Het voortgezet onderwijs zorgt ervoor dat leerlingen in deze fase van de doorlopende leerlijn hun talenten maximaal kunnen ontplooien en vervolgonderwijs kunnen volgen dat het beste past bij hun talenten. Het bereidt hen voor op volwaardige deelname aan de samenleving en een bij hun talenten passende (toekomstige) positie op de arbeidsmarkt.
De Minister is verantwoordelijk voor een voortgezet onderwijsstelsel dat zodanig functioneert, dat het onderwijs aansluit bij de talenten en de ambities van individuele leerlingen en bij de behoeftes van de maatschappij.
Financieren
De Minister is verantwoordelijk voor de financiering van het voortgezet onderwijs door lumpsumbekostiging van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van het onderwijs gewaarborgd.
Stimuleren
De Minister stimuleert specifieke onderwerpen door het verstrekken van (aanvullende) bekostiging, subsidies en de inzet van andere instrumenten zoals overleg, voorlichting, (prestatie)afspraken en wet- en regelgeving.
Regisseren
De Minister vult zijn verantwoordelijkheid voor de onderwijskwaliteit van het onderwijs in via een regisserende rol. De normeisen van kwaliteit zijn vastgelegd in wet- en regelgeving; de Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de naleving.
Kengetallen
Kengetal | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Aandeel thuiszittende leerlingen dat drie of meer maanden thuis zit zonder passend onderwijsaanbod1 | % | 0,18% | 0,19% | 0,18% | 0,15% | 0,16% | |
Aantallen | 1.828 | 1.912 | 1.755 | 1.420 | 1.531 | |||
2 | Aandeel zittenblijvers2 | 5,71% | 5,91% | 3,32% | 5,97% | 6,10% | ||
3 | Aandeel lessen dat gegeven wordt door bevoegde en benoembare leraren3 | 95,9% | 96,0% | 96,4% | 96,3% | 96% | ||
4 | Aandeel startende leraren dat een begeleidingsprogramma heeft gevolgd4 | 86% | 86% | 89% | 90% | 89% | 91% | |
5 | Aandeel leerlingen dat zich veilig voelt5 | 97% | ‒ | n.v.t. | 98% | 97% | ||
6 | Aantal vsv’ers6 | 25.666 | 27.067 | 22.766 | 24.480 | 30.617 | ||
7 | Meer leerlingen doen eindexamen in vakken op hoger niveau7 | 1,54% | 1,80% | ‒ | 1,58% | 1,89% | 1,96% | |
Het betreft het aantal leerlingen dat 3 of meer maanden niet naar school gaat, gebaseerd op de leerplichttelling. Niet bekend is of een passend aanbod voor onderwijs en/of zorg is gedaan. De cijfers bestaan uit het vo en zijn exclusief voortgezet speciaal onderwijs (vso). De leerplichttellingen vinden in het najaar plaats.Cijfers voor 2023 worden in het voorjaar van 2024 verwacht.
Cijfers hebben betrekking op het aandeel zittenblijvers t.o.v. het schooljaar daarvoor. Bijvoorbeeld: in de kolom 2022 gaat het om het aandeel zittenblijvers in het schooljaar 2022/2023 t.o.v. het vorige schooljaar 2021/2022. Cijfers voor 2023 worden in het voorjaar van 2024 verwacht.
Begeleiding van beginnende leraren, 2023.Bij de loopbaanmonitor van 2019 zijn twee zaken gewijzigd.Er wordt niet naar opleiding gekeken maar naar sector en er wordt niet naar cohort gekeken maar naar peiljaar. Alle cijfers zijn nu aangepast naar peiljaar en sector.
: Veiligheidsbeleid en Veiligheidsbeleving in het primair en voortgezet onderwijs. Dit kengetal wordt normaal gesproken tweejaarlijks gemeten. De monitor voor 2024 is met een jaar uitgesteld. Deze cijfers zullen zodoende later beschikbaar komen.
Dashboard voortijdig schoolverlaten. Nieuwe voortijdige schoolverlaters (vsv’ers) zijn jongeren van 12 tot 23 jaar die zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten in het studiejaar vanuit het vo of middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Het voorlaatste jaar is aangepast aan de definitieve cijfers, het laatste jaar betreft voorlopige cijfers. De cijfers voor 2023 zullen eind februari 2024 beschikbaar komen.
20192 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Totaal aantal ingeschreven leerlingen (aantallen x 1.000)3 | 956,8 | 937,0 | 934,2 | 941,6 | 948,1 |
Nader te verdelen in: | ||||||
vmbo/havo/vwo leerjaar 1-2 | 376,8 | 372,3 | 378 | 387,8 | 392,1 | |
vmbo leerjaar 3-4 | 201,5 | 190,5 | 184,5 | 187,2 | 191,4 | |
havo/vwo leerjaar 3 | 94,2 | 93,5 | 91,5 | 91,4 | 93,2 | |
havo/vwo vanaf leerjaar 4 | 248,6 | 248,2 | 245,9 | 241,1 | 235,2 | |
pro alle jaren | 29,3 | 29,8 | 29,7 | 29,1 | 28,9 | |
voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) vo | 6,4 | 2,8 | 4,5 | 5 | 7,3 | |
2 | Totaal aantal scholen | 650 | 648 | 645 | 641 | 640 |
3 | Gemiddeld aantal leerlingen per school | 1.472 | 1.446 | 1.448 | 1.469 | 1.481 |
2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|
Voortgezet onderwijs1 | 9,2 | 9,5 | 10,7 | 11,5 | 12,7 |
De belangrijkste beleidsconclusies zijn opgenomen in het onderdeel beleidsprioriteiten.
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2023 | 2023 | ||
Verplichtingen | 9.533.455 | 9.265.679 | 10.858.044 | 11.033.861 | 11.656.203 | 10.531.562 | 1.124.641 | |
Uitgaven | 9.009.949 | 9.135.685 | 10.076.767 | 10.858.519 | 11.467.260 | 11.179.889 | 287.371 | |
Bekostiging | 8.817.242 | 8.837.248 | 9.643.928 | 10.361.148 | 10.861.632 | 10.261.445 | 600.187 | |
Hoofdbekostiging | 8.487.843 | 8.495.386 | 8.832.871 | 9.240.276 | 10.115.579 | 9.523.239 | 592.340 | |
Bekostiging Voortgezet Onderwijs lumpsum | 8.471.508 | 8.477.175 | 8.812.231 | 9.215.501 | 10.092.145 | 9.502.339 | 589.806 | |
Bekostiging Caribisch Nederland | 16.335 | 18.211 | 20.640 | 24.775 | 23.434 | 20.900 | 2.534 | |
Aanvullende bekostiging | 16.258 | 18.157 | 811.057 | 1.120.872 | 746.053 | 738.206 | 7.847 | |
Resultaatafhankelijke bekostiging vsv voor VO-scholen | 16.258 | 18.157 | 16.820 | 9.013 | 8.811 | 8.557 | 254 | |
Aanvullende regeling strategisch personeelsbeleid, begeleiding starters en thuiszitters | 0 | 0 | 109.923 | 489.717 | 119.640 | 113.187 | 6.453 | |
Aanvullende regelingen leerlingendaling | 0 | 0 | 4.513 | 4.513 | 4.530 | 4.540 | ‒ 10 | |
Aanvullende bekostiging Nationaal Programma Onderwijs | 0 | 0 | 679.801 | 617.629 | 613.072 | 611.922 | 1.150 | |
Prestatiebox | 313.141 | 323.705 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Regeling prestatiebox Voortgezet Onderwijs | 313.141 | 323.705 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Subsidies (regelingen) | 79.509 | 180.305 | 275.846 | 291.407 | 406.821 | 556.369 | ‒ 149.548 | |
Stichting Kennisnet (basissubsidie) PO, VO, MBO | 19.774 | 19.240 | 21.240 | 24.161 | 35.303 | 24.625 | 10.678 | |
Pilots zomerscholen | 8.152 | 6.933 | 4.704 | 2.551 | 3.236 | 9.267 | ‒ 6.031 | |
Nieuwe leerweg | 0 | 9.337 | 8.944 | 8.071 | 6.386 | 10.241 | ‒ 3.855 | |
Inhaal- en ondersteuningsprogramma's | 0 | 94.146 | 69.795 | 94 | 0 | 0 | 0 | |
Extra hulp voor de klas | 0 | 0 | 112.001 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Regeling Heterogene brugklassen | 0 | 0 | 0 | 68.618 | 4.800 | 21.250 | ‒ 16.450 | |
Basisvaardigheden | 0 | 0 | 0 | 113.598 | 125.876 | 176.138 | ‒ 50.262 | |
Nationaal groeifonds | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 6.984 | ‒ 6.984 | |
Maatschappelijke diensttijd | 0 | 0 | 0 | 0 | 92.757 | 203.392 | ‒ 110.635 | |
School en Omgeving | 0 | 0 | 0 | 13.269 | 30.227 | 0 | 30.227 | |
NGF Ontwikkelkracht | 0 | 0 | 0 | 0 | 3.758 | 0 | 3.758 | |
Schoolmaaltijden | 0 | 0 | 0 | 0 | 24.194 | 0 | 24.194 | |
Overige subsidies | 51.583 | 50.649 | 59.162 | 61.045 | 80.284 | 104.472 | ‒ 24.188 | |
Opdrachten | 4.936 | 7.630 | 12.174 | 9.892 | 20.561 | 54.615 | ‒ 34.054 | |
In- en uitbesteding | 4.936 | 7.630 | 8.128 | 8.409 | 11.301 | 44.615 | ‒ 33.314 | |
Zelftesten | 0 | 0 | 4.046 | 1.483 | 402 | 10.000 | ‒ 9.598 | |
MDT opdrachten | 0 | 0 | 0 | 0 | 8.858 | 0 | 8.858 | |
Bijdrage aan agentschappen | 52.840 | 56.180 | 65.074 | 69.674 | 73.418 | 64.494 | 8.924 | |
Dienst Uitvoering Onderwijs | 52.840 | 56.180 | 65.074 | 69.674 | 73.418 | 64.494 | 8.924 | |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 55.207 | 54.103 | 54.532 | 56.661 | 60.084 | 48.651 | 11.433 | |
ZBO: College voor Toetsen en Examens | 11.619 | 10.541 | 11.553 | 12.569 | 13.004 | 4.573 | 8.431 | |
SLOA: onderwijs ondersteunende instellingen PO/VO/MBO (incl. examens) | 43.588 | 43.562 | 42.979 | 44.092 | 47.080 | 44.078 | 3.002 | |
Bijdrage aan medeoverheden | 0 | 0 | 25.016 | 69.505 | 44.411 | 194.019 | ‒ 149.608 | |
Nationaal Programma onderwijs | 0 | 0 | 25.016 | 60.038 | 35.023 | 35.019 | 4 | |
SPUK huisvesting noodlocaties VO | 0 | 0 | 0 | 9.467 | 9.388 | 159.000 | ‒ 149.612 | |
Bijdrage aan (inter)nationale organisaties | 215 | 219 | 197 | 232 | 333 | 296 | 37 | |
GRAZ (ECML) en PISA | 215 | 219 | 197 | 232 | 333 | 296 | 37 | |
Garantie-uitgaven | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Garantie-uitgaven | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Ontvangsten | 8.855 | 6.507 | 7.152 | 8.407 | 7.275 | 7.391 | ‒ 116 | |
Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2023 | 2023 | ||
Verplichtingen | 9.533.455 | 9.265.679 | 10.858.044 | 11.033.861 | 11.656.203 | 10.531.562 | 1.124.641 | |
waarvan garantieverplichtingen | 87.747 | 40.312 | 51.912 | 1.884 | 25.182 | 0 | 25.182 | |
waarvan overige verplichtingen | 9.445.708 | 9.225.367 | 10.806.132 | 11.031.977 | 11.631.021 | 10.531.562 | 1.099.459 | |
De realisatie op de overige verplichtingen is € 1,1 miljard hoger dan begroot. De ophoging van de garantieverplichtingen ter hoogte van € 25,2 miljoen is het gevolg van leningen/rekening-courantkredieten aan onderwijsinstellingen. Deze leningen worden door middel van schatkistbankieren verstrekt. Het Ministerie van OCW staat voor deze leningen garant. Deze verplichtingen worden niet geraamd.
De realisatie van de uitgaven in 2023 is € 287,4 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot. Het verschil tussen de verplichtingen- en uitgavenrealisaties betreft € 188,9 miljoen. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat in 2023 niet alleen de uitgaven in 2023 zijn verplicht, maar ook een deel van de uitgaven voor 2024. Een voorbeeld is de subsidieregeling basisvaardigheden die in 2023 meerjarig is verplicht en de ontvangen loon- en prijsbijstelling 2023 die is verwerkt in de bekostiging voor 2024.
Bekostiging
Schoolbesturen in het voortgezet onderwijs ontvangen bekostiging van het Rijk via de lumpsum. De realisatie op de bekostiging is € 600,2 miljoen hoger dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. De belangrijkste oorzaak is de toevoeging van loon- en prijsbijstelling van € 530,6 miljoen. Verder is € 42,9 miljoen aan extra bekostiging voor nieuwkomers uit Oekraïne en overige landen toegevoegd. Ook is € 21,6 miljoen aan extra middelen toegevoegd, omdat de referentieraming 2023 een stijging van het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs raamde.
De regeling sterk techniekonderwijs valt onder het instrument bekostiging. In 2023 is € 85,7 miljoen gerealiseerd op deze regeling. In de bekostiging is bijzondere aandacht voor verschillende groepen leerlingen (leerplus, eerste opvang nieuwkomers en internationaal georiënteerd voortgezet onderwijs). Met de regeling functiemix VO Randstadregio's wordt rekening gehouden met randstedelijke problematiek. De realisatie op het leerplusarrangement was in 2023 € 53,7 miljoen. De realisatie op de eerste opvang nieuwkomers was € 291,3 miljoen en de realisatie op het internationaal georiënteerd voortgezet onderwijs € 9,4 miljoen. De realisatie op de Regeling functiemix VO Randstadregio's was in 2023 € 73 miljoen. Zowel het budget als de realisatie van de genoemde aanvullende bekostigingsregelingen zijn opgenomen onder de regel Bekostiging Voortgezet Onderwijs lumpsum in de budgettaire tabel.
Subsidies
Om de realisatie van verschillende beleidsdoelstellingen te bewerkstelligen, worden subsidies verstrekt. De grootste subsidieregelingen zijn voor School en Omgeving, het versterken van basisvaardigheden en de maatschappelijke diensttijd. De realisatie op de subsidies is per saldo € 149,5 miljoen lager dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door:
– de extra investeringen van € 24,2 miljoen ten behoeve van het verzorgen van schoolmaaltijden in het voortgezet onderwijs;
– de extra investeringen van € 30,2 miljoen vanuit het coalitieakkoord om de kansengelijkheid te bevorderen via de subsidieregeling School en Omgeving. Daarbij heeft een voortijdige betaling in 2023 (in plaats van in 2024 en in 2025) geleid tot meer uitgaven op dit budget dan was beoogd. Deze voortijdige betaling wordt met de voorjaarsnota van 2024 in de budgetstanden voor School en Omgeving rechtgezet;
– minder uitgaven op de subsidieregeling brede brugklassen. Hierdoor is € 16,5 miljoen minder uitgegeven dan oorspronkelijk begroot;
– minder uitgaven op subsidies voor onder andere de curriculumbijstelling en vrij en veilig onderwijs. Hierdoor is € 17,5 miljoen minder uitgegeven aan overige subsidies dan oorspronkelijk begroot;
– een herverdeling van € 42 miljoen tussen artikel 3 (Voortgezet onderwijs) en artikel 1 (Primair onderwijs) voor de subsidieregeling basisvaardigheden, omdat het bedrag per leerling in het primair en voortgezet onderwijs gelijk is getrokken;
– minder uitgaven op de subsidies in het kader van de maatschappelijke diensttijd. Hierdoor is € 89,6 miljoen minder uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Het resterende deel wordt verklaard door budgetoverboekingen naar het instrument opdrachten (€ 12,9 miljoen), VWS (€ 4,4 miljoen) en apparaatskosten (€ 3,7 miljoen).
Opdrachten
Door middel van opdrachten worden beleidsgerichte activiteiten en onderzoeken uitgevoerd. Onder dit instrument vallen middelen voor diverse beleidsgerichte activiteiten en onderzoeken zoals de ondersteuning voor zeer zwakke scholen, het monitoringsprogramma voor basisvaardigheden en middelen voor zelftesten. De realisatie op het instrument opdrachten is € 34,1 miljoen lager dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. Dit komt met name doordat de uitgaven voor onder andere de monitoring basisvaardigheden, veilig digitaal, de ondersteuning voor scholen voor het Masterplan basisvaardigheden en burgerschap € 17 miljoen lager zijn dan oorspronkelijk begroot. € 4,1 miljoen wordt verklaard door minder uitgaven voor het Nationaal GroeiFonds(NGF)-project Ontwikkelkracht. Deze middelen worden conform de systematiek van het NGF toegevoegd aan de begroting voor 2024. Verder zijn de uitgaven voor zelftesten € 9,6 miljoen lager dan eerder begroot.
Bijdrage aan ZBO's en RWT's
ZBO: College voor Toetsen en Examens
Het College voor Toetsen en Examens (CvTE) zorgt voor uitvoerende werkzaamheden met betrekking tot de centrale examens in het reguliere voortgezet onderwijs, het middelbaar beroepsonderwijs, de volwassenen-educatie, de staatsexamens voor het voortgezet onderwijs en Nederlands als tweede taal (NT2). De realisatie op de bijdrage aan het CvTE is per saldo € 8,4 miljoen hoger dan de oorspronkelijke begroting. Dit komt met name doordat andere directies (Primair onderwijs en Middelbaar beroepsonderwijs) gedurende het jaar hun bijdrage aan het CvTE overboeken naar artikel 3 (Voortgezet onderwijs). Deze bijdrage begroten andere directies onder het eigen artikel. Daarnaast zijn de uitgaven aan het CvTE wel lager dan oorspronkelijk verwacht. Dit komt met name doordat er minder NT2-examens zijn afgenomen dan aanvankelijk was verwacht. Hierdoor waren de uitgaven hiervoor € 4,6 miljoen lager dan begroot.
SLOA: onderwijs ondersteunende instellingen primair-, voortgezet- en beroepsonderwijs en volwasseneducatie
Op 1 januari 2014 is de Wet subsidiëring landelijke onderwijsondersteunende activiteiten 2013 (SLOA) (Stb. 2013, 438) in werking getreden. De wet biedt de wettelijke grondslag voor subsidiëring van de wettelijke taken van Stichting Cito en Stichting Leerplanontwikkeling (SLO). De realisatie op de bijdrage aan Stichting Cito en SLO is € 3,0 miljoen hoger dan de oorspronkelijke begroting. Dit wordt met name verklaard door de toevoeging van € 2,5 miljoen aan loon- en prijsbijstelling.
Bijdrage aan medeoverheden
Onder de bijdrage aan medeoverheden vallen de specifieke uitkeringen aan gemeenten. De realisatie is € 149,6 miljoen lager dan de oorspronkelijk vastgestelde begroting. Dit wordt verklaard doordat gemeenten minder aanvragen hebben gedaan voor de specifieke uitkering voor huisvesting van noodlocaties voor leerlingen uit Oekraïne dan er budget beschikbaar was.