(Doen) Uitvoeren

De Minister is verantwoordelijk voor een robuust mobiliteitssysteem van sterke verbindingen, sterke modaliteiten, voorspelbare reistijden en goede bereikbaarheid (zie ook artikel 14 Wegen en verkeersveiligheid). Voor het Openbaar Vervoer en Spoor betekent dit dat de Minister zorgt voor:

• • een concessie voor het vervoer over het hoofdrailnet (NS) waarin het aanbod van het reizigersvervoer op het hoofdrailnet is vastgelegd.

• • de uitvoering van het beheer, onderhoud en vervanging van railinfrastructuur, verkeersleiding, capaciteitsmanagement en het oplossen van veiligheidsknelpunten door ProRail onder aansturing van IenM (via de beheerconcessie). Deze activiteiten zijn terug te vinden op het Infrastructuurfonds (artikel 13).

• • de besluitvorming over en uitvoering van investeringen in de hoofdspoorweginfrastructuur (incl. stations) in relatie tot gebiedsontwikkeling. Aanlegprojecten worden in het MIRT vastgelegd. De middelen worden beschikbaar gesteld via het Infrastructuurfonds.

• • een bijdrage aan de financiering (via het Provinciefonds of de BDU) van het gedecentraliseerde Openbaar Vervoer.

• • een concessie voor de Waddenveren (met uitzondering van Texel).

• • de financiering (via het Infrastructuurfonds) van het programma Beter Benutten Decentraal Spoor.

• • het vormgeven (in saneringsplannen) en uitvoeren van de aanpak van hoge geluidsbelastingen langs het hoofdrailnet door middel van het Meerjarenprogramma geluidsanering (MJPG)

• • Om onder meer de veiligheid verder te verhogen wordt het European Railway Traffic Management System (ERTMS) ingevoerd. Voor 2018 is het de verwachting dat het programma ERTMS van de planuitwerkingfase over kan gaan naar de realisatiefase.

Regisseren

De Minister is verantwoordelijk voor de vormgeving van het beleid inzake openbaar vervoer (per trein, bus, tram, metro, taxi en waddenveren), waaronder het toezicht op de uitvoering van de wet- en regelgeving. IenM zorgt voor veilige infrastructuur en optimaal gebruik daarvan via wet- en regelgeving, aansturing van ProRail en NS in het beheer van de hoofdspoorweginfrastructuur en stations en afspraken met decentrale overheden, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Uitvoering vindt plaats door middel van samenwerking in de gehele OV-keten en de gehele goederenketen. Het beleid stimuleert en faciliteert deze samenwerking.

Indicatoren en Kengetallen

Kengetal: Klanttevredenheid regionaal openbaar vervoer

Toelichting:

Kengetal: Sociale veiligheid in het stads- en streekvervoer

Toelichting

• Ad 1) Dit cijfer betreft het veiligheidsgevoel van de reizigers tijdens de rit.

• Ad 2) Dit cijfer betreft het veiligheidsgevoel van het personeel zowel in als rond het openbaar vervoer. Dit cijfer wordt tweejaarlijks opgehaald. In het jaarverslag 2018 zal dit getal weer verschijnen.

• Ad 3) Dit betreft het percentage reizigers dat slachtoffer is geworden van een incident. Het percentage in 2012 en verder is niet vergelijkbaar met voorgaande jaren omdat een andere vraagstelling heeft plaatsgevonden.

• Ad 4) Dit is het percentage van het personeel dat één of meerdere keren slachtoffer is geweest van een incident. Dit cijfer wordt tweejaarlijks opgehaald. In het jaarverslag 2018 zal dit getal weer verschijnen.

Toelichting:

Het Klantoordeel sociale veiligheid in de trein en op het station was over 2017 88%. Dit was 1 procentpunt hoger dan 2016 toen de realisatie 87% was. De realisatie van 2017 is hoger dan de progressiewaarde van 83,0%.

Toelichting:

• 1) Met ingang van de nieuwe vervoerconcessie is de systematiek van jaarlijks veranderende grenswaarden gewijzigd in een systematiek van bodem- en streefwaarden. De bodemwaarde is de waarde waaronder NS niet mag presteren op straffe van een boete. De streefwaarde voor 2019 werkt met een bonus/malus-regime, waardoor er zowel een positieve als een negatieve prikkel is om de gewenste verbetering van de prestaties te realiseren. Voor elke prestatie-indicator geeft NS in het vervoerplan een zogeheten progressiewaarde voor het betreffende jaar waar de ambitie in zit. Progressiewaarden en realisaties moeten tezamen over het geheel gezien progressie tonen richting de streefwaarden voor 2019. In 2017 is o.a. de bodem- en streefwaarden voor Reizigerspunctualiteit 5 minuten HRN aangepast als gevolg van een meetwijziging.

• 2) De Reizigerspunctualiteit 5 minuten HRN was over 2017 91,6%. Dit was 1 procentpunt hoger dan 2016 toen de realisatie 90,6% was. De score van 2017 is hiermee hoger dan de progressiewaarde van 90,5% en daarmee houden we de opwaartse trend vast.

• 3) Het Algemeen Klantoordeel HRN was over 2017 80%. Dit was 3% hoger dan 2016 toen de realisatie 77% was. De realisatie van 2017 is hiermee hoger dan de progressiewaarde van 76%.

Spoorveiligheid (naar risicodrager)

Gebruikte afkorting in de tabel

Zoals in bovenstaande tabel te zien is de risicodrager «veiligheidsrisico overweggebruiker» aanzienlijk gedaald en daarmee ver onder de NRV. De risicodrager «veiligheidsrisico spoorpersoneel» ligt boven de NRV. Deze stijging wordt veroorzaakt door twee dodelijke ongevallen in 2016. Het aantal STS-passages en het aantal suïcides is nagenoeg gelijk gebleven t.o.v. 2015.

Toelichting

Het aantal goederentreinen (excl. losse locomotieven) op de grensbaanvakken en op de Betuweroute (A15 tracé, gemeten tussen Meteren en Valburg). De eenheid is het aantal goederentreinen per week in beide richtingen samen (reeds bij elkaar opgeteld; afgerond op 10-tallen), gebaseerd op het jaartotaal, gedeeld door 52 weken.

De meest opvallende verandering in 2017 t.o.v. 2016 is de toename van het aantal goederentreinen via de Betuweroute wat een gevolg is van de minder omvangrijke werkzaamheden t.b.v. het 3^e spoor Zevenaar – Oberhausen. Hierdoor werd de route via Venlo minder als alternatieve route gebruikt.

Het op artikel 16 uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar grotendeels conform de verwachtingen zoals vermeld in de begroting. Er zijn geen grote afwijkingen of een noodzaak tot beleidsmatige bijstelling aan het licht gekomen.

Dit kan onder meer worden afgeleid uit de scores op de indicator Reizigerspunctualiteit en Klantoordeel en het kengetal sociale veiligheid NS die wederom een verbetering laten zien ten opzichte van het vorige jaar. Ook het kengetal Klanttevredenheid regionaal openbaar vervoer laat wederom een stijgende lijn zien op de indicatoren Informatie en veiligheid en Tijd en doorstroming. Daarnaast laat de indicator Spoorveiligheid bij de risicodrager «veiligheidsrisico overweggebruiker» een forse daling zien naar aanleiding van onder andere het verbeterprogramma overwegen. Bij de risicodrager Veiligheidsrisico spoorpersoneel is de waarde van 2016 hoger dan de NRV. Dit is onder andere veroorzaakt door twee dodelijke ongevallen in 2016.

Uit de vorig jaar uitgevoerde internationale benchmark blijkt dat het Nederlandse spoor op veel aspecten bovengemiddeld scoort (Kamerstukken II 2017–2018, 29 984, nr. 737). Zo heeft Nederland van alle vergeleken infrabeheerders en vervoerders de hoogste benutting van het netwerk in termen van het aantal reizigerskilometers per kilometer spoor. Daarbij is sprake van een bovengemiddelde trein- en reizigerspunctualiteit en relatief weinig verstoringen, terwijl de onderhouds- en vernieuwingskosten per treinkilometer lager dan gemiddeld zijn. De treinen van NS zijn gemiddeld nieuwer en rijden volledig op windenergie. Mede hierdoor scoort de vervoerder als een van de laagste van de vergelijkingsgroep op het energieverbruik en de CO₂-uitstoot per reizigerskilometer.

Een externe partij heeft getoetst of de uitgangspunten waarop de programmabeslissing ERTMS wordt gebaseerd ook in 2017 nog stevig staan. De zorgen in de (goederen)sector die resteren over ERTMS zijn hierin meegenomen. In de Kamerbrief bij de beantwoording van de feitelijke vragen over de zevende voortgangsrapportage ERTMS (Kamerstukken II, 2017–2018, 33 652, nr. 61) is aangeven dat op basis van deze analyse zal worden besloten waar het programma ERTMS nu staat en wat nodig is om samen met de sector stap voor stap richting realisatiefase te gaan.

Verplichtingen (ad 1)

De lagere verplichtingenrealisatie komt voornamelijk door van een afboeking van de verplichting voor de subsidieregeling GSM-Rail interferentie door een lager aantal subsidieaanvragen (€ 22,3 miljoen), een hogere subsidie aan de NS ter dekking van het exploitatietekort voor de uitvoering van de Intercity Dordrecht – Breda (€ 3,8 miljoen) en een hogere subsidie aan het Verkehrsverbund Rhein-Ruhr voor het exploitatietekort dat zich voordoet op Nederlands grondgebied van de Regional Expres 13, Hamm-Düsseldorf-Venlo. De toezegging geldt voor de rest van de concessieduur t/m 2025 (€ 2,5 miljoen).

16.01.01 Opdrachten (ad 2)

Opdrachten betreffen voornamelijk (onderzoeks)opdrachten voor adviezen en audit ter ondersteuning van de beheer- en vervoerconcessie, Marktverkenning HSL-Zuid, railveiligheid, BSV uitbesteding SWUNG1-taken, NS compensatie Hoekse Lijn, Beheer en Implementatie van Standaarden voor het OV (BISON), indicatiestelling OV-begeleiderskaart, continue screening taxi en het Onderzoek Verplaatsingen in Nederland (OVIN).

Daarnaast maakt de jaarlijkse vergoeding aan de Autoriteit Consument en Markt (ACM) onderdeel uit van deze middelen, die een vergoeding is voor haar werk (het vervullen van toezichtstaken in het kader van de Spoorwegwet). De Vervoerkamer reguleert vooral de relatie tussen de beheerders en de gebruikers van het spoor. De lagere realisatie komt voornamelijk door een budgetoverheveling bij najaarsnota 2017 van € 1,5 miljoen naar het Ministerie van Economische Zaken ten behoeve van de toezichtstaken die de ACM uitvoert.

16.01.02 Subsidies (ad 3)

Er zijn in 2017 subsidie-uitgaven gedaan voor:

• • het OV-loket (ROVER)

• • beleidsondersteuning ROVER

• • het Landelijk Klachtenmeldpunt Taxi (Stichting LKT)

• • OV Klantenbarometer regionaal- en stads- en streekvervoer (Kennisplatform CROW)

• • Consumentenplatform Friese Waddenveren (Stichting ROCOV)

• • De subsidieregeling beheersing GSM-R interferentie.

• • de tijdelijke subsidieregeling spoorgoederenvervoer voor bijzondere omleidingskosten.

• • extra maatregelen voor sociale veiligheid. Met name voor de uitbreiding van flexibele veiligheidsteams bij NS. Dit naar aanleiding van een ernstig agressie-incident bij Landgraaf in februari 2016 (NS Reizigers B.V.).

• • het exploitatietekort dat zich voordoet op Nederlands grondgebied van de Regional Express 13, Hamm-Düsseldorf-Venlo aan het Verkehrsverbund Rhein-Ruhr.

• • de dekking van het exploitatietekort voor de uitvoering van de Intercity Dordrecht- Breda aan de NS.

De lagere realisatie op het instrument Subsidies komt voornamelijk door lagere uitgaven voor de subsidieregeling GSM-R interferentie door een lager aantal subsidieaanvragen (€ 16,7 miljoen), lagere uitgaven voor de subsidieregeling voor bijzondere omleidingskosten (€ 1,7 miljoen), uitgaven door extra maatregelen voor sociale veiligheid (€ 4,1 miljoen), uitgaven voor het exploitatietekort dat zich voordoet op Nederlands grondgebied van de Regional Express 13 (€ 0,5 miljoen) en uitgaven voor de dekking van het exploitatietekort voor de uitvoering van de Intercity Dordrecht-Breda aan de NS (€ 1,4 miljoen).

16.01.03 Bijdrage aan agentschappen

Aan het KNMI is een agentschapsbijdrage verstrekt voor adviserende taken bij de besluitvorming van de inzet van een landelijk aangepaste dienstregeling bij extreem weer ten behoeve van het «in control» houden van de treindienst. RWS ontvangt een jaarlijkse agentschapsbijdrage voor de beleidsondersteunende en adviserende taken voor het openbaar vervoer.

16.01.04 Bijdrage medeoverheden

Dit betreft een jaarlijkse bijdrage voor de Complete Lijn Uitschakeling (waarbij bijvoorbeeld bij een incident een tracé als geheel wordt uitgeschakeld) en de inzet van de 25kV Spanningstester (CLU+) op de Betuweroute en HSL in het kader van de daartoe gesloten overeenkomst met de betrokken Veiligheidsregio’s.

16.01.05 Bijdragen aan internationale organisaties

Deze uitgave betreft de contributie 2017 voor de Organisation pour les Transports Internationaux Ferroviaires (OTIF).

Ontvangsten (ad 4)

De hogere ontvangst wordt met name veroorzaakt doordat in 2017 van de NS een bedrag van € 2,7 miljoen is ontvangen. Dit is een overeengekomen bijdrage voor het economisch voordeel dat de NS door de pilot ERTMS Amsterdam-Utrecht heeft gekregen. Daarnaast is er een bedrag terugontvangen van de RVO voor haar dienstverlening in 2016 inzake de inzet voor de subsidieregeling GSM-R (€ 0,7 miljoen).