2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
totaal uitgaven | 15.352 | 21.299 | 20.684 | 20.280 | 19.748 | 19.576 | |
totaal ontvangsten | 194 | 229 | 189 | 225 | 342 | 144 | |
1 | Inzet | ||||||
Uitgaven | 1.287 | 1.356 | 353 | 217 | 220 | 217 | |
Ontvangsten | 50 | 88 | 48 | 84 | 201 | 2 | |
2 | Koninklijke Marine | ||||||
Uitgaven | 1.030 | 1.079 | 1.090 | 1.098 | 1.106 | 1.108 | |
Ontvangsten | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | |
3 | Koninklijke Landmacht | ||||||
Uitgaven | 1.740 | 1.789 | 1.803 | 1.807 | 1.818 | 1.820 | |
Ontvangsten | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | |
4 | Koninklijke Luchtmacht | ||||||
Uitgaven | 811 | 849 | 830 | 833 | 835 | 839 | |
Ontvangsten | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | 12 | |
5 | Koninklijke Marechaussee | ||||||
Uitgaven | 672 | 687 | 707 | 711 | 713 | 722 | |
Ontvangsten | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | |
7 | Commando Materieel en IT | ||||||
Uitgaven | 716 | 751 | 768 | 762 | 774 | 780 | |
Ontvangsten | 26 | 26 | 26 | 26 | 26 | 26 | |
8 | Defensie Ondersteuningscommando | ||||||
Uitgaven | 1.521 | 1.495 | 1.529 | 1.557 | 1.531 | 1.501 | |
Ontvangsten | 69 | 69 | 69 | 69 | 69 | 69 | |
9 | Algemeen | ||||||
Uitgaven | 232 | 237 | 224 | 219 | 216 | 208 | |
Ontvangsten | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | |
10 | Apparaat kerndepartement | ||||||
Uitgaven | 1.744 | 1.826 | 1.827 | 1.824 | 1.828 | 1.841 | |
Ontvangsten | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | |
11 | Geheim | ||||||
Uitgaven | 19 | 19 | 19 | 19 | 20 | 20 | |
12 | Nog onverdeeld | ||||||
Uitgaven | 112 | 618 | 662 | 529 | 575 | 524 | |
13 | Bijdrage aan Defensiematerieelbegrotingsfonds | ||||||
Uitgaven | 5.468 | 10.592 | 10.873 | 10.705 | 10.114 | 9.995 | |
Algemeen
Als gevolg van de structurele extra middelen uit het coalitieakkoord van kabinet-Rutte IV en de Voorjaarsnota 2022 is het Defensiebudget gestegen met het oog op het behalen van de 2% NAVO-doelstelling in 2024 en 2025. In de jaren erna dalen de defensie-uitgaven licht.
Toelichting per artikel
Artikel 1. Inzet
De schommelingen in de begroting tussen 2023-2025 zijn het gevolg van de begrote steunmaatregelen ten behoeve van Oekraïne. Alleen voor 2023 en 2024 zijn generale middelen beschikbaar gesteld voor steun aan Oekraïne. Een klein deel van deze middelen is doorgeschoven naar 2025 om aansluiting te houden met de verwachte realisatie. De niet-Oekraïne uitgaven binnen Artikel 1 blijven in de jaren 2023-2028 op een relatief constant niveau.
Artikel 2. Koninklijke Marine
Op dit artikel wordt de begroting van de Koninklijke Marine verantwoord, met als omvangrijkste uitgave de kosten voor het personeel. De personele uitgaven op dit artikel stijgen vanaf 2024 doordat de Defensiebegroting groeit. De overige uitgaven op dit artikel zijn stabiel.
Artikel 3. Koninklijke Landmacht
Op dit artikel wordt de begroting van de Koninklijke Landmacht verantwoord, met als omvangrijkste uitgave de kosten voor het personeel. De kosten voor verhoogde gereedstelling van de Landmacht en de personele uitgaven op dit artikel stijgen vanaf 2024 doordat de Defensiebegroting groeit. De overige uitgaven op dit artikel zijn stabiel.
Artikel 4. Koninklijke Luchtmacht
Op dit artikel wordt de begroting van de Koninklijke Luchtmacht verantwoord, met als omvangrijkste uitgave de kosten voor het personeel. De personele uitgaven op dit artikel stijgen vanaf 2024 doordat de Defensiebegroting groeit. De overige uitgaven op dit artikel zijn stabiel.
Artikel 5. Koninklijke Marechaussee
Op dit artikel wordt de begroting van de Koninklijke Marechaussee verantwoord, met als omvangrijkste uitgave de kosten voor het personeel. De personele uitgaven op dit artikel stijgen vanaf 2024 doordat de Defensiebegroting groeit. De overige uitgaven op dit artikel zijn stabiel.
Artikel 7. Commando Materieel en IT
Het Commando Materieel en IT (COMMIT) zorgt voor de verwerving van materieel en de beschikbaarstelling van IT-middelen, brandstof, munitie, kleding en uitrusting aan de defensieonderdelen. De kosten voor verhoogde gereedstelling van COMMIT en de personele uitgaven op dit artikel stijgen vanaf 2024 doordat de Defensiebegroting groeit. De overige uitgaven op dit artikel zijn stabiel.
Artikel 8. Defensie Ondersteuningscommando
Het Defensie Ondersteuningscommando (DOSCO) ondersteunt de krijgsmacht door te zorgen voor personele diensten, zoals werving en opleidingen, maar ook huisvesting, vastgoed, catering, beveiliging, bewaking, facilitaire zaken, gezondheidszorg, logistiek en transport. De uitgaven in 2023 zijn incidenteel hoger vanwege extra budget voor energie- en transportprijzen binnen de Defensiebegroting. Verder stijgen de personele uitgaven in latere jaren doordat de Defensiebegroting groeit.
Artikel 9. Algemeen
Op dit artikel wordt de begroting van algemene Defensietaken verantwoord, zoals subsidies, schadevergoedingen en kennisopbouw. De uitgaven laten vanaf 2025 een daling zien, die deels verklaard wordt doordat er geen uitgaven zijn geraamd voor schadevergoedingen voor Chroom-6 en Srebrenica in die jaren. De schadevergoeding Srebrenica loopt naar verwachting volgend jaar af. Voor de regeling Chroom-6 worden vooralsnog na 2024 geen uitgaven meer geraamd. De overige uitgaven op dit artikel zijn stabiel.
Artikel 10. Apparaat kerndepartement
Op dit artikel worden de apparaatsuitgaven van het kerndepartement verantwoord, met als omvangrijkste uitgave de kosten voor het personeel. De materiële uitgaven op dit artikel stijgen de komende jaren vanwege toegenomen middelen voor duurzaamheid, het programma Defensie Open op Orde en de omgevingswet.
Artikel 11. Geheim
De inhoud van dit artikel is geheim.
Artikel 12. Nog onverdeeld
Op dit artikel staat o.a. het restsaldo van de nog niet uitgekeerde middelen van de meerjarige loon- en prijsbijstellingen.
Artikel 13. Bijdrage aan Defensiematerieelbegrotingsfonds
Artikel 13 is het zogenoemde voedingsartikel van het Defensiematerieelbegrotingsfonds. De uitgaven die op dit fonds worden geraamd en verantwoord, worden via dit artikel op de Defensiebegroting gevoed. De meerjarige ontwikkeling van artikel 13 is daarom direct gerelateerd aan de omvang van de uitgaven op het Defensiematerieelbegrotingsfonds. Onderstaand overzicht geeft een gedetailleerde toelichting op de meerjarige ontwikkeling van het fonds.
2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
totaal uitgaven | 6.282 | 10.724 | 10.946 | 10.852 | 10.261 | 10.155 | |
totaal ontvangsten | 6.282 | 10.724 | 10.946 | 10.852 | 10.261 | 10.155 | |
1 | Defensiebreed Materieel | ||||||
Uitgaven | 1.136 | 1.889 | 2.187 | 2.179 | 1.680 | 1.650 | |
Ontvangsten | 86 | 74 | 15 | 90 | 90 | 102 | |
2 | Maritiem Materieel | ||||||
Uitgaven | 775 | 1.483 | 1.398 | 1.661 | 1.734 | 1.949 | |
Ontvangsten | 35 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | |
3 | Land Materieel | ||||||
Uitgaven | 870 | 1.969 | 2.688 | 1.995 | 1.647 | 1.648 | |
Ontvangsten | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | |
4 | Lucht Materieel | ||||||
Uitgaven | 1.471 | 2.568 | 2.326 | 2.099 | 2.564 | 2.290 | |
Ontvangsten | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 | 1 | |
5 | Infrastructuur en Vastgoed | ||||||
Uitgaven | 1.088 | 983 | 977 | 1.399 | 1.310 | 1.316 | |
Ontvangsten | 28 | 28 | 28 | 28 | 28 | 28 | |
6 | IT | ||||||
Uitgaven | 902 | 1.816 | 1.369 | 1.521 | 1.326 | 1.302 | |
Ontvangsten | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | |
7 | Bijdrage andere begrotingshoofdstukken Rijk | ||||||
Ontvangsten | 5.468 | 10.592 | 10.873 | 10.705 | 10.114 | 9.995 | |
8 | Overige Uitgaven en Ontvangsten | ||||||
Uitgaven | 40 | 15 | |||||
Ontvangsten | 646 | ||||||
Algemeen
Als gevolg van de structurele extra middelen uit het het coalitieakkoord van kabinet-Rutte IV en de Voorjaarsnota 2022 is het Defensiebudget gestegen met het oog op het behalen van de 2% NAVO-doelstelling in 2024 en 2025. In de jaren erna dalen de defensie-uitgaven licht.
Toelichting per artikel
Artikel 1. Defensiebreed Materieel
Op dit artikel wordt het verwerven en instandhouden van het defensiebreed materieel verantwoord. Materieel dat door alle operationele commando's wordt ingezet en niet specifiek gericht is op maritiem, land- of luchtoptreden wordt begroot binnen het artikel Defensiebreed materieel. Hieronder valt bijvoorbeeld kleding. Daarnaast vallen de uitgaven aan kennis en innovatie onder dit artikel. Met name de uitgaven voor verwerving op dit artikel stijgen vanaf 2024 vanwege de extra toebedeelde middelen uit het coalitieakkoord van kabinet-Rutte IV en de Voorjaarsnota 2022. Daarnaast is de meerjarige ontwikkeling vanaf 2023 verder beïnvloed door de toevoeging van de prijsbijstelling en een kasschuif van investeringsbudget op het totale Defensiematerieelbegrotingsfonds (exclusief Artikel 5 Vastgoed) van 2023 naar 2024-2025 van 1,3 miljard euro.
Artikel 2. Maritiem Materieel
Op dit artikel wordt het verwerven en instandhouden van het maritiem materieel verantwoord, zoals fregatten en onderzeeboten. De meerjarige ontwikkeling volgt hetzelfde patroon als toegelicht onder Artikel 1.
Artikel 3. Land Materieel
Op dit artikel wordt het verwerven en instandhouden van het land materieel verantwoord, zoals Patriots en pantservoertuigen. De meerjarige ontwikkeling volgt hetzelfde patroon als toegelicht onder Artikel 1.
Artikel 4. Lucht Materieel
Op dit artikel wordt het verwerven en instandhouden van het lucht materieel verantwoord, zoals helikopters en vliegtuigen. De meerjarige ontwikkeling volgt hetzelfde patroon als toegelicht onder Artikel 1.
Artikel 5. Infrastructuur en Vastgoed
Op dit artikel wordt het verwerven en instandhouden van het Defensievastgoed verantwoord. De meerjarige ontwikkeling van de investeringen in het Defensievastgoed wordt vooral bepaald door het strategisch vastgoedplan, dat in het najaar van 2022 aan de Kamer is aangeboden.
Artikel 6. IT
Op dit artikel wordt het verwerven en instandhouden van het IT domein verantwoord. De meerjarige ontwikkeling van de investeringen in het IT domein wordt vooral bepaald door strategische keuzes om onder andere in te zetten op meer Informatie Gestuurd Optreden, wat tot grote nieuwe IT projecten heeft geleid. De hoge uitgaven in 2024 worden deels veroorzaakt door projecten die in 2023 in voorbereiding stonden en in 2024 naar verwachting tot realisatie gaan komen. Tevens worden aanzienlijk hogere uitgaven voorzien in enkele grote en omvangrijke projecten zoals bijvoorbeeld Grensverleggende IT (GrIT) en SAP4HANA.
Artikel 7. Bijdrage andere begrotingshoofdstukken Rijk
Dit artikel is technisch van aard. Via dit artikel wordt het Defensiematerieelbegrotingsfonds gevoed; de ontvangsten op dit artikel zijn gekoppeld aan de uitgaven op Artikel 13 van Hoofdstuk 10.
Artikel 8. Overige Uitgaven en Ontvangsten
De uitgaven op dit artikel betreffen nog niet uitgedeelde prijsbijstelling over 2023. De ontvangsten in 2023 betreffen de toevoeging van de eindejaarsmarge over 2022.