Het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie zorgen ervoor dat studenten hun talenten maximaal kunnen ontplooien en volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving. Studenten worden voorbereid op passend vervolgonderwijs en/of een positie op de arbeidsmarkt die optimaal aansluit bij hun talenten.

De Minister is verantwoordelijk voor een stelsel van middelbaar onderwijs dat zodanig functioneert dat het onderwijs aansluit bij de talenten en ambities van individuele studenten en bij de behoeftes van de maatschappij. De sector beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (bve) omvat het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en de volwasseneneducatie. Het middelbaar beroepsonderwijs heeft een belangrijke maatschappelijke en economische functie. Het is een leverancier van werknemers voor de arbeidsmarkt. Ook is het een schakel tussen het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs en het hoger beroepsonderwijs.

Financieren

De Minister is verantwoordelijk voor de financiering van het middelbaar onderwijs door lumpsumbekostiging van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van het onderwijs gewaarborgd.

Stimuleren

De Minister stimuleert specifieke beleidsonderwerpen door het verstrekken van aanvullende bekostiging, subsidies en de inzet van andere instrumenten zoals overleg, voorlichting, kwaliteitsafspraken en wet- en regelgeving.

Regisseren

De Minister vult zijn verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving; de Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving.

Kengetallen

De totale realisatie van de verplichtingenuitgaven in 2023 is € 1,7 miljard lager dan begroot. In dit saldo zitten negatieve bijstellingen van totaal € 89,7 miljoen. Een negatieve bijstelling is het verlagen van een aangegane verplichting uit een eerder jaar. De totale ‒ € 89,7 miljoen bestaat voor ‒ € 35,3 miljoen uit vervallen garantieverplichtingen. Het overige bedrag betreft grotendeels een negatieve bijstelling op oudere verplichtingen bij de Maatschappelijke Diensttijd (hetgeen nu op artikel 3 (Voortgezet Onderwijs) staat).

De realisatie van de garantieverplichtingen ter hoogte van € 34,7 miljoen is het gevolg van leningen/rekening-courantkredieten aan onderwijsinstellingen. Deze leningen worden door middel van schatkistbankieren verstrekt. Het Ministerie van OCW staat voor deze leningen garant. Deze verplichtingen worden niet geraamd.

De realisatie op de overige verplichtingen wordt grotendeels verklaard doordat dit jaar nog geen verplichtingen zijn aangegaan voor de Regeling kwaliteitsafspraken 2024-2027. Deze regeling is pas medio maart 2023 gepubliceerd en de minister neemt in 2024 een beslissing over de kwaliteitsagenda’s die door de instellingen worden ingeleverd. Vanaf 2024 worden er pas verplichtingen aangegaan. Daardoor zijn de verplichtingen in 2023 voor deze regeling bij de 1^e suppletoire begroting 2023 met bijna € 2,2 miljard verlaagd. Daarnaast wordt de realisatie op de overige verplichtingen ook verklaard door de toekenning van loon- en prijsbijstelling tranche 2023 van in totaal € 327 miljoen in 2023. Bij onder andere het instrument bekostiging mbo-instellingen wordt ook het effect van de loon- en prijsbijstelling over 2024 (€ 277 miljoen) in het jaar 2023 al verplicht.

De realisatie van de uitgaven 2023 ligt € 270,7 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. De realisatie van de ontvangsten is € 1,9 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot.

Bekostiging

Hoofdbekostiging

Bekostiging mbo-instellingen

De rijksbijdrage die de mbo-instellingen ontvangen, is gebaseerd op de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB). De bekostiging is nader uitgewerkt in het Uitvoeringsbesluit WEB.

Het landelijk budget dat beschikbaar is voor de mbo-instellingen wordt verdeeld in een budget voor entree-opleidingen en een budget voor de niveaus 2 t/m 4. Het budget voor de entree-opleidingen wordt verdeeld over de instellingen naar rato van het aantal ingeschreven studenten. Het budget voor de niveaus 2 t/m 4 wordt verdeeld naar rato van het aantal ingeschreven studenten en het aantal afgegeven diploma’s van elke instelling. De mate waarin een student meetelt is afhankelijk van de leerweg (beroepsopleidende leerweg (bol) of beroepsbegeleidende leerweg (bbl)) en de opleiding (de prijsfactor van de opleiding). De mate waarin een diploma meetelt is afhankelijk van het niveau en de vraag of de student al eerder een mbo-diploma heeft behaald. In 2023 is circa € 292 miljoen toegevoegd aan de lumpsum voor de mbo-instellingen. Deze stijging wordt grotendeels verklaard door de verdeling van de loon- en prijsbijstelling tranche 2023 (€ 281 miljoen). Verder zijn middelen toegevoegd voor de fusie tussen ROC van Amsterdam en ROC TOP (circa € 11 miljoen).

Bekostiging Caribisch Nederland

Deze middelen zijn bedoeld om de instellingen in Caribisch Nederland via lumpsumbekostiging te financieren voor de studenten die middelbaar beroepsonderwijs volgen. Op Bonaire worden op alle vier mbo-niveaus opleidingen aangeboden.

Bekostiging vavo

De rijksbijdrage voor het verzorgen van het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) is voor 2023 beschikbaar gesteld op basis van het vanaf 2015 ingevoerde bekostigingsmodel voor het vavo. De verdeling van de beschikbare middelen voor 2023 heeft plaatsgevonden aan de hand van het aantal ingeschreven studenten op 1 oktober 2021, het aantal vakken dat door studenten met een voldoende is afgesloten en het aantal afgegeven diploma’s in het kalenderjaar 2021. In 2023 is circa € 9 miljoen toegevoegd aan het budget voor vavo-instellingen. De stijging wordt verklaard door de uitgekeerde loon- en prijsbijstelling tranche 2023 (€ 4,2 miljoen) en het verstrekken van reiskostenvergoeding aan studenten (€ 4,8 miljoen).

Kwaliteitsafspraken

Investeringsbudget

In 2023 is via de Regeling kwaliteitsafspraken 2023 een bedrag van € 586 miljoen als aanvullende bekostiging beschikbaar gesteld voor mbo-instellingen. De middelen werden voor twee derde deel verdeeld naar rato van de Rijksbijdrage van de instelling en voor een derde deel op basis van het aantal studenten dat op 1 oktober 2021 stond ingeschreven op een niveau-2 opleiding bij de instelling. Dit laatste is gedaan gezien de extra middelen die in 2023 voor niveau 2 aan de kwaliteitsmiddelen zijn toegevoegd.

Instellingen konden de middelen besteden aan het verhogen van de kwaliteit van het onderwijs op de instelling of aan extra begeleiding voor studenten in de basisberoepsopleiding, gericht op de voor de instelling urgente thema’s. Daarbij is met de MBO Raad afgesproken dat instellingen de middelen zoveel mogelijk inzetten op de thema’s die in de in 2023 ondertekende Werkagenda mbo naar voren komen: kansengelijkheid, de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en kwaliteit, onderzoek & innovatie. Hoe instellingen de middelen hebben ingezet zal blijken uit de jaarverslagen van 2023 en de ingevulde XBRL-tool. Deze informatie komt eind van de zomer van 2024 beschikbaar.

Resultaatafhankelijk budget

In 2021 heeft de Minister van OCW, op basis van het advies van de commissie kwaliteitsafspraken mbo, besloten dat alle mbo-instellingen het resultaatafhankelijk budget over de jaren 2019 en 2020 ontvangen. In 2023 heeft eindbeoordeling plaatsgevonden over de gehele periode 2019–2022 en is besloten over het resultaatafhankelijk budget voor de jaren 2021 en 2022. Alle instellingen hebben hun resultaatafhankelijk budget ontvangen.

Aanvullende bekostiging

Regionaal investeringsfonds (RIF)

Met het RIF worden middelen beschikbaar gesteld voor duurzame publiek-private samenwerking (pps) van beroepsonderwijs, bedrijfsleven en regionale overheden. Mbo-instellingen kunnen een aanvraag doen voor bekostiging van een samenwerkingstraject dat leidt tot verbetering van de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. De samenwerkingspartners dragen financieel voor 50 tot 67 procent bij. In 2023 is € 21,6 miljoen uitgekeerd. Dat is € 22,7 miljoen minder dan in de vastgestelde begroting staat. Dit wordt voornamelijk verklaard door een meerjarige kasschuif in de voorjaarsnota 2023 die de beschikbare middelen voor de RIF-regeling in overeenstemming bracht met het (verwachte) betalingsritme.

Salarismix Randstadregio’s

In het Actieplan Leerkracht van Nederland zijn afspraken vastgelegd over de ambities op het gebied van professionalisering en de versterking van de salarismix in de Randstadregio’s. Er zijn via de Regeling versterking van salarismix leraren middelbaar beroepsonderwijs in de Randstadregio’s, aanvullend op de lumpsum, structureel middelen beschikbaar gesteld om in deze regio’s tot een versterking van de salarismix te komen. In 2023 is circa € 3,1 miljoen toegevoegd aan het budget voor de loon- en prijsbijstelling tranche 2023. Al deze middelen zijn in 2023 aan de scholen uitgekeerd volgens de in de regeling vastgestelde verdeling. Met deze regeling stopt na 2023 in haar huidige vorm.

Regionaal programma

Scholen en gemeenten werken in 40 regio’s samen bij het tegengaan van voortijdig schoolverlaten. In 2020 heeft elke regio hiervoor een 4-jarig regionaal programma gemaakt waarmee maatregelen worden genomen om voortijdig schoolverlaten tegen te gaan. In studiejaar 2021-2022 is het aantal voortijdig schoolverlaters fors gestegen. Minister Dijkgraaf heeft eind oktober 2023 het actieplan vsv naar de Tweede Kamer gestuurd om het aantal uitvallers terug te dringen tot maximaal 18.000 vsv’ers in 2026.

Voor de uitvoering van het regionaal programma was in 2023 in totaal € 49,8 miljoen beschikbaar. Hiervan is € 30,6 miljoen via de contactschool naar de regio gegaan en € 19,2 miljoen via de contactgemeente naar de Doorstroompunt-functie (voorheen RMC) van de gemeente (zie bijdrage aan medeoverheden).

Gelijke kansen

Als gevolg van een goedgekeurd bezwaar op een vaststellingssubsidie heeft een nabetaling van € 26.000 plaatsgevonden.

Extra begeleiding en nazorg (aanpak jeugdwerkloosheid)

In 2023 is € 10,5 miljoen verstrekt aan mbo-instellingen om mbo-studenten na diplomering begeleiding te bieden gericht op de overstap naar vervolgonderwijs of het vinden van werk. Dit wordt ook wel nazorg genoemd. In 2023 is het wetsvoorstel van school naar duurzaam werk in internetconsultatie gegaan. Hiermee wordt de taak voor het bieden van nazorg omgezet in een wettelijke taak voor het bieden van aanvullende loopbaanbegeleiding.

Subsidies

Praktijkleren

De subsidieregeling praktijkleren heeft tot doel werkgevers te stimuleren om praktijkleerplaatsen en werkleerplaatsen aan te bieden. Dankzij de regeling kunnen leerlingen, studenten of werknemers die een (beroeps)opleiding volgen, zich beter voorbereiden op de arbeidsmarkt en kunnen werkgevers beschikken over beter opgeleid personeel. De subsidieregeling is een tegemoetkoming voor de kosten die een werkgever maakt voor begeleiding van deze studenten of werknemers. In 2023 is voor de subsidieregeling praktijkleren in totaal € 264,1 miljoen gerealiseerd. Het reguliere deel van de subsidie betreft een bedrag van € 253,5 miljoen. Het grootste deel van het reguliere subsidiebudget (€ 246 miljoen) was bestemd voor het mbo en de overige middelen waren bestemd voor de compartimenten vmbo/pro/vso, hbo en wo (€ 7,5 miljoen). Daarnaast was een aanvullende subsidie van € 10,6 miljoen beschikbaar voor mbo-leerwerkplekken in de sectoren landbouw, horeca en recreatie.

Door de plafondsubsidie van het reguliere subsidiebudget hebben werkgevers in 2023 een lager bedrag per gerealiseerde werkplek ontvangen dan het maximale subsidiebedrag van € 2.700 per leerwerkplek. Dit was € 2.549 voor het mbo, € 584 voor het hbo en € 2.560 voor het wo. Voor het vmbo/pro/vso kon wel € 2.700 per leerwerkplek worden uitgekeerd.

Het aanvullende subsidiebudget is volledig uitgeput. Werkgevers die mbo-leerwerkplekken realiseerden in de sectoren landbouw, horeca en recreatie ontvingen additioneel op de reguliere subsidie een aanvullende toeslag van € 1.888 per gerealiseerde leerwerkplek.

In 2023 is circa € 26 miljoen aan de subsidieregeling praktijkleren toegevoegd. Deze middelen komen voort uit het toevoegen van loon- en prijsbijstelling tranche 2023 en de extra stijging van het aantal bbl-studenten. In de jaarlijkse doorrekening van de referentieraming 2023 steeg het aantal bbl-studenten ten opzichte van de vorige raming. Hierdoor is de regeling praktijkleren voor leerwerkbedrijven budgettair niet meer toereikend om het maximale bedrag van € 2.700 per leerwerkplek uit te keren, op basis van de verwachte aanvragen. Voor onder andere het jaar 2023 zijn extra middelen beschikbaar gesteld om dit budgettaire effect te compenseren.

Leven lang ontwikkelen

Het Ministerie van OCW werkt met andere departementen, sociale partners, onderwijsinstellingen en andere stakeholders aan het realiseren van een doorbraak op leven lang ontwikkelen. In 2023 zijn twee Kamerbrieven LLO naar de Kamer gestuurd die richting geven aan vervolgstappen. Met een Onderwijsagenda is weergegeven hoe het formele onderwijs stap voor stap toegankelijker gemaakt gaat worden voor LLO. In 2023 zijn de beschikbare OCW-middelen grotendeels ingezet voor een monitor flexibilisering en om randvoorwaarden voor LLO te verbeteren.

Actieplan laaggeletterdheid/Tel mee met Taal

De uitvoering van de aanpak van laaggeletterdheid loopt via het landelijke programma Tel mee met Taal dat door de Ministeries van OCW, SZW, VWS en BZK wordt uitgevoerd en gefinancierd. Met dit programma worden onder andere gemeenten, aanbieders van cursussen, werkgevers, bibliotheken en maatschappelijke organisaties ondersteund om laaggeletterden te herkennen, door te verwijzen en te scholen. In 2023 ging het om een programmabudget van € 15,6 miljoen, dat is weggezet via verschillende subsidies en opdrachten aan de hand van de tien maatregelen van het programma. Zo worden via de subsidieregeling Tel mee met Taal 2021-2024 ouders, werknemers en werkgevers geholpen om met hun basisvaardigheden aan de slag te gaan (€ 5,1 miljoen), ondersteunt stichting Lezen en Schrijven gemeenten bij de aanpak van basisvaardigheden (€ 7,1 miljoen) en is de campagne ‘Doe meer met Taal’ (€ 0,5 miljoen) live gegaan om meer mensen te bereiken.

Doorstroom beroepskolom

Het jaar 2023 was het eerste jaar waarin instellingen een aanvraag konden doen voor de regeling Versterking Aansluiting Beroepsonderwijskolom. Via de subsidieregeling wordt bijgedragen aan een betere aansluiting tussen vmbo/havo-mbo-hbo. Door middel van deze regeling wordt er gewerkt aan het verbeteren van de programmatische aansluiting van opleidingen en het ontwikkelen van een doorlopende begeleidingslijn voor studenten. De regeling richt zich op opleidingen voor tekortsectoren met een hoger dan gemiddeld percentage uitval en switch. Voor de regeling was in totaal voor 3 jaar € 150 miljoen beschikbaar, daarvan is € 9,7 miljoen in 2023 uitgegeven.

Vakwedstrijden mbo

De nationale vakwedstrijden hebben in maart 2023 op gebruikelijke wijze plaatsgevonden. In september 2023 vonden de internationale vakwedstrijden Euroskills plaats in Gdánsk. De vakwedstrijden bieden een platform aan studenten om te excelleren en laten aan een breed publiek zien wat vakgericht onderwijs en vakmanschap inhouden. De kosten van de organisatie van de nationale en internationale vakwedstrijden waren hoger dan beoogd, door onvoorzien en uitzonderlijk snel en sterk gestegen kosten. Mede om die reden is door de leden van de Tweede Kamer Van der Molen en El Yassini op 24 november 2022 een motie ingediend, waarin de regering is verzocht om vanwege de snel stijgende kosten middelen te reserveren voor de organisatie van (inter)nationale vakwedstrijden. Deze motie is aangenomen. De gevraagde middelen zijn gereserveerd en de subsidieplafonds zijn met terugwerkende kracht verhoogd.

LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden

In het voorjaar van 2023 zijn de geselecteerde pilotregio’s, te weten Zuidoost Brabant en Twente, aan de slag gegaan met hun kwartiermakersfase en uitvoeringsfase. Hiervoor is in totaal € 4,75 miljoen subsidie toegekend aan de pilotregio’s voor de looptijd van het project (2023-2025). Vanwege de looptijd van de pilotprojecten worden deze middelen in verschillende jaren besteed. In 2023 gaat het om € 1,7 miljoen, in 2024 € 2,3 miljoen en in 2025 € 584.000. Dit verklaart dat er een onderbesteding op deze post in de begroting van 2023 staat opgenomen. Deze middelen zijn doorgeschoven naar 2024. Er is op regionaal niveau een projectorganisatie opgezet en er zijn samenwerkingsafspraken gemaakt. Sinds de zomer van 2023 vinden er intakegesprekken plaats met laagopgeleide en/of laaggeletterde kandidaten die een maatwerkaanbod krijgen voor ondersteuning en scholing. Het landelijke projectleiderschap heeft aanvullend de samenwerking met landelijke partijen verstevigd door het instellen van een klankbordgroep. De gezamenlijke werkzaamheden op regionaal en landelijk niveau moeten ervoor zorgen dat de eerste kandidaten geholpen kunnen worden met hun basis- én vakvaardigheden om zo een betere positie op de arbeidsmarkt te verwerven.

Loopbaanoriëntatie (LOB)

In het kader van de werkagenda mbo 2023-2027 is onder meer met de Tijdelijke regeling aanvullende bekostiging LOB mbo 2023 geïnvesteerd in de verbetering en versterking van loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) in het mbo. De middelen zijn verder ingezet ten behoeve van betere studiekeuze- en arbeidsmarktvoorlichting via het portal KiesMBO met objectieve informatie over mbo-opleidingen, beroepen en arbeidsmarkt. Daarnaast zijn de middelen via het Expertisepunt LOB ingezet voor verbetering van de loopbaanbegeleiding in het mbo inclusief de overgangen vmbo-mbo-hbo.

Zelftesten

Vanaf april 2021 zijn er zelftesten beschikbaar gesteld aan studenten en medewerkers in het mbo en hoger onderwijs. Vanaf juni 2022 konden studenten en onderwijspersoneel zelftesten niet langer thuis laten bezorgen maar verliep de distributie alleen nog via onderwijslocaties. In 2023 vond nog een verrekening plaats voor kosten die in 2022 gemaakt zijn, overgebleven middelen zijn volgens gemaakte afspraken teruggeboekt naar het Ministerie van Financiën.

Overige subsidies

Hieronder vallen posten zoals ondersteuning Stichting Combo, Coöperatie Examens MBO U.A., Projectsubsidie Cyberveiligheid en de Kennispunten onderwijs & examinering en Burgerschap.

Opdrachten

In- en uitbesteding

Dit betreft middelen voor diverse beleidsgerichte activiteiten en onderzoeken. Er is in totaal € 7,1 miljoen doorgeschoven naar 2024 vanwege uitstel van betalingen, voor het NGF-project Leeroverzicht en Skills (€ 4,9 miljoen) en voor het NP Onderwijs ( € 2,2 miljoen). Daarnaast is er € 4,3 miljoen overgeboekt voor de uitvoeringskosten van DUS-i en € 2,0 miljoen overgeheveld naar het instrument subsidies voor het masterplan basisvaardigheden.

Bijdragen aan agentschappen

Dienst Uitvoering Onderwijs

De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van OCW en levert producten en diensten op het terrein van de bekostiging van instellingen, financiering van studenten en informatievoorziening. Het betreft hier het aandeel in de uitvoeringskosten van DUO voor dit begrotingsartikel. De realisatie is in 2023 € 3,3 miljoen hoger dan de vastgestelde begroting doordat er meer uitvoeringskosten benodigd waren dan begroot.

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft middelen ontvangen voor het uitvoeren van de Subsidieregeling praktijkleren.

Bijdragen aan ZBO's/RWT's

College voor Toetsen en Examens (CvTE)

Het CvTE is verantwoordelijk voor de examens voor rekenen en taal in het beroepsonderwijs en staatsexamens Nederlands als tweede taal. De realisatie is in 2023 € 12,2 miljoen lager dan de vastgestelde begroting. Dit komt doordat ten behoeve van het werkprogramma CvTE 2023 € 12,2 miljoen aan middelen zijn overgeboekt naar artikel 3 (Voortgezet onderwijs) en via dit artikel aan het CvTE is uitbetaald.

Wet subsidiëring landelijke onderwijsondersteunende activiteiten (SLOA)

De subsidieverlening voor Cito verloopt op basis van de Wet SLOA. De middelen worden ingezet voor het ontwikkelen van centrale examens Nederlandse taal, rekenen en Engels in het mbo door Cito. De realisatie in 2023 is € 1,2 miljoen lager dan de vastgestelde begroting. Dit komt grotendeels omdat er een overboeking heeft plaatsgevonden in 2023 van € 1,2 miljoen naar het onderdeel overige subsidies. Door een wijziging in het beleid voor rekenexamens worden de rekenexamens niet meer belegd bij Cito. In plaats daarvan worden deze middelen ingezet ter subsidiëring van de coöperatie waarbinnen rekenexamens door en voor de mbo-scholen worden gemaakt. Het overige deel is ingezet om o.a. extra uitvoeringskosten te bekostigen inzake de Nt2 staatsexamens.

Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB)

SBB heeft in 2023 middelen ontvangen voor de uitvoering van wettelijke taken. SBB onderhoudt onder andere de kwalificatiestructuur in het mbo. In 2023 heeft SBB voor diverse opleidingen de kwalificatiedossiers aangepast en geactualiseerd. Hier hebben zich geen bijzonderheden voorgedaan. Op 14 februari 2023 hebben SBB, OCW en anderen het Stagepact mbo gesloten. Hierin staan o.a. afspraken over voldoende stages, het tegengaan van stagediscriminatie en het verbeteren van de kwaliteit van de begeleiding van stages. Na de ondertekening is SBB gestart met het uitvoeren van deze acties. 

In 2023 is circa € 8,9 miljoen toegevoegd aan het budget voor SBB. Deze stijging wordt grotendeels verklaard door de verdeling van de loon- en prijsbijstelling tranche 2023 (€ 4,2 miljoen). Verder is er € 0,8 miljoen beschikbaar gesteld voor het beheer en ontwikkeling van de website KiesMBO en een bijdrage van SZW van € 1,0 miljoen voor het Actieplan Stages en leerbanen. Tevens heeft SBB vanaf 2023 structureel € 2,3 miljoen extra middelen ontvangen in verband met de ontreikendheid van de financiering voor de uitvoering van de wettelijke taken.

NWO:NRO-Programma’s MBO

In het kader van het versterken van de onderwijskwaliteit en het bevorderen van innovatie en onderzoek binnen het mbo worden vanaf 2023 middelen beschikbaar gesteld, onder andere voor de Nederlandse Onderwijspremie waarmee in 2023 in het mbo is gestart en waarvoor € 3,0 miljoen is uitgegeven. De Nederlandse Onderwijspremie is uitgereikt ter waardering van, en als impuls voor onderwijsvernieuwing en -verbetering van het mbo, hbo en wo. Met deze premie wordt waardering uitgesproken aan onderwijsteams die in de afgelopen vier jaar een onderwijsinitiatief hebben verbeterd of ontwikkeld dat heeft geleid tot een bijzondere prestatie in het mbo, hbo of wo. Qua uitvoering en resultaten hebben zich geen bijzonderheden voorgedaan.

Bijdragen aan medeoverheden

Doorstroompunt-functie (Voorheen RMC-functie)

Gemeenten hebben met de Doorstroompunt-functie (voorheen RMC-functie) de taak om deelname aan onderwijs en arbeidsmarkt te volgen van jongeren tot 23 jaar die (nog) geen startkwalificatie hebben. Het Doorstroompunt zorgt er samen met andere betrokken partijen in de regio voor dat deze jongeren worden begeleid naar school, zorg, werk of een combinatie daarvan. De financiering voor de uitvoering van het Doorstroompunt vindt plaats middels een specifieke uitkering. In 2023 is hiervoor een bedrag van € 43,6 miljoen uitgekeerd aan RMC-contactgemeenten.

Educatie

Sinds 1 januari 2015 wordt het educatiebudget per specifieke uitkering verstrekt aan samenwerkende gemeenten binnen een arbeidsmarktregio (via de 35 WEB-contactgemeenten). Gemeenten kregen in 2023 in totaal een budget van €85,5 miljoen om te besteden aan opleidingen Nederlandse taal, rekenen en digitale vaardigheden voor de doelgroepen van het educatie-aanbod. Deze opleidingen kunnen alleen worden aangeboden aan niet-inburgeringsplichtige personen van achttien jaar of ouder die ingezetene zijn van een gemeente. Gemeenten hebben voor de besteding van het budget bestedingsvrijheid om te bepalen aan welk type cursussen dit wordt besteed. Zo kunnen gemeenten opleidingen aanbieden die aansluiten bij de vraag van de diverse doelgroepen van de volwasseneneducatie. Alle gemeenten verzorgen opleidingen educatie. Uit de CBS monitor Landelijk Beeld Volwasseneneducatie en de beleidsmonitor Tel mee met Taal zien we dat gemeenten steeds meer zelf de regie gaan voeren op de aanpak van basisvaardigheden. Om gemeenten en betrokken partijen in deze regierol te ondersteunen en versterken bestaat er ook programmabudget van Tel mee met Taal 2020-2024 (€25 miljoen) naast de specifieke uitkering educatie. In 2023 is er €10,0 miljoen (coalitieakkoord) en €4,8 miljoen (LPO-middelen) toegevoegd aan het totale educatiebudget. Dit heeft het budget in 2023 van €70,6 naar €85,5 miljoen gebracht ten opzichte van 2022.

Regionaal programma

Voor de uitvoering van het regionaal programma voortijdig schoolverlaten en jongeren in een kwetsbare positie is in 2023 een bedrag van € 19,2 miljoen uitgekeerd. Dit is in de vorm van een specifieke uitkering aan Doorstroompunt-contactgemeenten verstrekt.

Caribisch Nederland

Aan de openbare lichamen in Caribisch Nederland wordt jaarlijks een bijzondere uitkering verstrekt voor de uitvoering van de Wet Sociale Kanstrajecten Jongeren BES (SKJ). Voor de samenwerking met Curaçao, Sint Maarten en Aruba worden middelen beschikbaar gesteld, bestemd voor het stimuleren van studeren in de regio en het bevorderen van voorzieningen in de regio, mede ten behoeve van de inwoners van Caribisch Nederland. De realisatie is in 2023 € 1,4 miljoen hoger dan de vastgestelde begroting. Dit wordt verklaard doordat de middelen voor de SKJ op het instrument bekostiging stonden. De SKJ is echter een bijdrage aan medeoverheden en wordt daarom op dat instrument gerealiseerd.

Ontvangsten

De ontvangsten van € 5,9 miljoen in 2023 zijn onder andere het gevolg van afrekeningen die betrekking hebben op subsidies en regelingen. De ontvangsten zijn in 2023 eenmalig met € 1,0 miljoen hoger door de bijdrage van gemeente Amsterdam aan de bestuursoverdracht van ROC TOP naar ROC van Amsterdam en Flevoland.