Budgetflexibiliteit

De budgetflexibiliteit naar aanleiding van de wijzigingen uit de 1^e suppletoire begroting is ongeveer 11%. Dit betekent dat 89% van het beschikbare kasbudget juridisch verplicht is. Van de 11% van de flexibele budgetten is 10% bestuurlijk gebonden. Dit betreft onder andere budgetten voor NGF-projecten. De resterende 1% is beleidsmatig gereserveerd.

Vergeleken met de stand uit de Ontwerpbegroting 2024 is het percentage juridisch verplicht gestegen van 86% naar 89%. Dit komt onder andere doordat nu verplichtingen aan zijn gegaan sinds de start van het begrotingsjaar. Hierdoor is ook het percentage van bestuurlijk gebonden budgetten gedaald van 12% bij de Ontwerpbegroting naar 10% bij de eerste suppletoire begroting. Het percentage voor de beleidsmatig gereserveerde budgetten is gedaald van 2% naar 1% gedaald ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2025.

Toelichting

Verplichtingen

Uitgaven

Subsidies

MKB-Innovatiestimulering Topsectoren (MIT)

De MIT-regeling kent een centraal, en een decentraal deel. Het decentrale deel wordt uitgevoerd door de provincies. Het Rijk hevelt hiervoor middelen over aan de provincies middels een specifieke uitkering (SPUK). De uitbetaling van deze SPUK gebeurt vanaf het instrument MKB-Innovatiestimulering Topsectoren (MIT) onder de categorie 'Bijdragen aan medeoverheden'. Hiertoe is het subsidieinstrument voor de MIT naar beneden bijgesteld en het mede-overheden instrument opgehoogd. In begrotingsjaar 2025 betreft dit € 17,9 mln.

Bevorderen ondernemerschap

Voor het instrument Bevorderen Ondernemerschap is het uitgavenbudget in 2025 met € 19,5 mln naar beneden bijgesteld als gevolg van een interne herschikking van de budgetten, voornamelijk als gevolg van het overhevelen van middelen naar het uitvoeringskosteninstrument voor RVO. Hiernaast is het budget in begrotingsjaar 2025 opgehoogd met per saldo € 19,4 mln. Onderdeel hiervan is het beschikbaar stellen van middelen uit de Beschermingsvoorziening Economische Veiligheid (BEV) vanaf artikel 3 van de EZ-begroting voor de opgaven rondom Maatschappelijke Weerbaarheid waar het Ministerie van Economische Zaken verantwoordelijk is. Dit betreft onder andere Economische Veiligheid en Kritieke Grondstoffen, waarmee zorg wordt gedragen voor de bescherming van kwetsbaarheden en het toerusten van en samenwerking met het bedrijfsleven rondom deze onderwerpen.

NGF - project QuantumDeltaNL

Voor het NGF-project QuantumDeltaNL worden de middelen voor fase 3 van het project welke bij de Ontwerpbegroting 2025 zijn toegevoegd aan de begroting in een realistisch ritme gezet. Hiervoor wordt € 82 mln uit begrotingsjaar 2025, € 50 mln uit begrotingsjaar 2026, en € 15 mln uit begrotingsjaar 2027 naar latere jaren op de begroting geschoven. Hiernaast is tegelijkertijd € 6,2 mln opgeboekt via de 100% eindejaarsmarge die voor NGF-projecten geldt. Deze middelen zijn in 2024 niet tot besteding gekomen en zijn daarom weer toegevoegd aan het budget voor 2025 om alsnog voor dezelfde doeleinden te worden besteed binnen QuantumDelta. In totaal wordt met deze twee mutaties het budget voor QuantumDeltaNL in 2025 met € 75,7 mln naar beneden bijgesteld.

NGF project NXTGEN HIGH TECH

Voor het NGF-project NXTGEN HIGH TECH worden de resterende middelen voor het project in een realistisch ritme gezet door middel van een kasschuif. Hiervoor wordt € 51,5 mln uit begrotingsjaar 2025 en € 19,6 mln uit begrotingsjaar 2026 naar latere jaren in de begroting geschoven. Op basis van de huidige uitvoeringsinformatie van RVO is een ander uitbetalingsritme benodigd voor de komende jaren als gevolg van vertraging in de uitvoering van sommige deel-projecten waardoor vorig begrotingsjaar niet alle geplande bijdragen zijn uitgekeerd. Als gevolg hiervan is er € 55,7 mln opgeboekt via de 100% eindejaarsmarge die voor NGF-projecten geldt. Deze middelen zijn in 2024 niet tot besteding gekomen en zijn daarom weer toegevoegd aan het budget voor 2025 om alsnog voor dezelfde doeleinden te worden besteed binnen NXTGEN HIGH TECH. In totaal wordt het budget voor NXTGEN HIGH TECH in 2025 per saldo met € 4,2 mln naar boven bijgesteld.

NGF-project PhotonDelta

Voor het NGF-project PhotonDelta is bij de 1e suppletoire begroting € 53,8 mln voor het PIXEurope project, welke eind 2024 definitief zijn toegekend door de Adviescommissie, toegevoegd aan de EZ-begroting. Deze middelen zullen worden ingezet voor de Nederlandse deelname aan PIXEurope, een Europees consortium dat een proefproductielijn voor geïntegreerde fotonica opzet. Hiernaast is er een kasschuif doorgevoerd om de middelen in een realistisch ritme te zetten. Voor het begrotingsjaar 2025 is € 39,6 mln en € 7,8 mln in begrotingsjaar 2026 naar latere jaren op de begroting geschoven. Verder is er € 38,1 mln opgeboekt via de 100% eindejaarsmarge die voor NGF-projecten geldt. Deze middelen zijn in 2024 niet tot besteding gekomen en zijn daarom weer toegevoegd aan het budget voor 2025 om alsnog voor dezelfde doeleinden te worden besteed binnen PhotonDelta. In totaal wordt het budget per saldo in begrotingsjaar 2025 met € 3,9 mln naar boven bijgesteld.

NGF - project Material Independence & Circular Batteries

Voor het NGF project Material Independence & Circular Batteries zijn niet alle middelen die in 2024 begroot waren verplicht en besteed. Deze middelen zijn opnieuw toegevoegd aan de begroting van 2025. Dit NGF-project richt zich op het versterken van de positie van de Nederlandse maakindustrie in de mondiale batterijketen, waarbij duurzaamheid en circulariteit centraal staan. Tevens is een kasschuif doorgevoerd om met name de kasuitgaven in een realitischer bestedingsritme te zetten. Als gevolg van de definitieve vormgeving van de regeling is er een ander uitbetalingsritme benodigd dan initieel geraamd. Om dit te reflecteren in de kasraming is er in totaal € 91 mln doorgeschoven naar latere jaren in de begroting.

Brexit Adjustment Reserve

Het resterende budget voorde Brexit Adjustment Reserve (BAR) zal niet meer uitgegeven worden. De BAR-regeling is inmiddels gesloten en Nederland heeft de BAR declaratie ingediend bij de Europese Commissie. Deze middelen á € 81,1 mln zijn daarom afgeboekt.

Maritieme Maakindustrie

Voor de Innovatieregeling vanuit het Rijksregiebureau Maritieme Maakindustrie is de eerste openstelling eind januari gesloten. Vervolgens wordt het resterende deel in de markt gezet, waarbij de verwachting is dat dit deel in 2026 wordt verplicht. Hiervoor is een kas- en verplichtingenschuif verwerkt. In het nieuwe kasritme worden de projecten vervolgens uitbetaald. Als gevolg hiervan is het budget met € 15,6 mln verlaagd in 2025 en verschoven naar latere jaren op de begroting.

Nationaal Versterkingsplan Microchip-talent

Als onderdeel van het project Beethoven is er cumulatief € 31,1 mln toegevoegd aan artikel 2 vanaf de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën voor het project-onderdeel LevenLangOntwikkelen. Hiervoor is in begrotingsjaar 2025 het budget met € 11,2 mln opgehoogd voor het Nationaal Versterkingsplan Microchip-talent.

PEGA: Ruimte voor economie

Vanuit het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is cumulatief € 101,6 mln overgeheveld als onderdeel van PEGA: Ruimte voor Economie. Deze middelen zijn bestemd voor ondersteuning bij de Economische Agenda Groningen onder de noemer Economische Bedrijvigheid. Het budget is bedoeld voor strategische acquisitie, met als doel: het aantrekken van nieuwe (internationale) bedrijvigheid met strategische, toegevoegde waarde voor de regio. Verder is een deel van het budget bestemd voor de Noordelijke Ontwikkelmaatschappij (NOM) en de Economic Board Groningen (EBG). Tot slot wordt het budget gebruikt voor het ondersteunen van de uitvoeringskracht vanuit het Ministerie van Economische Zaken bij projecten, innovatie en opschaling, het benutten van bestaande regelingen, en in aanmerking komen voor nationale en Europese financiering

Bijdrage aan agentschappen

Bijdrage RVO.nl

Voor de uitvoering van de verschillende regelingen van EZ is het budget voor het uitvoeringskosten instrument Bijdrage aan RVO opgehoogd met € 40,1 mln.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Bijdrage aan TNO

Als eigenaar en stelselverantwoordelijke voor de Toegepaste Onderzoeksinstellingen verstrekt EZ de Rijksbijdrage aan TNO. Bij de eerste suppletoire begroting is het budget voor de Rijksbijdrage met € 51,3 mln opgehoogd. De voornaamste ophoging komt door het overhevelen van het budget van het Ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG). Door de splitsing van het voormalige Ministerie van Economische Zaken en Klimaat dient de bijdrage vanuit KGG via de begroting van EZ beschikbaar te worden gesteld aan TNO. Voor begrotingsjaar 2025 is er in totaal € 31,1 mln overgeheveld vanuit KGG voor de bestaande opdracht vanuit KGG aan TNO. Hiernaast zijn er voor 2025 ook een aantal aanvullende opdrachten vanuit andere departementen (o.a. IenW, VWS, en EZ) beschikbaar gesteld voor TNO bij de eerste suppletoire begroting. Meerjarig is er een kleine daling in het budget voor TNO door de doorwerking van de additionele taakstelling als gevolg van het terugdraaien van een aantal bezuinigingen op de OCW begroting eind 2024. Deze additionele taakstelling is voor EZ gedeeltelijk ingevuld met een efficiency-korting op de taakorganisaties, waaronder TNO.

Bijdrage aan medeoverheden

MKB-innovatiestimulering Topsectoren (MIT)

De MIT-regeling kent een centraal, en een decentraal deel. Het decentrale deel wordt uitgevoerd door de provincies. Het Rijk hevelt hiervoor middelen over aan de provincies middels een specifieke uitkering (SPUK). De uitbetaling van deze SPUK gebeurt vanaf het instrument MKB-Innovatiestimulering Topsectoren (MIT) onder de categorie 'Bijdragen aan medeoverheden'. Hiertoe is het subsidieinstrument voor de MIT naar beneden bijgesteld en het mede-overheden instrument opgehoogd. In begrotingsjaar 2025 betreft dit € 11,9 mln.

Storting begrotingsreservers

Storting Reserve Maatwerkgarantie

Dit betreft een storting van € 30 mln in een nieuwe begrotingsreserve. Voor een maatwerkgarantie wordt een risicovoorziening ingericht welke wordt gevuld met een storting van het Ministerie van Defensie en het Ministerie van Economische Zaken.

Ontvangsten

Onttrekking reserve GO

Uit de risicovoorziening voor de GO wordt € 24 mln onttrokken. De risicovoorziening is de reserve voor de garantieregeling GO. Wanneer er meer schade betalingen moeten worden gerealiseerd dan begroot, voorziet de reserve in dekking.

Tegemoetkoming Energiekosten

Voor de Tegemoetkoming Energiekosten-regeling (TEK) is er een ramingbijstelling geweest als gevolg van de hoger dan geraamde ontvangsten in 2024. De TEK is vastgesteld in 2024 en doordat de energieprijzen lager waren dan verwacht moet een aantal ondernemers hun TEK voorschot terugbetalen. De RVO hanteert brede terugbetaal mogelijkheden, maar minder ondernemers dan verwacht hebben hier gebruik van gemaakt waardoor de meeste terugbetalingen al in 2024 hebben plaatsgevonden.

Brexit Adjustment Reserve

De Europese Commissie heeft met instemming van Nederland besloten om de resterende Brexit Adjustment Reserve (BAR) middelen niet meer uit te betalen aan de verschillende lidstaten en elders in te zetten. Het gevolg hiervan is dat de geraamde ontvangsten van € 121 mln niet meer gerealiseerd worden. De ontvangstenraming is hierop bijgesteld.

Toelichting op de begrotingsreserves

De begrotingsreserves zijn bedoeld om inkomsten uit premies en uitgaven voor schades, die over de jaren kunnen fluctueren, te verevenen. De reserve dient als buffer voor uitgaven door EZ in geval bedrijven niet aan hun terugbetalingsverplichtingen kunnen voldoen inzake leningen bij financieringsinstellingen waarop EZ een borgstelling heeft afgegeven.

Er zijn begrotingsreserves voor de Borgstelling mkb-kredieten (BMKB, inclusief BMKB-C), de BMKB groen, de Garantie Ondernemings-financiering (GO, inclusief de GO-C), garantiestelling Maritiem, de Groeifaciliteit (GF), de Garantie MKB-financiering en Klein Krediet Corona (KKC). De GO, GF, KKC en Garanties MKB-financiering betreffen kostendekkende garanties, waarvan de te realiseren premieontvangsten naar verwachting toereikend zijn voor het afdekken van eventuele verliesdeclaraties. Ultimo 2025 wordt op basis van de gerealiseerde ontvangsten en uitgaven vastgesteld of een onttrekking of storting dient plaats te vinden.

De begrotingsreserve van de BMKB bestaat uit een begrotingsreserve voor de reguliere BMKB en de BMKB-C. Vooralsnog is geen storting in de reserve BMKB geraamd. Aan het eind van 2025 zal op basis van de gerealiseerde ontvangsten en de schadedeclaraties de storting of onttrekking aan de reserve BMKB worden vastgesteld.

De begrotingsreserve van de BMKB groen is in 2022 aangemaakt als aparte reserve voor het groene luik onder de BMKB. Vooralsnog is geen storting in de reserve BMKB groen geraamd. Aan het eind van 2025 zal op basis van de gerealiseerde ontvangsten en de schadedeclaraties de storting of onttrekking aan de reserve BMKB groen worden vastgesteld.

De begrotingsreserve van de GO bestaat uit een begrotingsreserve voor de reguliere GO en de GO-C. De regeling is gesloten voor nieuwe aanvragen en de openstaande garanties zijn afgenomen. De GO-regeling wordt voor 1 jaar verlengd met een verlaagde openstelling. Er wordt een onttrekking van de GO-reserve voorzien van € 24 mln. Aan het eind van 2025 zal op basis van de gerealiseerde ontvangsten en de schadedeclaraties de storting of onttrekking aan de reserve GO worden vastgesteld.

Voor de begrotingsreserve maatwerk garantie wordt een nieuwe begrotingsreserve aangelegd. Hierin wordt in totaal € 30 mln gestort in 2025. Aan het eind van 2025 zal op basis van de gerealiseerde ontvangsten en de schadedeclaraties de storting of onttrekking aan de reserve worden vastgesteld.

Vooralsnog is geen storting in de reserve Groeifaciliteit geraamd. Aan het eind van 2025 zal op basis van de gerealiseerde ontvangsten en de schadedeclaraties de storting of onttrekking aan de reserve Groeifaciliteit worden vastgesteld.

Vooralsnog is geen storting in de reserve Garantie MKB-financiering geraamd. Aan het eind van 2025 zal op basis van de gerealiseerde ontvangsten en de schadedeclaraties de storting of onttrekking aan de reserve Garantie MKB-financiering worden vastgesteld.

Vooralsnog is geen storting in de reserve Klein Krediet Corona (KKC) geraamd. Aan het eind van 2025 zal op basis van de gerealiseerde ontvangsten en de schadedeclaraties de storting of onttrekking aan de reserve KKC worden vastgesteld.