De Algemene Rekenkamer is belast met het onderzoek van de ontvangsten en uitgaven van het Rijk. Zij heeft als doel het rechtmatig, doelmatig, doeltreffend en integer functioneren van het Rijk en de daarmee verbonden organen te toetsen en te helpen verbeteren. Daarbij toetst zij ook de nakoming van verplichtingen die Nederland in internationaal verband is aangegaan.

De wettelijke taak van de Algemene Rekenkamer als Hoog College van Staat is vastgelegd in de Grondwet (artikel 76 en artikel 105.3) en in de Comptabiliteitswet 2016.

Hierin ligt enerzijds de basis van de klassieke wettelijke opdracht om jaarlijks de rechtmatigheid te onderzoeken van het financieel beheer van het Rijk en een goedkeurende verklaring te geven bij de Rijksrekening. Het wettelijk kader bevat naast controle op rechtmatigheid anderzijds ook de opdracht om de doeltreffendheid en de doelmatigheid van het gevoerde beleid te onderzoeken. De taken van de Algemene Rekenkamer vereisen een grondwettelijk geborgde, onafhankelijke positie ten opzichte van de regering en het parlement. Het vereist niet alleen een degelijke wettelijke basis, maar ook een bestendige financiële basis, die de ruimte om in onafhankelijkheid keuzes te kunnen maken ondersteunt.

De Algemeen Rekenkamer dient geen ander belang dan het goed en integer functioneren en presteren van het openbaar bestuur. De Algemene Rekenkamer laat op onpartijdige wijze zien hoe de rijksoverheid, inclusief de daaraan verbonden organen, in de praktijk functioneert en presteert en welke verbeteringen mogelijk zijn, ongeacht de samenstelling van het parlement en het kabinet. Daarmee wil zij ook een bijdrage leveren aan het vertrouwen van burgers dat de overheid zorgvuldig, zuinig en zinnig omgaat met publiek geld.

De Algemene Rekenkamer voorziet de regering, de Staten-Generaal en degenen die verantwoordelijk zijn voor de aan het Rijk verbonden organen van bruikbare en relevante informatie, aan de hand waarvan zij kunnen bepalen of het beleid van een minister rechtmatig, doelmatig en doeltreffend is uitgevoerd. Deze informatie bestaat uit onderzoeksbevindingen, oordelen en aanbevelingen over organisatie, beheer en beleid en is in beginsel voor het publiek toegankelijk. De Algemene Rekenkamer bepaalt zelf welke onderzoeken zij openbaar maakt. Twee keer per jaar actualiseert en publiceert de Algemene Rekenkamer haar lopende onderzoeksagenda.

Daarnaast rekent zij het tot haar verantwoordelijkheden om een bijdrage te leveren aan goed openbaar bestuur door kennisuitwisseling en samenwerking in binnen- en buitenland. Hoofdstuk 7 van de Comptabiliteitswet 2016 verschaft een wettelijke basis voor het uitvoeren van internationale werkzaamheden die aansluiten bij de wettelijke taken van de Algemene Rekenkamer.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor het beheer van de begroting van de Staten-Generaal en van de begroting van de Overige Hoge Colleges van Staat, de Kabinetten van de Gouverneurs en de Kiesraad. De colleges voeren zelf het beheer over hun begroting of hun begrotingsdeel. Over de inhoud van dit beheer bestaan afspraken (de zogenoemde beheerafspraken) tussen de minister en de colleges, waarin recht gedaan wordt aan hun staatsrechtelijke positie (Comptabiliteitswet 2016, artikel 4.4 lid 4).

Vernieuwde strategie

In 2020 heeft het college de vernieuwde strategie met als titel: ‘Vertrouwen in verantwoording’ vastgesteld voor de periode 2021 t/m 2025. Met de nieuwe strategische keuzes beginnen onderzoeken van de Algemene Rekenkamer niet alleen met de burgers en bedrijven in het land, ze eindigen er ook mee.

Onderzoeksprogramma´s

De afgelopen jaren heeft de Algemene Rekenkamer een aantal terreinen en thema’s aangewezen die centraal staan in de onderzoeken. De focusonderwerpen komen onder andere tot uitdrukking in programma’s. In 2020 zijn de programma’s Premiesectoren Zorg en Sociale Zekerheid (ZSZ) en Ontvangsten ontcijferd geëvalueerd. Van twee programma’s, te weten DOEN; «Investeren in methoden & technieken» en Toekomstbestendige Overheidsfinanciën (TOF) zijn de doelen grotendeels behaald en zij zijn daarom beëindigd. Ook in de komende jaren zal de Algemene Rekenkamer programmatisch blijven werken. In 2020 is het nieuwe onderzoeksprogramma Energietransitie opgestart.

Resultaten

De coronamaatregelen hebben in 2020 grote impact gehad. Medewerkers werkten grotendeels thuis, de samenwerking moest meer digitaal en anders plaatsvinden. Desondanks heeft de Algemene Rekenkamer vooruitgang gemaakt met de voor 2020 gestelde doelen.

Op www.rekenkamer.nl heeft de Algemene Rekenkamer de onderzoeksrapporten, de brieven aan de Tweede Kamer en de jaarlijkse Verslagen gepubliceerd. Daar zijn ook de webdossiers te vinden. De Algemene Rekenkamer maakt de uitgaven (het «grootboek») openbaar in de vorm van open data.

Voor de uit te voeren onderzoeken is lopende het jaar een herprioritering uitgevoerd. Verder is de toetsing van de kwaliteit van het onderzoek geïntensiveerd, zo is een peer review door buitenlandse rekenkamers afgerond. De formatie-opbouw voor de komende jaren is op hoofdlijnen vastgesteld en de P&C-cyclus is verder ontwikkeld. Verder is het organisatieontwikkelingstraject, gericht op het verbeteren van de interne beheersing en externe oriëntatie, voortgezet.

Samenvattend waren het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende beleidsresultaten het afgelopen jaar conform de verwachtingen. Als gevolg COVID-19 heeft een herprioritering van onderzoeken plaats gevonden. Er zijn evenwel geen grote afwijkingen of een noodzaak tot bijstelling aan het licht gekomen. Eerder ingezette doelen worden voortgezet.

Verplichtingen

De oorspronkelijk vastgestelde begroting 2020 voor de verplichtingen bedroeg € 33,1 mln. Met ingang van 2018 worden (meerjarige) verplichtingen voor externe inhuur, inleen en detacheringen vastgelegd in het jaar waarin zij zijn aangegaan. De onderuitputting bij de verplichtingen is vooral het gevolg van lagere uitgaven in 2020 ten gevolge van de Corona-crisis en minder overlopende verplichtingen, onder andere door minder externe inhuur in 2021.

Uitgaven

Recht- en doelmatigheidsbevordering

De oorspronkelijke uitgavenbegroting 2020 bedroeg € 33,1 mln. Bij de eerste en tweede suppletoire begroting 2020 is extra budget toegevoegd in verband met onder andere eindejaarsmarge en loon- en prijsontwikkeling. De stand na de tweede suppletoire begroting 2020 bedroeg € 34,4 mln. Het restant bedraagt € 1,16 mln. De lagere uitputting is vooral het gevolg van lagere uitgaven ten gevolge van de Coronamaatregelen. Hierdoor waren er minder uitgaven voor bijvoorbeeld woon- en werkverkeer, internationale dienstreizen en catering, en door vertraagde werving van personeel.

Ontvangsten

De ontvangstenbegroting voor 2020 bedroeg € 1,217 mln. De gerealiseerde ontvangsten waren circa € 0,1 mln. lager dan begroot. Dit kwam vooral door het realiseren van minder ontvangsten voor internationale projecten ten gevolge van de Coronamaatregelen.