Het scheppen van voorwaarden voor een goed functionerende economie en goed functionerende markten, waaronder de markt voor elektronische communicatie.

Goed functionerende markten dragen in belangrijke mate bij aan de economische groei en innovatie. In een goed functionerende markt reageren vraag en aanbod effectief op elkaar. Consumenten en bedrijven profiteren daarvan. Op goed functionerende markten ontstaat een optimale prijs – kwaliteitverhouding van goederen en diensten en hebben gebruikers keuzevrijheid. Het slim benutten van en zorgdragen voor hoogwaardige elektronische communicatienetwerken en digitale infrastructuren waar de Nederlandse samenleving op kan bouwen én vertrouwen draagt bij aan het economisch groeivermogen en een goed functionerende economie.

De Minister van EZK is op grond van de Telecommunicatiewet verantwoordelijk voor het stellen van regels voor vaste en mobiele communicatienetwerken. Daarnaast ziet de Minister van EZK het als een taak eventuele belemmeringen voor het goed functioneren van markten te verminderen of weg te nemen en heeft een systeemverantwoordelijkheid voor de statistische informatievoorziening van rijkswege. Hieruit vloeien de volgende verantwoordelijkheden voort:

Stimuleren

• Het stimuleren van een goede balans tussen de belangen van bedrijven en consumenten met generiek consumentenbeleid waarbij de Wet handhaving consumentenbescherming centraal staat.

Financieren

• Het bijdragen aan het goed functioneren van markten door het financieren van een deel van de exploitatie van de Autoriteit Consument en Markt (ACM), van TenderNed (het elektronisch aanbestedingssysteem) en diverse organisaties op het gebied van metrologie, normalisatie, accreditatie en markttoezicht.

• Het financieren van een deel van de exploitatie van het Agentschap Telecom en het verrichten van uitgaven voor opdrachten inzake beleidsvoorbereiding en evaluaties voor frequentiebeleid en veiligheid.

• Het financieren van het CBS om het van overheidswege verrichten van statistisch onderzoek ten behoeve van praktijk, beleid en wetenschap en het openbaar maken van de op grond van zodanig onderzoek samengestelde statistieken mogelijk te maken.

(Doen) uitvoeren

• Het tegengaan van mededingingsbeperkende gedragingen met de Mededingingswet, mededingingsbeleid in alle sectoren van de Nederlandse economie.

• Het reguleren van de postmarkt met de Postwet 2009, waardoor een toegankelijke en betaalbare basisvoorziening voor de post is gewaarborgd (universele postdienst).

• Het opstellen van verkeersregels voor het gebruik van de ether, door afspraken te maken in internationaal verband voor harmonisatie en door – in geval van schaarste – te bepalen op welke wijze het spectrum wordt verdeeld.

• Het inzetten op het realiseren van hoogwaardige en innovatieve breedbandige mobiele communicatie en omroeptoepassingen door verruiming van gebruiksmogelijkheden van het spectrum en door de uitgifte van beschikbare frequentieruimte.

Regisseren

• Het bevorderen van goed functionerende markten door het scheppen van randvoorwaarden via wet- en regelgeving.

• Het scheppen van voorwaarden waarbinnen concurrentie kan plaatsvinden door middel van de Waarborgwet, de Winkeltijdenwet, de Aanbestedingswet 2012, de Wet aanwijzing nationale accreditatie-instantie en de Metrologiewet.

• Het op basis van de middellange termijnvisie op de ontwikkeling van telecommunicatie, media en internet verder moderniseren van de regelgeving om deze te kunnen laten meegroeien met de ontwikkelingen in de markt en de behoeftes in de samenleving.

Uitvoering Actieplan Digitale Connectiviteit ligt op schema

In 2019 zijn de meeste acties uit het Actieplan Digitale Connectiviteit uitgevoerd. Zo is de Nota Mobiele Communicatie (Kamerstuk 24 095, nr. 478) gepubliceerd en zijn gesprekken gevoerd met meer dan 200 gemeenteambtenaren om het lokale beleid ten aanzien van mobiele en vaste internetverbindingen te stroomlijnen. Ten behoeve van dit laatste is tevens de website overalsnelinternet.nl gelanceerd. Ook is in de Nota Mobiele Communicatie nadere invulling gegeven aan het uitgifteleid van de 3,5 GHz-band. De Kamer is in december 2019 over de voortgang van het Actieplan geïnformeerd (Kamerstuk 26 643, nr. 654). De nog openstaande acties uit het Actieplan zullen in 2020 worden uitgevoerd. Zo vindt de multibandveiling in het tweede kwartaal van 2020 plaats. De Kamer wordt voor de zomer 2020 weer over de voortgang van het Actieplan Digitale Connectiviteit geïnformeerd als onderdeel van de voortgangsrapportage van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS).

Omzetting nieuwe Europese regels voor elektronische communicatie

Na publicatie van de herziening van het Europese telecomkader (Telecomcode) eind december 2018 is het wetsvoorstel ter implementatie van de Telecomcode volgens planning medio 2019 geconsulteerd. Het wetsvoorstel zal naar verwachting in de tweede helft van 2020 worden aangeboden aan de Tweede Kamer.

Evaluatie Digital Trust Center

Het Digital Trust Center (DTC) is in januari 2018 gestart en kent als hoofdtaken informatie en advies geven aan niet-vitale bedrijven op het gebied van veilig digitaal ondernemen en het aanjagen van samenwerkingsverbanden. Eind 2019 heeft er een evaluatie plaats gevonden van het DTC. Deze evaluatie geeft een positief beeld van de resultaten van het DTC. De voor 2019 gestelde doelstellingen zijn gerealiseerd en de stakeholders en partners zien duidelijk de toegevoegde waarde van het DTC. In (Kamerstuk 26 643, nr. 616) zijn de resultaten gemeld incl. het besluit de activiteiten van het DTC te continueren en de organisatie structureel in te bedden binnen het Ministerie van EZK.

Voortgangsrapportage Roadmap Digitaal Veilige Hard- en Software naar de Tweede Kamer

In het kader van de Roadmap Digitaal Veilige Hard- en Software wordt gewerkt aan het bevorderen van het algehele niveau van digitale veiligheid van ICT-producten en diensten waaronder het Internet of Things. De roadmap geeft mede invulling aan de Nederlandse Cyber Security Agenda. Een voortgangsrapportage van de maatregelen in de Roadmap Digitaal Veilige Hard- en Software is op 20 juni 2019 naar de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstuk 26 643, nr. 618).

Europese Cyber Seurity Act van kracht geworden

In 2019 is de Europese Cyber Security Act van kracht geworden. Deze verordening creëert een Europees stelsel van cybersecurity-certificering voor ICT-producten, -diensten en -processen.

Publiekscampagne digitale veiligheid van slimme apparaten gestart

Om de weerbaarheid van consumenten te bevorderen, is in het najaar van 2019 een publiekscampagne gestart over de digitale veiligheid van slimme apparaten, ‘Doe je updates’. Informatie en handelingsperspectief wordt via sociale media de campagnesite doejeupdates.nl aan consumenten geboden. Deze campagne krijgt begin 2020 een vervolg.

Computer Security Incident Response Team van start gegaan. Op basis van de Wbni geldt er met betrekking tot EZK-sectoren een meldplicht van ict-incidenten en zorgplicht voor de vitale aanbieders uit de sectoren digitale infrastructuur en energie en voor de (niet-vitale) digitale dienstverleners. Voor de (niet-vitale) digitale dienstverleners is per 1 januari 2019 een Computer Security Incident Response Team (CSIRT) van start gegaan. De Kamer is hierover op 17 juni 2019 geïnformeerd (Kamerstuk 26 643, nr. 616).

Parlement debatteert over het Wetsvoorstel ongewenste zeggenschap telecommunicatie

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat heeft op 4 maart 2019 het wetsvoorstel ongewenste zeggenschap telecommunicatie ingediend bij de Tweede Kamer (Kamerstukken 35 153, nr. 2). Met dit wetsvoorstel krijgt de overheid de bevoegdheid om overnames in de Nederlandse telecommunicatiesector te verbieden dan wel terug te draaien indien deze overname een bedreiging vormt voor de openbare orde of nationale veiligheid. In de loop van 2019 is het Besluit veiligheid en integriteit van netwerken opgesteld en gepubliceerd (5 december 2019), alsmede het Besluit ongewenste zeggenschap telecommunicatie geconsulteerd (19 december 2019). Dit heeft geleid tot aanpassing en nadere inkleuring van het wetsvoorstel, waarna de nota naar aanleiding van het verslag aan de Tweede Kamer kon worden gestuurd. De Tweede Kamer heeft plenaire behandeling van het wetsvoorstel geagendeerd voor het voorjaar 2020.

Kengetal digitale economie

Een indicatie voor het succes van de introductie van digitale radio is de penetratiegraad van digitale radio-ontvangers in huishoudens. Dit wordt gemonitord door het CBS. Belangrijke graadmeter voor dit succes is het percentage huishoudens dat over een DAB+ ontvanger beschikt (in huis en/of in de auto) en daarmee toegang heeft tot digitale radio. Het percentage draagt bij aan het bepalen van een afschakeldatum voor de analoge FM.

EZK presenteert visie op toekomstig mededingingsinstrumentarium in relatie tot online platforms

We zien wereldwijd steeds meer grote online platforms ontstaan. EZK zet zich in voor het competitief houden van markten en voor eerlijke onderlinge verhoudingen tussen digitale platforms en ondernemers die daarvan gebruik maken. In 2019 is de Europese «platform-to-business» verordening (Verordening 2019/1150) gepubliceerd, die zorgt voor transparantie en effectieve geschilbeslechting in de relatie tussen platforms en ondernemers. Daarnaast heeft EZK in mei 2019 een brief naar de Tweede Kamer gestuurd met een voorstel om de mededingingsregels aan te laten sluiten bij deze ontwikkeling, met name door de introductie van een ex ante toezichtsinstrument voor platforms met een poortwachtersfunctie (Kamerstuk 27 879, nr. 71). Dit voorstel is ook door de Europese Commissie met interesse ontvangen. In de digitale strategie die de Europese Commissie op 19 februari 2020 heeft gepubliceerd, kondigt ze aan opties voor ex ante regelgeving voor poortwachtersplatforms te gaan verkennen en in het vierde kwartaal van 2020 met een voorstel te komen.58

Vooruitgang geboekt met uitvoering Consumentenagenda

Gekoppeld aan de opkomst van online platforms is het belangrijk dat consumenten geïnformeerde beslissingen kunnen nemen over de producten of diensten die ze afnemen en weten onder welke voorwaarden ze dit doen. In november 2019 heeft EZK een update van de Consumentenagenda uit oktober 2018 gepresenteerd (Kamerstuk 27 879, nr. 73). De update vermeldt de start van een bewustwordingscampagne voor consumenten over hun rechten en hoe ze die kunnen verwezenlijken. EZK werkt daarnaast samen met Nederlandse online platforms aan een overzicht met succesvolle praktijkvoorbeelden voor consumentenvertrouwen. In EU verband werkt EZK aan de introductie van minimale veiligheidseisen voor apparaten die draadloos met het internet verbonden zijn.

Publiekscampagne directe import gelanceerd

Om aandacht te vragen voor de risico’s die zijn verbonden aan directe import uit derde landen, is eind november een online campagne gelanceerd. De campagne probeert met name de jonge, kwetsbare consument bewust te maken van problemen die kunnen optreden met productveiligheid en consumentenbescherming indien zij direct uit derde landen bestellen.

Wet ruimte voor duurzaamheidsinitiatieven ingediend bij de Tweede Kamer

Als onderdeel van het stimuleren van een duurzame economie is de Wet Ruimte voor duurzaamheid naar de Kamer gestuurd zodat duurzaamheidsinitiatieven die anders op mededingingsbezwaren zouden zijn gestuit toch op een snelle en transparante manier in regelgeving kunnen worden omgezet (Kamerstuk 35 247, nr. 2). Hierdoor wordt bedrijven en maatschappelijke organisaties meer ruimte geboden om initiatieven op het gebied van duurzame economie en bedrijfsvoering te ontplooien.

EZK staat fusie PostNL/Sandd toe in belang van de postmarkt

Post heeft lange tijd een essentiële rol gespeeld, zowel in het sociaal-maatschappelijke verkeer als bij de ontwikkeling van de economie en het (inter)nationale handelsverkeer. Veranderende communicatiebehoeften en technologische ontwikkelingen zorgen echter al jaren voor een sterk dalende vraag naar brievenpost. De krimpende postmarkt zet de houdbaarheid van de postvoorziening in toenemende mate onder druk. Tegelijkertijd ontstaan, gedreven door e-commerce, parallelle netwerken waarmee goederen van A naar B worden vervoerd. Er is sprake van groeiende stromen van pakket- en levensmiddelenbezorging. Onderzoek van EZK wijst uit dat poststromen op termijn waarschijnlijk opgaan in een bredere bezorgmarkt, waar logistieke netwerken steeds verder verknoopt raken.

Totdat zich een brede bezorgmarkt heeft ontwikkeld, is er sprake van een transitiefase. Overheidsregulering en beleidskeuzes die in 2019 zijn gemaakt zijn er op gericht om de belangen van gebruikers en bedrijven in deze fase afdoende te beschermen, zodat iedereen de transitie naar een brede bezorgmarkt kan maken. Het verzoek van de twee landelijke spelers (PostNL en Sandd) om te fuseren en de goedkeuring daarvan door de Staatssecretaris van EZK past in deze toekomstvisie.

EZK kijkt naar rechtsbescherming bij aanbesteden

Op 12 juli 2019 zijn het onderzoek rechtsbescherming bij aanbesteden, inclusief de evaluatie van de Commissie van aanbestedingsexperts (verder: CvAE), en de voorgenomen beleidsmaatregelen naar de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstuk 34 252, nr. 13) Uit het onderzoek blijkt dat ondernemers aangeven dat de meerderheid van de aanbestedende diensten zich professioneel opstelt. Hier staat tegenover dat er ook een groep aanbestedende diensten is waarbij het functioneren van klachtenafhandeling en de rechtsbescherming als onvoldoende ervaren wordt. De ervaren problemen zien op (i) wij/zij denken tussen ondernemers en aanbestedende diensten, (ii) geringe impact van klachtafhandeling, (iii) rechtsverwerkingsclausules en (iv) beperkte mogelijkheden hoger beroep. De beleidsmaatregelen -aangevuld in de beantwoording van de Kamervragen van 29 oktober 2019 (Aanhangsel Handelingen 2019-2020, nr. 582) zien op verdere professionalisering van de aanbestedingspraktijk en klachtafhandeling op lokaal niveau, het inperken van het extreme gebruik van rechtsverwerkingsclausules en de functie van de CvAE. Daarnaast is een wetswijziging van de Aanbestedingswet 2012 voorzien waardoor er meer ruimte is voor rechterlijke toetsing, het hebben van een klachtenloket verplicht wordt en een nieuwe rol van de CvAE wordt vastgelegd. Voor de uitwerking van de maatregelen wordt ook gebruik gemaakt van de klankbordgroep rechtsbescherming.

Aangewezen instanties Metrologiewet voeren taken doeltreffend uit

Op basis van de Metrologiewet aangewezen instanties stellen vast of een meetinstrument voldoet aan de eisen die de wet daaraan stelt en geven dan een certificaat af waarmee de fabrikant toegang krijgt tot de markt. In Nederland zijn NMi-Certin B.V., Kalibra International B.V., SGS Nederland B.V., Kiwa B.V. en KEMA B.V. aangewezen. Het evaluatierapport van KWINK laat zien dat de aangewezen instanties in Nederland hun taken over het algemeen doeltreffend uitvoeren. KWINK geeft geen overkoepelend oordeel over de doelmatigheid van de aangewezen instanties, hetgeen vanwege de private status van deze instanties ook niet tot de opdracht behoorde. KWINK geeft wel aan dat er indicaties zijn dat de prijs-kwaliteitsverhouding voor conformiteitsbeoordelingen naar behoren is.

Verplichtingen

Agentschap Telecom

De hogere bijdrage aan het Agentschap Telecom € 5,4 mln betreft onder andere de verhoging bij de 1e suppletoire begroting 2019 van € 2,7 mln voor de jaarlijkse opdrachten aan het agentschap en vanwege de centralisatie van de budgetten voor de toezichts- en inspectietaken van het agentschap is € 1,4 mln structureel overgeboekt van artikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en duurzaam ondernemen naar artikel 1 Goed functionerende economie en markten.

Bij de 2e suppletoire begroting 2019 is de bijdrage met € 1,3 mln verhoogd voor onder andere een bijdrage voor de Algemene Verordening Gegevensvoorziening, loon en prijsbijstelling en een aanvullende opdracht voor 2019.

Uitgaven

Opdrachten

Terugbetaling boetes ACM

In 2017 heeft de ACM de NS een boete van € 41 mln opgelegd. In 2019 heeft de rechter in de beroepsprocedure die de NS hiertegen was gestart, de opgelegde boete vernietigd. De ACM heeft hierdoor in 2019 de NS inclusief rente € 42,5 mln moeten terugbetalen. Dit zou hebben geleid tot een negatieve stand van de boete-ontvangsten. In afstemming met het Ministerie van Financiën worden werkelijke boete-ontvangsten en terugbetalingen van boetes door de ACM apart verantwoord.

Bijdragen aan agentschappen

Agentschap Telecom

De hogere bijdrage aan het Agentschap Telecom € 5,4 mln betreft o.a de verhoging bij de 1e suppletoire begroting 2019 van € 2,7 mln voor de jaarlijkse opdrachten aan het agentschap en vanwege de centralisatie van de budgetten voor de toezichts- en inspectietaken van het agentschap is € 1,4 mln structureel overgeboekt van artikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en duurzaam ondernemen naar artikel 1 Goed functionerende economie en markten.

Bij de 2e suppletoire begroting 2019 is de bijdrage met € 1,3 mln verhoogd voor onder andere een bijdrage voor de Algemene Verordening Gegevensvoorziening, loon en prijsbijstelling en een aanvullende opdracht voor 2019.

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

De hogere bijdrage aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland betreft de verhoging bij de 1e suppletoire begroting 2019 van € 2,5 mln voor de jaarlijkse opdrachten aan het agentschap

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s

CBS

Het verschil tussen de ontwerpbegroting en realisatie van het CBS betreft loon- en prijsbijstelling.

Ontvangsten

High Trust

De High Trust-ontvangsten bestaan voornamelijk uit door de ACM ontvangen boetes. Die fluctueren door de jaren heen. Dit komt onder andere door het aantal en de hoogte van door de ACM opgelegde boetes. De ACM is hierin volledig onafhankelijk.