Onderstaande kengetal geeft informatie over het aantal scheepvaartongevallen op het Nederlandse deel van de Noordzee. Hierbij worden de volgende categorieën gehanteerd:

• – Zeer ernstig scheepsongeval: ongeval waarbij het schip verloren is gegaan, een dodelijk slachtoffer is gevallen, of ernstige schade aan het milieu is ontstaan.

• – Ernstig scheepvaartongeval: ongeval dat geen zeer ernstig ongeval is, dat gepaard gaat met brand, explosie, gronding, contact, slecht weer schade, schade door ijs, rompschade, of vermoedelijke rompschade enzovoort, met als resultaat:

  • • structurele schade die het schip niet zeewaardig maakt, zoals lekkage onderwaterschip, uitval voortstuwing, grote schade aan accommodatie, etc., of

  • • schade aan het milieu, of

  • • averij die sleephulp of walassistentie noodzakelijk maakt.

• – Minder ernstige scheepsongevallen: alle overige scheepsongevallen die niet onder de categorieën zeer ernstige of ernstige scheepsongevallen vallen.

Onderstaande kengetal geeft informatie over het aantal scheepvaartongevallen op de Nederlandse binnenwateren. Hierbij worden de volgende categorieën gehanteerd:

• – (zeer) ernstige scheepsongevallen. Hier wordt gedoeld op de «significante ongevallen», waar het gaat om ongevallen waarbij een schip niet meer verder kan of mag varen als gevolg van dat scheepsongeval of als er ernstige schade aan lading, infrastructuur of milieu is, en daarbij een stremming van de vaarweg optreedt of als er (in uitzonderlijke gevallen) doden en zwaargewonden te betreuren zijn. Voor de overzichtelijkheid is hier gebruik gemaakt van de termen die bij de Noordzee worden gehanteerd. Het verschil in terminologie voor scheepvaartongevallen op de Noordzee (zeer ernstig en ernstig) en binnenwateren (significant) wordt verklaard door de internationale afspraken die hierover zijn gemaakt binnen de IMO (International Maritime Organization).

• – Andersoortige scheepsongevallen zijn alle overige scheepsongevallen die niet onder de categorie (zeer) ernstige scheepsongevallen vallen.

Nederland heeft zich op basis van nationale en internationale afspraken gecommitteerd aan een klimaatneutrale zeevaart en binnenvaart in 2050. Om dit te realiseren en onze koploperinzet waar te maken, nemen we de volgende stappen. Op het gebied van klimaatmitigatie wordt in 2024 gewerkt aan diverse prioriteiten. Het gaat hierbij om:

• – Implementatie van de Europese Fit-for-55 voorstellen gericht op de zeevaart en binnenvaart, in overleg met NEa en ILT voor goed uitvoerbare en handhaafbare regelgeving;

• – Uitwerking en implementatie van mondiale afspraken over broeikasgasreductie in de zeevaart die dit jaar gemaakt worden in de International Maritime Organisation (IMO);

• – Opvolging geven aan de maritieme brandstoftransitie en wat dit vraagt van het Nederlands energiesysteem, op basis van o.a. het Nationaal Plan Energiesysteem en de Roadmap Brandstoftransitie Zeevaart die beiden in 2023 gepubliceerd worden;

• – Een routekaart naar klimaatneutraliteit en een (nagenoeg) zero emissie binnenvaart per 2050;

• – Vervolg geven aan het haalbaarheidsonderzoek naar de mogelijkheden en opties om de verduurzaming van de binnenvaartvloot te versnellen met behulp van normering;

• – Een uitvoeringsplan voor de versnelde transitie naar de toepassing van waterstof en methanol in de binnenvaart;

• – De verdere uitrol van walstroom in de Nederlandse havens.

De volgende financiële instrumenten worden ingezet:

• 1. Opdrachten (€ 22,7 miljoen)

  • • Opdrachten DTS (€ 1,0 miljoen). Voor de uitvoering van de Digitale Transport Strategie is budget beschikbaar voor de implementatie van twee EU-verordeningen, de realisatie van de Basis Data Infrastructuur en de adoptie en opschaling van innovaties op de Goederenvervoercorridors.

  • • Zeehavens / Zeevaart (€ 5 miljoen).

    • • Maritieme Strategie. Het werkprogramma Maritieme Strategie en Zeehavens 2018-2021 is vanaf 2018 als onderdeel van het integrale werkprogramma ter uitvoering van de Maritieme Strategie doorgezet en liep eind 2021 ten einde. Een aantal onderwerpen uit het werkprogramma loopt door in 2024 (verbetering van het scheepsregister, Smart Shipping, structuurversterking binnenvaart etc.).

    • • International Maritime Organization. Als vlaggen-, kust- en havenstaat zet Nederland in International Maritime Organization (IMO)- en EU-verband in op verbetering van het stelsel van regelgeving (bij voorkeur door optimaliseren bestaande regelgeving).

    • • Maritieme Cluster. De concurrentiepositie van het maritieme cluster vereist de implementatie van verdragen, een gelijk speelveld en vermindering van de administratieve lasten. De inzet richt zich bijvoorbeeld op een Europese maritieme ruimte zonder grenzen, het monitoren van de arbeidsmarkt, het faciliteren van verbetering van de efficiency van bemanningen en het wegnemen van knelpunten in de relevante wetgeving. Hiervoor wordt beleidsinformatie verzameld en onderzoek verricht.

    • • Havennota. De uitvoering van de acties uit de definitieve 2020 ‒ 2030 Havennota verlopen via het reguliere opdrachtenbudget met aansluiting op het Werkprogramma Zeehavens.

    • • Green Deal. Voor de uitvoering van de Green Deal is budget beschikbaar voor verduurzaming en innovatie van de binnenvaart en zeevaart. Naast subsidie voor motorvervanging of aanschaf en installatie van een katalysator op binnenvaartschepen vindt validatie onderzoek plaats naar duurzame oplossingen voor de zeevaart.

    • • Versterking Nationale Aanpak Cybersecurity (VNAC). IenW heeft een deel van de zogenaamde VNAC-gelden (Verkenning Nationaal Actieprogramma Cybersecurity) gekregen om cybersecurity verder te ontwikkelen. De overkoepelende coördinatie voor de besteding van deze middelen ligt bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. In 2024 zullen deze middelen voor de Versterking Nationale Aanpak Cybersecurity (VNAC) verder worden ingezet om de cyber weerbaarheid binnen de maritieme sector gericht te vergroten en planmatig vorm te geven. Daarnaast wordt de implementatie van de herziene Netwerk en informatiebeveiligingsrichtlijn (NIB) richtlijn in 2024 nader vormgegeven. Deze richtlijn moet in oktober 2024 in werking treden en levert voor de betrokken maritieme organisaties grote uitdagingen op. Deze VNAC middelen zullen dan ook worden ingezet om de organisaties zo goed mogelijk hierop voor te bereiden zodat zij hieraan voldoen en de cyber weerbaarheid te vergroten.

  • • Caribisch Nederland (het openbaar lichaam Bonaire) (€ 0,1 miljoen). Voor beleidswerk gericht op havens (onder andere havensamenwerking) en Caribisch Nederland (het openbaar lichaam Bonaire) is het benodigde budget begroot.

  • • NGF-Project: Digitale Infrastructuur Logistiek (€ 14,5 miljoen). In april 2022 is het Nationaal Groeifondsvoorstel Digitale Infrastructuur Logistiek onvoorwaardelijk en volledig toegekend. Een bedrag van € 51,1 miljoen is beschikbaar voor het realiseren van een digitale infrastructuur logistiek. In 2024 wordt vorm en invulling gegeven aan de uitvoering ervan. Hiervoor is in 2024 een bedrag van € 14,5 miljoen beschikbaar.

  • • NGF-project Maritiem Masterplan (€ 0,1 miljoen): Voor de uitvoering van het Maritiem Masterplan is budget beschikbaar gesteld vanuit het Nationaal Groeifonds voor de inhuur van een adviescommissie door de uitvoerende organisatie.

  • • KF: Emissielabel Binnenvaart (€ 0,7 miljoen) Dit betreft de overboeking van de klimaatfonds middelen, die zijn toegekend voor het invoeren en beheren van een verplicht emissielabel voor de binnenvaart.

  • • Overige opdrachten (€ 2 miljoen). Voor diverse opdrachten voor vernieuwing, verduurzaming en verbeteren van de veiligheid van de binnenvaart is het benodigde budget begroot.

• 15. Subsidies (€ 167,9 miljoen)

  • • Nationaal Groeifonds: Elektrisch varen (€ 25,1 miljoen). Vanuit het Nationaal Groeifonds is in april 2022 € 50 miljoen beschikbaar gesteld voor verdere uitrol van elektrificatie van de binnenvaart. In 2022 is een aanvang gemaakt met de werkzaamheden en in 2024 zullen deze werkzaamheden worden voortgezet. In 2024 is daarvoor € 25 miljoen beschikbaar. Uiteindelijk moet het project leiden tot 45 zero emissie binnenvaartschepen in 2026.

  • • NGF: Maritiem Masterplan (€ 29 miljoen): Vanuit het Nationaal Groeifonds is in totaal € 100 miljoen onvoorwaardelijk beschikbaar gesteld voor het uitvoeren van demonstraties op schepen en human capital activiteiten en voor het inrichten en beheren van een digitaal platform en programmabureau. Voor de demonstraties aan boord van schepen wordt een subsidieregeling opgesteld waarvoor € 85 miljoen beschikbaar is gesteld. Voor het opzetten en uitwerken van een human capital programma wordt een subsidieregeling opgesteld waarvoor € 3 miljoen beschikbaar is gesteld. Voor het inrichten en beheer van een digitaal platform en programmabureau wordt subsidie verstrekt waarvoor € 8,9 miljoen beschikbaar is gesteld.

  • • Verduurzaming binnenvaartschepen (€ 13,3 miljoen). Voor de Tijdelijke subsidieregeling verduurzaming binnenvaartschepen 2021-2025 is vanuit de structurele aanpak stikstofproblematiek in 2024 € 12,9 miljoen beschikbaar (exclusief uitvoeringskosten) voor de aanschaf en installatie van SCR-katalysatoren (in combinatie met een roetfilter). Voor motorvervanging staat € 8 miljoen voor 2024 gereserveerd op de aanvullende post bij Financiën.

  • • Walstroom (€ 100,4 miljoen). Het kabinet heeft € 64 miljoen beschikbaar gesteld om walstroom voor de zeevaart uit te rollen en daarmee gericht bij te dragen aan de verlaging van stikstofdepositie. De eerste subsidieregeling Walstroom Zeehavens van € 32 miljoen (incl. uitvoeringskosten) liep in 2022 en 2023. De verwachting is dat de regeling in 2024 wordt verlengd. Er is in 2024 € 7,6 miljoen aan het budget toegevoegd als gevolg van beperkt achterblijvende inschrijvingen op de regeling in 2023 en afstemming op het facturatieproces. Begin 2024 zal tevens een subsidieregeling walstroom ten behoeve van de klimaatopgave (€ 180 miljoen) worden geopend. Hiervan is in juli 2023 € 40 miljoen verkregen vanuit het Klimaatfonds. De regeling richt zich vooral op projecten die een bijdrage leveren aan Europese walstroomverplichtingen. 

• 20. Bijdragen aan agentschappen (€ 2,3 miljoen). In het kader van beleidsondersteuning en advisering zijn met RWS afspraken gemaakt over werkzaamheden die RWS uitvoert in opdracht van de beleidsdirectoraten van IenW. Door middel van de agentschapsbijdrage wordt capaciteit hiervoor bij RWS gereserveerd. Onderdeel hiervan is € 0,4 miljoen voor de uitvoering van het Maritiem Masterplan waarvoor vanuit het Nationaal Groeifonds budget beschikbaar is gesteld.

• 21. Bijdragen aan (inter-)nationale organisaties (€ 1,6 miljoen). Vanuit de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS) gelden betaalt IenW in totaal € 1,1 miljoen aan contributies in het kader van Maritieme Zaken. Hiervan gaat circa € 0,6 miljoen contributie naar de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR) en circa € 0,4 miljoen contributie naar de International Maritime Organisation (IMO) conform verdragsverplichtingen. Daarnaast worden bijdragen gedaan aan de International Association of Marine Aids to Navigation and Lighthouse Authorities (IALA), Regional Cooperation Agreement on Combating Piracy and Armed Robbery against Ships in Asia (ReCAAP), de Donaucommissie en de North Atlantic Ice Patrol. Door de internationale brancheorganisaties in de binnenvaart is met een beroep op de gelden uit het reservefonds het European Inland Waterway Transport (IWT)-platform opgericht. Uit het Nederlandse deel van het door de sector opgebouwde fonds zal gedurende 10 jaar (2017-2026) een bedrag van € 0,5 miljoen per jaar aan het IWT uitgekeerd worden.

• 22. Bijdragen aan ZBO's/RWT's (€ 0,1 miljoen). Incidentele werkzaamheden voor RWT’s (zoals CBR en Stichting Afvalstoffen en Vaardocumenten Binnenvaart (SAB)) komen ten laste van dit financieel instrument.

Van de totale in 2024 beschikbare programma uitgaven (€ 194,7 miljoen) is 92% juridisch verplicht. Per financieel instrument wordt dit onderstaand toegelicht.

• 1. Opdrachten. Het beschikbare opdrachtenbudget in 2024 is voor 70% juridisch verplicht. Het betreft met name het NGF-project Digitale Infrastructuur en Logistiek waarvoor verplichtingen zijn aangegaan met Connekt voor de duur van het project tot en met 2026. Daarnaast vallen hier opdrachten onder die uitgevoerd gaan worden door de agentschappen RWS en RVO, validatieonderzoeken uitgevoerd door Marin en TNO en opdrachten voor het NGF-project Maritiem Masterplan.

• 2. Subsidies. Het beschikbare budget in 2024 is voor 91% juridisch verplicht. Het beschikbare subsidiebudget voor de Tijdelijke subsidieregeling verduurzaming binnenvaartschepen 2021-2025 is 100% juridisch verplicht en wordt uitgevoerd door RVO. De Tijdelijke subsidieregeling walstroom zeeschepen 2022-2023 loopt door in 2024, is 100% juridisch verplicht en wordt uitgevoerd door RVO; de aanvulling op deze subsidieregeling is bestuurlijk gebonden. De nieuwe subsidieregeling walstroom klimaat die voor aanvang 2024 in de Staatscourant gepubliceerd is en in 2024 zal starten is ook 100% juridisch verplicht en wordt wederom uitgevoerd door RVO. Het in 2024 voor de walstroomregeling klimaat te ontvangen aanvullend budget uit het Klimaatfonds is ook 100% juridisch verplicht. Het NGF-project Zero-emissie binnenvaartschepen is ook 100% juridisch verplicht. Het betreft een meerjarige subsidieverstrekking voor de jaren 2022 tot en met 2024 aan Stichting Zero Emission Services en een tijdelijke subsidieregeling die zal worden uitgevoerd door Expertise- en InnovatieCentrum Binnenvaart gedurende de jaren 2023 en 2024 en die voor 2024 zal worden gepubliceerd in de Staatscourant. De subsidies hebben een tijdshorizon. Voor het volledige subsidieoverzicht wordt verwezen naar bijlage 5 in deze begroting.

• 3. Bijdragen aan agentschappen. De uitgaven voor de agentschapsbijdrage RWS zijn 100% juridisch verplicht en hebben een structureel karakter. De bijdrage aan RWS heeft betrekking op beleidsondersteuning en advies (BOA). RWS reserveert capaciteit voor het uitvoeren van studies of het leveren van bijdragen daaraan, adviezen met betrekking tot beleidsnota’s en de uitvoerbaarheid van beleid. Ook de uitgaven voor RVO zijn 100% juridisch verplicht en gebaseerd op gereserveerde capaciteit voor het uitvoeren van subsidieregelingen en overig beleid.

• 4. Bijdragen aan (inter-)nationale organisaties. De bijdragen aan internationale organisaties zijn 100% juridisch verplicht en betreffen contributies en bijdragen conform verdragsverplichtingen, deels vanuit de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS) aan o.a. de Centrale Commissie voor de Rijnvaart en de International Maritime Organisation en daarnaast aan de International Association of Marine Aids to Navigation and Lighthouse Authorities, Regional Cooperation Agreement on Combating Piracy and Armed Robbery against Ships in Asia, de Donaucommissie en North Atlantic Ice Patrol.

• 5. Bijdragen aan ZBO's/RWT's. De bijdragen aan zelfstandige bestuursorganen of rechtspersonen met een wettelijke taak zijn 100% juridisch verplicht. Het betreft hier een bijdrage aan de Stichting Afvalstoffen en Vaardocumenten Binnenvaart voor het uitvoeren van haar wettelijke taak Nationaal Register.