan op de belangrijkste gerealiseerde beleidsresultaten in 2022
CO2-reductie veenweidegebieden
In het Klimaatakkoord voor Landbouw en Landgebruik is een CO2-reductie van 6,0 Megaton in 2030 ten opzichte van 1990 afgesproken. Een belangrijke bijdrage aan deze reductie (1 Mton CO2-eq in 2030) zal worden gerealiseerd door het aanpakken van de problematiek in veenweidegebieden. De doelstellingen in het veenweidengebied worden gerealiseerd op basis van integrale planvorming en bijbehorend gebiedsproces mede uitgewerkt in regionale veenweidestrategieën. De centrale coördinatie, facilitatie en afstemming vindt plaats middels het interbestuurlijk programma Veenweide en, via de Regiegroep Veenweide, ook met maatschappelijke partners. Ook is met de inzet van totaal € 100 mln. een impuls gegeven aan het veenweidegebied in de periode 2020 en 2021. Deze middelen zijn op basis van maatwerk ingezet in kansrijke gebieden waarbij het kan gaan om het ondersteunen van agrariërs bij minder intensief landgebruik, het vrijwillig verplaatsen of stoppen van het bedrijf maar ook om technische aanpassingen zoals bijvoorbeeld waterinfiltratie technieken.
Met in het najaar 2022 openbaar maken van de provinciale veenweidestrategieën voor Noord- en Zuid-Holland hebben alle zes veenweideprovincies hun eerste provinciale veenweidestrategie gepubliceerd. Bij alle provincies is een bottom up gebiedsgerichte aanpak het vertrekpunt voor de invulling van de plannen. Lopende gebiedsprocessen zijn hieraan verbonden, geïntensiveerd en uitgebreid, waarbij provincies gebruik maken van de impulsgelden die najaar 2020 en voorjaar 2021 van Rijkswege beschikbaar zijn gesteld. De indicatieve verdeling van de nationale reductiedoelstelling van 1 Mton over provincies is in samenspraak met de provincies in 2022 herijkt en als opgave opgenomen in het Werkdocument van het Nationaal Programma Landelijk Gebied.
De uitkomsten van de eerste twee meetjaren van het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweide (NOBV) zijn in de vorm van rekenregels, gekoppeld aan een monitoringsystematiek, gepubliceerd. Deze worden door de provincies gebruikt bij de verdere uitwerking. Met provincies is afgesproken dat de verdere aanpak van de veenweidegebieden wordt verbreed, gericht op integrale realisatie van doelen voor klimaat, stikstof, water, natuur en landschap en dat deze aanpak onderdeel wordt van het Nationaal Programma Landelijk Gebied: de veenweiden zijn opgenomen als minimale vereisten voor de in 2023 op te leveren provinciale gebiedsplannen NPLG. In 2022 is met het vaststellen van het Nationaal Strategisch Plan (NSP-GLB) overeenstemming bereikt met de Europese Commissie over de inzet van het NSP voor de veenweideproblematiek. Najaar 2022 is in het kader van het Nationaal Veenweide Innovatie Programma (VIP-NL 2021-2026) een tweede tranche aan onderzoeksvoorstellen beschikt. Hiermee zijn de binnen het programma beschikbare middelen voor onderzoek en pilots vrijwel volledig belegd.
Caribisch Nederland
Het kabinet heeft € 35 mln. beschikbaar gesteld voor uitvoering van fase 1 van het Natuur- en milieubeleidsplan Caribisch Nederland 2020-2030 (NMBP). De activiteiten in 2022 stonden in het kader van het opzetten van een programmastructuur met onderliggende projectplannen incl. benodigde capaciteit op de drie eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba om het NMBP uit te kunnen voeren. Dit heeft geleid tot projecten gericht op o.a. mangroven- en koraalherstel, uitbreiding riolering en waterzuivering en (zee)waterkwaliteit monitoring op Bonaire; koraalherstel, bestrijding invasieve soorten en herstel van het droog tropisch bos op Sint Eustatius; en herbebossing, bestrijding van loslopende geiten en uitbreiding van de hydroponics farm op Saba. Overkoepelend is gewerkt aan een kennisagenda voor Caribisch Nederland en aan samenwerkingsovereenkomsten met de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
Noordzee
In 2022 is een start gemaakt met het opstellen van de Voedselvisie, waarmee LNV inzet op het borgen van de voedselwinning uit de Noordzee. Er hebben startgesprekken plaats gevonden met vissers en andere stakeholders. Voor het opstellen van de Voedselvisie wordt samengewerkt met het Noordzeeoverleg. Daarnaast is gewerkt aan het vormgeven van het Visserij Innovatie Netwerk (VIN). In het VIN nemen ondernemers en onderzoekers deel met ideeën voor de toekomst van de visserij en voedselvoorziening. In vier themagroepen ontwikkelen zij gezamenlijk ideeën; deze richten zich op: de triple-zero kotter met minimale uitstoot aan brandstof en schadelijke stoffen, vistechnieken met minder bodemberoering en bijvangst, medegebruik van met name windparken en nieuw ondernemerschap. Tevens zijn in 2022 enkele regelingen opengesteld. De saneringsregeling in het kader van de Brexit Adjustment Reserve (BAR) is in het najaar opengesteld geweest (€ 155 mln.). De afhandeling van deze regeling zal halverwege 2023 zijn afgerond. In het kader van de BAR zijn naast de saneringsregeling ook een liquiditeitsregeling (€ 12 mln.) en een stilligregeling (€ 33 mln.) uitgewerkt en ter goedkeuring voorgelegd aan de Europese Commissie. Hiervoor is aan het eind van 2022 goedkeuring verkregen. Openstelling van deze regelingen wordt voor de komende maanden voorzien, net als een overbruggingsregeling voor de zeevisserij, die in 2022 is voorbereid en opgesteld. Daarnaast heeft in 2022 de subsidiemodule Innovatieprestatiecontracten duurzame visserij (IPC) open gestaan. Afgelopen jaar is bovendien meegewerkt aan de totstandkoming van het Programma Noordzee 2022-2027 en de aanwijzing van nieuwe windenergiegebieden. Omdat hierbij waardevolle visgronden verloren gaan, zijn uit het Klimaatfonds voor de inpassing van Wind op Zee middelen ter beschikking gesteld voor innovatie- en investeringssubsidies voor de verduurzaming van de visserij, medegebruik van windparken voor voedselwinning/visserij en het behoud en de aanpassing van de visserijinfrastructuur en gemeenschappen bij een veranderende en kleinere aanvoersector. De opdracht voor een sociaaleconomische impactanalyse van de huidige situatie en relaties tussen de aanvoersector en de keten en gemeenschappen is uitgezet. Het resultaat hiervan zal naar verwachting begin 2023 worden opgeleverd.
Garnalenvisserij
In 2022 is gewerkt aan het opstellen van de toekomstvisie voor de garnalenvisserij . Het resultaat zal naar verwachting in het najaar van 2023 worden opgeleverd. Tevens is de investeringsregeling voor stikstofkatalysatoren in de garnalensector voorbereid en opgesteld. De ontwikkeling van deze regeling is afgerond en de regeling is per 16 januari 2023 opengesteld. Het Ministerie van LNV heeft zich in 2022 in overleg met fabrikanten en de garnalensector ingezet voor de ontwikkeling van een nieuwe fraudebestendige blackbox. De blackbox is nodig voor een goede handhaving van regelgeving door de garnalenvisserij.
IJsselmeer
In het afgelopen jaar zijn twee zaken in regelgeving uitgewerkt. De reductie van de netten met 85% (in 2014) is juridisch vastgelegd zodat niet steeds opnieuw de roep en de afweging op tafel komen of niet toch weer meer netten kunnen worden toegepast. Deze regeling is per 1 september 2022 ingegaan. Daarnaast zijn de kaders waarbinnen nog cultuur-historische visserij (met oude schepen/methoden vanuit toeristisch perspectief) mag plaatsvinden juridisch vastgelegd. Tevens wordt een saneringsregeling voorbereid. Hiervoor dient de Europese Commissie toestemming te geven in kader van staatssteun. Openstelling van deze regeling zal volgen nadat de goedkeuring vanuit Brussel is ontvangen. Tot slot is vanwege de slechte brasemstand een reductie van de visserij met de zegen doorgevoerd.
Visserijvrije zones (VVZ’s)
Naar aanleiding van de motie Lodders (Kamerstuk 33 450, nr. 82), waarin werd verzocht om meer maatwerk in de VVZ’s voor de sportvisserij, is besloten om sportvisserij samen met de waterbeheerders met een uitgewerkt maatwerkvoorstel voor categorieën van VVZ’s te laten komen. Afgesproken is dat deze categorieën - met op minder belangrijke migratiepunten waarschijnlijk kleinere zones - daarbij op dezelfde wijze voor alle soorten vistuigen (beroeps- en sportvisserij) komen te gelden. Dus geen zones van verschillende omvang voor verschillende vistuigen. Dit is ook zo met de Tweede Kamer gedeeld (Kamerstuk 29 664, nr. 207). De sportvisserij en de waterbeheerders komen in het tweede kwartaal 2023 met hun voorstel. Op basis daarvan zal dan definitieve politieke besluitvorming door de minister van LNV plaatsvinden. Ondertussen is in 2022 verder gewerkt aan de voorbereiding van de VVZ’s: uitwerken contouren regelgeving, contouren nadeelcompensatie-regeling, internet-kaart met alle VVZ-locaties, handhavingsafspraken.
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Omschrijving | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2022 | 2022 |
Verplichtingen | 0 | 0 | 0 | 987.454 | 758.961 | 269.321 | 489.640 |
Uitgaven | 0 | 0 | 572.684 | 583.999 | 462.658 | 121.341 | |
Subsidies (regelingen) | |||||||
Vermaatschappelijking Natuur en Biodiversiteit | 0 | 0 | 5.988 | 5.841 | 2.635 | 3.206 | |
Natuur en Biodiversiteit op land | 0 | 0 | 10.271 | 23.303 | 24.746 | ‒ 1.443 | |
Beheer Kroondomeinen | 0 | 0 | 775 | 775 | 803 | ‒ 28 | |
Duurzame visserij | 0 | 0 | 4.166 | 8.144 | 7.845 | 299 | |
Overige stelsel activiteiten | 0 | 0 | 5169 | 4.695 | 0 | 4.695 | |
Leningen | |||||||
Leningen rente en aflossing | 0 | 0 | 23.509 | 22.922 | 23.145 | ‒ 223 | |
Garanties | |||||||
Garantie Klimaatfonds | 0 | 0 | 324 | 350 | 324 | 26 | |
Opdrachten | |||||||
Vermaatschappelijking Natuur en Biodiversiteit | 0 | 0 | 2.132 | 4.762 | 15.343 | ‒ 10.581 | |
Natuur en Biodiversiteit op land | 0 | 0 | 1.396 | 28.274 | 266.805 | ‒ 238.531 | |
Natuur en Biodiversiteit Grote Wateren | 0 | 0 | 11.927 | 6.585 | 11.751 | ‒ 5.166 | |
Duurzame visserij | 0 | 0 | 449 | 570 | 41.210 | ‒ 40.640 | |
Overige stelsel activiteiten | 0 | 0 | 6.408 | ‒ 6.408 | |||
Internationale Samenwerking | 0 | 0 | 1.932 | 2.103 | 3.655 | ‒ 1.552 | |
Caribisch Nederland | 0 | 0 | 4.364 | ‒ 4.364 | |||
Klimaatimpuls Natuur en Biodiversiteit | 0 | 0 | 4.865 | 4.538 | 13.774 | ‒ 9.236 | |
Regio Deals | 0 | 0 | 194 | 292 | 550 | ‒ 258 | |
Bijdrage aan agentschappen | |||||||
Rijksrederij | 0 | 0 | 8.995 | 13.399 | 9.293 | 4.106 | |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | |||||||
Staatsbosbeheer | 0 | 0 | 29.865 | 29.649 | 28.293 | 1.356 | |
Bijdrage aan medeoverheden | |||||||
Caribisch Nederland | 0 | 0 | 4.065 | 3.212 | 0 | 3.212 | |
Specifieke uitkering | 0 | 0 | 335.015 | 421.776 | 0 | 421.776 | |
Regio Deals | 116.517 | ||||||
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | |||||||
Internationale Samenwerking | 0 | 0 | 1.740 | 1.535 | 1.714 | ‒ 179 | |
Storting/onttrekking begrotingsreserve | |||||||
Storting begrotingsreserve visserij | 0 | 0 | 3.390 | 1.274 | 0 | 1.274 | |
Ontvangsten | 0 | 0 | 0 | 537.821 | 52.889 | 44.651 | 8.238 |
Ontvangsten | |||||||
Landinrichtingsrente | 0 | 0 | 0 | 28.441 | 26.429 | 26.035 | 394 |
Verkoop gronden | 0 | 0 | 0 | 12.159 | 8.804 | 8.804 | 0 |
Overige ontvangsten natuur | 0 | 0 | 0 | 3.894 | 11.600 | 4.819 | 6.781 |
Duurzame visserij | 0 | 0 | 0 | 7.690 | 6.056 | 4.993 | 1.063 |
Onttrekkingen begrotingsreserves | 0 | 0 | 0 | 485.637 | 0 | 0 | 0 |
Voor wat betreft het toelichten van significante verschillen in de uitgaven, ontvangsten en verplichtingen in de realisatie versus de vastgestelde begroting 2022 zijn de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de staffel die te vinden is in de leeswijzer van dit jaarverslag.
Verplichtingen
Uitgaven
Opdrachten
Vermaatschappelijking Natuur en Biodiversiteit
De gerealiseerde uitgaven op het opdrachtenbudget Vermaatschappelijking Natuur en Biodiversiteit komen € 10,6 mln. lager uit. Dit verschil wordt voornamelijk verklaard door overhevelingen naar artikel 23, Kennis en Innovatie, voor het RIVM voor het beheer en de ontwikkeling van AERIUS. Daarnaast is er budget overgeheveld voor monitoring en evaluatie van het programma stikstofreductie en natuurverbetering door het consortium van het PBL, het RIVM en WUR, en door een overheveling naar artikel 24, Uitvoering en Toezicht, voor de inzet van RVO.
Natuur en Biodiversiteit op land
Op het vastgestelde opdrachtenbudget ‘Natuur en biodiversiteit op land’ is een verschil ontstaan van € 238,5 mln. aan lagere uitgaven. Van het in de begroting 2022 geraamde budget, was € 250 mln. bestemd voor het Programma Natuur. Een groot deel hiervan is via een specifieke uitkering aan de provincies beschikbaar gesteld. Deze gerealiseerde uitgaven worden daarom verantwoord onder het budget Specifieke uitkering onder ‘bijdrage aan medeoverheden’.
Natuur en Biodiversiteit Grote Wateren
Op het vastgestelde opdrachtenbudget van Natuur en biodiversiteit Grote Wateren is een verschil ontstaan van € 5,2 mln., wat voornamelijk is veroorzaakt door overhevelingen naar artikel 24, Uitvoering en Toezicht. Zo is er voor de uitvoering van de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) en de Natuurambitie Grote Wateren (NAGW) in 2022 budget naar RVO gegaan en is een deel van de bijdrage aan de NVWA voor toezicht en handhaving op beschermde gebieden uit dit budget overgeheveld.
Duurzame visserij
Het verschil tussen de vastgestelde begroting en de realisatie in 2022 voor Duurzame visserij bedraagt € 40,6 mln. aan lagere uitgaven. Voor 2022 stonden er middelen uit het Noordzeeakkoord (NZA) op de LNV-begroting voor de uitvoering van een saneringsregeling bij vissers. Omdat de regeling niet voldeed aan staatssteuncriteria kon deze regeling geen doorgang vinden en is het budget verlaagd. Een alternatieve saneringsregeling is uitgevoerd en gefinancierd vanuit de Brexit Adjustment Reserve (BAR) en komt in 2023 tot uitbetaling.
Klimaatimpuls Natuur en Biodiversiteit
De realisatie op het opdrachtenbudget van Klimaatimpuls Natuur en Biodiversiteit valt € 9,2 mln. lager uit dan opgenomen in de vastgestelde begroting 2022. Dit komt door de technische reden dat het budget voor het Programma Veenweide geraamd wordt onder het subsidiebudget van Natuur en biodiversiteit op land. De reden hiervoor is dat vanuit het budget voornamelijk subsidies verstrekt worden.
Bijdrage aan medeoverheden
Specifieke uitkering
Op de vastgestelde begroting was geen budget geraamd voor ‘specifieke uitkering’. Omdat de budgetten voor Programma Natuur en Agroprogramma Groningen via een Specifieke uitkering lopen, worden deze middelen op dit budget verantwoord. Daarnaast is in 2022 een budget toegevoegd voor de Provinciale Uitvraag (€ 229,2 mln.) en de uitvoeringskosten van de voorbereiding op de gebiedsprogramma’s van de provincies (€ 14,4 mln.). Met aftrek van een bijdrage aan het BTW-Compensatiefonds (€ 1,7 mln.) was het totaal toegevoegde bedrag € 241,9 mln. De realisatie van de Provinciale Uitvraag valt € 25,8 mln. lager uit dan begroot. De uitvoeringskosten van de provincies zijn tijdig gerealiseerd.
Toelichting op de begrotingsreserves
Stand 1/1/2022 | 29.439 |
---|---|
+ Bijschrijving Rente | 98 |
+ Storting | 1.274 |
– Onttrekking | ‒ |
Stand per 31/12/2022 | 30.811 |
De begrotingsreserve visserij is bestemd voor uitgaven en ontvangsten met betrekking op de Europese Visserijfondsen (EFMZV en EMFAF). Hiermee blijven cofinancieringsmiddelen beschikbaar voor latere jaren. De storting is vooral veroorzaakt door het niet bestede deel van de nationale cofinanciering voor de regelingen van het nieuwe Europees Fonds voor Maritieme Zaken, Visserij en Aquacultuur (EMFAF) 2021–2027, waarvan het programma in december 2022 is goedgekeurd. Het budget blijft zo behouden voor toekomstige uitgaven van dit programma. Daarnaast zijn er in 2022 wel uitgaven gedaan voor het Europees Fonds voor Maritieme Zaken, Visserij (EFMZV) 2014-2020 en de uitvoering van beide fondsen, die zijn verrekend met de reserve. Per saldo heeft door deze verschillende mutaties een storting plaatsgevonden van € 1,3 mln.