1.1 Algemene doelstelling

Het waarborgen van de rechtszekerheid, deugdelijkheid van bestuur en de mensenrechten in Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

De eigen verantwoordelijkheid van de landen voor de realisering van mensenrechten, rechtszekerheid en deugdelijk bestuur staat voorop. Er zijn factoren die het vervullen van deze verantwoordelijkheid beïnvloeden. Mondialisering en internationalisering zorgen ervoor dat landsgrenzen steeds minder praktische betekenis hebben. Het waarborgen van genoemde waarden is een aangelegenheid van het Koninkrijk (artikel 43 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden). Een terughoudende opstelling bij het invullen van de waarborgfunctie past het Koninkrijk. Door onderlinge samenwerking kunnen de landen binnen het Koninkrijk eigenstandig de in het Koninkrijk geldende waarden garanderen. Nederland ziet hierin voor zichzelf een belangrijke taak; dit past binnen de hulp en bijstand die de landen binnen het Koninkrijk elkaar op grond van artikel 36 van het Statuut verlenen. Op deze wijze wordt de waarborgfunctie preventief ingevuld. Het versterken van de structurele samenwerking binnen het Koninkrijk terzake van de onderwerpen grensoverschrijdende criminaliteit, drugssmokkel, mensenhandel, grensbewaking en terrorisme hebben hierbij hoge prioriteit, mede omdat de beperkte schaalgrootte van de landen zelfstandige aanpak hiervan bemoeilijkt. Binnen het Koninkrijk wordt aan de samenwerking op deze gebieden praktisch invulling gegeven met geïnstitutionaliseerde samenwerkingsverbanden. Zo draagt Nederland bijvoorbeeld bij aan de instandhouding van de Kustwacht voor het Koninkrijk der Nederlanden in het Caribisch gebied en het Recherche Samenwerkingsteam (RST). Hiermee geeft het Koninkrijk tevens invulling aan internationale verplichtingen op terrein van de bestrijding van georganiseerde criminaliteit. Daarnaast ondersteunt Nederland structureel de rechterlijke macht in het Caribisch deel van het Koninkrijk.

Naast bovengenoemde specifieke aandachtspunten is niet uitgesloten dat een orgaan van de nieuwe landen niet of onvoldoende maatregelen treft om de in de toetsing geconstateerde tekortkomingen bij de nieuwe landsorganisaties te ondervangen. Dat kan er toe leiden dat, ondanks de plannen van aanpak en het instrumentarium van het Besluit «plannen van aanpak waarborging landstaken», het deugdelijke bestuur van het betrokken land niet meer gewaarborgd is. In dat geval is niet uitgesloten dat de Koninkrijksregering op grond van artikel 51 van het Statuut voor het Koninkrijk ingrijpt en bepaalt op welke wijze tijdelijk wordt voorzien in de uitvoering van een bepaalde landstaak.

Elk land in het Koninkrijk heeft de zorg voor de verwezenlijking van de fundamentele menselijke rechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur. Het waarborgen van deze rechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur is aangelegenheid van het Koninkrijk. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor deze waarborgfunctie van het Koninkrijk. Vanuit deze verantwoordelijkheid worden de ontwikkelingen met betrekking tot het functioneren van het openbaar bestuur en de verwezenlijking van de mensenrechten en de rechtszekerheid in de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten gevolgd. Het feit dat het Koninkrijk de bevoegdheid heeft in het kader van de waarborgfunctie op te treden, sterkt de instituties van de landen in hun taak om de beginselen van de democratische rechtsstaat te realiseren. Een terughoudende opstelling bij de invulling van de waarborgfunctie is noodzakelijk en verantwoord. Dat neemt niet weg dat de Koninkrijksregering maatregelen kan nemen, als er sprake is van ernstige inbreuk op fundamentele rechten en vrijheden in een land of in een situatie waarin rechtszekerheid of deugdelijk bestuur niet langer gewaarborgd zijn en de interne controlemechanismen feitelijk disfunctioneren. Van geval tot geval zal dan moeten worden bezien of ingrijpen in de zin van artikel 50 of 51 Statuut, noodzakelijk is en welke maatregel dan het meest passend is.

Primair dient elk der landen zorg te dragen voor de verwezenlijking van de fundamentele mensenrechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur. Nederland ondersteunt de overheden van Aruba, Curaçao en Sint Maarten bij het invullen van de statutair bepaalde autonomie. Het resultaat van deze inspanning is echter afhankelijk van de mate waarin overeenstemming bestaat tussen de landen over de te volgen aanpak in het bereiken van de beleidsdoelstellingen.

1.2 Operationele doelstellingen

1.2.1 Operationele doelstelling

Het versterken en waarborgen van rechtszekerheid en de mensenrechten door het bevorderen en in stand houden van structurele samenwerking tussen de landen van het Koninkrijk.

Door hun geografische ligging en goede infrastructuur zijn Aruba, Curaçao en Sint Maarten kwetsbaar voor grensoverschrijdende criminaliteit. In het kader van de waarborgfunctie wordt daarom ingezet op duurzame ondersteuning van de structurele samenwerkingsverbanden op het terrein van de Kustwacht voor het Koninkrijk der Nederlanden in het Caribisch gebied en het Recherche Samenwerkingsteam (RST). Zowel de Kustwacht als het RST spelen, ook in internationaal verband, een essentiële rol op het terrein van de bestrijding van de (georganiseerde) criminaliteit. Daarnaast is het voor een adequaat niveau van rechtshandhaving en rechtspleging in de landen van belang dat het Gemeenschappelijk Hof van Justitie en het Openbaar Ministerie volledig zijn bezet. Op structurele basis wordt daarom de zittende en staande magistratuur vanuit Nederland ondersteund. De gezamenlijke bestrijding van georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit en de ondersteuning van de rechterlijke macht is een belangrijk element van het Nederlandse beleid binnen het Koninkrijk.

Bijdragen aan het functioneren van de Kustwacht voor het Koninkrijk der Nederlanden in het Caribisch gebied.

De Kustwacht draagt bij aan de maritieme rechtshandhaving, waarbij drugsbestrijding, mensenhandel en mensensmokkel en illegale immigratie prioriteit hebben. Daarmee is het voor het Caribische deel van het Koninkrijk een onmisbare schakel in de rechtshandhavingketen. Daarnaast levert de Kustwacht een belangrijke bijdrage aan de veiligheid op het water door het uitvoeren van zoek- en reddingsoperaties en voert het onder andere visserij- en milieu-inspecties uit. De Kustwacht functioneert op basis van de Rijkswet Kustwacht en het jaarlijks door de Rijksministerraad (RMR) vast te stellen jaarplan. Dit jaarplan wordt voorbereid door de Kustwachtcommissie die is samengesteld uit vertegenwoordigers van alle landen en één keer per jaar bijeenkomt. Exclusief de inzet van Defensiemiddelen wordt de exploitatie van de Kustwacht voor 69% gefinancierd vanuit de begroting Koninkrijksrelaties. Aruba, Curaçao en Sint Maarten dragen respectievelijk 11%, 16% en 4% bij.

Deelname aan Gemeenschappelijke Grenscontrole Teams op Curaçao en Sint Maarten

Met het oog op een adequate uitvoering van drugscontroles op Curaçao en Bonaire zijn reeds in 2004 bij protocol zogenaamd Gemeenschappelijk Grenscontrole Teams opgericht. Nederland levert aan deze Gemeenschappelijke Grenscontrole Teams een bijdrage via inzet door de Koninklijke Marechaussee (KMar). Sinds 2008 levert een pool van 43 fte KMar-personeel dagelijks ondersteuning op Curaçao en Sint Maarten (tot «10-10-10» ook in Carbisch Nederland) bij grenscontroles, drugscontroles aan de grenzen en de bestrijding van migratie-, drugs-, en geweldscriminaliteit. Deze leden van de KMar vallen onder de hiërarchische leiding van de brigadecommandant van de Koninklijke Marechaussee. De inzet van het KMar personeel komt ten laste van Hoofdstuk IV, artikel 1 waarborgfunctie.

In stand houden van het Recherche Samenwerkingsteam (RST)

Het RST is een in het Caribisch deel van het Koninkrijk functionerend rechercheteam, waaraan Nederland 77 (van de 102) rechercheurs levert. Het team wordt georganiseerd en beheerd door het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD). De hoofdtaak van het RST is de bestrijding van zware, georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit. Het RST houdt zich ook bezig met de afhandeling van rechtshulpverzoeken en ondersteunt de recherchediensten van de landelijke politiekorpsen. De samenwerking van de landen in het RST is gebaseerd op het Protocol inzake gespecialiseerde recherchesamenwerking tussen de landen van het Koninkrijk van 30 november 2001. Het RST zal in ieder geval tot oktober 2014 in stand worden gehouden. De Gemeenschappelijke Voorziening Politie (GVP) zal, zoals is vastgelegd in de consensusrijkswet Politie op den duur de taken van het RST overnemen.

Leveren van ondersteuning aan de rechterlijke macht

Aruba, Curaçao en Sint Maarten beschikken zelf niet over voldoende Officieren van Justitie en rechters. Daarnaast is het in kleine gemeenschappen van belang dat rechters en Officieren enige afstand hebben tot de gemeenschap. Nederland stelt daarom op verzoek van de landen rechters (jaarlijks gemiddeld 22) en Officieren van Justitie (jaarlijks gemiddeld 10) ter beschikking. Deze treden in lokale dienst, waarbij de uitzendkosten vergoed worden ten laste van deze begroting.