Het bevorderen van een goed functionerende internationale rechtsorde inclusief gastlandbeleid, met een blijvende inzet op mensenrechten, als integraal onderdeel van het buitenlandbeleid.

Een sterke rechtsorde en eerbiediging van mensenrechten maken de wereld stabieler, veiliger, vrijer en welvarender. Dit vereist goed functionerende internationale instellingen en organisaties met een breed draagvlak en voortdurende inzet tegen straffeloosheid. De positie van Nederland als gastland voor Internationale Organisaties (IO’s) en diplomatieke missies, in het bijzonder organisaties met een mandaat op het gebied van vrede en recht, biedt een goed uitgangspunt voor de bevordering van de ontwikkeling van internationale rechtsorde. Deze rechtsorde is onlosmakelijk verbonden met universele mensenrechten. De bevordering van mensenrechten is een kernelement van het Nederlandse buitenlandbeleid.

De regering zet zich concreet in voor de volgende prioritaire thema’s: vrijheid van meningsuiting (off- en online), de vrijheid van religie en levensovertuiging, gelijke rechten voor vrouwen en meisjes, mensenrechtenverdedigers, gelijke rechten voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders en intersekse personen en de internationale rechtsorde/strijd tegen straffeloosheid. Daarnaast heeft Nederland de verantwoordelijkheid de in Nederland gevestigde instellingen te ondersteunen opdat deze onafhankelijk, veilig en efficiënt kunnen functioneren.

De Minister van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor:

Mensenrechtenbeleid en het VN-mensenrechtensysteemHet beleid op de inzet van het Koninkrijk in het multilaterale systeem en binnen het VN-mensenrechtensysteem in het bijzonder werden vastgelegd in twee nieuwe nota’s. De nota Mensenrechten, Democratie en Internationale Rechtsorde werd in 2023 gepresenteerd en vastgesteld. Deze nota vormt vanaf nu de samenhangende agenda op deze onderwerpen langs vijf beleidsdoelstellingen. Deze nota komt naast de overkoepelende nota over Mondiaal multilateralisme die eind 2022 werd gepresenteerd en in maart 2023 werd vastgesteld. Daarnaast werd Nederland na een succesvolle campagne verkozen als lid van de Mensenrechtenraad voor de periode 2024-2026.

GastlandbeleidHet ontwikkelde en uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten in 2023 waren conform de verwachtingen zoals opgenomen in de BZ-begroting. De vestiging in Den Haag van twee entiteiten gericht op accountability voor Oekraïne (ICPA en Schaderegister) versterkt de positie van Nederland als gastland voor organisaties met een mandaat op het gebied van vrede en recht en draagt bij aan de bevordering van internationale rechtsorde.

Verplichtingen

In de Eerste Suppletoire Begroting 2023 is toegelicht dat het verplichtingenbudget in 2023 is gestegen door diverse activiteiten en bijdragen gerelateerd aan het tegengaan van straffeloosheid in Oekraïne, een verhoging van de Nederlandse bijdrage aan de VN, de organisatie van de Summit for Democracy en de aanpassing van meerjarige verplichtingen binnen het Mensenrechtenfonds en Internationaal Recht.

Na de Tweede Suppletoire Begroting 2023 daalde het verplichtingenbudget met name door de vertraging in het Vredespaleis renovatieproject en het aangaan van minder meerjarige verplichtingen binnen het Mensenrechtenfonds vanwege bezuinigingen op het fonds welke zijn doorgevoerd na de Eerste Suppletoire Begroting 2023 en die samenhangen met de ODA-toerekening van de uitgaven voor eerstejaars asielopvang.

Uitgaven

Artikelonderdeel 1.1De uitgavenrealisatie op artikelonderdeel 1.1 Goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak valt hoger uit ten opzichte van de vastgestelde begroting 2023. Deze stijging betreft een som van mutaties. In maart 2023 is de Summit for Democracy georganiseerd en verder heeft het Kabinet EUR 14 miljoen vrijgemaakt voor diverse activiteiten zoals toegelicht in de tweede incidentele suppletoire begroting 2023. Bovendien is de Nederlandse bijdrage aan de VN gestegen met EUR 4,7 miljoen en de bijdrage aan het Internationaal Strafhof vooruitbetaald zoals toegelicht in de tweede suppletoire begroting 2023. Verder is EUR 2,7 miljoen betaald aan het Internationaal Strafhof m.b.t. het conflict tussen Israël en Hamas. Hiernaast is EUR 6 miljoen van de OESO-contributie voor 2024 vooruitbetaald op verzoek van de organisatie zoals toegelicht in de Decemberbrief 2023.

Artikelonderdeel 1.3De uitgavenrealisatie op artikelonderdeel 1.3 Gastlandbeleid internationale organisaties valt EUR 4,9 miljoen lager uit ten opzichte van de vastgestelde begroting 2023. Dit komt voornamelijk doordat een deel van de geplande betalingen voor het Vredespaleis in 2024 gedaan wordt in plaats van in 2023 (zie tweede suppletoire begroting 2023).