Samen aan de opgaven werken

In 2023 zijn verschillende stappen gezet naar een opener overheid. Zo zijn er bij verschillende departementen pilots uitgevoerd om inzicht te krijgen in welke maatregelen bijdragen aan een snellere en betere afhandeling van Woo-verzoeken. Daarmee is een basis gelegd voor snellere afhandeling van verzoeken. Tegelijk laat de Woo-invoeringstoets zien dat de uitvoering van de Woo op onderdelen knelt. De informatiehuishouding van het Rijk laat al wel een stijging in volwassenheidsniveaus zien.

Het verbeteren van openbaarheid moet gebeuren in direct contact met de samenleving. Dit is ingevuld met het vijfde Actieplan Open Overheid 2023-2027 dat in augustus naar de Tweede Kamer is gestuurd. In dit Actieplan wordt, in samenwerking met verschillende maatschappelijke organisaties, lokale overheden en kennisinstellingen, gewerkt aan zeventien actiepunten gericht op het bevorderen van een open en responsieve overheid. Daarnaast is in de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk gerapporteerd over de afhandeling van Woo-verzoeken. Wat actieve openbaarmaking betreft, is het implementatietraject voor openbaarmaking van de zeventien verplichte informatiecategorieën begin 2023 van start gegaan en is sinds juni 2023 een eerste versie van de Woo-index operationeel. Daarmee wordt er gewerkt aan meer openbaarheid en betere vindbaarheid van overheidsinformatie.

Het Meerjarenplan Openbaarheid en Informatiehuishouding, gepubliceerd in december 2023, beschrijft de stappen die de overheid de komende jaren wil nemen om haar informatiehuishouding te verbeteren. Tot slot is in 2023 een invoeringstoets op de Woo uitgevoerd, waarbij de knelpunten die gebruikers en uitvoerders van de Woo ervaren in kaart zijn gebracht, evenals best practices. Op basis van deze Woo-invoeringstoets zal in de eerste helft van 2024 een kabinetsreactie volgen om de uitvoering en uitvoerbaarheid van de Woo te verbeteren.

Een kwalitatief hoogstaande rijksdienst

Nederland staat voor grote uitdagingen die vragen om een goed functionerende en kwalitatief hoogstaande rijksdienst. We hebben ambtenaren nodig die weten wat er in de samenleving speelt, relevante kennis en ervaring hebben en actief samenwerken.

In 2023 is onder meer ingezet op het stimuleren en borgen van kennisbehoud en meer continuïteit in de ambtelijke top. Om een topfunctie goed te kunnen vervullen zijn kennis en ervaring gericht op de maatschappelijke opgaven onontbeerlijk. Daarom wordt hier nadrukkelijk aandacht aan besteed in de werving, selectie en ontwikkeling van topambtenaren. Voor elke functie wordt gekeken welke expertise in die specifieke context nodig is en wat het zwaarst moet wegen in het selectieproces.

Eind 2023 heeft een externe visitatiecommissie de werking van de Algemene Bestuursdienst onderzocht en geëvalueerd in hoeverre de genomen maatregelen hebben geleid tot de gewenste resultaten. Het eindrapport van deze visitatie is op 19 januari 2024 aan de Tweede Kamer aangeboden.

Een inclusieve rijksdienst

Het Rijk streeft ernaar een veilige en inclusieve overheidsorganisatie te zijn met divers samengestelde teams. Een organisatie waarin alle medewerkers zichzelf kunnen zijn, zich vrij kunnen uiten, op gelijkwaardige manier actief onderdeel zijn van het Rijk en zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen. In 2023 zijn trainingen georganiseerd en rijksbrede maatregelen voor inclusief werven en selecteren en objectief selecteren uitgewerkt. Ook is het rijksbrede cross coachingsprogramma doorontwikkeld voor het bevorderen van inclusief leiderschap en de doorstroom van diversiteit naar hogere functieschalen.

Daarnaast hebben er gedurende het jaar verschillende bewustwordingsactiviteiten plaatsgevonden op het gebied van discriminatie, ongewenst gedrag en racisme en het belang van diversiteit, inclusie en sociale veiligheid op de werkvloer. Bijvoorbeeld, de samenwerking tussen ministeries tijdens de diversiteitsweek en de theatervoorstelling A Seat at the table. Verder heeft een interdepartementale werkgroep gewerkt aan het realiseren van de afspraken uit het VN-Verdrag Handicap. Het doel van deze werkgroep is het toegankelijk maken van de processen voor in-, door- en uitstroom en voor behoud van medewerkers. 

Een duurzame en hybride rijksdienst

Met het vaststellen van de beleidsvisie hybride werken is het perspectief voor de wijze waarop het Rijk werkt helder. Teams maken steeds meer afspraken over hoe zij samenwerken. De faciliteiten hiervoor zijn in 2023 verder verbeterd. Zo is hybride werken standaard onderdeel van leiderschapstrajecten, zijn vergaderfaciliteiten aangepast en zijn rijkshubs en rijksontmoetingspleinen geopend. Met deze voorzieningen wordt de Rijksoverheid ook meer zichtbaar en toegankelijk voor mensen in de regio. Het hybride werken is verankerd in de masterplannen voor de rijkskantoorhuisvesting. Deze masterplannen voor de periode 2024‒2028 zijn in 2023 voorbereid en worden in 2024 vastgesteld. De wijzigingen door het hybride werken leiden in 2024 tot verdere aanpassingen in de bedrijfsvoeringkaders. Hierin blijft de aandacht voor duurzaamheid onverminderd.