A Algemene doelstelling

Een (compacte) overheid met voldoende en goed gekwalificeerde, integere medewerkers en politieke ambtsdragers tegen verantwoorde kosten.

B Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor de werking van het stelsel waarin (organisaties van) werkgevers en werknemers in verschillende overheids- en onderwijssectoren afspraken over de collectieve arbeidsvoorwaarden maken. Dit is vastgelegd in de Ambtenarenwet, de Algemene Pensioenwet Politieke Ambtsdragers en de Wet privatisering ABP. De Minister van BZK stimuleert de doorvertaling van kabinetsbeleid naar afspraken over arbeidsvoorwaarden in en tussen de sectoren. De Minister van BZK is tevens verantwoordelijk voor het arbeidsmarktbeleid in de publieke sector en werkt aan het vergroten van de aantrekkelijkheid van de overheid als werkgever alsmede het vergroten van de productiviteit.

De Minister van BZK staat voor een overheid die een aantrekkelijke werkgever is en goede medewerkers aantrekt. De kwaliteit van de publieke sector valt of staat met de input en inzet van haar medewerkers, de bestuurders en ambtenaren, die binnen de publieke sector hun werk doen. Tegelijkertijd is het werken voor de overheid bijzonder, want de overheid heeft bijzondere taken. Dit vraagt om medewerkers die goed kunnen omgaan met de publieke taak en verantwoordelijkheid van de overheid. De publieke verantwoordelijkheid van de overheid vraagt om het tegengaan van bovenmatige topbeloningen in de (semi-)publieke sector. De Minister van BZK is verantwoordelijk voor het goed functioneren van het op de Wet normering topinkomens (WNT) gebaseerde stelsel dat hiervoor de grondslag biedt. De Minister van BZK creëert voorwaarden ter bescherming van klokkenluiders binnen de publieke sector. De coördinerende rol van de Minister van BZK ten aanzien van beleid ter bescherming van klokkenluiders strekt zich – als gevolg van de Wet Huis voor klokkenluiders – mede uit tot de private sector.

De Minister van BZK is uitvoeringsverantwoordelijk voor de rechtspositionele regelingen van (voormalige) politieke ambtsdragers, de pensioenregelingen van Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen, de (her-)benoemingen en ontslagen van onder andere burgemeesters, commissarissen der Koning en leden van de Raad van State, het decoratiestelsel en voor de toekenning van Koninklijke onderscheidingen.

C Beleidsconclusies

Goede uitvoering Wet normering topinkomens (WNT)

In 2017 is gestart met de afbouw van het overgangsrecht waardoor de effecten van de WNT steeds meer zichtbaar worden. De evaluatiewet WNT, bedoeld om de administratieve lasten en uitvoeringskosten te verminderen en om enkele routes voor ontwijking van de wet de pas af te snijden is per 1 juli 2017 in werking getreden (stb-2017-151). Er is mede naar aanleiding van advisering door de Raad van State afgezien van indiening van het wetsvoorstel om de personele reikwijdte van de WNT uit te breiden naar alle werknemers in de publieke en semi-publieke sector. In nauw overleg met de beroepsorganisatie voor accountants NBA is een herzien controleprotocol opgesteld. Als gevolg hiervan zal binnen de grenzen van de wet de controlelast voor accountants als gevolg van de WNT afnemen. Deze activiteiten hebben bijgedragen aan een verbetering van de uitvoering van de WNT. Uit de eerste wetsevaluatie van de WNT en opeenvolgende WNT-jaarrapportages blijkt bovendien dat de wet goed wordt nageleefd.

Rechtsbescherming klokkenluiders «Huis voor klokkenluiders»

Het Huis voor klokkenluiders functioneert conform de in de ontwerpbegroting omschreven doelstellingen. In het najaar van 2017 heeft het bestuur van het Huis een extern onderzoeker gevraagd haar te adviseren over het wettelijk en organisatorisch kader waarbinnen het Huis haar maatschappelijk taak moet uitvoeren. In december 2017 is het «Advies voor een herstart van het Huis voor klokkenluiders: advies, onafhankelijk onderzoek en preventie» uitgebracht en aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstuknummer II 2017–2018 33 258, nr. 34). In reactie op het rapport is het bestuur van het Huis per 8 januari 2018 afgetreden en heeft de Minister van BZK met ingang van die datum de heer prof. mr. dr. E.R. Muller als interim-voorzitter benoemd. De conclusie van het rapport is dat een herstart van het Huis (op weg naar het Huis 2.0) noodzakelijk is. Conform de aanbevelingen van het rapport is het Huis ook in de overgangsfase «gewoon aan het werk».

Subsidies Overlegstelsel

Op basis van de in 2017 uitgevoerde evaluaties heeft de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de Tweede Kamer geïnformeerd over het voornemen om de subsidies aan de Stichting Verdeling Overheidsbijdragen (SVO) en het Verbond Sector-werkgevers Overheid (VSO) per 1 januari 2021 te beëindigen met een afbouw van twee jaar (Kamerstukken II 2017–2018 34 550, nr. 56).

D Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

E Toelichting op de financiële instrumenten

Uitgaven

7.1 Overheid als werkgever

Subsidies

Diverse subsidies

De Minister van BZK werkt aan de bevordering van integriteit en professionalisering binnen de overheid. Politieke ambtsdragers zijn in 2017 via hun beroepsverenigingen (Nederlands Genootschap van Burgemeesters, de Wethoudersvereniging, Raadslid.nu, de Vereniging van Griffiers en Statenlid.nu) in de gelegenheid gesteld om deel te nemen aan opleidingen en trainingen en te werken aan versterking van hun kwaliteiten en vaardigheden.

Subsidies Overlegstelsel

Subsidies internationaal

In 2017 is subsidie verstrekt aan het European Institute of Public Administration in Maastricht ter bevordering van de kennis en vaardigheden van overheidswerknemers met betrekking tot de behandeling van vraagstukken inzake de Europese Unie.

Opdrachten

Arbeidsmarktbeleid

Bijdrage Huis voor klokkenluiders

De uitgaven voor het Huis voor klokkenluiders worden verantwoord op het centraal apparaatsartikel van het Ministerie van BZK. Hiervoor zijn de middelen (€ 3 mln.) bij voorjaarsnota toegevoegd aan artikel 11.

Zorg voor politieke ambtsdragers

Een belangrijk uitgangspunt voor de beleidsinspanning binnen dit begrotingsartikel is – binnen de budgettaire mogelijkheden – de gelijkwaardigheid van de arbeidsvoorwaardenontwikkeling tussen de marktsectoren en de overheid. Omdat er in de jaren 2010 tot en met 2014 sprake is geweest van een nullijn voor de overheidssectoren is in die jaren de jaarlijkse afwijking in contractloonontwikkeling tussen markt en overheid negatief geweest. In 2015 en 2016 is er sprake van een inhaaleffect, de loonontwikkeling bij de overheid pakt in die jaren gunstiger uit dan in de markt. Veel cao’s uit deze jaren liepen tot 2017 wat het toegenomen verschil in loonontwikkeling overheid ten opzichte van de markt in dit jaar verklaart ten opzichte van de cijfers 2016. Het percentage af te dragen pensioenpremies ten opzichte van het brutoloon, laat zien dat na een daling in de jaren 2014, 2015 en 2016 door versobering van de pensioenopbouw, de ABP-premie weer stijgt, wat samenhangt met de huidige lage rentestand en de toegenomen levensverwachting van de bevolking. De derde indicator, gemiddelde uitstroomleeftijd naar pensioen, laat zien dat overheidswerknemers gemiddeld inderdaad later met pensioen gaan.

7.2 Pensioenen, uitkering en benoemingsregelingen

Inkomensoverdracht

Pensioenen en uitkeringen politieke ambtsdragers

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s

Regelingen voor Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen (SAIP)

Dit betreft de pensioenregelingen van (voormalige) Nederlandse ambtenaren uit de voormalige overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen.

Ontvangsten

De ontvangsten hebben voornamelijk betrekking op de teruggave van niet bestede subsidiemiddelen. De ontvangsten vallen lager uit dan geraamd, omdat het Ministerie van Buitenlandse Zaken de jaarlijkse verrekening voor de Garantiewet Surinaamse Pensioenen niet in 2017, maar in 2018 betaalt.