Het bevorderen van goed bestuur door een bijdrage te leveren aan het versterken van de rechtsstaat van de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Dit krijgt vorm door samenwerking op het gebied van veiligheid, rechtshandhaving en grensbewaking en door ondersteuning van de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor:

Stimuleren

Rechtshandhaving en veiligheid zijn aangelegenheden van de landen van het Koninkrijk. De minister is verantwoordelijk voor het stimuleren van de versterking van de rechtsstaat in Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Dit doet de minister door de landen in brede zin te ondersteunen en door invulling en uitvoering te geven aan samenwerkingsregelingen en rijkswetten. Daarbij werkt de minister nauw samen met de betrokken bewindspersonen van Justitie en Veiligheid, van Defensie en van Financiën die kennis en capaciteit voor de ondersteuning en versterking leveren.

Deze ondersteuning komt voort uit artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden waarin is bepaald dat de landen binnen het Koninkrijk elkaar hulp en bijstand verlenen, en komt tot stand door het treffen van onderlinge regelingen op grond van artikel 38, eerste lid, van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden.

Bestrijding ondermijning

Vanaf 2022 ontvangen het recherchesamenwerkingsteam (RST), Parket Procureur-Generaal van Curacao, St. Maarten, Bonaire, St. Eustatius en Saba (PPG) en het Gemeenschappelijk Hof van Justitie (Hof) extra gelden die zijn vrijgekomen naar aanleiding van het sluiten van de landspakketten (Kamerstukken II 2019/20, 35420, nr. 177 en nr. 186). Met deze gelden komen er middelen en capaciteit beschikbaar voor de duurzame aanpak van ondermijning in de Caribische landen. Daarnaast is de duurzame ondermijningsaanpak in 2022 uitgebreid naar Aruba met het beschikbaar stellen van gelden voor OM Aruba. Hiervoor is een separate onderlinge regeling opgesteld.

Om ondermijning preventief aan te pakken is door het Justitieel Vierpartijen Overleg (JVO) de werkgroep Bestuurlijke Aanpak van Ondermijning ingesteld. Jaarlijks stelt het ministerie van BZK hiervoor € 1 mln. ter beschikking. In 2022 is er minder uitgegeven omdat de landen nog niet de capaciteit ter beschikking hadden om plannen uit te voeren.

Grenstoezicht

Om uitvoering te geven aan het protocol inzake de versterking grenstoezicht in de Caribische landen hebben de landen plannen van aanpak opgesteld. In navolging van Aruba en Curaçao, rondde Sint Maarten het plan van aanpak in 2022 af. Personeel van de Douane levert sinds dit jaar hun bijdrage in Aruba, Curaçao en Sint Maarten. De capaciteit van de Koninklijke Marechaussee (KMar) aan de grenzen in de landen werd in 2022 met 30 fte (van de in totaal toegezegde 71 fte over meerdere jaren) uitgebreid. Afgelopen jaar is er door de verschillende partijen ingezet op multidisciplinaire samenwerking om de grenzen te versterken. Door een incidentele bijdrage van het ministerie van BZK konden ook lokale diensten worden versterkt. Door de benodigde afstemming lopen de bestedingen achter op de planning. De diensten zijn in 2022 begonnen met inlopen op deze planning.

Detentie Sint Maarten

Eind 2022 is met de United Nations Office for Project Services (UNOPS) een overeenkomst gesloten voor het ontwerp van een nieuwe gevangenis op Sint Maarten. Hiermee is een belangrijke stap gezet richting de uiteindelijke bouw van de gevangenis en hiermee structurele verbetering van het gevangeniswezen op Sint Maarten, zoals afgesproken in het Plan van Aanpak detentie Sint Maarten. Daarnaast zijn middelen vrij gemaakt om de immateriële en materiële omstandigheden van de huidige Point Blanche-gevangenis te verbeteren. Zo is vanuit het ministerie van BZK een programmateam uitgezonden, zijn er via DJI goederen voor de inrichting aangeschaft en worden trainingen aan het gevangenispersoneel verzorgd vanuit het DJI Opleidingsinstituut (Kamerstukken II 2022/23, 36200 IV, nr 10).

Uitgaven

Subsidies (regelingen)

Detentie - Algemeen

Voor het verder doorontwikkelen van het gevangeniswezen van Sint Maarten is er aan het ministerie van Justitie van Sint Maarten een subsidie ter beschikking gesteld tot en met het eerste kwartaal van 2023 ter waarde van € 1 mln. voor materiële en immateriële aspecten van het gevangeniswezen. Het bedrag is bij de 2e suppletoire begroting 2022 gerealloceerd van opdracht naar subsidie.

Opdrachten

Detentie - Algemeen

Voor het verder ontwikkelen van het detentiewezen heeft BZK een programmateam uitgezonden. Daarnaast zijn er personeelskosten voor het programmateam (via H7) bekostigd. Ook zijn er goederen ingekocht voor de verdere inrichting van de gevangenis (Kamerstuk II 2022/23, 36200 IV, nr 10). Het instrument is bij de 2e suppletoire begroting 2022 gewisseld, van opdracht naar subsidie, waarbij een bedrag van € 1 mln. is gerealloceerd naar subsidie.

Diverse opdrachten

In het kader van de beleidsdoorlichting artikel 1 zijn er evaluaties uitgevoerd.

Bijdrage aan medeoverheden

Overige bijstand aan de landen

BZK stelde in 2022 in totaal incidenteel € 8 mln. beschikbaar voor de (materiële) toerusting van de lokale diensten van de Caribische landen ter versterking van het grenstoezicht op basis van de plannen van aanpak. Daarnaast zijn er op deze post ook middelen overgemaakt aan de landen ten behoeve van de bestuurlijke aanpak van ondermijning (€ 0,5 mln.) en is een teruggekomen bedrag uit 2021 ten behoeve van grenstoezicht van € 4 mln. opnieuw overgemaakt.

Bijdrage aan internationale organisaties

Detentie - Vastgoed

Eind 2022 is een overeenkomst gesloten met de United Nations Office for Project Services (UNOPS), gefinancierd door Nederland voor € 4 mln. In 2023 start UNOPS de eerste fase van het project om tot een ontwerp komen van tijdelijke en lange termijn detentiefaciliteiten en de benodigde aanbestedingsprocedures uitzetten voor de bouw (Kamerstukken II 2022/23, 36200 IV, nr 10). Bij de 2e suppletoire begroting 2022 is van het begrote bedrag € 16 mln. overgeboekt naar 2023.

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Grensbewaking (Defensie)

BZK financierde in 2022 de inzet van 43 fte van de KMar in de Caribische landen ter versterking van het grenstoezicht. Deze inzet vindt plaats onder het zogenaamde Protocol inzake de inzet van personeel vanuit de flexibel inzetbare pool Koninklijke Marechaussee.

Naar aanleiding van afspraken in het protocol inzake grenstoezicht wordt door de KMar en Douane extra personeel (71 fte KMar en 16 fte Douane verspreid over meerdere jaren) beschikbaar gesteld. In 2022 hebben de eerste uitzendingen plaatsgevonden en zijn er voorbereidingen getroffen voor de toegroei van de uitzending van het volledige aantal fte in 2023. De uitzendingen vonden later plaats om twee redenen: de benodigde voorbereidingen namen meer tijd in beslag en het plan van aanpak versterking grenstoezicht Sint Maarten werd pas later vastgesteld. Hierdoor is in 2022 minder uitgegeven dan was begroot.

Recherchecapaciteit (JenV)

Zoals vastgelegd in de Rijkswet politie van Curaçao, van Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba en het Protocol inzake gespecialiseerde Recherchesamenwerking heeft het Recherche Samenwerkingsteam (RST) in 2022 uitvoering gegeven aan de bestrijding van zware, georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit. Daarnaast heeft het RST de afhandeling van internationale rechtshulpverzoeken op dit gebied verricht. In het Convenant Financieringssystematiek recherchesamenwerkingsteam is opgenomen dat het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de politieke verantwoordelijkheid voor het beschikbaar stellen van de middelen behoudt. De financiële middelen worden per eerste suppletoire begroting 2022 overgeboekt naar het Ministerie van Justitie en Veiligheid; dit verklaart tevens het verschil tussen de vastgestelde begroting en de realisatie. Voor de realisatie en financiële verantwoording wordt verwezen naar het jaarverslag van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.

Rechterlijke macht (JenV)

In de vastgestelde begroting voor 2022 was € 10,5 mln. begroot voor de rechterlijke macht. Het verschil tussen de vastgestelde begroting en realisatie wordt verklaard door twee factoren. Ten eerste is € 3 mln. per eerste suppletoire begroting 2022 overgeboekt naar de begroting van het Ministerie van JenV voor het Parket Procureur Generaal (PPG), OM Aruba en het Gemeenschappelijk Hof van Justitie in het kader van de ondermijningsaanpak. Voor de realisatie en financiële verant woording wordt verwezen naar het jaarverslag van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Verder is bij de Ontwerpbegroting 2023 € 1 mln. voor subsidies in het kader van de bestuurlijke aanpak gerealloceerd van bijdrage aan andere begrotingshoofdstukken naar Overige bijstand aan de landen.

Vanaf 2022 zijn de extra middelen die zijn toegekend in de landspakketten (Kamerstukken II 2019/20, 35420 nr. 177 en nr. 186) toegevoegd aan de bestaande middelen voor de rechterlijke macht als investering voor de duurzame ondermijningsaanpak.

Douane (Financiën)

In 2022 startte de uitzendingen van de Douane. De middelen voor de douane worden overgeboekt aan het Ministerie van Financiën en worden daarom niet als uitgave geregistreerd.

Ontvangsten

In 2022 is een betaling van € 4 mln. teruggekomen die was bedoeld voor grenstoezicht Aruba in 2021. In 2022 is dit bedrag opnieuw overgemaakt naar Aruba.