A Algemene doelstelling
De burger heeft recht op behoorlijke behandeling door de overheid. Meestal gebeurt dat ook, maar het lukt niet altijd. Dan kan de burger terecht bij de Nationale ombudsman. De missie van de Nationale ombudsman is: Wij geloven dat het perspectief van burgers geborgd moet worden in alles wat de overheid doet.
Door burgers (op weg) te helpen als het misgaat tussen hen en de overheid.
Door burgers de weg te wijzen naar het juiste loket. Door ze te empoweren met adviezen en tools. En door op een effectieve manier onderzoek te doen (reactief).
Door overheden uit te dagen anders te kijken naar diensten, processen en innovaties.
Door met een team van specialisten te kijken naar alles wat de overheid doet. Door na te denken over manieren waarop het anders en beter kan. Met meer oog voor het perspectief van de burger. Om overheden hier vervolgens op aan te spreken. En ze uit te dagen om zaken te verbeteren (proactief).
De Kinderombudsman en de Veteranenombudsman hebben tot doel te bevorderen dat de rechten van respectievelijk jeugdigen en veteranen worden geëerbiedigd door bestuursorganen en door privaatrechtelijke organisaties. De Kinderombudsman en de Veteranenombudsman zijn onderdeel van de Nationale ombudsman.
B Rol en verantwoordelijkheid
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Overige Hoge Colleges van Staat, de Kabinetten van de Gouverneurs en de Kiesraad. De colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer bestaan afspraken (de zogenoemde beheerafspraken) tussen de Minister en de colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie3.
C Beleidswijzigingen
De Minister van BZK heeft in haar brief d.d. 17 april 2018 de Tweede Kamer geïnformeerd over de afronding van de tijdens het Verantwoordingsdebat 2016 door de Minister van Financiën toegezegde taken- en middelenanalyse.
Naar aanleiding van de taken Middelen Analyse zijn, zoals vermeld in de eerste suppletoire begroting 2018, voor borging van de uitvoering van de wettelijke taken van de Hoge Colleges van Staat voor Nationale ombudsman in deze kabinetsperiode extra middelen aan de begroting toegevoegd.
Bedrijfsvoering
In 2018 is gestart met de verbetering van de kwaliteit op specifieke bedrijfsvoering onderwerpen zoals informatiebeveiliging, privacy en kwaliteitsbewaking. In 2019 worden deze plannen geïmplementeerd en is de Nationale ombudsman beter in staat om aan de gestelde wettelijke verplichtingen te voldoen.
In 2019 wordt een strategisch opleidingsplan ontwikkeld aan de hand van de uitkomsten van de strategische personeelsplanning. Daarvan zal permanente educatie, met als doel het continu ontwikkelen van medewerkers, onderdeel uitmaken. Het gaat daarbij zowel om het ontwikkelen van vaardigheden en competenties als vakinhoudelijke kennis. Dit sluit aan bij de gedachte dat de Nationale ombudsman een intensieve kennisorganisatie is en dat daarnaast (innovatieve) ontwikkeling in aansluiting op ontwikkelingen in de maatschappij steeds noodzakelijk is.
Wetsevaluatie Kinderombudsman
De knelpunten en aanbevelingen uit de Wetsevaluatie zijn vertaald naar maatregelen en activiteiten die de Kinderombudsman in staat stelt een adequate invulling te geven aan zijn wettelijke taken. Deze doelstellingen zijn vooral gericht op het verkrijgen van een zo goed mogelijk beeld van de kinderrechtensituatie in Nederland en zorgen ervoor dat meer jeugdigen de Kinderombudsman weten te bereiken. Hierover is de Nationale ombudsman in gesprek met het Minister van VWS.
Kennisdelen
De ombudsman wil zijn kennis over klachtbehandeling delen. Hij heeft daartoe samen met klachtbehandelaars van verschillende overheden de «Ombudsvisie op professionele klachtbehandeling» (rapportnummer 2018:005, maart 2018) ontwikkeld. Om echt effectief te zijn, en ervoor te zorgen dat overheidsinstanties met deze visie aan de slag gaan in hun dagelijks werk is bijvoorbeeld een workshop ontwikkeld voor klachtbehandelaars. Medewerkers van de Nationale ombudsman gaan op verzoek en proactief het land in en bij diverse bestuursorganen langs om deze workshop te geven.
Internationaal Beleid
In 2019 wordt er meer rekening gehouden met het internationaal beleid. Daarbij gelden twee doelstellingen. Ten eerste het delen van kennis en ervaring en het actief zoeken naar verbeterkansen voor het instituut. Ten tweede het opstarten van onderzoeken met zusterinstellingen in andere landen om de effectiviteit van het instituut nationaal en internationaal te versterken.
D Tabel Budgettaire gevolgen van beleid
| 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Art.nr. | Verplichtingen: | 16.131 | 18.825 | 17.961 | 17.970 | 17.978 | 17.977 | 17.997 |
| Uitgaven: | 16.266 | 18.825 | 17.961 | 17.970 | 17.978 | 17.977 | 17.997 | |
| 3.1 | Reguliere klachten | 14.112 | 16.652 | 15.788 | 15.797 | 15.805 | 15.804 | 15.824 |
| 3.2 | Klachten van lagere overheden | 2.154 | 2.173 | 2.173 | 2.173 | 2.173 | 2.173 | 2.173 |
| Ontvangsten: | 2.580 | 2.189 | 2.189 | 2.189 | 2.189 | 2.189 | 2.189 |
E Toelichting op de instrumenten
3.1 Reguliere klachten
De Nationale ombudsman behandelt op verzoek klachten over het optreden van de overheid. De organisatie gebruikt bij zijn taakuitoefening diverse instrumenten, zoals het adviseren en informeren van burgers en instanties, het plegen van interventies, het schrijven van rapporten, het doen van aanbevelingen en het uitvoeren van bemiddelingen. Maar ook het schrijven van artikelen en het geven van lezingen en aandacht in de media zijn belangrijke instrumenten om de doelen te behalen.
Naast klachtbehandeling doet de Nationale ombudsman ook onderzoek uit eigen beweging naar de relatie burger – overheid. De aanleiding hiervoor kan zijn dat hij over een bepaald onderwerp veel klachten ontvangt. Of er kan maatschappelijke onrust zijn over een onderwerp. Vaak is het een combinatie van beide. De conclusies en aanbevelingen op basis van een dergelijk onderzoek gaan niet over een enkel geval, maar richten zich op uitvoering in algemene zin. De onderzoeken uit eigen beweging worden gedeeltelijk bepaald door de onderzoeksagenda die is gebaseerd op onze thema’s.
De Kinderombudsman bevordert dat de rechten van jeugdigen worden geëerbiedigd door overheidsinstanties en door privaatrechtelijke organisaties, door middel van het voorlichten en geven van informatie over de rechten van jeugdigen, het gevraagd en ongevraagd advies geven aan de regering en de Tweede Kamer over wetgeving en beleid dat rechten van jeugdigen raakt, het doen van onderzoek naar eerbiediging van de rechten van jeugdigen naar aanleiding van klachten of uit eigen beweging. Ook houdt de Kinderombudsman toezicht op de wijze waarop klachten van jeugdigen of hun wettelijke vertegenwoordigers door de daartoe bevoegde instanties worden behandeld.
De Veteranenombudsman bevordert dat de rechten van veteranen worden geëerbiedigd door overheidsinstanties en door privaatrechtelijke organisaties. Naast de behandeling van klachten van veteranen, voert de Veteranenombudsman ook onderzoeken uit eigen beweging uit bij structurele aandachtpunten. Daarnaast heeft de Veteranenombudsman ook de taak om regering en Tweede Kamer te informeren over zijn bevindingen. De Veteranenombudsman adviseert gevraagd én ongevraagd de regering en Tweede Kamer over de uitvoering van de Veteranenwet en over beleid dat een behoorlijke behandeling van veteranen raakt.
De Nationale ombudsman ontvangt zowel klachten over de rijksoverheid als klachten over de decentrale overheden zowel in Nederland als in Caribisch Nederland. Door het behandelen van klachten en het uitvoeren van onderzoek op eigen initiatief in Caribisch Nederland draagt de Nationale ombudsman bij aan goed bestuur op deze eilanden. Het instituut toetst als onafhankelijk instituut de gedragingen van het bestuur.
| Aantal klachten naar ontvangst | 2016 | 2017 |
|---|---|---|
| per post | 3.860 | 3.140 |
| digitaal | 6.810 | 6.430 |
| schriftelijk | 10.670 | 9.630 |
| mondeling | 24.160 | 19.750 |
| Totaal | 34.830 | 29.380 |
De aantallen in bovenstaande tabel zijn exclusief de klachtbehandeling door de Kinderombudsman en de Veteranenombudsman. Het aantal klachten is afgerond op tientallen.
Bron: Nationale Ombudsman, 2017.
3.2 Klachten van lagere overheden
Naast de provincies, de waterschappen en bijna alle gemeenschappelijke regelingen zijn 71% van de 380 (stand per 1 januari 2018) gemeenten aangesloten bij de Nationale ombudsman voor hun klachtbehandeling. Mede door deze hoge dekkingsgraad fungeert de Nationale ombudsman als kenniscentrum voor klachtbehandeling door decentrale overheden.
Ontvangsten
De ontvangsten hebben voornamelijk betrekking op de activiteiten van de Nationale ombudsman in opdracht van provincies, waterschappen en gemeenten en voor de uitvoering van internationale projecten.