Base description which applies to whole site

3.4 Artikel 4: Lucht materieel

Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het investeren in en instandhouden van het lucht materieel. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase. De instandhouding is gerelateerd aan de beleidsdoelen en -instrumenten zoals beschreven in beleidsartikel 4 (Koninklijke Luchtmacht) van de Begroting Hoofdstuk X.

Artikel 4 Lucht materieel (bedragen x € 1.000)
 

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Verplichtingen

1.944.169

2.417.877

2.357.939

1.705.398

1.811.631

2.501.502

2.089.153

        

Uitgaven

1.423.630

1.471.363

2.568.092

2.326.435

2.098.783

2.564.381

2.289.955

juridisch verplicht

  

34,6%

    

bestuurlijk gebonden

       

beleidsmatig gereserveerd

  

65,4%

    

nog niet ingevuld/vrij te besteden

       
        

Verwerving

       

Opdrachten

1.154.826

1.486.218

2.130.721

2.406.112

1.973.978

2.645.084

2.029.755

Verwerving: voorbereidingsfase

0

0

315.740

470.594

491.165

1.178.038

862.397

Verwerving: onderzoeksfase

0

0

0

0

0

0

0

Verwerving: realisatie

1.154.826

1.486.218

1.814.981

1.935.518

1.482.813

1.467.046

1.167.358

        

Instandhouding

       

Opdrachten

268.804

334.769

437.371

483.083

503.611

517.222

507.652

Instandhouding Materieel

268.804

334.769

437.371

483.083

503.611

517.222

507.652

        

Over-/ onderprogrammering

       

Fonds

0

‒ 349.624

0

‒ 562.760

‒ 378.806

‒ 597.925

‒ 247.452

Fonds

0

‒ 349.624

0

‒ 562.760

‒ 378.806

‒ 597.925

‒ 247.452

        

Ontvangsten

11.693

100

400

600

600

600

600

Artikel 4 Lucht materieel (bedragen x € 1.000)
 

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

2038

Verplichtingen

1.912.624

1.220.339

1.118.091

1.144.632

1.093.472

984.907

1.132.387

1.324.389

1.840.927

2.482.261

           

Uitgaven

1.875.394

1.306.159

1.385.602

1.471.566

1.368.112

1.323.220

1.388.126

2.177.783

1.905.648

2.355.215

juridisch verplicht

          

bestuurlijk gebonden

          

beleidsmatig gereserveerd

          

nog niet ingevuld/vrij te besteden

          
           

Verwerving

          

Opdrachten

1.439.230

767.218

685.910

685.731

634.662

526.216

634.112

870.404

1.392.963

2.045.943

Verwerving: voorbereidingsfase

791.118

378.402

344.711

399.424

339.320

249.117

278.049

513.806

851.496

1.647.402

Verwerving: onderzoeksfase

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Verwerving: realisatie

648.112

388.816

341.199

286.307

295.342

277.099

356.063

356.598

541.467

398.541

           

Instandhouding

          

Opdrachten

480.053

479.417

478.825

478.663

478.572

478.381

478.290

479.643

463.068

442.957

Instandhouding Materieel

480.053

479.417

478.825

478.663

478.572

478.381

478.290

479.643

463.068

442.957

           

Over-/ onderprogrammering

          

Fonds

‒ 43.889

59.524

220.867

307.172

254.878

318.623

275.724

827.736

49.617

‒ 133.685

Fonds

‒ 43.889

59.524

220.867

307.172

254.878

318.623

275.724

827.736

49.617

‒ 133.685

           

Ontvangsten

700

800

800

900

900

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

Het aandeel juridisch verplicht heeft betrekking op uitgaven voor levering van goederen en/of diensten waarvoor Defensie een overeenkomst is aangegaan. Voor 2024 gaat het naar verwachting om 34,6 % van het uitgaven budget. Het resterende deel, 65,4 % van dit artikel, is beleidsmatig gereserveerd voor noodzakelijk geachte investeringen en onderhoudsprogramma’s, waarvan het aangaan van de juridische verplichting wordt voorbereid.

De geraamde verplichtingen op artikel 4 betreffen zowel verplichtingen voor de verwerving als voor de instandhouding van lucht materieel. De raming van de verplichtingen is (deels) gebaseerd op het geplande moment dat voor een verwervingsproject een contract getekend wordt. Het moment waarop een contract daadwerkelijk wordt getekend, als eindfase van de verwerving, is afhankelijk van diverse factoren. Definitieve politieke besluitvorming over de reikwijdte en fasering van een project, samenwerking met derden en onderhandelingen met leveranciers, kunnen leiden tot een ander moment van het aangaan van de verplichting dan op dit moment is voorzien.

Verwerving lucht materieel

De geraamde uitgaven betreffen de uitgaven voor de verwerving van wapensystemen die in de lucht worden ingezet, zoals de jachtvliegtuigen (F-16 en F-35), helikopters (Apache, Chinook, Cougar en NH-90) en tank- en transportvliegtuigen. In de Defensienota 2022 is de behoefte kenbaar gemaakt om de MQ-9 capaciteit uit te breiden met vier additionele toestellen en te versterken met additionele sensoren.

Nieuw aan te kopen materieel (door middel van het verwervingsproject) leidt mogelijk tot hogere of lagere instandhoudingsuitgaven; hiermee wordt rekening gehouden in de raming van de investering. Op het moment dat het nieuw verworven materieel aan het betreffende defensieonderdeel wordt overgedragen, worden ook de hogere of lagere instandhoudingsuitgaven verrekend.

In onderstaande tabel wordt de planning weergegeven van de lucht materieelprojecten die zich in de voorbereidingsfase bevinden. Voor deze projecten wordt de behoeftestelling uitgewerkt. Ook de planning van de A-brieven van DMP-plichtige projecten is - indien van toepassing - in de tabel opgenomen.

Tabel 11 Projecten in voorbereidingsfase (in miljoenen euro)

Projecten in voorbereiding

Projectbudget

2023

2024

2025

2026

2027

2028 e.v.

CEMA capaciteit CLSK (ICR)

100-250

 

A-brief

    

Inrichten SOF Air R/W capaciteit (deelprojecten)

250-1.000

A-brief

A-brief

    

MSMT Block Upgrade

100-250

  

A-brief

   

Network Enabling Capabilities Helicopters

100-250

 

A-brief

    

Midlife Update MQ-9

100-250

      

Vervanging outsized luchttransportcapaciteit

100-250

      

Verbetering Lucht-Lucht bewapening jachtvliegtuigen

250-1.000

      

Midlife update strategisch luchttransport en AAR (MRTT)

100-250

      

Operational Training Infrastructure

250-1.000

 

A-brief

    

Doorontwikkeling F-35

>2.500

Kamerbrief

     

Ten opzichte van de ontwerpbegroting 2023 zijn de projecten MSMT Block Upgrade, Network Enabling Capabilities Helicopters, Midlife update MQ9, Midlife update strategisch luchttransport en AAR (MRTT) en Doorontwikkeling F-35 nieuw in de voorbereidingsfase.

Het DPO biedt een verdere uitwerking van deze projecten.

In onderstaande tabel wordt het projectbudget en de planning van Kamerbrieven weergegeven van de verwervingsprojecten voor lucht materieel die zich in de onderzoeksfase bevinden. In deze fase wordt onderzocht hoe invulling gegeven kan worden aan de behoefte.

Tabel 12 Projecten in onderzoeksfase (in miljoenen euro)

Projecten in onderzoek

Projectbudget

2023

2024

2025

2026

2027

2028 e.v.

Deep Strike Capaciteit Air

250-1.000

B/D-brief

     

Ten opzichte van de ontwerpbegroting 2023 is het project Deep Strike Air overgegaan van de voorbereidingsfase naar de onderzoeksfase.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten voor lucht materieel die zich in de realisatiefase bevinden. Dit betekent dat de opdracht voor verwerving aan de uitvoeringsorganisaties is gegeven. In onderstaande tabel wordt ook weergegeven wat het projectbudget van deze projecten is en hoe dit projectbudget over de jaren verdeeld is (tenzij commercieel vertrouwelijk).

Tabel 13 Projecten in realisatiefase (in miljoenen eur)

Projecten in realisatie

Projectbudget

t/m 2023

2024

2025

2026

2027

2028 e.v.

Verwerving F-35

7256,7

4899,4

623,4

518,4

429,0

276,0

510,5

AH-64D zelfbescherming (ASE)

114,8

32,6

0,0

24,7

22,2

35,3

0,0

AH-64D Upgrade

113,7

96,2

10,0

6,6

1,0

0,0

0,0

Apache Remanufacture

1159,6

398,8

206,8

232,3

154,8

104,7

62,2

Chinook Vervanging & Modernisering

1062,7

919,1

60,0

59,8

23,8

0,0

0,0

F-35: Verwerving middellange tot lange afstandsraket

144,2

62,6

33,4

7,3

0,8

40,2

0,0

Uitbreiden en versterken MQ-9 capaciteit

1.000-2.500

Commercieel vertrouwelijk

     

MLU NH90

250-1.000

Commercieel vertrouwelijk

     

Multi Ship Multi Type (MSMT) Helikopter Simulatoren

158,3

16,5

36,9

30,0

30,0

20,0

24,9

NH-90

1.240,2

1.141,2

36,0

32,0

14,0

11,0

6,0

Vervanging Medium Power Radars in Wier en Nieuw Milligen

146,0

78,8

22,3

9,6

18,2

2,5

14,6

Vervanging strategisch luchttransport en AAR (MRTT)

250-1.000

Commercieel vertrouwelijk

     

Bouw en inrichten F135 motoronderhoudsfaciliteit (F-35)

100-250

Commercieel vertrouwelijk

     

Vervanging initiële vliegeropleidingscapaciteit

100-250

Commercieel vertrouwelijk

     

MQ-9 SIGINT/ESM capaciteit

100-250

Commercieel vertrouwelijk

     

Verbetering AH-64E bewapening-Joint Air to Ground Missiles (JAGM)

100-250

Commercieel vertrouwelijk

     

Bewapening MQ-9

100-250

Commercieel vertrouwelijk

     

Vervangen Medium Utility Helicopter SOF Air

1.000-2.500

Commercieel vertrouwelijk

     

Anti-A2AD capaciteit F-35

250-1.000

Commercieel vertrouwelijk

     

Vervanging tactische luchttransport capaciteit

1.000-2.500

Commercieel vertrouwelijk

     

Er zijn wijzigingen ten opzichte van de begroting 2023 opgetreden bij het volgende project:

  • Het project Uitbreiden en versterken MQ-9 capaciteit (voorheen Medium Altitude Long Endurance Unmanned Aerial Vehicle (MALE UAV) is als gevolg van Defensienota 2022 uitgebreid met vier MQ-9 toestellen, ondersteunend materieel en aanvullende sensoren. De aanvullende sensoren betreffen een uitbreiding met maritieme radars en communications relay sensoren. De financiële reeks is teruggezet naar commercieel vertrouwelijk omdat de contractonderhandeling nog gaande zijn. Naar verwachting tekent Defensie in de tweede helft van 2023 het contract, met een beoogde levering van de extra toestellen in 2026.

  • Ten opzichte van de begroting 2023 zijn de projecten Deep Strike Capaciteit Air, Bewapening MQ-9, Vervanging Medium Utility Helicopter, Anti-A2AD capaciteit F-35 overgegaan van de voorbereidingsfase naar de realisatiefase. Daarnaast is het project JAGM nieuw in de realisatiefase.

  • Het project Vervanging tactische luchttransport capaciteit is overgegaan van de onderzoeksfase naar de realisatiefase.

  • Het project Bouw en inrichting F135 motorenonderhoudsfaciliteit (F-35) is als commercieel vertrouwelijk aangemerkt. Voor dit project geldt een internationale afspraak dat hiervoor geen bedragen openbaar worden gemaakt.

Het DPO biedt een verdere uitwerking van de in de tabel genoemde projecten.

De geraamde uitgaven voor instandhouding van Luchtmaterieel betreffen de instandhoudingsuitgaven van het Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK). In de instandhoudingsfase wordt het wapensysteem door CLSK in gebruik genomen en in stand gehouden tot en met het einde van de levensduur van het wapensysteem. Naast de (vliegende) hoofdwapensystemen is het CLSK ook integraal verantwoordelijk voor gebruik en instandhouding van alle overige wapensystemen en missie ondersteunende systemen Land- en Grondgebonden. Het betreft onder andere de instandhoudingsuitgaven voor de jachtvliegtuigen, de gevechts- en transporthelikopters, MQ-9's en C-130's. Een overzicht van de instandhoudingsuitgaven per wapensysteem is opgenomen in bijlage 3.

Figuur 6 Lucht materieel (in miljoenen euro)

Toelichting

In het DMF wordt gewerkt met overprogrammering: zo worden in de eerste begrotingsjaren meer plannen toegestaan dan het beschikbare budget. Door met deze overprogrammering te werken wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget. Op dit moment wordt een overprogrammering van maximaal 30 procent gehanteerd. Over de gehele looptijd sluit het fonds op nul, doordat de overprogrammering in eerdere jaren wordt gecompenseerd door onderprogrammering in latere jaren. Het hanteren van overprogrammering is nader toegelicht in de leeswijzer.  

De over-/onderprogrammering wordt in de budgettaire tabel apart inzichtelijk gemaakt. Omdat niet meer uitgegeven mag worden dan aan budget (de uitgaven in de budgettaire tabel) is geautoriseerd, vindt op de over-/onderprogrammering geen realisatie plaats. In de jaren 2025 tot en met 2029 is sprake van overprogrammering. Dit is ook inzichtelijk gemaakt in de begeleidende grafiek, waarin de budgetlijn (roze lijn) onder de behoeftelijn (blauwe lijn) ligt. Vanaf 2030 is sprake van onderprogrammering, zodat over de gehele planperiode het totaal aan plannen gelijk is aan het totaalbudget. Als gevolg van de kasschuiven van budgetten uit 2023, zoals verwerkt in de eerste suppletoire begroting in 2023 (zie ook het overzicht van de belangrijkste beleidsmatige mutaties in de defensiematerieelagenda), is in 2024 geen sprake van overprogrammering.

Licence