Algemene doelstelling
Het landschap heeft belangrijke waarden voor de samenleving. De verschillende bestaande landschappen beschikken ieder over een eigen identiteit en/of kwaliteit en vertegenwoordigen belangrijke cultuurhistorische, architectonische, ecologische, recreatieve en esthetische waarden. Een aantrekkelijk landschap biedt volop kansen voor welzijn en economie.
Met het Regeerakkoord is het beleid voor landschap en recreatie ten opzichte van het uitgestippelde pad uit de begroting flink gewijzigd. Zo zijn er niet langer Rijksmiddelen beschikbaar voor de Nationale Landschappen, voor het Recreatie om de Stad-beleid en voor het oplossen van knelpunten voor de landelijke routenetwerken voor wandelen, fietsen en varen. Het is aan de provincies om voor deze vervallen Rijkstaken eventueel middelen in te zetten. Landschap en recreatie zullen hierdoor op Rijksniveau meer gaan «meeliften» met andere ontwikkelingen zoals het Natura 2000-beleid, de Green Deals en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB); bijvoorbeeld:
-
– Via het 10 puntenplan Natura 2000 (TK, 32 670, nr. 24) en de nieuwe Natuurwet krijgen recreatieondernemers meer ruimte;
-
– Via onze Brusselse inzet voor vergroening van het GLB door landbouwsteun te koppelen aan maatregelen voor natuur, landschap, milieu etc., wordt een mooier landschap gerealiseerd; en
-
– EL&I heeft Green Deals afgesloten in de vorm van concrete gebiedsprojecten met recreatieondernemers, waarin «groen» en «groei», recreatie en landschap samen gaan.
De Agenda Landschap, «het wordt mooier als u meedoet», is in 2011 afgerond. Via de publiekscampagne «Een mooier Landschap, maak het mee»; ondersteuning van een vijftal burgerinitiatieven; een Community of Practice voor lokale landschapscoördinatoren en de publicatiereeks «Burgers en Landschap» van Alterra is maatschappelijk debat over de betekenis van landschap geëntameerd. EL&I heeft twee pilotprojecten uitgevoerd inzake krimpgebieden en de relatie met natuur en recreatie. Een uitbreidingsvoorstel voor Werelderfgoederen in Nederland, met o.a. voorstellen voor groene werelderfgoederen op Bonaire en Saba, is naar de Tweede Kamer gestuurd (TK, 32 725, nr. 1).
Realisatie meetbare gegevens bij de algemene doelstelling
In het verslagjaar is uitvoering gegeven aan het Regeerakkoord met betrekking tot het decentraliseren en afbouwen van Rijkstaken op het gebied van landschap en recreatie. Dit heeft gevolgen voor de manier waarop met de eerder afgesproken indicatoren voor de outcome van het beleid op het gebied van landschap en recreatie is omgegaan. Er zijn door EL&I in navolging van het Regeerakkoord geen nieuwe monitoringactiviteiten in gang gezet. Dat geldt voor alle indicatoren zoals die voorheen in de begroting waren opgenomen 87.
De kwaliteit van het landschap wordt overigens meegenomen in algemene verkenningen en analyses, zoals de Natuurverkenning van het Planbureau voor de Leefomgeving 88 en de Sociale Staat van het Platteland van het Sociaal-Cultureel Planbureau 89
Budgettaire gevolgen van beleid
| Realisatie | Vastgestelde begroting 2011 | Verschil | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | |||
| Verplichtingen | 96 160 | 189 377 | 76 492 | 68 987 | 82 324 | – 13 337 |
| Uitgaven | 193 151 | 124 882 | 140 330 | 236 037 | 257 823 | – 21 786 |
| Programma-uitgaven | 152 986 | 83 705 | 105 630 | 202 103 | 225 693 | – 23 590 |
| 34.11 Nationale Landschappen | 14 321 | 20 888 | 19 163 | 18 447 | 24 936 | – 6 489 |
| waarvan ILG: | ||||||
| – Nationale landschappen | 12 913 | 18 753 | 17 630 | 17 698 | 22 270 | – 4 572 |
| – BTW-Compensatie | 528 | – 528 | ||||
| – waarvan niet ILG: | ||||||
| – Toegankelijkheid nationale landschappen | ||||||
| – Versterking, beheer en behoud landschapskwaliteiten | 536 | 507 | 495 | 272 | 1 204 | – 932 |
| – Cultuurhistorie/Belvedere | 29 | |||||
| – Monitoring, onderzoek en communicatie | 872 | 1 599 | 1 038 | 477 | 934 | – 457 |
| 34.12 Landschap Algemeen | 7 432 | 4 819 | 9 336 | 12 700 | 17 573 | – 4 873 |
| waarvan ILG: | ||||||
| – Landschap generiek | 2 618 | 1 318 | 4 126 | 130 | 126 | 4 |
| – Nieuwe Hollandse Waterlinie | 9 600 | 9 600 | ||||
| – BTW-Compensatie | 4 | – 4 | ||||
| waarvan niet ILG: | ||||||
| – Agenda Landschap | 1 988 | 3 720 | 2 188 | 7 700 | – 5 512 | |
| – Projectfinanciering | 4 814 | 1 513 | 1 490 | 782 | 143 | 639 |
| 34.13 Groen en de Stad | 92 188 | 20 143 | 37 664 | 130 597 | 146 452 | – 15 855 |
| waarvan ILG: | ||||||
| – Leefbaarheid | 10 000 | |||||
| – Groen en de Stad (grootschalig groen) | 76 817 | 13 550 | 29 354 | 122 735 | 124 185 | – 1 450 |
| – Recreatie Haarlemmermeer | 6 975 | 15 000 | – 8 025 | |||
| – BTW-Compensatie | 1 358 | – 1 358 | ||||
| waarvan niet ILG: | ||||||
| – Beheer Groen en de Stad | 2 000 | 3 000 | 3 958 | 692 | 5 000 | – 4 308 |
| – Kaderwet LNV projectbijdrage | 3 111 | 3 100 | 2 122 | 20 | 14 | 6 |
| – Groene partners | 3 | 4 | 4 | |||
| – Netwerk veelzijdig platteland | 260 | 493 | 227 | 171 | 895 | – 724 |
| – Groen rond nieuwe Amerikaanse ambassade | 2 000 | |||||
| 34.14 Recreatie algemeen | 39 045 | 37 855 | 39 467 | 40 359 | 36 732 | 3 627 |
| waarvan ILG: | ||||||
| – Toegankelijkheid | 6 481 | 3 569 | 5 991 | 3 901 | 3 901 | |
| – Routenetwerken | 5 466 | 5 596 | 5 536 | 5 666 | 5 536 | 130 |
| – BTW-Compensatie | 325 | – 325 | ||||
| waarvan niet ILG: | ||||||
| – Kennis en deskundigheid voor recreatie | 1 801 | 2 566 | 1 853 | 4 114 | 1 676 | 2 438 |
| – Staatsbosbeheer voor recreatieve voorzieningen | 24 019 | 24 388 | 24 636 | 24 697 | 24 323 | 374 |
| – Midden-Delfland & Grevelingen | 1 278 | 1 736 | 1 451 | 1 981 | 971 | 1 010 |
| Apparaatsuitgaven | 40 165 | 41 177 | 34 700 | 33 933 | 32 130 | 1 803 |
| 34.21 Apparaat | 5 688 | 6 173 | ||||
| 34.22 Bijdrage Baten- lastendiensten | 34 477 | 35 004 | 34 700 | 33 933 | 32 130 | 1 803 |
| – Dienst Landelijk Gebied | 32 994 | 31 195 | 1 799 | |||
| – Dienst Regelingen | 841 | 838 | 3 | |||
| – Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit | 99 | 97 | 2 | |||
| Ontvangsten | 32 414 | 38 540 | 30 137 | 13 405 | 7 560 | 5 845 |
| Overige | 32 414 | 38 540 | 30 137 | 13 405 | 7 560 | 5 845 |
Toelichting op de verplichtingen
De lagere verplichtingenrealisatie van € 13,3 mln hangt samen met de lagere uitgavenrealisatie. Uitzondering hierop is de lagere uitgavenrealisatie voor het FES-project Westflank Haarlemmermeer, dit heeft alleen betrekking op de kasuitgaven. Zie tevens de toelichting bij OD34.13.
Toelichting op de programma-uitgaven
Algemeen
BTW-compensatie
In 2007 is € 113 mln vanuit de LNV-begroting overgeheveld naar het BTW-compensatiefonds. Dit betreft 3,7% van het totale ILG-budget voor de periode 2007 tot en met 2013. Hierop heeft bij Voorjaarsnota 2009 een correctie plaats gevonden voor het deel dat niet door de provincies declarabel is bij het BTW-compensatiefonds. Deze bedragen zijn in 2011 over de ILG-onderdelen verdeeld.
Operationele doelstelling 34.11: Nationale landschappen
ILG Nationale landschappen
De lagere uitgaven houden voornamelijk verband met het volgende.
Bij Nota van Wijziging op de begroting 2011 (TK, 2010–2011, 32 500 XIV, nr. 10) is voor 2011 € 5,1 mln toegevoegd ten behoeve van het Budget Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit (BIRK).
Onderdeel van het regeerakkoord is dat de doelstellingen op het gebied van landschap niet meer als rijksverantwoordelijkheid worden gezien. Daarom was 2011 vooral gericht op het afronden van bestaande projecten en zijn geen nieuwe verplichtingen meer aangegaan. De toegekende Budget Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit (BIRK) gelden uit het Fonds Economische Structuurversterking ad € 5,1 mln die bestemd waren voor de Nationale Landschappen zijn daardoor niet benut.
Operationele doelstelling 34.12: Landschap Algemeen
Niet ILG Agenda Landschap
De lagere uitgavenrealisatie houdt verband met het feit dat als onderdeel van het regeerakkoord de doelstellingen op het gebied van landschap niet meer als rijksverantwoordelijkheid worden gezien. Daarom was 2011 vooral gericht op het afronden van bestaande projecten en zijn geen nieuwe verplichtingen meer aangegaan.
Operationele doelstelling 34.13: Groen en de stad
ILG Recreatie Haarlemmermeer
Het FES-project Westflank Haarlemmermeer is in de loop van 2011 heroverwogen in verband met het kabinetsbesluit omtrent de hoogspanningsleiding die door dat gebied komt. De bijdrage aan provincie Noord-Holland in 2011 ten behoeve van het oorspronkelijke plan en doelstellingen is hierdoor komen te vervallen. De Minister van EL&I heeft toegezegd dat het budget in zijn totaliteit wel beschikbaar zal blijven voor de betreffende regio. Inmiddels zijn er afspraken gemaakt met Provincie Noord-Holland en de stadsregio Amsterdam over een verruiming van de voorwaarden voor besteding van de nota ruimte middelen bestemd voor de Westflank Haarlemmermeer en een koppeling met de doorontwikkeling van de Zuidas. Afgesproken is om de resterende middelen voor de Westflank grotendeels in 2012 te verstrekken en voor een maximum van € 10 mln in 2013.
Niet ILG Beheer Groen en de Stad
Op grond van het Regeerakkoord zijn in 2011 geen nieuwe projecten gestart. Hierdoor zijn er ten opzichte van de oorspronkelijke begroting lagere uitgaven gerealiseerd.
Operationele doelstelling 34.14: Recreatie Algemeen
Niet ILG Kennis en deskundigheid voor recreatie
Als uitvloeisel van de bezuiniging op het rijksnatuurbeleid en de decentralisatieopgaven uit het regeerakkoord wordt de bijdrage aan het Kennis Centrum Recreatie vanaf 2011 afgebouwd. In 2011 vergt dit echter nog extra uitgaven, onder andere om de medewerkers te begeleiden naar ander werk en bestaande verplichtingen af te bouwen.
Apparaatsuitgaven
Dienst Landelijk Gebied
De hogere bijdrage houdt verband met de uitvoering van werkzaamheden van het bureau Nieuwe Hollandse Waterlinie. Hiertegenover staan lagere uitgaven aan Nationale Landschappen.
Toelichting op de ontvangsten
De geraamde ontvangsten voor 2010 ad € 13 mln vanuit het Groenfonds voor de kosten van het Plan van Aanpak Schiphol en Omgeving (PASO) zijn pas in 2011 ontvangen. Het betreft hier de realisatie van 500 ha groen in de Haarlemmermeer. De middelen die hiervoor beschikbaar zijn, zijn in het verleden door diverse partijen (onder andere NV Schiphol, provincie Noord-Holland en voormalig Ministerie van VROM) in het Groenfonds gestort.
Hiertegenover staan lagere ontvangsten ad € 5 mln aangezien de bijdrage van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu voor de aanleg van bufferzones in het kader van het ILG via budgetoverheveling is geëffectueerd in plaats van rechtstreekse betaling. Deze bijdrage is derhalve in 2011 niet via de ontvangstenbegroting verwerkt waardoor het bedrag lager is uitgevallen.
Voorts valt de ontvangstenrealisatie € 1,9 mln lager uit aangezien de ontvangsten in het kader van de verkooptaakstelling Recreatie Om de Stad pas in 2012 worden gerealiseerd. De niet verkochte hectares in 2011 worden in 2012 verkocht.
| Soort onderzoek | Onderzoek onderwerp | OD | Start | Afgerond | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|
| Beleidsdoorlichting | Landschap en Recreatie1 | 34 | 2010 | 2010 | TK, 32 359 nr. 1 |
| Effectonderzoek ex-post | Effectonderzoek landschapscampagne | 34.12 | 2009 | 2011 | Rijksvoorlcichtingsdienst november 2011 |
| Overig evaluatieonderzoek | Evaluatie Nationale Landschappen2 | 34.11 | 2010 | 2010 | TK, 31 253, nr. 26 |
De beleidsdoorlichting is uitgevoerd als Rapport Brede Heroverweging Leefomgeving en Natuur. Dit is gemeld in het jaarverslag 2010. In het verslagjaar is uitvoering gegeven aan het Regeerakkoord met betrekking tot het decentraliseren en afbouwen van rijkstaken op het gebied van landschap en recreatie.