A Algemene doelstelling
De burger heeft recht op behoorlijke behandeling door de overheid. Meestal gebeurt dat ook, maar het lukt niet altijd. Dan kan de burger terecht bij de Nationale ombudsman. De missie van de Nationale ombudsman is: Wij geloven dat het perspectief van burgers geborgd moet worden in alles wat de overheid doet.
Door burgers (op weg) te helpen als het misgaat tussen hen en de overheid.
Door burgers de weg te wijzen naar het juiste loket. Door ze te empoweren met adviezen en tools. En door op een effectieve manier onderzoek te doen. (reactief)
Door overheden uit te dagen anders te kijken naar diensten, processen en innovaties.
Door met een team van specialisten te kijken naar alles wat de overheid doet. Door na te denken over manieren waarop het anders en beter kan. Met meer oog voor het perspectief van de burger. Om overheden hier vervolgens op aan te spreken. En ze uit te dagen om zaken te verbeteren. (pro-actief).
De Kinderombudsman en de Veteranenombudsman hebben tot doel te bevorderen dat de rechten van respectievelijk jeugdigen en veteranen worden geëerbiedigd door bestuursorganen en door privaatrechtelijke organisaties. De Kinderombudsman en de Veteranenombudsman zijn onderdeel van de Nationale ombudsman.
B Rol en verantwoordelijkheid
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs. De Colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer bestaan afspraken (de zogenoemde beheerafspraken) tussen de Minister en de Colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie.3
C Beleidsconclusies
De evaluatie van de Wet Kinderombudsman is in 2017 afgerond. De bespreking in de Kamer is echter uitgesteld tot 2018.
De Nationale ombudsman heeft op verzoek van burgers 29.380 klachten over de behoorlijkheid van het optreden van de departementen, de zelfstandige bestuursorganen, Caribisch Nederland, en de politie in Nederland ontvangen. T.o.v. het voorgaande jaar zijn dit 5.450 klachten minder. De daling van het aantal klachten ligt voor het overgrote deel bij de belastingdienst (daling 2.200 klachten) en een afname van het aantal buitenwettelijke klachten (afname 1.000 klachten). Daarnaast zijn ook de klachten bij de gemeenten (daling 700 klachten) en politie (daling 400 klachten) afgenomen. Eén van de organisaties waar het aantal klachten in 2017 is toegenomen is DUO (toename 150 klachten). Dit zijn enkele voorbeelden waar een daling c.q. toename van het aantal klachten zichtbaar is.
Wel is een verschuiving zichtbaar van de instrumenten die worden gebruikt. In 2017 zijn bij een dalend aantal behandelde klachten meer rapporten (totaal 158) met hierin aanbevelingen uitgebracht. Ook zijn het aantal uitgevoerde bemiddelingen licht toegenomen (totaal 33). Activiteiten om de ombudsman dichter bij de burger te brengen, zoals de bus tour, waarbij de ombudsman met medewerkers de provincie ingaat en het ontplooien van activiteiten om klachten te voorkomen, zoals contactpersonendagen en trainingen/workshops op maat, zijn sterke instrumenten gebleken.
Het aantal onderzoeken uit eigen beweging naar de behoorlijkheid van overheidsoptreden in individuele en structurele kwesties is in 2017 licht toegenomen (totaal 29). Dit zijn 9 onderzoeken meer dan vooraf was ingeschat. Deze onderzoeken zijn gebaseerd op klachten of ontvangen signalen van burgers. Zo kan de ombudsman door het uitvoeren van één onderzoek vele burgers helpen.
In 2017 is de Kinderombudsman 2.455 keer benaderd voor vragen, hulpverzoeken en klachten. Dit zijn 831 minder contacten dan in 2016 en 296 minder dan in 2015. Het verschil tussen het aantal contacten in 2017 en de jaren daarvoor valt te verklaren doordat er zich in de jaren 2016 en 2015 twee à drie gebeurtenissen per jaar plaatsvonden die leidde tot honderden contacten en daardoor een aanzienlijk deel vormden van het totaalaantal contacten in deze jaren. Naast het behandelen van contacten heeft de Kinderombudsman in 2017 thematische onderzoeken uitgevoerd en invulling gegeven aan haar wettelijke taak voorlichting te geven en informatie te verstrekken over de rechten van jeugdigen. Ook is meermalen gevraagd en ongevraagd advies gegeven aan de regering en de Tweede Kamer over wetgeving en beleid dat rechten van jeugdigen raakt. De Kinderombudsman heeft in 2017 slechts in zeer beperkte mate invulling gegeven aan haar wettelijke taak om toe te zien op de wijze waarop klachten van jeugdigen of hun wettelijke vertegenwoordigers door de daartoe bevoegde instanties werden behandeld.
Een verdere analyse over de klachtbehandeling van de Nationale ombudsman, Kinderombudsman en Veteranenombudsman wordt in het reguliere jaarverslag van de organisatie verder uitgewerkt.
D Tabel budgettaire gevolgen van beleid
| Realisatie | Vastgestelde begroting | Verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2017 | 2017 | ||
| Art.nr. | Verplichtingen: | 15.632 | 16.676 | 17.674 | 16.662 | 16.131 | 15.230 | 901 |
| Uitgaven: | 16.226 | 16.361 | 17.016 | 16.306 | 16.266 | 15.230 | 1.036 | |
| 3.1 | Reguliere klachten | 13.895 | 13.982 | 14.472 | 14.035 | 14.112 | 13.057 | 1.055 |
| 3.2 | Klachten van lagere overheden | 2.331 | 2.379 | 2.544 | 2.271 | 2.154 | 2.173 | – 19 |
| Ontvangsten: | 2.840 | 2.765 | 3.192 | 2.775 | 2.580 | 2.189 | 391 | |
E Toelichting artikelonderdelen
3.1 Reguliere klachten
Dit betreft de uitgaven voor klachtbehandeling door de Nationale ombudsman waaronder ook het onderzoek op eigen initiatief. Daarnaast ook uitgaven voor de uitvoering van taken van de Kinderombudsman en de Veteranenombudsman.
Bij Voorjaarsnota is éénmalig 1,45 mln. extra budget toegekend voor het uitvoeren van nieuwe taken binnen de bedrijfsvoering, voor de uitvoering van taken voor Caribisch Nederland en voor de transitie van de organisatie naar een toekomstbestendige organisatie. Daar de transitie van de organisatie meer tijd nodig heeft dan vooraf is voorzien, is een deel van dit budget doorgeschoven naar 2018.
3.2 Klachten van lagere overheden
Op Artikel 3.2 worden alle uitgaven van de klachtbehandeling voor de decentrale overheden zichtbaar.
| Klachten | 2015 | 2016 | 2017 |
|---|---|---|---|
| Per post | 3.750 | 3.860 | 3.140 |
| Digitaal | 9.420 | 6.810 | 6.490 |
| Totaal schriftelijk | 13.170 | 10.670 | 9.630 |
| Mondeling | 24.980 | 24.160 | 19.750 |
| Totaal | 38.150 | 34.830 | 29.380 |
In bovenstaande tabel zijn alle ontvangen klachten opgenomen, uitgezonderd de klachten die ontvangen zijn bij de Kinderombudsman.
| Apparaat | 2017 |
|---|---|
| Personeel | |
| Eigen personeel | 11.660 |
| Externe inhuur | 304 |
| Overig personeel | 300 |
| Materieel | |
| Overig materieel | 4.003 |
| Totaal apparaat | 16.266 |
Ontvangsten
De ontvangsten hebben voornamelijk betrekking op de klachtbehandeling voor de decentrale overheden en ontvangsten die betrekking hebben op het voorgaande begrotingsjaar. Ook zijn er enkele buitenlandse subsidieprojecten afgerond.