A Algemene doelstelling

Een bijdrage leveren aan een goed functionerend openbaar bestuur en democratie.

In 2012 is het nieuwe kabinet aangetreden. Het nieuwe regeerakkoord bevat een ambitieuze paragraaf op het vlak van de bestuurlijke organisatie (onder andere decentralisatie, gemeentelijke en provinciale herindeling). Het kabinet streeft ernaar deze hervormingsagenda waar mogelijk in goed overleg met de bestuurlijke partners uit te voeren.

B Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het functioneren van het stelsel van het openbaar bestuur, zowel op centraal als op decentraal niveau en binnen de kaders van de regelgeving van de Europese Unie. Hij is verantwoordelijk voor de bestuurlijke organisatie (de Grondwet, de Gemeente- en Provinciewet, de Financiële verhoudingswet en de Wet gemeenschappelijke regelingen), maar ook voor goede bestuurlijke en financiële verhoudingen. Daarmee schept de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties randvoorwaarden voor voldoende bestuurskrachtige gemeenten en provincies, die in staat zijn hun taken – zowel in autonomie als in medebewind – goed te kunnen uitvoeren. Dat draagt bij aan de legitimatie van ons bestuurlijke stelsel. Binnen het openbaar bestuur wordt aan de compacte overheid gewerkt door een doelmatige taakverdeling. In principe worden overheidstaken over maximaal twee bestuurslagen verdeeld.

Een tweede pijler van de legitimatie van het Nederlandse openbaar bestuur betreft het democratische en rechtsstatelijke gehalte van de publieke besluitvorming en beleidsvoering. In dat kader waarborgt de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het functioneren van het constitutionele bestel, daaronder begrepen het stelsel van de representatieve democratie. Daarbij gaat het in de eerste plaats om de verkiezingen (de Kieswet) voor vertegenwoordigende lichamen op de verschillende bestuurlijke niveaus. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zorgt tevens voor zodanige toerusting van de Kiesraad dat deze zijn wettelijke taken adequaat kan vervullen.

C Beleidsconclusies

Met betrekking tot de uitvoering en beoogde resultaten hebben zich in 2012 geen bijzonderheden voorgedaan. De uitvoering is verlopen conform verwachting. Een nadere toelichting op de uitgevoerde activiteiten is opgenomen bij de instrumenten van de twee artikelonderdelen.

D Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

E Toelichting op de financiële instrumenten

1.1 Bestuurlijke en financiële verhoudingen

Subsidies

Diverse subsidies

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties draagt bij aan verschillende Europese kenniscentra. Het European Urban Knowledge Network (EUKN) beoogt de sociaal-economische positie van steden in de Europese Unie te versterken door kennis te verspreiden en ervaringen uit te wisselen. Het EUKN heeft per 7 december 2012 de Europese rechtspersoonlijkheid EGTS (Europese Groepering voor Territoriale samenwerking), waar tien lidstaten in deelnemen. Het URBACT II programma richt zich op de ontwikkeling van netwerken van Europese steden en concentreert zich in het bijzonder op duurzame stedelijke ontwikkeling. Het Kenniscentrum Europa Decentraal is een gezamenlijk initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het ministerie van Economische Zaken, het Interprovinciaal Overleg, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Unie van Waterschappen dat zich richt op toepassing en verspreiding van kennis en expertise over Europees recht bij de decentrale overheden.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft ook in 2012 bijgedragen aan het Actieprogramma Lokaal Bestuur. Dit Actieprogramma draagt bij aan de kwaliteit van het lokaal bestuur, met aandacht voor nieuwe rollen, het samenspel in het lokaal bestuur en de relatie tussen het lokaal bestuur en de veranderende samenleving. Het Actieprogramma biedt begeleiding aan raden/raadsleden en wethouders om op een adequate manier invulling te geven aan hun veranderende rollen en taken».

Het Actieprogramma Lokaal Bestuur heeft in 2012 diverse activiteiten uitgevoerd. Zo zijn gemeenten door het Actieprogramma ondersteund door middel van de inzet van het instrument Quick Scan Lokaal Bestuur en zijn gemeenteraden ondersteund door middel van het workshop-programma Kennis&Kunde. Daarnaast zijn er lokale en regionale bijeenkomsten voor raadsleden georganiseerd om hen op specifieke onderwerpen te trainen en kennis en ervaring uit te wisselen. Ook heeft het Actieprogramma een raadsledenprogramma op het VNG-jaarcongres georganiseerd.

Oorlogsgravenstichting (OGS)

Namens de Nederlandse overheid heeft de Oorlogsgravenstichting in 2012 wereldwijd ongeveer 50.000 graven van Nederlandse oorlogsslachtoffers beheerd. Deze graven liggen in meer dan 50 landen, verspreid over vijf continenten. Het zwaartepunt ligt daarbij in Indonesië. Tevens verzorgde de Stichting ruim 10.000 graven van militairen van de geallieerde strijdkrachten in Nederland. Daarnaast is gewerkt aan de voorbereiding van een uitbreiding van het Ereveld Loenen.

Opdrachten

Communicatie, kennisdeling en onderzoek

Ten aanzien van een aantal uiteenlopende beleidsrelevante onderwerpen zijn het afgelopen jaar de nodige communicatie-activiteiten ondernomen. In dat verband zijn ze gewezen op onder meer het handboek Wet revitalisering generiek toezicht. Met betrekking tot de vervoegde Kamerverkiezingen zijn enkele onderzoeken uitgevoerd (evaluatie, volmachten). Op het vlak van de regionalisering hebben er enkele regionale bijeenkomsten plaatsgevonden, is de website van de regio-atlas in de lucht en is de herindelingskaart gerealiseerd. Ook is er op het vlak van de implementatie van de WolBES en de FinBES het nodige gebeurd: de gezaghebbers zijn ondersteund, terwijl het Actieprogramma Lokaal Bestuur BES verder vorm heeft gekregen. Ook is het secretariaat van de commissie-BBV uitbesteed aan de VNG.

1.2 Participatie

Subsidies

Politieke partijen

In 2012 ontvingen 11 politieke partijen subsidie op basis van de Wet subsidiëring politieke partijen, te weten: VVD, PvdA, SP, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, Partij voor de Dieren, 50PLUS en OSF. De realisatie van de subsidie voor politieke partijen is lager uitgevallen dan geraamd. De hoogte van de uitbetaalde subsidies wordt vooral bepaald door de subsidiabele uitgaven die partijen daadwerkelijk hebben gedaan in het jaar waarover zij zich verantwoorden. De in 2012 gedane betalingen hebben betrekking op de afrekening van de subsidie over 2011 en de voorschotten voor 2012.

Opdrachten

Kiesraad

De Kiesraad is het centraal stembureau voor de verkiezingen van de leden Tweede Kamer, de Eerste Kamer en het Europees Parlement. In 2012 vond na de val van het kabinet een ontbindingsverkiezing plaats voor de Tweede Kamer. Daarbij besliste de Kiesraad onder meer over de registraties van aanduidingen, de nummering van de kandidatenlijsten en stelde de Raad de verkiezingsuitslag vast. Ook benoemde de Raad de nieuwe Tweede Kamerleden en werden Kamerleden benoemd in tussentijdse vacatures (Tweede Kamer: 18, Eerste Kamer: 3 en Europees Parlement: 1).

De Kiesraad adviseert regering en beide kamers der Staten-Generaal over uitvoeringstechnische aangelegenheden die het kiesrecht of de verkiezingen betreffen. De Raad bracht in 2012 vier adviezen uit: drie aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en één aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu.

Voor de Tweede Kamerverkiezing en de herindelingsverkiezingen vervulde de Kiesraad in 2012 een rol in het verschaffen van informatie aan onder meer kiezers, gemeenten, politieke partijen en media.

De Kiesraad behandelde in 2012 33 registratieverzoeken. De meeste verzoeken hingen samen met de vervoegde Tweede Kamerverkiezing (31). Eén verzoek betrof de registratie van een aanduiding voor de verkiezing van het Europees Parlement. Eén verzoek werd afgewezen. De Raad schrapte 29 politieke partijen uit het register voor Tweede Kamerverkiezingen.

De Raad valt onder de Kaderwet adviescolleges en stelt in de uitvoering daarvan jaarlijks een jaarverslag op. Alle adviezen van de Raad worden gepubliceerd op de website van de Raad, www.Kiesraad.nl. De besluiten die de Raad neemt in zijn hoedanigheid van centraal stembureau, zijn in rechte toetsbaar.

Ontvangsten

Bij de afrekening van de subsidies hebben politieke partijen geld moeten terugbetalen, omdat bij de voorschotverlening nog geen rekening was gehouden met de taakstelling op deze subsidies. Tevens zijn er meer ontvangsten van waterschappen in het kader van hun jaarlijkse bijdrage in de WOZ-kosten.