Een doeltreffend en doelmatig rechtsbestel.

Als stelselverantwoordelijke schept de Minister van Veiligheid en Justitie optimale voorwaarden voor het in stand houden en verbeteren van een goed en toegankelijk rechtsbestel. De Minister heeft:

• • Een financierende rol voor de rechtspraak. De Minister houdt toezicht op het beheer en is de werkgever voor de rechterlijke macht16;

• • Een financierende rol voor de Raad voor Rechtsbijstand, het Bureau Financieel Toezicht en het Register beëdigde tolken en vertalers17. Hij is verantwoordelijk voor het wettelijk kader waar binnen tolken, vertalers, advocaten, notarissen en andere zelfstandige professionals binnen het justitiële domein opereren;

• • Een stimulerende rol voor alternatieve geschillenbeslechting en schuldsanering. Ten aanzien van de schuldsanering is hij verantwoordelijk voor het wettelijke traject van de schuldsaneringsregeling, de faillissementsrechters en de bewindvoerders.18

Kwaliteit en innovatie van/in de rechtspraak

De wettelijke evaluatie van de Wet herziening gerechtelijke kaart (HGK) is in 2016 gestart. De commissie heeft tot taak het doen van onderzoek naar de doeltreffendheid en de effecten van de Wet HGK in de praktijk en het uitbrengen van aanbevelingen. Daarbij is de commissie gevraagd in ieder geval aandacht te besteden aan de kwaliteit en toegankelijkheid van het primaire proces (de rechtspraak), en mede in de sleutel daarvan: 1) de kwaliteit van bestuur, 2) de kwaliteit van de bedrijfsvoering, en 3) de geografische congruentie tussen ketenpartijen (eerstelijnsrechtspraak, Openbaar Ministerie, politie). De commissie onder voorzitterschap van professor H.R.B.M. Kummeling heeft op 31 maart 2016 het deelverslag over de arrondissementen Gelderland en Overijssel uitgebracht. Dit deelverslag is naar de Tweede Kamer gezonden. Het zwaartepunt van het verdere onderzoek ligt in 2017. Voor 1 januari 2018, vijf jaar na inwerkingtreding van de wet, moet de commissie haar eindrapport hebben uitgebracht.

Een van de kernthema’s in het beleid is de «Bestendiging en Versterking Rechtstaat». Momenteel wordt gewerkt aan onderhoud, modernisering en versterking van de rechtsstaat, zodat deze beter kan voldoen aan de hoge eisen die de samenleving stelt. Dit krijgt onder meer gestalte in het programma Kwaliteit en Innovatie Rechtspraak (KEI). Onder verantwoordelijkheid van de Rechtspraak wordt bijvoorbeeld digitaal procederen mogelijk en voor professionele partijen verplicht. Partijen kunnen dan digitaal communiceren met de griffie van het gerecht en digitaal procedures starten. De wetsvoorstellen die dit mogelijk maken zijn in 2016 door de Eerste Kamer aangenomen en treden begin 2017 (eerste fase) in werking. De inwerkingtreding vindt gefaseerd plaats. De Tweede Kamer wordt halfjaarlijks over de voortgang geïnformeerd.

Rechtsbijstand

Vermindering druk bestuursrechtelijke keten door een minder bureaucratische bezwaarschriftprocedure

Houdbaar (administratief) beroep WAHV-zaken

Slagvaardige moderne civiele rechtspleging

In de civiele rechtspleging worden juridische procedures efficiënter gemaakt en gemoderniseerd, waardoor het beslag op deze keten wordt verminderd. Het procesrecht kan daartoe worden heringericht en de rechtsplegingsketen kan korter worden. Dat maakt de rechtspleging voor burgers en bedrijven efficiënter, toegankelijker en transparanter, hetgeen wezenlijke elementen van de rechtsstaat zijn. Daartoe is een moderniseringsprogramma voorzien dat in de komende jaren in nauwe samenspraak met betrokken partijen zal worden vormgegeven. Daarnaast komen er ook de nodige flankerende en operationele maatregelen ter verbetering van de geschilafdoening. Daarbij zal worden bezien hoe met maatregelen ter versterking van het geschiloplossend vermogen van partijen zelf, zoals met behulp van mediation en online tools, de modernisering van het civiele procesrecht kan worden bevorderd.

Houdbaar toezicht door de rechterlijke macht

De rechterlijke macht houdt in een aanzienlijk aantal zaken jaarlijks toezicht. Om dit systeem ook in de toekomst vitaal te houden, wordt onderzocht of de invoering van een heffing daaraan kan bijdragen. De heffing wordt gevraagd van personen op wie toezicht wordt gehouden in het kader van bewindvoering en onder curatelestelling. De bijdrage dient beperkt te blijven. Gedacht wordt aan een gemiddelde bijdrage, in hoogte beperkt, per maand per onder toezicht gestelde.

Budgetflexibiliteit

Juridisch verplicht zijn de bijdragen aan ZBO’s en RWT’s. Dat geldt ook voor de bijdrage voor de kosten voor de rechtsbijstand in de vorm van toevoegingen en piketten (opdrachten) en de bijdrage aan Raad voor de rechtspraak. Ook de opdrachten in het kader van de WSNP zijn volledig juridisch verplicht. Daarmee is 100% van de uitgaven die in de vorm van opdrachten worden gedaan juridisch verplicht. De subsidies die op dit artikel worden verantwoord zijn vrijwel geheel juridisch verplicht. Dit heeft in hoofdzaak betrekking op de subsidierelaties met de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC) en de Academie voor Overheidsjuristen en de Academie voor Wetgeving.

32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad

Hoge Raad (HR)

De Hoge Raad der Nederlanden is het hoogste rechtscollege in Nederland op het gebied van het civiele-, straf- en fiscale recht. Voor het civiele- en strafrecht is hij dat tevens voor Aruba, Curaçao, Sint Maarten, Bonaire, Saba en Sint Eustatius. De HR voert de cassatieprocedure uit. De procedure verzekert en bevordert de rechtseenheid, rechtsontwikkeling en rechtsbescherming doordat de HR als cassatierechter toetst of het gerechtshof – en in voorkomende gevallen: de rechtbank – in zijn uitspraak het recht juist heeft toegepast en of de gegeven motivering begrijpelijk is.

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Raad voor Rechtsbijstand (RvR)

Het betreft hier de financiering voor apparaatsuitgaven van de RvR en het Juridisch Loket, een advies- en doorverwijsinstelling voor eerstelijns rechtshulp. De RvR is belast met de uitvoering van de Wet op de rechtsbijstand, die er voor zorgt dat on- en mindervermogenden verzekerd zijn van toegang tot het rechtsbestel.

Bureau Financieel Toezicht (BFT)

Het Bureau Financieel Toezicht houdt integraal toezicht op zo’n 3.000 personen die zijn verbonden aan 800 notariskantoren en 380 gerechtsdeurwaarders, verbonden aan 175 gerechtsdeurwaarderskantoren. Ook is het belast met het toezicht op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT).

Subsidies

Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC)

De SGC beoordeelt consumentenklachten. De SGC heeft op dit moment 54 geschillencommissies die klachten over verschillende onderwerpen behandelen. De SGC ontvangt voor de kosten van de koepelorganisatie een subsidie van het Ministerie van VenJ, omdat afhandeling van klachten door het SGC zorgt voor minder instroom aan (duurdere) zaken binnen het rechtsbestel.

Overig Adequate toegang tot het recht

Subsidiebudget voor subsidies aan diverse organisaties, waaronder aan de Stichting Letselschaderaad. Deze subsidie vindt zijn grondslag in de begroting.

Opdrachten

Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP)

Het Bureau WSNP coördineert de uitvoering van de Wet schuldsanering en reguleert de kwaliteit van de bewindvoering, onder andere door het register WSNP en een helpdesk. Via het bureau WSNP wordt een bijdrage verstrekt aan de bewindvoerder die een schuldsaneringsprocedure naar behoren afwikkelt. Gespecialiseerde insolventierechters houden toezicht op de goede afwikkeling van de circa 12.000 nieuwe schuldsaneringen per jaar. De gemiddelde subsidie voor een schuldsaneringstraject bedraagt circa € 1.100 over een periode van gemiddeld 3 jaar.

Toevoegingen Raad voor Rechtsbijstand

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

Bijdrage aan Raad voor de rechtspraak (Rvdr)

De Minister van Veiligheid en Justitie bekostigt de rechtspraak via de Raad voor de rechtspraak. De Raad voor de rechtspraak is het overkoepelende bestuur van de Rechtspraak, die verder bestaat uit de rechtbanken, de gerechtshoven, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. De Raad bevordert de kwaliteit en eenheid van de rechtspraak, verzorgt de financiën, houdt toezicht en ondersteunt de bedrijfsvoering bij de gerechten. De Raad spreekt zelf geen recht. In dit artikelonderdeel wordt de totstandkoming van de bijdrage van de Minister van Veiligheid en Justitie aan de Raad voor de rechtspraak toegelicht.

Prijsafspraken

In het besluit Financiering Rechtspraak 2005 is bepaald dat de prijzen voor de Rechtspraak voor een periode van drie jaar worden vastgesteld en opgenomen in de begroting van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Recent is met de Raad voor de rechtspraak overeenstemming bereikt over de prijzen voor de periode 2017–2019. Voor de bijdrage aan de Raad betekent dit prijsakkoord een structurele verhoging van € 35 mln. vanaf 2017. Het kabinet stelt deze extra middelen beschikbaar om de structurele werklast te verminderen. De Rechtspraak zal deze middelen benutten om professionele standaarden binnen de organisatie in te voeren. Omdat de professionele standaarden nog in ontwikkeling zijn zal de Raad in de aanloopfase een deel van het bedrag inzetten voor de transitieperiode van met name het programma Kwaliteit en innovatie (KEI). Dit geld komt bovenop de extra bijdrage van structureel € 25 mln. die reeds eerder bij de begrotingsvaststelling 2016 voor KEI aan de Rechtspraak is toegekend.

Instroom, financiering en productie

Conform de Wet op de rechterlijke organisatie heeft de Raad voor de rechtspraak zijn begrotingsvoorstel ingediend bij de Minister van Veiligheid en Justitie op basis van de in- en uitstroomramingen uit onder andere het Prognosemodel Justitiële ketens; daarbij meenemend het recente prijsakkoord 2017–2019. Hieruit volgt dat de instroom neerwaarts is bijgesteld ten opzichte van de instroomprognose in de vorige begroting. Wel is er volgens de prognose nog steeds sprake van een licht stijgende instroom van 2016 naar 2021.

De bijdrage is op basis van met de Raad voor de rechtspraak gemaakte productieafspraak.

In 2016 zal naar de meest recente inzichten de gerealiseerde productie iets achterblijven bij de gemaakte productieafspraak. De verwachting is dan ook dat de egalisatiereserve (voor volume verschillen) van de Rechtspraak zal toenemen. In 2017 is het omgekeerde het geval en ligt de productieafspraak onder het niveau van de geraamde instroom. Voor een belangrijk deel heeft dit een begrotingstechnische achtergrond, omdat vanaf 2017 in de bijdrage nog geen extra middelen voor het prijseffect van de procedurerichtlijn Asiel zijn meegenomen in afwachting van de uitkomsten van een evaluatie. Voor latere jaren geldt dat met name de ontwikkelingen op het terrrein van vreemdelingen uiterst moeilijk voorspelbaar zijn, waardoor de productieafspraak op een lager niveau is dan de instroomraming.

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

College bescherming persoonsgegevens (Cpb)

Het College bescherming persoonsgegevens staat voor het grondrecht op bescherming van persoonsgegevens. Daartoe is zij belast met een aantal wettelijke taken, zoals het houden van toezicht op de naleving van de wettelijke regels voor bescherming van persoonsgegevens en het adviseren over nieuwe wet- en regelgeving en over doorgifte van persoonsgegevens naar derde landen.

College voor de Rechten van de Mens (CRM)

Het CRM vervult zijn wettelijke taak als waakhond op het gebied van mensenrechten in Nederland. In dat verband doet het onder meer gevraagd en ongevraagd onderzoek naar verboden onderscheid. Dat kan zijn op basis van individuele klachten of naar aanleiding van concrete verzoeken over hoe gelijke behandelingswetgeving toe te passen. Ook heeft het CRM een rol bij normontwikkeling en periodieke evaluatie van de effectiviteit van wetgeving voor gelijke behandeling.

Centraal Administratie Kantoor (CAK)

Door het CAK (een ZBO onder het Ministerie van VWS) worden de eigen bijdragen voor de kosten van het strafproces en slachtofferzorg en voor de kosten van verblijf in een justitiële inrichting geïnd. Het wetsvoorstel dat deze bijdrage regelt ligt momenteel bij de Eerste Kamer ter behandeling.

De kosten die hiermee gemoeid zijn, zijn op de begroting van VenJ als een bijdrage aan het CAK opgenomen.

Subsidies

Subsidie Rechtspleging

De subsidie Rechtspleging betreft met name een subsidie aan de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR).

Subsidie Wetgeving

De subsidie Wetgeving betreft een subsidie aan de Stichting Recht en Overheid en aan het Nederlandse Juristencomité voor de mensenrechten voor de bescherming van mensenrechten.

Ontvangsten

Griffierechten

Het Ministerie van VenJ ontvangt griffierechten van burgers, overheden, bedrijven en andere rechtspersonen die civiele of bestuursrechtelijke procedures starten. Deze ontvangsten stijgen vanwege de jaarlijkse indexering van de tarieven.