Maatregelen op het gebied van waterkwaliteit in het hoofdwatersysteem ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water (KRW) worden verantwoord op artikelonderdeel 7.01.

• 1) Bij enkele maatregelen uit de KRW tweede tranche is minder verplicht (€ 6,1 miljoen). De oorzaken zijn divers; vertraging in de aanbestedingsprocedure, vertraging bij de totstandkoming van overeenkomsten met derden en vertraging in grondverwerving. De verplichtingen zijn doorgeschoven naar de jaren 2018, 2019 en 2020. Dit heeft geen impact op de eindmijlpaal van de tweede tranche.

• 2) Een deel van de voorziene middelen is niet uitgegeven en zijn overgeboekt naar de risicoreservering van de tweede tranche (ca. € 4 miljoen). Daarnaast is in de tweede tranche vertraging opgetreden bij enkele maatregelen waardoor minder is uitgegeven (circa € 15 miljoen). De prognoses voor de uitgaven zijn doorgeschoven naar 2018, 2019 en 2020. Nadere toelichting wordt gegeven bij het projectoverzicht KRW.

7.01 Investeringen waterkwaliteit

Het op orde krijgen en houden van een duurzaam watersysteem tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten, waardoor Nederland schoon water heeft.

Verbeterprogramma Waterkwaliteit

Het Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren bestaat uit maatregelen die zijn geclusterd tot concrete projecten. De projecten richten zich op het herstel van natuurlijkere overgangen tussen land en water, zoet en zout en van verbindingen, waaronder die tussen het hoofd- en regionaal watersysteem. Het betreft vooral aanlegprojecten om een meer natuurlijke inrichting van de watersystemen te bewerkstelligen. Dit moet bijdragen aan het bereiken van een goede ecologische en chemische toestand van de watersystemen, zoals de Europese Kaderrichtlijn vraagt. Tevens draagt dit bij aan de doelen voor Natura 2000 en de Kaderrichtlijn Mariene Strategie. Hieronder zijn de indicatoren en kengetallen voor waterkwaliteit opgenomen. Deze indicatoren en kengetallen zijn gerelateerd aan beleidsartikel 11 (Integraal Waterbeleid) op de Begroting hoofdstuk XII. De uitvoering van het verbeterprogramma is in een drietal tranches verdeeld. Voor de eerste tranche is in 2017 decharge aangevraagd.

De tweede tranche is gestart in 2016. De meeste projecten in de tweede tranche zitten in de verkenning en planuitwerking of realisatie.

Bron: Rijkswaterstaat, 2017

Bovenstaande tabel en figuur geven inzicht in de voortgang van de projecten van de tweede tranche. De beleidsinspanningen richten zich op de regie en realisatie van deze projecten. De derde tranche start in 2021.

Anders dan in de eerste tranche, zijn vanaf de tweede tranche geen projecten meer opgenomen die de migratie van vissen tussen het hoofdwatersysteem en de regionale wateren moeten bevorderen. De uitvoering hiervan is overgedragen aan de waterschappen, die hiervoor een bijdrage ontvangen.

Over de uitvoering van alle maatregelen, ook die uitgevoerd door de waterschappen, gericht op de ecologische en chemische kwaliteit van de oppervlaktewateren in de stroomgebieden van de Rijn, Maas, Schelde, Eems en de uitvoering gericht op een goede chemische en kwantitatieve toestand van de grondwateren in de vier stroomgebieden wordt de Tweede Kamer jaarlijks geïnformeerd via «De Staat van ons Water». Daarnaast wordt over de voortgang en uitvoering van de maatregelen in de Rijkswateren uitgebreid gerapporteerd in de KRW jaarrapportage 2017 (https://rws.nexwork.nl)

• 1) In de eerste tranche is vertraging opgetreden bij de maatregel Verkweldering Noord Friesland Buitendijks waardoor minder is gerealiseerd dan geprognotiseerd. Deze maatregel is doorgeschoven naar de tweede tranche. Daarnaast bleek een deel van de voorziene risicoreservering van de eerste tranche niet nodig. Bij de decharge aanvraag (december 2017) voor de eerste tranche is het restant van de risicoreservering overgeboekt naar de risicoreservering van de tweede en derde tranche.

• 2) Bij de tweede tranche zijn lagere uitgaven vanwege vertragingen binnen de projecten Brunnermond, vispassage Doesburg en Cortenover. De vertragingen kennen verschillende oorzaken: vertraging in aanbestedingsprocedure, nadere optimalisaties van een ontwerp, vertraging bij de totstandkoming van overeenkomsten met derden en grondverwerving niet tijdig beschikbaar (langere procedure). De prognoses zijn doorgeschoven naar de jaren 2018, 2019 en 2020.

7.02 Overige investeringen waterkwaliteit

Naast het Verbeterprogramma Waterkwaliteit ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water zijn hieronder de overige aanlegprojecten inzake waterkwaliteit opgenomen.

De overige investeringen waterkwaliteit hebben betrekking op de volgende producten:

Verruiming vaargeul Westerschelde

De derde verruiming van de vaargeul van de Westerschelde (zowel op Vlaams als Nederlands grondgebied) is in 2015 uitgevoerd en gefinancierd door het Vlaams Gewest. Dit geldt ook voor het onderhoud van de verruimde vaargeul. Nederland financiert maximaal € 30 miljoen op Nederlands grondgebied voor wrakkenberging, kabels- en leidingenbescherming, vaargeulwandverdediging, onderzoek en monitoring. In 2017 zijn de reguliere monitorings-, analyse- en rapportagewerkzaamheden uitgevoerd.

Natuurlijker Markermeer-IJmeer

Ecologisch is de kwaliteit van het Markermeer en het IJmeer na de afsluiting van het IJsselmeer in 1976 fors achteruit gegaan. Door verschillende processen en versterkt door de aanwezigheid van slib is het voedselaanbod voor vogels (mosselen en vis) sterk gedaald. In het programma Natuurlijker Markermeer-IJmeer zijn mogelijke maatregelen ter verbetering van de ecologische kwaliteit onderzocht en in de praktijk getoetst. Vanaf 2016 zijn de resultaten van dit project publiek beschikbaar gesteld via de website Markermeer-IJmeer (www.markermeerijmeer.nl). Het project is in 2017 opgeleverd.

Natuurcompensatie Perkpolder

Het project «Natuurcompensatie Perkpolder» maakt onderdeel uit van het wettelijk verplichte natuurcompensatieprogramma voor de tweede verdieping van de Westerschelde. De gebiedsontwikkeling combineert de natuurdoelstelling met functies als wonen en recreatie en innovatieve concepten voor de lange termijn waterveiligheid. De financiële afwikkeling van het project vindt plaats begin 2018.

7.03 Studiekosten waterkwaliteit

Dit betreft enerzijds studie- en onderzoekskosten voor het Deltaprogramma (MIRT-onderzoeken) en daarnaast de overige studiekosten op het gebied van waterkwaliteit.

In 2017 is op basis van de prioriteiten en kennisleemten bepaald waar de komende jaren nader onderzoek gedaan wordt in het kader van de Delta-aanpak Waterkwaliteit en Zoetwater. Speerpunten in de aanpak zijn het terugdringen van de problematiek van nutriënten in het grond- en oppervlaktewater, de belasting van het water door de lozing van gewasbeschermingsmiddelen en tenslotte het verminderen van waterverontreiniging als gevolg van medicijnresten en nieuwe stoffen. Het betreft pilots en meetcampagnes, waarvan in 2017 de eersten zijn gestart en gefinancierd. De gestarte pilot richt zich op onderzoek naar de nutriëntenmaatregelen in het Maasstroomgebied. De meetcampagnes op het meten van opkomende stoffen. Ook is in 2017 een publiekscampagne gestart om het waterbewustzijn te vergroten.