Een goed functionerende rechtsorde waarbinnen samenleving en burger tot hun recht komen.

De uitvoering van het wetgevingsprogramma heeft plaatsgevonden in een jaar waarin het kabinet demissionair werd, verkiezingen plaatsvonden en een nieuw kabinet aantrad. De nieuwe verhoudingen stonden uiteindelijk niet in de weg om de doelstellingen op het gebied van wetgeving in belangrijke mate te verwezenlijken.

Ontwikkeling aantal regels

Figuur: Aantal geldende wetten, Amvb’s en ministeriële regelingen per 1 januari 2004–2013 zoals opgenomen in het Basiswettenbestand (exclusief BES-regelgeving en materieel uitgewerkte regelingen)

De getallen in deze grafiek zijn als gevolg van de gebruikte meetmethodiek niet rechtstreeks vergelijkbaar met die in voorgaande jaren zijn gepresenteerd. De hier getoonde getallen tonen de regelingen die daadwerkelijk in werking zijn getreden per 1 januari. Regelingen die formeel of materieel niet meer in werking waren zijn niet meegeteld, evenals regelingen die uitsluitend op de BES-eilanden betrekking hebben.

Eén element van kwalitatief goede wetgeving is dat geen onnodige regelgeving wordt gemaakt. Het aantal geldende regelingen op een bepaald moment zegt niets over de vraag of regelgeving wel of niet onnodig is, maar het aantal regelingen is wel medebepalend voor de regeldruk die wordt ervaren. In het rapport «Alle regels tellen» (2004) werd nog een gestage groei van het regelingenbestand sinds 1980 geconstateerd. In de periode rond 2004 heeft een grootschalige opschoningsactie plaatsgevonden onder met name de ministeriële regelingen. Sinds 2004 is het aantal geldende wetten, Amvb’s en ministeriële regelingen weer in geringe mate gestegen. Per 1 januari 2013 bedroeg het totaal aantal regelingen 9.588 (tegen 9.505 per 1 januari 2012).

De ontwikkeling van de administratieve lasten

Toelichting

Uitgaven

In het kader van rijksbrede begrotingstraject «Verantwoord Begroten» zijn de apparaatsuitgaven van het bestuursdepartement van Veiligheid en Justitie overgeheveld naar het artikel apparaatsuitgaven kerndepartement (artikel 91), waardoor op dit artikel een nulbudget resteert. Bij de verdere invoering van Verantwoord Begroten (Begroting 2013) is de inhoud van dit artikel gereallocceerd in de beleidsagenda en de overige beleidsartikelen.

Het tot stand brengen van wet- en regelgeving ter uitvoering van de grondwettelijke opdracht het burgerlijk recht, het strafrecht en het burgerlijk- en strafprocesrecht in algemene wetboeken en algemene regels van bestuursrecht bij wet vast te leggen.

Bevordering van veiligheid en rechtshandhaving

De buurt veilig, voor bewoner en ondernemer

Het wetsvoorstel uitbreiding fouilleerbevoegdheden is in 2012 ingediend bij de Tweede Kamer (TK 33 112). De schriftelijke behandeling is afgerond. Het voorstel is gereed voor plenaire behandeling door de Tweede Kamer. Dat laatste geldt eveneens voor het wetsvoorstel regierol gemeenten (TK 32 459). Het wetsvoorstel adolescentenstrafrecht, waarbij de strafdienstplicht voor jeugdigen is betrokken, is ingediend bij de Tweede Kamer (TK 33 498).

Offensief tegen ondermijnende en georganiseerde criminaliteit

De uitvoerige parlementaire behandeling van het wetsvoorstel uitbreiding en verbetering Wet bevordering integriteitsbeoordelingen (TK 32 676) door het openbaar bestuur is in 2012 nagenoeg afgerond. Tevens werd bij het parlement een Algemene maatregel van bestuur (Amvb) voorgehangen ter uitvoering van dit wetsvoorstel. De Wet aanscherping van de Wet ter voorkoming van witwassen is op 1 januari 2013 in werking getreden.

Slagkracht voor onze professionals

Veel aandacht ging in 2012 uit naar de wetgeving die was gericht op de vorming van de nationale politie. De nieuwe Politiewet 2012, de Invoerings- en aanpassingswet en het daarbij behorende pakket aan lagere regelgeving is op 1 januari 2013 in werking getreden. Tevens werd in 2012 naar aanleiding van de behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer en de daar gedane toezeggingen, onder meer over de positie van de korpschef, nog een wetsvoorstel opgesteld dat, grotendeels, eveneens op 1 januari 2013 in werking is getreden. De Raad van State bracht advies uit over het wetsvoorstel wijziging van het Wetboek van Strafvordering (TK 33 542), dit in verband met de regeling van het vastleggen en bewaren van kentekengegevens door de politie.

Een doelmatige en doeltreffende rechtspleging

Slagkracht voor de rechtspraak en vermindering kosten

Veel tijd en aandacht kostte de voorbereiding en behandeling van het wetsvoorstel tot herziening van de gerechtelijke kaart en het daarbij behorende pakket uitvoeringsregelgeving. De behandeling van deze wetgeving is 2012 afgerond en op 1 januari 2013 in werking getreden. Tevens is naar aanleiding van de behandeling in de Eerste Kamer een voorstel tot splitsing van het arrondissement Oost-Nederland voorbereid. Ook van dit voorstel is de behandeling in 2012 afgerond en op 1 april 2013 in werking getreden. Diverse maatregelen tot vermindering van de kosten voor de rechtsbijstand zijn in 2012 voorbereid. Op 1 januari van dat jaar trad een Amvb in werking tot verlaging van de vergoedingen voor de advocatuur; de consultatie en voorhang van een tweede Amvb met diverse maatregelen tot verlaging van de kosten voor rechtsbijstand is in 2012 afgerond; een derde Amvb, inzake een regeling van no cure no fee voor rechtsbijstandverleners in vreemdelingenzaken, is in 2012 in consultatie gegaan.

Juridische beroepen

Bij het voorstel tot wijziging van de Advocatenwet (TK 32 382) is in 2012 een omvangrijke nota van wijziging ingediend waarbij het toezicht op de advocatuur op geheel nieuwe leest wordt geschoeid. De schriftelijke behandeling in de Tweede Kamer is gaande.

Positie slachtoffer

De Wet uitbreiding spreekrecht slachtoffers en nabestaanden is op 01-09-2012 in werking getreden.

Aanscherping strafrecht

De Wet taakstraffen trad in januari 2012 in werking. Het wetsvoorstel minimumstraffen wordt ingevolge het regeerakkoord ingetrokken. Het wetsvoorstel herziening ten nadele is door de Tweede Kamer aangenomen en nog aanhangig bij de Eerste Kamer.

Stroomlijning executieketen

Het wetsvoorstel uitvoering strafrechtelijke beslissingen is in voorbereiding genomen.

Modernisering Awb

Belangrijke stappen zijn in 2012 gezet om de Awb te moderniseren. De parlementaire behandeling van de Wet aanpassing bestuursprocesrecht (TK 32 450) is afgerond en op 1 januari 2013 grotendeels in werking getreden. Daarin zijn twee onderdelen van de Crisis- en herstelwet (verruiming passeren gebreken en relativiteitsvereiste) permanent gemaakt. Voorts werd door de Minister van Infrastructuur en Milieu mede namens de Minister van Veiligheid en Justitie een wetsvoorstel ingediend om de Crisis- en herstelwet voor onbepaalde tijd te verlengen. In 2012 werd verder de Veegwet aanpassing bestuursprocesrecht bij de Tweede Kamer ingediend, als sluitstuk op de Wet aanpassing bestuursprocesrecht. parlementaire behandeling van het wetsvoorstel nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten is tot en met de schriftelijke voorbereiding in de Eerste Kamer gevorderd. Mede doordat de ontwikkelingen rond de zogeheten Nieuwe Zaaksbehandeling in een stroomversnelling kwamen, is geconcludeerd dat voor afzonderlijke wetgeving op het punt van regiezittingen geen aanleiding meer was, omdat de praktijk inmiddels goed haar weg weet te vinden zonder regeling. Het wetsvoorstel inzake verhoging van griffierechten is controversieel verklaard na de val van het kabinet, waarna het nieuwe kabinet besloot het wetsvoorstel in te trekken.

Procesrecht

Op 1 juli 2012 is de Wet prejudiciële vragen aan de Hoge Raad in werking getreden (TK 32 612). Een eerste vraag die zich – conform de wettelijke regeling in talrijke andere soortgelijke geschillen zou kunnen voordoen, werd al in augustus 2012 gesteld. Verder is in 2012 de schriftelijke behandeling van het wetsvoorstel wijziging Wet collectieve afwikkeling massaschade in de Tweede Kamer afgerond (TK 33 126). In juli 2012 is aan de Tweede Kamer tevens een beleidsbrief gezonden met voorstellen rond de mogelijke introductie van een collectieve regeling tot schadevergoeding ter uitvoering van de in november 2011 aanvaarde motie-Dijksma.

De wet tot beperking van de aansprakelijkheidspositie van de Nederlandse Bank en de Autoriteit Financiële Markten trad op 1 juli 2012 in werking.

Ruimte voor innovatie en ondernemen

Ondernemingsrecht

Vanaf 1 oktober 2012 is de flexibele bv, beter bekend als flex bv, beschikbaar. De flex bv biedt een laagdrempelige rechtsvorm voor het bedrijfsleven (TK 31 058). Kleine ondernemers kunnen gebruik maken van de in de wet vastgelegde standaardregeling; voor joint ventures en andere samenwerkingsverbanden is maatwerk mogelijk, bijvoorbeeld verschillende aandelen en verdeling van bestuurszetels. Op de eerste dag van de invoering zijn er ongeveer 700 flex BV’s opgericht.

Ongeveer 80% van de geschillen die de Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam behandelt, betreffen enquête procedures. Een in 2012 in Tweede en Eerste Kamer behandelde wetswijziging verbetert de werking van dit bijzondere instrument voor de beslechting van geschillen tussen vooral aandeelhouders en bestuur (TK 32 887). Ook de positie van de onderzoekers in een enquête is verbeterd, onder meer door duidelijke aansprakelijkheidsregels. De wet is op 1 januari 2013 in werking getreden.

Verder trad de zogenaamde Interventiewet op 13 juni 2012 in werking (TK 33 059). Deze wet maakt het mogelijk om bijzondere, vergaande maatregelen te treffen bij financiële ondernemingen in problemen. Onder leiding van De Nederlandse Bank (DNB) kunnen maatregelen worden getroffen die leiden tot de overdracht van de onderneming aan een private partij. De wet biedt ook de basis voor nationalisatie van een systeemrelevante instelling door de Staat.

In 2012 is de behandeling voltooid van een wetsvoorstel dat verduidelijkt hoe de op initiatief van de Tweede Kamer tot stand gekomen beperking van het aantal commissariaten bij ondernemingen in de profit en de non profitsector moet worden toegepast (TK 32 873). Door de aanvaarding van deze wet kon de al eerder, in 2011, tot stand gekomen Wet bestuur en toezicht ook op 1 januari 2013 in werking treden. De wet legt de regels vast voor een bestuursstructuur waarbij bestuur en commissarissen in één orgaan zitten, bekend als de one tier board. Daarnaast zijn er nieuwe regels voor besluitvorming bij tegenstrijdig belang en de man-vrouw verdeling binnen bestuur of RvC (TK 31 763).

Jaarrekeningenrecht

In 2012 is veel tijd besteed aan de onderhandelingen over de nieuwe richtlijn jaarlijkse financiële verslaggeving, die de bestaande 4^e en 7^e EU richtlijn moet vervangen. De regeling voor micro-entiteiten maakt deel uit van die nieuwe richtlijn.

Incassokosten

De hoogte van buitengerechtelijke incassokosten is sinds 1 juli 2012 bij wet vastgelegd (TK 32 418). Schuldeisers en schuldenaren weten hierdoor beter waar zij aan toe zijn; zij kunnen nalezen welke incassokosten bij een bepaalde vordering in rekening mogen worden gebracht. Bedrijven mogen onderling een andere regeling treffen, maar bij consumenten mag geen hoger bedrag in rekening worden gebracht.

Consumentenrecht

De herziening van de richtlijn consumentenacquis is in 2012 voltooid. Een voorstel van wet ter uitvoering van de richtlijn is in 2012 aan de ministerraad en Raad van State voorgelegd; begin 2013 is het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend (TK 33 520).

Richtlijn betalingsachterstanden

Te late betaling van facturen door de overheid of bedrijven moet zoveel mogelijk worden teruggedrongen. Ook in de onderlinge verhoudingen tussen bedrijven kan een betere betalingsdiscipline bijdragen aan een verbeterde liquiditeitspositie van bedrijven, die juist in deze economisch moeilijke tijden onder druk kan staan. De wet ter uitvoering van de richtlijn betalingsachterstanden is in 2012 door de Tweede en daarna Eerste Kamer aanvaard en is op 15 maart 2013 in werking getreden (TK 33 171).

Overig

Bescherming van persoonsgegevens

Op het terrein van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer moest veel tijd worden gestoken in onderhandelingen over de ontwerpverordening van de Europese Commissie en het rapporteren daarover aan het parlement. De voorgenomen wijziging van de Wet bescherming persoonsgegevens waarin onder andere een meldplicht datalekken is geregeld werd ter hand genomen. De Raad van State bracht advies uit.

Polygamie

In 2012 is een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer die de erkenning van in het buitenland gesloten polygame huwelijken beperkt (TK 33 488). Ook zijn in dit wetsvoorstel opgenomen een verbod op neef/nichthuwelijken, een verbod op kinderhuwelijken, alsmede het vergemakkelijken van de nietigverklaring van een huwelijk indien sprake is van dwang.

Meetbare gegevens

De maatschappelijke effecten van het beleid ter bevordering van een goed functionerende rechtsorde laten zich niet goed cijfermatig in beeld brengen. Wel worden hieronder ten aanzien van enkele speerpunten, voortgangsindicatoren gegeven voor 2012.

Activiteit

In hoofdstuk 14 is de voortgang van de belangrijkste onderwerpen en wetgevingsinitiatieven weergegeven die in de begroting 2012 expliciet zijn genoemd.

Het bevorderen van de kwaliteit van wetten en regels, van de onderlinge samenhang en consistentie van de wetgeving en het versterken van de juridische functie binnen de Rijksoverheid.

Stroomlijning en versnelling van het wetgevingsproces:

Aan de beide Kamers is in 2012 het vergelijkend WODC-onderzoek naar wetgevingsprocessen aangeboden dat input leverde voor een aantal maatregelen voor een goede sturing en monitoring van het wetgevingsproces (zie de brief van de Minister van Veiligheid en Justitie van 12 december 2012, Kamerstukken II, 2012/13, 33 400 VI, nr. 78).

Gebruik van ICT-instrumenten in het wetgevingsproces:

Het programma voor de digitale ondersteuning van het wetgevingsproces is voltooid. Opgeleverd zijn onder andere een rijksbreed wetgevingsvoortgangssysteem en een wetgevingseditor (zie ook de brief van12 december 2012, Kamerstukken II, 2012/13, 33 400 VI, nr. 78)).

Implementatie integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving:

Het afwegingskader is een normaal onderdeel van het voorbereidingsproces van nieuwe wetgeving geworden. Dat betekent onder meer dat de wezenlijke vragen omtrent doel/middel, effectiviteit en effecten in de toelichting op een nieuwe maatregel worden verantwoord.

Vaker consulteren via internet:

Het aantal internetconsultaties is ongeveer op hetzelfde niveau gebleven.

Juridische functie van het Rijk en uitvoering compacte overheid:

In 2012 is belangrijke vooruitgang geboekt bij de standaardisering van handleidingen en standaarden voor juridische producten. Zij worden rijksbreed aangeboden.

Implementatie van Europese regelgeving:

Het project implementatieverbanden is als onderdeel van het digitale wetgevingsondersteuningssysteem opgeleverd.

Activiteit

Voor een overzicht van de in 2012 tot stand gekomen wetten wordt verwezen naar Hoofdstuk 14 «Overzicht van de in 2012 tot stand gekomen wetten»].