Stimuleren van een goede kwaliteit van de gebouwde omgeving op de aspecten duurzaamheid, energiezuinigheid, veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid en toegankelijkheid. Daartoe is de controle op de naleving van de bouwregelgeving en het toezicht door gemeenten van belang.

Met het oog op de doelen binnen dit beleidsartikel is de inzet van burgers, instellingen, bedrijven en de gehele overheid noodzakelijk. In het kader van het Klimaatakkoord wordt met partijen gesproken over de noodzakelijke acties en te nemen maatregelen. Samen met medeoverheden, corporaties, netbeheerders, energiebedrijven, de financiële sector, de ontwerp-, bouw en technieksector en talloze andere bedrijven, instellingen en maatschappelijke organisaties gaan we, ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid, mensen helpen met het verduurzamen van hun huis of gebouw. We maken wetgeving, stellen normen aan de huursector, bestaande gebouwen en installaties. De minister van BZK heeft hierbij een stimulerende, regisserende en normerende rol.

Stimuleren

De minister van BZK geeft invulling aan deze verantwoordelijkheid door kaderstelling (wet- en regelgeving), het uitvoeren van de acties van het Coalitieakkoord vertaald in het Programma Verduurzaming Gebouwde Omgeving (PVGO), waar het Rijk verantwoordelijk voor is, ondersteuning van innovatie (onder andere door middel van subsidies) en monitoring. De minister van BZK stimuleert energietransitie in de gebouwde omgeving met verschillende (subsidie)instrumenten, afspraken en ondersteuningsmaatregelen.

Regisseren

Op basis van artikel 2 van de Woningwet is de minister van BZK verantwoordelijk voor het opstellen en het beheer van de bouwregelgeving en stelselverantwoordelijk voor het borgen van de bouwkwaliteit. Op grond van deze verantwoordelijkheid worden in ieder geval regels gesteld over het bouwen van nieuwe bouwwerken, de staat van bestaande bouwwerken en het gebruiken en slopen van bouwwerken. Deze regels worden gesteld vanuit het oogpunt van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid of milieu. Door naleving van deze regels is de maatschappelijk aanvaarde kwaliteit van bouwwerken gewaarborgd. Toezicht en handhaving hierop berust bij gemeenten.

Gebiedsgerichte warmtetransitie

Op 1 januari 2023 is het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW) van start gegaan ter ondersteuning van gemeenten in de gebiedsgerichte aanpak. Het NPLW heeft met de ‘warmtetransitie in beeld’ een kwalitatieve analyse gemaakt van de lokale warmtetransitie bij gemeenten. Daaruit komt naar voren dat de helft van de gemeenten bezig is met het concretiseren van de transitievisie warmte in uitvoeringsplannen per wijk of buurt. Onderdeel van het NPLW is de regionale ondersteuningsstructuur. Deze regeling is in 2023 opengesteld voor alle regio’s (Stcrt. 2023, 13911). Daarmee is invulling gegeven aan één van de conclusies in de Monitor Programma Aardgasvrije Wijken (Kamerstukken II 2022/23, 32 847, nr. 1076) over de wenselijkheid van regionale en landelijke ondersteuning. Een ander voorstel vanuit de proeftuinen is het aanvragen van ISDE door gemeenten, hier is concreet invulling aan gegeven en wordt vanaf 2024 mogelijk. De monitor proeftuinen aardgasvrije wijken is vanaf 2024 geïntegreerd in de bredere NPLW-monitoring.

Verduurzaming individuele aanpak woningen

Verduurzaming Koopsector

In 2023 zijn verdere stappen gezet om woningeigenaren en Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) te helpen met duidelijke en toegankelijke informatie, vereenvoudiging van subsidies, betere financieringsmogelijkheden en ontzorging.

Duidelijke en toegankelijke informatie

De informatie op Verbeterjehuis.nl is in 2023 verder uitgebreid en verbreed, zodat naast woningeigenaren ook huurders en VvE’s worden ondersteund in het verduurzamen van de woning. Bijna 1,5 miljoen bezoekers hebben de site afgelopen jaar geraadpleegd.

Betere financieringsmogelijkheden hypotheek en Nationaal Warmtefonds

Door een in 2023 voorbereide wijziging, houden de leennormen voor de hypotheek vanaf 1 januari 2024 rekening met het energielabel en kunnen woningeigenaren met een laag label bijlenen voor verduurzaming. Het Nationaal Warmtefonds biedt sinds juni 2023 financiering voor verduurzaming met 0% rente aan voor woningeigenaren met een verzamelinkomen tot 60.000 euro en een rentekorting van 1,5% voor VvE’s. In 2023 hebben bijna 19.000 woningeigenaren en meer dan 100 VvE’s met bijna 3400 woningen financiering van het Warmtefonds gebruikt.

Verbetering en toename subsidies verduurzaming

De Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) kon vanaf 1 januari 2023 voor het eerst ook worden aangevraagd voor één isolatiemaatregel. Onder meer die aanpassing leidde in 2023 tot een totaal van ruim 250.000 aanvragen, waarvan 100.000 voor één isolatiemaatregel. Het aanvragen van ISDE is in 2023 vereenvoudigd door verbeteringen van de website en de aanvraagprocedure. Om woningeigenaren met een laag inkomen beter te bereiken, is het Nationaal Isolatieprogramma ingericht. In 2023 is de eerste tranche van de lokale aanpak opengesteld. 337 gemeenten hebben een aanvraag gedaan voor het isoleren van ruim 200.000 woningen. In totaal is in 2023 circa € 370 mln. verstrekt aan gemeenten voor de eerste tranche.

In 2023 ontvingen meer dan vijfhonderd VvE’s een bijdrage van de Subsidie verduurzaming voor VvE’s (SVVE) voor verduurzamingsmaatregelen en nog eens ruim vijfhonderd voor advies over verduurzaming of oplaadpunten voor elektrische auto’s. Zowel de ISDE als de SVVE hebben vanaf 1 januari 2024 verbeterde voorwaarden voor monumenten en biobased isolatiemateriaal.

Inzet energiefixers

In 2023 zijn in veel gemeenten initiatieven opgetuigd om woningen met kleine en middelgrote maatregelen energiezuiniger te maken. Dit werk is uitgevoerd door energiefixers (ook wel energiecoaches of klimaatklussers genoemd) en gefinancierd door een verhoging van € 185 mln. van de energiearmoedemiddelen die beschikbaar zijn gesteld aan gemeenten.

Versnellingsagenda VvE’s en ontzorging woningeigenaren

Omdat VvE’s nog duidelijk achterblijven met verduurzamen en te maken hebben met complexe uitdagingen, is in september 2023 de Versnellingsagenda verduurzaming VvE’s uitgebracht. Deze agenda heeft als kernpunten de aanpassing van besluitvormingsregels van VvE’s, betere financiële ondersteuning, informatie en ontzorging, versnelling voor grote VvE’s en extra ondersteuning voor kleine nog niet functionerende VvE’s.

SAH

In 2023 zijn via de Stimuleringsregeling Aardgasvrije Huurwoningen (SAH) 55 aanvragen ingediend om 6.467 bestaande woningen van het aardgas af te halen. Omdat het meer tijd bleek te kosten om aansluitingen op warmtenetten te realiseren, is er vertraging in het aanvraagproces opgelopen. Daarnaast heeft de onduidelijkheid over het wettelijke kader voor warmtenetten (uitstel Wet collectieve warmtevoorziening en besluit marktordening collectieve warmte) geleid tot een lagere realisatie ten opzichte van de vastgestelde begroting. Daarom is besloten tot wijziging van de uitvoeringstermijn en verlenging van de SAH tot er een nieuwe regeling komt op 1 januari 2025 (Kamerstukken II 2022/23, 32 847 nr. 1076).

SVOH

De Subsidieregeling Verduurzaming Onderhoud Huurwoningen (SVOH) is per 1 april 2023 verbreed naar alle private verhuurders en opengesteld voor de vrije sector. Sinds 1 april 2023 is het aantal aanvragen weliswaar toegenomen, maar de regeling wordt nog niet goed genoeg gevonden. Daarom is in de laatste maanden van 2023 een start gemaakt met een activeringscampagne en het breder onder de aandacht brengen van de SVOH, via alle belangenorganisaties alsook via de VNG.

Energieprestatievergoeding Huur

Op 1 oktober 2023 is de herziening van het Besluit Energieprestatievergoeding Huur in werking getreden. Voor deze woningen kan een verhuurder een energieprestatievergoeding (EPV) in rekening brengen. Het gaat hierbij om zeer goed geïsoleerde woningen met zonnepanelen en een warmtepomp die een gegarandeerde prestatie leveren. De hoogte van de EPV is met het Besluit Energieprestatievergoeding Huur wettelijk gemaximeerd zodat de huurder gelijke woonlasten houdt. Met de EPV krijgen verhuurders meer investeringsmogelijkheden bij het bouwen of renoveren van zeer energiezuinige huurwoningen.

Aanpak utiliteitsgebouwen

In december 2023 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de huidige en toekomstige normering voor de verduurzaming van de utiliteitsbouw, zoals het uitfaseren van de gebouwen met de slechtste energieprestatie vanaf 1 januari 2030 (Kamerstukken II 2022/23, 32 813 nr. 1320). Deze brief ging ook in op de voortgang van de portefeuilleaanpak waaraan 27 grote vastgoedeigenaren meedoen. De NS, de Rabobank, de Politie en het Rijksvastgoedbedrijf zijn onder andere deelnemers van de portefeuilleaanpak. In 2023 zijn verder de derde tranche van de Subsidieregeling verduurzaming maatschappelijk vastgoed (DUMAVA), de Specifieke uitkering ten behoeve van het Ontzorgingsprogramma Mkb en het programma verduurzaming bedrijventerreinen in internetconsultatie gebracht met oog op openstelling in 2024.

Innovatie in de bouw

In het kader van het PVGO heeft het kabinet de ontwikkeling van de markt naar innovatiever en duurzamer bouwen bevorderd. Over de voortgang en samenhang van de verschillende beleidslijnen is in de Kamerbrief structureel opschalen van de (ver)bouwcapaciteit gerapporteerd (Kamerstukken II 2022/23, 32 813, en 32 847 nr. 1045).

In 2023 is in dat kader onder meer ingezet op het organiseren van een continue voorspelbare verbouwstromen. Het ondersteuningsprogramma "Verbouwstromen", een samenwerkingsverband van TKI Bouw en Techniek, TKI Urban Energy, Stroomversnelling en De Bouwcampus, is van start gegaan. Het programma ondersteunt opdrachtgevers, aanbieders en medeoverheden bij de industriële en gestandaardiseerde verduurzaming van woningen. Ook zijn in 2023 twee nieuwe subsidies beschikbaar gesteld om grootschalige renovatieprogramma's te realiseren. Ten eerste de subsidieregeling procesondersteuning voor opschaling renovatieprojecten (SPOR) waarmee samenwerkingsverbanden, bestaande uit verhuurders of eigenaar-bewoners een procesondersteuner kunnen inhuren. Ten tweede de meerjarige experimenten effectieve renovatiestromen (MEER) die is bestemd voor renovatieprogramma’s met een industriële aanpak.

Bouwregelgeving en bouwkwaliteit

In 2023 zijn diverse wijzigingen van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) gepubliceerd of in procedure gebracht in het kader van het actueel houden van de regelgeving, maatschappelijke en politieke ontwikkelingen en implementatie van Europese regelgeving. Zo zijn bijvoorbeeld het besluit van 24 maart 2023 tot wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving in verband met de periodieke beoordeling van gebouwen, de aanscherping van de schileisen van tijdelijke woningen en enkele andere wijzigingen (Stb. 2023, 106), een actualisatie van de energiebesparingsplicht voor utiliteitsgebouwen en enkele andere wijzigingen (Stb. 2023, 272), een aantal wijzigingen in verband met de Verordening betreffende markttoezicht en conformiteit van producten (Stb. 2023, 88) in 2023 gepubliceerd. Ook is gewerkt aan verbetering van de bouwregelgeving en het wegnemen van belemmeringen voor de woningbouw. Voorbeeld daarvan is het niet in werking laten treden van de mogelijkheid voor gemeenten om via maatwerkregels hogere eisen te stellen aan de energie- en milieuprestatie bij nieuwbouw (Stb. 2023, 426). Dit werd gedaan om de woningbouw te versnellen en is ingegaan op 1 januari 2024.

Toekomstbestendige gebouwde omgeving

Het Ministerie van BZK bevordert klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen en inrichten als onderdeel van de Nationale aanpak Klimaatadaptatie gebouwde omgeving (Kamerstukken II 2022/23, 32 813, nr. 1149 en 32 847), via onder meer de ontwikkeling van een landelijk uniform kader: de ‘Landelijke maatlat voor een groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving’ (Kamerstukken II 2022/23, 32 813, nr. 1195 en 32 847). In maart 2023 is de landelijke maatlat aangeboden aan de Tweede Kamer waarbij is aangegeven welke vervolgtrajecten moeten zorgen voor doorwerking van de maatlat in de uitvoeringspraktijk. In de tweede helft van 2023 is gestart met een financiële quick-scan, een verkenning naar mogelijkheden van juridische borging en het ophalen van praktijkervaringen. Een natuurinclusieve inrichting is onderdeel van de landelijke maatlat. Daarnaast is in 2023 gestart met de voorbereiding van de wijzigingen van de bouwregelgeving om bij nieuwbouw en grootschalige renovatie verblijfsvoorzieningen voor beschermde gebouwgebonden soorten te verplichten (Kamerstukken II 2022/23, 28 325 nr. 248). De voor- en nadelen van een mogelijke verplichting in het Bbl voor regenwater- en grijswater (her)gebruik zijn onderzocht. Hierover is de Kamer in oktober 2023 geïnformeerd (Kamerstukken II 2023/24, 27625 nr. 658 en 30 015).

Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen

Met het vaststellen van inwerktredingsdatum van de Omgevingswet is in maart 2023 ook de inwerkingtreding van de Wkb definitief bepaald op 1 januari 2024. Op verzoek van de Eerste Kamer zijn verbouwactiviteiten nog niet onder kwaliteitsborging gebracht. Ter voorbereiding op de Wkb is in 2023 een nieuwe stimuleringsregeling voor proefprojecten (STIPP) opgezet. Op basis van de STIPP zijn ruim 250 nieuwe proefprojecten gestart waarbinnen betrokken partijen gezamenlijk oefenen. Direct vanaf de inwerkingtreding zal gestart worden met de monitoring van de Wkb. In 2023 zijn de kaders voor de monitoring vastgesteld en hiervoor is een onafhankelijke partij gecontracteerd. Ter ondersteuning van de uitvoering is tot slot het zogenoemde Wkb-overleg, een samenwerking van VNG, Bouwend Nederland, TechniekNL, de brancheverenigingen voor kwaliteitsborger en bouw- en woningtoezicht en BZK, ingesteld. Binnen het Wkb-overleg worden alle signalen, vragen en onduidelijkheden over de uitvoering van de Wkb verzameld en waar nodig van een snel en passend antwoord voorzien.

Stelsel certificeringwerkzaamheden aan gasverbrandingsinstallaties

De verplichting in het wettelijk stelsel voor werkzaamheden aan gasverbrandingsinstallaties (Stb. 2020, 354), dat alleen nog gecertificeerde bedrijven deze werkzaamheden mogen uitvoeren, is op 1 april 2023 ingegaan. Per eind 2023 zijn circa 1.900 bedrijven voor het uitvoeren van deze werkzaamheden gecertificeerd en zijn er circa duizend bedrijven die al opdracht gegeven hebben om zich te laten certificeren, maar nog niet gecertificeerd zijn. Daarnaast is er per eind 2023 een groot aantal bedrijven dat al wel offerte heeft gevraagd om zich te laten certificeren, maar daarvoor nog geen opdracht heeft verstrekt. Het betreft ongeveer duizend uitstaande offertes van certificerende instellingen bij bedrijven. In verband met het wettelijk stelsel hebben per eind 2023 circa 21.000 monteurs zich laten bijscholen op het gebied van koolmonoxide.  

Circulair bouwen

Het Ministerie van BZK bevordert circulair bouwen als onderdeel van het Nationaal Programma Circulaire Economie (Kamerstukken II 2021/22, 32 852, nr. 204), waaronder het vergroten van het gebruik van biogrondstoffen in de bouw met de Nationale Aanpak Biobased Bouwen. In oktober 2023 is aan de Tweede Kamer voorgesteld om de milieuprestatie-eis voor woningen per 1 januari 2025 te halveren, voor kantoren fors scherper te stellen en voor andere gebouwen (bijvoorbeeld onderwijs, zorg en winkels) in te voeren. Tegelijk met deze maatregelen zullen ook wijzigingen in de Europese norm (EN15804) worden geïmplementeerd. Tevens is aan de Tweede Kamer voorgesteld om voor de realisatie van klimaatdoelen, inclusief de weging van koolstofvastlegging in biobased materialen, de voorstellen van de Europese Commissie in de herziening van de Energy Performance of Buildings Directive (EPBD IV) te volgen. Onderdeel daarvan wordt een Europese bepalingsmethode voor de berekening van de CO₂-uitstoot van gebouwen (Kamerstukken II 2023/24, 32 852, nr. 265). Parallel daaraan is in de tweede helft van 2023 een start gemaakt met de voorbereiding van de wijzigingen van de bouwregelgeving.

Uitgaven

4.1 Energietransitie en duurzaamheid

Subsidie(regelingen)

Verduurzaming en onderhoud huurwoningen

Het aantal aanvragen van de subsidie verduurzaming en onderhoud huurwoningen (SVOH) is lager uitgevallen dan geraamd. Het verduurzamingstempo in de sector en bij deze doelgroep van kleine verhuurders was niet hoog waardoor er ook weinig subsidieaanvragen waren ingediend. Daarom is in het voorjaar het kasritme aangepast en is er circa € 35,5 mln. doorgeschoven naar latere jaren. In de eerste suppletoire begroting is tevens de € 10 mln. teruggezet die in 2022 was ingezet voor het Warmtefonds en ook is in deze begroting het restant budget over 2022 toegevoegd. Daarnaast is tijdens de tweede suppletoire begroting € 7 mln. ingezet voor DUMAVA wegens een hoge respons op deze regeling. Uiteindelijk is er circa € 2,3 mln. gerealiseerd voor de SVOH.

Nationaal Isolatie Programma

Tijdens de eerste suppletoire begroting is € 50 mln. naar voren gehaald vanuit 2024. Er heeft vervolgens een reallocatie plaatsgevonden uit het Nationaal Isolatieprogramma naar ondersteuning aanpak energiearmoede ter waarde van € 100 mln. Deze middelen worden ingezet voor het opschalen van energiefixers en fixteams om huishoudens in energiearmoede te helpen met het verduurzamen van hun woningen.

Energiebesparing Koopsector

Verenigingen van Eigenaars (VvE) kunnen voor de verduurzaming van hun woning subsidieaanvragen bij de regeling Subsidie Energiebesparing Eigen Huis doen.

Bij de eerste suppletoire begroting is de € 5 mln. die in 2022 was gerealloceerd naar het Warmtefonds toegevoegd aan het budget alsmede het restant budget uit 2022 van € 1,7 mln. Tegelijkertijd is € 10 mln. gerealloceerd naar lokale aanpak woonisolatie. In totaal is er in 2023 circa € 11,8 mln. uitgegeven. In totaal is € 3,8 mln. aan aanvragen niet vastgesteld en niet meer tot betaling gekomen in 2023.

Energiebesparing Huursector

De regeling de Stimuleringsregeling energieprestatie huursector (STEP) is gesloten. In 2023 is nog circa € 1 mln. aan vaststellingen betaald. Hiervoor is het budget bijgesteld bij de tweede suppletoire begroting.

Kennis- en innovatieprogramma bouwproductie stikstof

Met het kennis- en innovatieprogramma emissiearme bouwproducten wordt bijgedragen aan de ontwikkeling van een afsprakenstelsel voor digitalisering van het bouwproces en de bouwlogistieke stromen gericht op stikstofreductie. Bij de tweede suppletoire begroting is het budget met circa € 2,7 mln. opgehoogd.

Verduurzaming maatschappelijk vastgoed

De Subsidieregeling duurzaam maatschappelijk vastgoed (DUMAVA) komt eigenaren van bestaand maatschappelijk vastgoed tegemoet in de kosten om te verduurzamen. In de eerste suppletoire begroting is het restant budget uit 2022 toegevoegd en is een deel van het budget geschoven naar latere jaren conform het kasritme van de regeling. Vanwege een toename in aanvragen is het budget alsnog verhoogd met € 17 mln. In 2023 is € 2 mln. niet meer tot betaling gekomen, omdat de aanvragen niet meer verwerkt konden worden in 2023.

Energietransitie en duurzaamheid

In het kader van de afspraken voor energietransitie in de gebouwde omgeving uit het Klimaatakkoord heeft het ministerie van BZK in 2023 aan een aantal partijen subsidies verstrekt, waaronder de voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal, Platform 31 en DigiGO. Bij de eerste en tweede suppletoire begroting is budget gerealloceerd naar onder andere Beleidsprogramma EGO en RES voor onder andere diverse Energie Samen subsidies en de participatiecoalitie. Ook is er een deel van de middelen uit het Klimaatfonds toegevoegd voor de Energiebesparende maatregelen.

Renovatieversneller

Voor de Renovatieversneller zijn in het klimaatakkoord subsidiemiddelen beschikbaar gesteld om opschaling bij verduurzaming van woningen te bevorderen met het oog op kostenreductie. Bij de eerste suppletoire begroting van 2023 is € 14,5 mln. doorgeschoven naar latere jaren en dus in het juiste kasritme gezet voor de industriële aanpak uitfasering EFG-labels woningcorporaties. Door aanvragen die erg laat in het jaar binnenkwamen is € 4,4 mln. niet uitgegeven.

Stimuleringsregeling Aardgasvrije Huurwoningen (SAH)

De Stimuleringsregeling aardgasvrije huurwoningen (SAH) verleent vanaf 2020 subsidies aan zowel sociale als particuliere verhuurders voor het aardgasvrij maken van woningen. Ook gemengde VvE’s kunnen hierbij terecht voor subsidiëring van warmtenetaansluitingen. De aansluiting op warmtenetten loopt niet hard, mede door de vertraging in het wetgevingsproces. Hiervoor is de kasprognose bijgesteld en is € 45,5 mln. doorgeschoven naar latere jaren. Daar tegenover staat dat bij de eerste suppletoire begroting € 15 mln. is teruggeplaatst vanuit het Warmtefonds. In totaal is € 2,4 mln. aan aanvragen niet meer tot betaling gekomen in 2023.

Warmtefonds

Het Warmtefonds verstrekt financiering aan woningeigenaren en VvE’s die hun woning verduurzamen. In 2023 is de € 30 mln. die in 2022 was ingezet voor het Warmtefonds teruggezet naar SAH, SVOH en SEEH en is het budget tijdens de tweede suppletoire begroting met € 88 mln. opgehoogd vanuit het Klimaatfonds ten behoeve van het verlagen van de rente voor leningen voor woningeigenaren en VvE’s.

Nationaal Groeifonds

Circa € 7,4 mln. is naar een ander instrument gerealloceerd om via een specifieke uitkering uit te geven. De rest is besteed aan subsidies voor onder andere werklandschappen van de toekomst en aan stichting TKI Bouw en Techniek.

Biobased Bouwen

Subsidie is versterkt aan de uitvoeringsorganisatie Buildingbalance voor de uitvoering van maatregelen biobased bouwen. De middelen zijn afkomstig uit het Klimaatfonds voor de maatregel normering en stimulering biobased bouwen.

Opdrachten

Energietransitie en duurzaamheid

Ter uitvoering van de afspraken voor de energietransitie in de gebouwde omgeving verstrekte het ministerie van BZK in 2023 diverse onderzoeksopdrachten, waaronder voor het energielabel en klimaatadaptatie. Bij de tweede suppletoire begroting in 2023 is het budget met circa € 0,9 mln. verlaagd voor onder andere een subsidieverlening voor de participatiecoalitie.

Bijdrage aan ZBO's/ RWT's

Energietransitie en duurzaamheid

De Unie van Waterschappen ontving een bijdrage voor het Nationaal Programma Regionale Energiestrategieën (NP RES) om de RES-regio’s te ondersteunen, en de verbinding te vormen tussen nationaal, regionaal en lokaal. Ook  is er een bijdrage verleend aan het BIM-loket. In totaal is er in 2023 circa € 2 mln. uitgegeven.

Bijdrage aan medeoverheden

Nationaal Isolatie Programma

De middelen voor lokale aanpak woningisolatie worden ingezet ter onder­steuning van wooneigenaren om op korte termijn isolatie- en ventilatiemaatregelen te treffen en energiearmoede tegen te gaan. Bij de eerste suppletoire begroting is € 62,5 mln. toegevoegd vanuit het Klimaatfonds aan de lokale aanpak van het Nationaal Isolatieprogramma en is via specifieke uitkeringen uitgekeerd aan gemeenten in 2023. Verder is tijdens de Prinsjesdag suppletoire begroting is € 119 mln. extra beschikbaar gesteld aan gemeenten vanuit het Klimaatfonds voor de aanpak kwetsbare wijken en dorpen. Tevens is tijdens de Prinsjesdag suppletoire begroting € 8,1 mln. toegevoegd vanuit het klimaatfonds aan de lokale aanpak. Het volledige bedrag van € 365 mln. is uitgeput.

Ondersteuning aanpak energiearmoede

In 2023 is tijdens de eerste suppletoire begroting € 200 mln. vanuit het NIP toegevoegd. Hiervan is € 8 mln. ingezet voor energiefixers via het Nationale Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW) en € 4 mln. is via een subsidie verleend aan Energie Samen. € 185 mln. is ingezet via SPUKs voor het bestrijden van energiearmoede middels de opschaling van energiefixers, waarvan een deel is afgedragen aan het BTW-compensatiefonds.

Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie

Het Nationale Programma Lokale Warmtetransitie is een interbestuurlijk programma van het Rijk, VNG en IPO en ondersteunt gemeenten bij de lokale warmtetransitie door kennis en expertise beschikbaar te stellen over het vormgeven en uitvoeren van de lokale warmtetransitie. Tijdens de eerste suppletoire is er € 7,5 mln. toegevoegd ten behoeve van de inzet voor Energiefixers.

Nationale Isolatieprogramma (Soortenmanagement)

Het ministerie van BZK heeft in een eerste tranche van de regeling natuurvriendelijk isoleren € 54 mln. ter beschikking gesteld (Kamerstukken II 2023/24, 32 847 nr. 1108). Hiervan is € 40 mln. naar gemeenten gegaan ten behoeve van het opstellen, uitvoeren en monitoren van soortenmanagementplannen (SMP’s). De overige € 14 mln. is ingezet ten behoeve van ondersteuning en handhaving door provincies en ten behoeve van alternatieve verblijfplaatsen.

Nationaal Groeifonds

In het subsidieverleningsproces is bij nader inzien gebleken dat het passender is de onderdelen die binnen het groeifondsprogramma Toekomstbestendige Leefomgeving onder publieke opdrachtgevers vallen via een specifieke uitkering vorm te geven.

Bijdrage aan agentschappen

RVO.nl (uitvoering Energieakkoord)

Bij de eerste suppletoire begroting zijn er gelden gerealloceerd voor de uitvoeringskosten RVO voor diverse jaaropdracht regelingen zoals SAH, de SEEH, NIP, KIP, Renovatieversneller en Maatschappelijk Vastgoed. Bij de tweede suppletoire begroting is er meer budget gerealloceerd naar het juiste instrument voor de jaaropdracht en voor de Subsidieregeling procesondersteuning opschaling renovatieprojecten (SPOR).

RVO.nl (energietransitie en duurzaamheid)

Deze middelen zijn bestemd voor het jaarprogramma 2023 dat RVO.nl in opdracht van het ministerie van BZK uitvoert voornamelijk op het gebied van energietransitie in de gebouwde omgeving. Dit wordt hier verantwoord vanwege gecentraliseerd opdrachtgeverschap. Het budget is gedurende het jaar opgehoogd om de middelen voor de opdrachten aan RVO op het juiste budget te verantwoorden.

RVB

In het kader van het stikstofbeleid is het budget gereserveerd om aanbestedende rijksdiensten in staat te stellen om structureel uitstoot-verminderende criteria te stellen bij aanbestedingen. Bij de tweede suppletoire begroting is de prognose bijgesteld en is het budget met € 0,4 mln. opgehoogd in het kader van energiearme aanbestedingen door het RVB. Het volledige bedrag is uitgeput.

Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed

Ten behoeve van de programma's Zon-Op-Rijksdaken en de verduurzaming van rijksgebouwen is in totaal € 7,4 mln. overgeheveld naar het Rijksvastgoedbedrijf. Uiteindelijk is er in 2023 zo’n € 1,7 mln. gerealiseerd.

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

EGO

Bij de eerste suppletoire begroting is er circa € 6 mln. overgeboekt voor onder andere de programma’s emissieloos bouwen en droogte in de bebouwde omgeving en regelingen zoals Demonstatie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI), Missiegedreven Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie (MOOI) en Meerjarige Missiegedreven Innovatie Programma's (MMIP). Ook is er geld overgeboekt naar het Kennis- en Innovatieplatform (KIP). Bij de tweede suppletoire begroting zo’n € 2 mln. gerealloceerd voor onder andere de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) en andere innovatie gedreven onderzoeken.

Kennis en innovatie emissiearme bouwproducten

In de eerste begroting is aan het TNO programma emissieloos bouwen in totaal circa € 7,2 mln. bijgedragen.

4.2 Bouwregelgeving en bouwkwaliteit

Subsidie(regelingen)

Bouwregelgeving en bouwkwaliteit

In 2023 verstrekte het ministerie van BZK diverse subsidies in het kader van onderzoek naar mogelijke aanpassingen in de bouwregelgeving en overige onderwerpen die betrekking hebben op de veiligheid, toegankelijkheid, duurzaamheid en gezondheid van gebouwen en het versterken van de positie van de bouwconsument. Bij de suppletoire begrotingen is circa € 3,1 mln. toegevoegd aan het budget.

Opdrachten

Bouwregelgeving en bouwkwaliteit

Het ministerie van BZK verstrekte ten behoeve van een goed functionerend stelsel van bouwregelgeving ook in 2023 opdrachten voor werkzaamheden van het Nederlands Normalisatie-instituut (NEN), de Helpdesk bouwregelgeving en de Adviescommissie toepassing en gelijkwaardigheid bouwvoorschriften.

Ontvangsten

Dit betreffen ontvangsten uit afrekeningen van eerder verstrekte subsidies door RVO.nl.