Omschrijving van de samenhang in het beleid
Onder dit artikel vallen de megaprojecten Verkeer en Vervoer:
-
• Westerscheldetunnel;
-
• Betuweroute;
-
• Hogesnelheidslijn-Zuid;
-
• Project Mainport Rotterdam;
-
• ERTMS Landelijke invoer;
-
• Zuidasdok.
Megaprojecten betreffen projecten die door de Tweede Kamer zijn aangewezen als Groot Project.
Dit productartikel is gerelateerd aan de beleidsartikelen 16 Spoor en 18 Scheepvaart en havens in het jaarverslag van Hoofdstuk XII.
17. Megaprojecten verkeer en vervoer | Realisatie | Begroting | Verschil | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2016 | 2016 | ||
Verplichtingen | 22.247 | 14.159 | 5.505 | 168.273 | 73.174 | 185.987 | – 112.813 | 1) |
Uitgaven | 463.739 | 14.761 | 8.473 | 82.329 | 69.430 | 98.963 | – 29.533 | |
17.01 Westerscheldetunnel | 290 | 183 | 182 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
17.02 Betuweroute | 9.147 | 6.044 | 1.709 | 778 | 1.689 | 4.555 | – 2.866 | 2) |
17.03 Hogesnelheidslijn-Zuid | 16.329 | 4.345 | 751 | 383 | 416 | 20.183 | – 19.767 | 3) |
17.06 Project Mainportontwikkeling Rotterdam | 437.973 | 4.189 | 2.993 | 4.650 | 6.687 | 4.604 | 2.083 | 4) |
17.07 ERTMS | 0 | 0 | 2.838 | 18.921 | 26.755 | 41.338 | – 14.583 | 5) |
17.08 Zuidasdok | 0 | 0 | 0 | 57.597 | 33.883 | 28.283 | 5.600 | 6) |
17.09 Ontvangsten | 1.901 | 2.346 | 0 | 32.932 | 40.124 | 40.441 | – 317 |
-
Ad 1) De lagere verplichtingenrealisatie heeft met name met de volgende oorzaken te maken. Op HSL-zuid is € 70 miljoen minder verplichtingen gerealiseerd dan geraamd. Dit komt met name doordat de planuitwerking van de voorgenomen geluidsmaatregelen op de HSL-Zuid meer tijd vergt dan verwacht. Met betrekking tot Zuidasdok vallen de verplichtingen lager uit (€ 46 miljoen) voornamelijk doordat de verplichting voor de tunnel en de A10 later wordt aangegaan.
-
Ad 2t/m 6) Voor een toelichting op deze verschillen wordt verwezen naar de specifieke toelichtingen (per project) bij deze artikelonderdelen.
Financiële toelichting
17.02 Betuweroute
Motivering
De Betuweroute is een 160 kilometer lange, tweesporige spoorlijn die exclusief bestemd is voor het goederenvervoer. De spoorlijn is aangelegd tussen de Rotterdamse haven en de Duitse grens bij Zevenaar-Emmerich en is in gebruik sinds juni 2007. De status van Groot Project is formeel beëindigd op 28 april 2011.
Producten
Kasbudget 2016 | Projectbudget | Oplevering | Toelichting | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Begroting | Realisatie | Verschil | Begroting | Huidig | Begroting | Huidig | ||
2016 | 2016 | 2016 | ||||||
Betuweroute | 2007 | 2007 | ||||||
– Reguliere SVV middelen (incl. FES BOR) | 5 | 1 | – 4 | 933 | 932 | 1) | ||
– Fes regulier | 0 | 2.826 | 2.826 | |||||
– Privaat | 0 | 843 | 843 | |||||
– Financiering ProRail | 0 | 97 | 97 | |||||
– Bijdrage Gelderland | 0 | 8 | 8 | |||||
– Bijdrage VROM | 0 | 14 | 14 | |||||
– EU ontvangsten | 0 | 175 | 175 | |||||
Totaal | 5 | 1 | – 4 | 4.896 | 4.895 | |||
Afrekening voorschotten | 1 | 1 | ||||||
Begroting (IF 17.02) | 5 | 2 | – 3 |
Toelichting:
-
Ad 1) De planning van met name de brandveiligheidmaatregelen is opgeschoven naar de jaren 2017–2018. Hierdoor vallen de uitgaven in 2016 € 4 miljoen lager uit dan begroot.
17.03 Hogesnelheidslijn-Zuid
Motivering
Met het vaststellen van de Planologische Kernbeslissing (PKB) HSL-Zuid is besloten tot aansluiting van Nederland op het Europese net van hogesnelheidslijnen. De HSL-Zuid bewerkstelligt een milieuvriendelijke verbinding tussen de Europese mainports en vormt daarmee een belangrijke schakel in het internationale en nationale lange afstandsverkeer.
Producten
In de Voortgangsrapportage HSL-Zuid wordt de Tweede Kamer separaat en uitgebreid geïnformeerd over het gehele HSL-Zuid vervoersysteem. In het najaar van 2016 is de 39e Voortgangsrapportage (Kamerstukken II, 2016–2017, 22 026, nr. 489) aan de Tweede Kamer verstuurd. De vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu van de Tweede Kamer heeft op 13 februari 2017 besloten de grootprojectstatus voor het HSL-Zuid project te handhaven, maar de informatieafspraken te wijzigen door voortaan één voortgangsrapportage per jaar te willen ontvangen in plaats van twee en bij iedere voortgangsrapportage een controle van de Auditdienst Rijk te willen ontvangen die zich beperkt tot de restpunten (betonkwaliteit, zettingen, geluidsreductie en de afhandeling van schades en grondzaken).
Kasbudget 2016 | Projectbudget | Oplevering | Toelichting | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Begroting | Realisatie | Verschil | Begroting | Huidig | Begroting | Huidig | ||
2016 | 2016 | 2016 | ||||||
HSL-Zuid (17.03.01) | 20 | – 20 | 6.225 | 6.225 | 2009 | 2009 | 1) | |
– Reguliere SVV middelen (incl. FES BOR) | 13 | – 13 | 2.679 | 2.679 | ||||
– Fes regulier | 1.710 | 1.710 | ||||||
– Privaat | 940 | 940 | ||||||
– EU-ontvangsten | 193 | 193 | ||||||
– Ontvangsten derden | 1 | – 1 | 145 | 145 | ||||
– Risicoreservering | 6 | – 6 | 558 | 558 | ||||
HSL-Zuid spoorwegen (17.03.02) | 115 | 115 | ||||||
HSL-Zuid hoofdwegen (17.03.03) | 1.012 | 1.012 | ||||||
Totaal (excl. reeks Infraprovider) | 20 | 0 | – 20 | 7.352 | 7.352 | |||
Begroting (IF 17.03) | 20 | 0 | – 20 |
Toelichting:
-
Ad 1) De planning van met name de geluidsmaatregelen (€ 16 miljoen), de zettingsmaatregelen (€ 2 miljoen) en de afwikkeling van onteigeningsprocedures (€ 2 miljoen) is opgeschoven naar de jaren 2017 en verder. Hierdoor vallen de uitgaven in 2016 lager uit dan begroot.
17.06 Project Mainportontwikkeling Rotterdam
De vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu van de Tweede Kamer heeft op voorstel van de Minister (Kamerstukken II 2015–2016 24 691 nr. 125), vanwege de fase waarin PMR zich bevindt, ingestemd met een eenvoudiger governance structuur en ermee ingestemd dat de voortgangsrapportage voortaan bestaat uit toezending van de jaarlijkse monitorinformatie van de Tafel van Borging. De laatste Voortgangsrapportage van de Minister van Infrastructuur en Milieu betreft de veertiende Voortgangsrapportage (Kamerstukken II, 2015–2016, 24 691 nr. 123/124). De voortgangsrapportages op grond van de Regeling Grote Projecten zijn daarmee vervallen, waaronder de accountantsrapportage.
Producten
Kasbudget 2016 | Projectbudget | Oplevering | Toelichting | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Begroting | Realisatie | Verschil | Begroting | Huidig | Begroting | Huidig | ||
2016 | 2016 | 2016 | ||||||
Project Mainportontwikkeling Rotterdam | ||||||||
Uitvoeringsorganisatie | 1 | 0 | – 1 | 25 | 24 | pm | pm | 1) |
750 ha | 30 | 30 | pm | pm | ||||
Groene verbinding | 31 | 31 | 2011 | 2011 | ||||
Bestaand Rotterdams Gebied (BRG) | 2021 | 2021 | ||||||
Landaanwinning | ||||||||
Voorfinanciering FES monitoringsprogramma | 2 | 2 | 2007 | 2007 | ||||
Voorfinanciering FES natuurcompensatie | 3 | 3 | 0 | 114 | 114 | pm | pm | |
Landaanwinning | 742 | 742 | 2013 | 2013 | ||||
BTW Buitencontour | 138 | 138 | 2013 | 2013 | ||||
Onvoorzien | 1 | 4 | 3 | 73 | 76 | pm | pm | 2) |
Afrondingsverschillen | 0 | |||||||
Programma | 5 | 7 | 2 | 1.155 | 1.157 | |||
Begroting (IF 17.06) | 5 | 7 | 2 |
Toelichting:
-
Ad 1) Door lagere uitgaven voor de uitvoeringsorganisatie is niet het volledig beschikbare budget besteed. Het onbestede begrotingsbedrag schuift door naar 2017.
-
Ad 2) De uitgave van de post onvoorzien betreft een deel van verbreding van het Breeddiep, waarvoor 1 juli 2015 de overeenkomst is gesloten en financiering is begroot. Ten tijde van het opstellen van de begroting was evenwel niet voorzien dat de verbreding al in 2016 tot uitgaven zou leiden.
17.07 ERTMS
Motivering
Het hoofddoel van het Rijk in de Lange Termijn Spooragenda (LTSa) voor het spoorsysteem is de kwaliteit van het spoor als vervoersproduct te verbeteren zodat de reizigers en verladers de trein in toenemende mate als een aantrekkelijke vervoersoptie zien en gaan/blijven gebruiken. Om in Nederland een stap voorwaarts te kunnen zetten in de prestaties van het spoorsysteem, zal ERTMS ingezet worden als (onderdeel van) het verkeersmanagement systeem. ERTMS is in de eerste plaats bedoeld ter vervanging van het beveiligingssysteem, de verhoging van de spoorwegveiligheid en de interoperabiliteit. In de tweede plaats moet voldaan worden aan de Europese eisen ten aanzien van de invoering van ERTMS voor de EU-TEN corridors.
De doelstellingen van (de invoering van) ERTMS zijn:
-
• Verhogen van de veiligheid van het spoorsysteem;
-
• Verhogen van de interoperabiliteit van het spoorsysteem;
-
• Vergroten van de capaciteit van het spoorsysteem;
-
• Verhogen van de snelheid van de treinen;
-
• Verhogen van de betrouwbaarheid van het spoorsysteem.
Producten
Op 11 april 2014 heeft de Kamer ingestemd met de Voorkeursbeslissing ERTMS (Kamerstukken II 2013–2014 33 652, nr. 14). Deze Voorkeursbeslissing vormt de start van de Planuitwerkingsfase. De voorkeursbeslissing houdt in dat ERTMS met beproefde technologie van Level 2 in de periode tot en met 2030 wordt ingevoerd op het spoor in grote delen van de brede Randstad.
Het programma bevindt zich in de Planuitwerkingsfase. Het Programma heeft een Groot Projectstatus op grond waarvan aan de Tweede Kamer twee keer per jaar een voortgangsrapportage wordt gestuurd. In 2016 zijn de vierde (Kamerstukken II 2016–2017 33 652, nr. 42) en de vijfde (Kamerstukken II 2016–2017 33 652, nr. 47) voortgangsrapportages naar de Kamer gestuurd.
Het afgelopen jaar heeft het programma naast inhoudelijke werkzaamheden ten behoeve van de Programmabeslissing (voorheen de Projectbeslissing Materieel en Projectbeslissing Infra) met name aandacht gehad voor de beheersing. Het programma ERTMS heeft een transitieplan opgesteld om de in eind 2015 aangekondigde kanteling van de organisatie vorm te geven. Zo is er onder andere een nieuwe organisatiestructuur ingevoerd, in lijn met het zogenaamde integrale projectmanagement model; de Regiegroep ERTMS is omgevormd tot een Stuurgroep ERTMS met een hoog ambtelijke bezetting van het Ministerie, NS en ProRail; de risicobeheersing is versterkt en zijn de inkoopprocedures aangepast. Halverwege 2016 is de voortgang door een onafhankelijke partij getoetst en geconstateerd dat het programma goed op weg is om in control te raken (Kamerstukken II 2016–2017 33 652, nr. 47). In de tweede helft van het jaar is het zogenaamde Programma Kwaliteitsplan verder uitgewerkt en is de aandacht uitgegaan naar de werking van de beheersing. Begin 2017 zal opnieuw de voortgang door een onafhankelijke partij bekeken worden. Ook zal de ADR in het kader van haar jaarlijkse controle over de stand van zaken een beeld vormen.
Naar aanleiding van de aankondiging van de Europese Commissie over de bijgestelde Europese planning is ook de uitrolstrategie voor de uitrol van ERTMS in Nederland geactualiseerd en aan de Kamer gepresenteerd (Kamerstukken II 2016–2017 33 652, nr. 47). Ook is in deze periode de stand van zaken van de aanbesteding- en contracteringstrategie gepresenteerd (Kamerstukken II 2016–2017 33 652, nr. 46).
Kasbudget 2016 | Projectbudget | Oplevering | Toelichting | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Begroting | Realisatie | Verschil | Begroting | Huidig | Begroting | Huidig | ||
2016 | 2016 | 2016 | ||||||
ERTMS | ||||||||
Realisatiefase (17.07.01) | 0 | 0 | 0 | 0 | ||||
Planuitwerkingsfase (17.07.02) | 41 | 22 | – 19 | 2.566 | 2.567 | |||
Studiekosten | 41 | 22 | – 19 | 91 | 86 | 1) | ||
Pilotkosten | ||||||||
Overige planuitwerking OV-SAAL | 226 | 226 | ||||||
Overige planuitwerking (excl. OV-SAAL) | 2.249 | 2.254 | ||||||
Afrondingsverschillen | 1 | |||||||
Programma | 41 | 22 | – 19 | 2.566 | 2.567 | |||
Afrekening voorschotten | 5 | 5 | ||||||
Begroting (IF 17.07) | 41 | 27 | – 14 |
Toelichting:
-
Ad 1) De Programmabeslissing ERTMS zal later gereed zijn dan verwacht. De reden hiervoor is dat een aantal activiteiten meer tijd kosten. Dit heeft tot gevolg dat een aantal activiteiten later gaan plaatsvinden waardoor de geplande uitgaven verschuiven naar latere jaren, zie voor verdere toelichting de Kamerbrief van 23 september 2016 (Kamerstukken II, 2016–2017 33 652, nr. 47). De daling van het projectbudget wordt veroorzaakt doordat het apparaatbudget is overgeboekt naar de HXII begroting.
17.08 ZuidasDok
Motivering
De ruimtelijke ontwikkelingen in de corridor Haarlemmermeer-Almere en op de Zuidas versterken de toename van reizigers en verkeer. Door opening van de Noord-Zuidlijn, Hanzelijn en OV-SAAL neemt het aantal reizigers op station Amsterdam Zuid toe. De vergroting en kwalitatieve opwaardering van de stationscapaciteit is nodig om de groeiende reizigerstrein te accommoderen en te voldoen aan de NSP kwaliteitsnorm. Om ruimte te bieden aan de uitbreiding van de OV-terminal en de wegcapaciteit te vergroten, wordt de A10 ondergronds gebracht en verbreed. De investering in de ruimtelijke kwaliteit van de Zuidas draagt verder bij aan de versterking van een internationale toplocatie.
Producten
In 2012 is de voorkeursbeslissing genomen voor het project Zuidasdok. In deze begroting zijn de uitgaven van het project volledig begroot op dit artikel van het Infrastructuurfonds. Hiertoe zijn de Rijksbudgetten overgeheveld vanuit artikel 12 Hoofdwegennet en artikel 13 Spoorwegen.
Het integrale project Zuidasdok is te onderscheiden in verschillende projectonderdelen.
Overzicht van de bijdragen (bedragen x € 1 mln) | Realisatie 2016 | Begroting 2016 | Afwijking |
---|---|---|---|
Bijdrage IenM1 | – 6 | – 11 | – 5 |
Bijdrage Provincie Noord-Holland | 0 | 0 | 0 |
Bijdrage Stadsregio Amsterdam | 3 | 3 | 0 |
Bijdrage gemeente Amsterdam | 5 | 4 | – 1 |
Derden | 33 | 32 | – 1 |
EU-ontvangsten | 0 | 0 | 0 |
Totaal | 34 | 28 | – 6 |
De afwijkingen ten opzichte van begroting worden in onderstaande tabel toegelicht.
Kasbudget 2016 | Projectbudget | Oplevering | Toelichting | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Begroting | Realisatie | Verschil | Begroting | Huidig | Begroting | Huidig | ||
2016 | 2016 | 2016 | ||||||
ZuidasDok | 2028 | 2028 | ||||||
Projectorganisatie en voorbereiding | 16 | 18 | 2 | 250 | 257 | 1) | ||
OVT incl. keerspoor | 10 | 10 | 0 | 330 | 343 | 2) | ||
Tunnel en A10 | 0 | 0 | 0 | 772 | 774 | 3) | ||
Generiek en ruimtelijke inrichting | 2 | 6 | 4 | 215 | 211 | 4) | ||
Afrondingsverschillen | 0 | 0 | 2 | – 1 | ||||
Programma | 28 | 34 | 6 | 1.569 | 1.584 | |||
Begroting (IF 17.08) | 28 | 34 | 6 |
Toelichting:
-
Ad 1) In 2016 zijn extra uitgaven verricht voor projectgerelateerde organisatie- en voorbereidingskosten van de gemeente Amsterdam die waren doorgeschoven uit 2015.
-
Ad 2) De gerealiseerde uitgaven in 2016 zijn gelijk aan de begroting.
-
Ad 3) De werkzaamheden aan de A10 en Tunnel zullen pas in 2017 beginnen. In 2016 zijn hiervoor geen uitgaven gedaan.
-
Ad 4) In 2016 zijn extra uitgaven verricht voor generieke en ruimtelijke inrichtingskosten die waren doorgeschoven uit 2015.
17.09 Ontvangsten
Motivering
Op dit artikelonderdeel worden de bijdragen van derde-partijen voor de realisatie van de Megaprojecten verkeer en vervoer, die rechtstreeks aan IenM worden betaald, verantwoord.
Producten
Realisatie 2016 | Begroting 2016 | Verschil | |
---|---|---|---|
Project Mainport Rotterdam | 0 | 0 | 0 |
ERTMS | 5.820 | 0 | 5.820 |
ZuidasDok | 32.849 | 39.651 | – 6.802 |
Overig | 1.455 | 790 | – 298 |
Totaal | 40.124 | 40.441 | – 317 |
Toelichting:
De ontvangsten voor ERTMS zijn voornamelijk te verklaren doordat terug ontvangen voorschotten met ingang van het boekjaar 2016 bruto worden geboekt (€ 4,8 miljoen). Daarnaast heeft het programma ERTMS enkele EU-subsidies toegekend waarvoor voorschotten zijn ontvangen (€ 1 miljoen). De lagere ontvangsten in 2016 voor Zuidasdok komt doordat de bijdrage van de stadsregio Amsterdam niet in 2016 maar in 2017 wordt ontvangen.