A Algemene doelstelling
Tijdige onderkenning van niet direct waarneembare dreigingen en risico’s voor de (inter)nationale veiligheidsbelangen van de Nederlandse staat en samenleving, en daarop gebaseerde informatieverstrekking aan de partners van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), die daardoor worden aangezet om passende maatregelen te nemen.
B Rol en verantwoordelijkheid
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor de taakuitvoering van de AIVD. De Minister legt zo veel als mogelijk in het openbaar verantwoording af aan de Tweede Kamer. Waar dat niet kan, vanwege geheimhoudingsnoodzaak, gebeurt dit via de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) van de Tweede Kamer.
De AIVD staat voor de nationale veiligheid door tijdig dreigingen, politieke ontwikkelingen en risico’s te onderkennen die niet direct zichtbaar zijn. Hiervoor verricht de AIVD onderzoek in binnen- en buitenland met behulp van algemene inlichtingenmiddelen (open bronnen) en bijzondere inlichtingenmiddelen. Op basis van de onderzoeksresultaten zet de AIVD bestuurders, beleidsmakers en andere belanghebbenden op lokaal, nationaal en internationaal niveau aan tot handelen. Hiertoe informeert en adviseert de AIVD zijn afnemers met ambtsberichten en analyses (waaronder openbare publicaties) en door gericht relatiemanagement.
| Waarde 2012 | Waarde 2013 | |
|---|---|---|
| Aantal openbare publicaties | 6 | 3 |
| Aantal ambtsberichten exportcontroles1 | 38 | 30 |
| Aantal ambtsberichten aan het Openbaar Ministerie | 42 | 42 |
| Aantal ambtsberichten (overige afnemers) | 23 | 35 |
| Aantal dreigingsinformatie-producten ten behoeve van stelsel bewaken en beveiligen (art 6.2.e Wiv 2002)2 | 163 | 115 |
| Aantal dreigingsinformatie-producten ten behoeve van beveiligingsbevorderende taak (art 6.2.c Wiv 2002) | 12 | 13 |
| Aantal inlichtingenproducten over ontwikkelingen in de landen van het aanwijzingsbesluit buitenland | 530 | 427 |
| Aantal aangewezen vertrouwensfuncties | 63.948 | 61.417 |
| Aantal door AIVD in behandeling genomen veiligheidsonderzoeken | 8.497 | 7.929 |
| Aantal geweigerde Verklaringen van Geen Bezwaar (VGB)3 | 990 | 716 |
[Bron AIVD]
Dit zijn berichten in het kader van exportcontrole op strategische goederen (o.a. dual use) aan het Ministerie van Buitenlandse Zaken, het Directoraat-generaal Buitenlandse Economische Betrekkingen DGBEB.
C Beleidsconclusies
De beoogde verregaande samenwerking met de nationale politie aangaande de personele en technische inrichting van de tien Regionale Inlichtingendiensten en de Landelijke Inlichtingendienst heeft in 2013 vertraging opgelopen door reorganisaties bij zowel de AIVD als de nationale politie. In 2013 heeft wel een ICT-pilot bij één Regionale Inlichtingendienst (RID) plaatsgevonden. Het doel was de effectiviteit en efficiency van de inzet van RID-en te versterken. Verder zijn de resultaatgebieden nagenoeg allemaal beschreven. Deze zullen door de nationale politie en de AIVD vanaf 2014 stap voor stap worden doorgevoerd bij de RID’s.
In 2013 is een kwartiermaker aangesteld in het kader van de samenwerking tussen de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de AIVD inzake de Nationale Sigint Organisatie (NSO) en de operationele ondersteuning van de beide diensten op het gebied van cybersecurity. Daarmee is ook een aanvang gemaakt met de gezamenlijke uitvoering van deze taken. Naar verwachting zal in het voorjaar van 2014 de gezamenlijke eenheid formeel worden opgericht. De commissie Dessens heeft geadviseerd de bevoegdheden van de I&V-diensten met betrekking tot kabelinterceptie uit te breiden. Nadat het kabinet een reactie heeft geformuleerd op het advies kan eventueel een wijziging van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (WIV) worden ingediend. Materiële uitbreiding van specifieke expertise en technieken die nodig zijn om de toenemende datastromen te kunnen verwerken en analyseren zijn op beperkte schaal gerealiseerd. Van personele uitbreiding hiervoor was geen sprake. In 2013 is een pilot voor netwerk detectie bij het Rijk in samenwerking met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de MIVD voorbereid.
De situatie in Syrië maakt het belang van een I&V-dienst met een zelfstandige inlichtingenpositie nog eens duidelijk. De Nederlandse regering moet in staat worden gesteld, zonder volledig afhankelijk te zijn van de informatie van andere landen, besluiten te nemen over de Nederlandse inzet in EU of VN-kader ten behoeve van internationale maatregelen. Dit was onder ander het geval ten aanzien van Syrië, over het gebruik van chemische wapens in dat land, over de regionale implicaties van de burgeroorlog en over de tegen Europa gerichte dreiging.
Met inlichtingenberichten en analyses draagt de AIVD bij aan kennisopbouw en kan de AIVD waarschuwen voor mogelijke dreigingen tegen de Nederlandse belangen. Ook heeft de AIVD frequent presentaties en briefings gegeven voor betrokken ministers (in de Raad voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten en op ad hoc basis), voor de Commissie Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) van de Tweede Kamer en voor betrokken hoge ambtenaren.
De AIVD heeft in 2013 de uitvoering van de veiligheidsonderzoeken herijkt. Dit was nodig omdat de behoefte aan screening toenam en daarmee de vraag om uitbreiding van functies waarvoor een veiligheidsonderzoek is benodigd. Evenwel is het veiligheidsonderzoek een kostbaar en op de privacy inbreukmakend middel dat enkel in het kader van de nationale veiligheid kan worden ingezet. In samenspraak met de andere departementen is nieuw beleid ontwikkeld voor de aanwijzing van vertrouwensfuncties. Het nieuwe beleidskader zorgt voor eenduidige, scherpe aanwijscriteria waarmee de verschillende ministers in hun eigen domein functies, waarbij de mogelijkheid bestaat de nationale veiligheid te schaden, als vertrouwensfunctie aan wijzen. De nieuwe leidraad sluit aan op de rijksbrede Strategie Nationale Veiligheid. Aan de hand van nieuw ontworpen risicoprofielen zorgt de AIVD voor nog meer maatwerk in de uitvoering van veiligheidsonderzoeken.
In 2013 is door de Minister in samenwerking met de Minister van Defensie een wetsvoorstel ingediend om tarifering ook in de private sector mogelijk te maken. De Raad van State heeft positief geadviseerd over het wetsvoorstel. Het wetsvoorstel is vertraagd en ligt ter behandeling in de Tweede Kamer.
D Tabel Budgettaire gevolgen van beleid
| Realisatie | Oorspronkellijk Vastgestelde begroting | Verschil | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| (x € 1 000) | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2013 | 2013 | |
| Verplichtingen | 200.112 | 197.486 | 199.621 | – 2.135 | ||||
| Uitgaven: | 198.945 | 195.142 | 199.621 | – 4.479 | ||||
| 2.1 | Apparaat | 188.302 | 185.758 | 190.237 | – 4.479 | |||
| 2.2 | Geheim | 10.643 | 9.384 | 9.384 | 0 | |||
| Ontvangsten | 3.170 | 7.440 | 8.214 | – 774 | ||||
E Toelichting op de financiële instrumenten
2.1 Apparaat
De opstart van de gezamenlijke eenheid van de MIVD en de AIVD is later van start gegaan dan gepland. De beschikbare middelen zijn doorgeschoven naar 2014 (€ 1,5 mln.). Daarnaast zijn in 2013 zijn middelen vrij gespeeld binnen de dienst met het oog op de financiering van de frictiekosten van de reorganisatie als gevolg van de taakstelling op de dienst. (€ 6 mln.). Ten opzichte van deze mutaties is de begroting volledig gerealiseerd.
Ontvangsten
Vanaf 1 januari 2013 zijn de kosten die samenhangen met de uitvoering van veiligheidsonderzoeken voor de publieke sector in rekening gebracht aan de werkgevers. In totaal heeft de AIVD in 2013 € 5,7 mln. in rekening gebracht, waarmee er sprake was een tegenvaller van € 1,3 mln. op de ontvangsten als gevolg van vraaguitval. De overige ontvangsten zijn apparaatsgerelateerd.