Op het gebied van zoetwatervoorziening is het beleid gericht op een duurzame zoetwatervoorziening die economisch doelmatig is. De uitvoering is gericht op het zoveel mogelijk voorkomen van tekorten. Dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheden en gebruikers. Het Ministerie van IenM werkt samen met deze partijen in het Deltaprogramma Zoetwater. De maatregelen die in uitvoering worden genomen staan in het Deltaplan Zoetwater.

In periodes van ernstig watertekort (in droge zomers) wordt water verdeeld op basis van een verdringingsreeks.

Op dit artikel worden de producten op het gebied van zoetwatervoorziening verantwoord. De waterkwaliteit maatregelen in het hoofdwatersysteem die niet verbonden zijn aan waterveiligheid en zoetwatervoorziening worden op artikel 7 van het deltafonds verantwoord.

Dit artikel is gerelateerd aan beleidsartikel 11 (Integraal waterbeleid) op de begroting van hoofdstuk XII.

Toelichting

• 1) Naast de aan de kas gerelateerde verlagingen is er minder verplicht door:

  Haringvliet de Kier 2017 € – 15 miljoen minder verplichtingen dan begroot aangegaan. Een administratieve correctie in 2016 (verhoging verplichting) bij het project Haringvliet de Kier betekent een lagere verplichting in 2017. Verder zijn er als gevolg van lopende afstemming met betrokken partijen over zoetwaterprojecten zijn geen verplichtingen meer aan gegaan voor een bedrag van circa € 2,6 miljoen in 2017. Dit zal doorschuiven naar 2018.

• 2) De bijdrage vanuit het Rijk voor de Roode Vaart is als gevolg van de vertraging in de Europese aanbesteding verschoven naar 2018.

• 3) Het saldo zoetwatermaatregelen wordt voornamelijk veroorzaakt door een budgetoverheveling naar het Ministerie van BZK voor zoetwatermaatregelen in uitvoering bij Provincies (€ – 9,5 miljoen). Dit komt door een actualisering in de programmering en door aanpassing van de scope Klimaatbestendige Water Aanvoer Midden Nederland, waardoor de meerjarige verplichting met kaseffecten naar beneden is bijgesteld. Het uitgenomen deel zal later worden verplicht. Daarnaast is bij de zoetwatermaatregelen een vertraging ontstaan doordat het plan van aanpak voor de maatregelen Friese IJsselmeerkust nog niet volledig is uitgewerkt en de aangescherpte plannen voor de Robuuste natuurlijke oevers later worden ingediend, waardoor circa € 2,9 miljoen is verschoven naar 2018.

2.01 Aanleg waterkwantiteit

Er worden op dit artikelonderdeel in 2017 geen projecten verantwoord.

2.02 Overige waterinvesteringen Zoetwatervoorziening

Het betreft projecten die de zoetwatervoorziening bevorderen en de kwaliteit waarborgen.

Verkenningen en Planuitwerkingen

Het verkenningen- en planuitwerkingsprogramma dient om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde op het gebied van Waterbeheer te verkennen en om daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering. Op dit artikelonderdeel worden diverse projecten en programma’s verantwoord die zich in de MIRT-verkenningen en planuitwerkingsfase bevinden.

Roode Vaart

Realisatieprogramma Zoetwatervoorziening

Dit artikelonderdeel geeft inzicht in de stand van zaken van diverse projecten en programma’s op het gebied van zoetwatervoorziening die zich in de fasen van realisatie bevinden. De andere waterkwaliteitsprojecten worden verantwoord op artikel 7 van het Deltafonds.

• 1) Het saldo zoetwatermaatregelen wordt voornamelijk veroorzaakt door een budgetoverheveling naar het Ministerie van BZK voor zoetwatermaatregelen in uitvoering bij Provincies (€ – 9,5 miljoen). Dit komt door een actualisering in de programmering en door aanpassing van de scope Klimaatbestendige Water Aanvoer Midden Nederland, waardoor budget vanuit 2017 is verschoven naar latere jaren. Daarnaast is bij de zoetwatermaatregelen een vertraging ontstaan doordat het plan van aanpak voor de maatregelen Friese IJsselmeerkust nog niet volledig is uitgewerkt en de aangescherpte plannen voor de Robuuste natuurlijke oevers later worden ingediend, waardoor circa) € 2,9 miljoen is verschoven naar 2018.

Ecologische Markermeer Maatregelen (voorheen Luwtemaatregelen Hoornse Hop)

De partijen, die samen de Luwtemaatregel Hoornse Hop financieren (IenM, EZ, provincie Noord-Holland, provincie Flevoland), hebben in 2016 besloten dat de planfase wordt stopgezet, omdat is gebleken dat de luwtemaatregelen niet de verwachte effecten opleveren. Als gevolg hiervan is het realisatiebudget voor EMM verlaagd met € 6 miljoen, omdat dit KRW budget betrof, en daarvoor de verplichting bestaat om dit uiterlijk in 2021 besteed te hebben. Daarom is in 2017 als alternatief gekozen voor de mogelijkheid om extra ondiep en luw gebied te creëren bij het dijkversterkingsproject Houtribdijk.

Voor het realisatiebudget van € 9 miljoen (€ 6 miljoen gereserveerd in het Deltafonds, en van de provincies Flevoland en Noord-Holland ieder € 1,5 miljoen), onder de noemer «Ecologische Maatregelen Markermeer» (EMM), is in 2017 een nieuwe verkenning uitgevoerd naar alternatieve manieren om een bijdrage te leveren aan de ecologische doelstellingen voor het Markermeer-IJmeer. De verkenning is begin 2018 opgeleverd.

Zoetwatermaatregelen

De zoetwatermaatregelen van nationaal belang uit het Deltaprogramma Zoetwater zijn opgenomen in het Deltaplan Zoetwater. Deze maatregelen hebben als doel om de huidige knelpunten in de zoetwatervoorziening te verminderen en Nederland voor te bereiden op de mogelijke gevolgen van klimaatverandering. In 2017 zijn door heel Nederland projecten ondersteund met budget uit het Deltafonds. Het betreft maatregelen in het Hoofdwatersysteem, zoals nieuw Peilbesluit IJsselmeer en Slim Watermanagement (optimalisatie van het operationeel beheer). Daarnaast was sprake van (co)financiering van projecten in de regionale wateren, die zorgen voor extra aanvoer (bijvoorbeeld Klimaatbestendige Water Aanvoer Midden Nederland) of dat het water beter wordt vastgehouden en efficiënter wordt gebruikt (bijvoorbeeld project Wel Goed Watergeven op de Hoge Zandgronden, subsidie voor maatregelen in rivierengebied Zuid en bijdrage aan Zoetwaterfabriek van Hoogheemraadschap Delfland,). Deze projecten maken het systeem robuuster zodat huidige knelpunten worden opgelost en klimaatverandering beter opgevangen kan worden.

Onderdeel van dit budget zijn (incidentele) subsidies en uitkeringen aan andere overheden. De bedragen hebben betrekking op de mogelijke verlening van subsidies aan de volgende waterschappen: Stichtse Rijnlanden, Hollandsche Delta, Delfland en Rivierenland. Deze maatregelen hebben als doel de huidige knelpunten in de zoetwatervoorziening te verminderen en Nederland voor te bereiden op de mogelijke gevolgen van klimaatverandering.

IenM boekt in de periode 2015 – 2021 ook een bedrag van in totaal € 63,5 miljoen over naar het Provinciefonds voor het nemen van zoetwatermaatregelen. Deze middelen dragen ook bij aan het verminderen van huidige knelpunten in de zoetwatervoorziening en aan het opvangen van mogelijke gevolgen van klimaatverandering. Deze zoetwatermaatregelen van nationaal belang zijn opgenomen in het Deltaplan Zoetwater, onderdeel van het Deltaprogramma 2015. In 2017 is er ten behoeve van Zoetwatermaatregelen: € 9,4 miljoen overgeboekt naar het Provinciefonds, € 0,1 miljoen overgeboekt naar Financiën ten behoeve van het BTW-compensatiefonds, € 1,4 miljoen overgeboekt naar RWS voor de uitvoering van Slim watermanagement, Waterbeschikbaarheid en Irenesluizen. Het restantbudget is uitgefinancierd ten behoeve van zoetwatermaatregelen door Waterschappen in de regio’s.

In 2017 is door RWS gewerkt aan Slim Watermanagement, Waterbeschikbaarheid en is een plan van aanpak opgesteld voor de verkenning Bypass Irenesluizen.

Slim Watermanagement heeft als doel het (zoet)watertekort en de wateroverlast te verminderen door de beschikbare capaciteit van het (Nederlandse) watersysteem beter en duurzamer te benutten. Het is daarmee een optimalisatie van het operationeel waterbeheer.

De verkenning Bypass Irenesluizen is eind 2017 afgerond. Begin 2018 worden de resultaten bekend gemaakt, inclusief de keuze voor het voorkeursalternatief om extra water door te voeren naar het Amsterdam-Rijnkanaal.

2.03 Studiekosten

Dit betreft enerzijds studie- en onderzoekskosten voor het Deltaprogramma (MIRT-onderzoeken) en anderzijds de overige studiekosten op het gebied van zoetwatervoorziening.

Studie- en onderzoekskosten Deltaprogramma

• • Zoetwatervoorziening: het zorgen voor de benodigde kennis om de adaptatiepaden zoals beschreven in het Deltaprogramma voor zoetwater verder te onderbouwen en te ontwikkelen ten behoeve van een strategie voor de beschikbaarheid van zoetwater vanwege klimaatverandering en de ontwikkeling in de zoetwatervraag. In 2017 is een kennisagenda opgesteld en zijn diverse onderzoeken uitgevoerd, zoals actualisatie van de knelpuntenanalyse en verbetering van het economisch instrumentarium. Met deze onderzoeken wordt gezorgd voor actuele kennis over discrepanties tussen vraag en aanbod van zoetwater en de welvaartseffecten van knelpunten. Dit levert onderbouwing op voor de te nemen maatregelen in de volgende fase van het Deltaplan Zoetwater. In 2017 zijn projecten uitgevoerd in het kader van de kennisagenda zoetwater, zoals actualisatie van de knelpuntenanalyse, methodiekbepaling kosten en baten en doorontwikkeling modellen en systeemanalyses. Met deze onderzoeken wordt gezorgd voor actuele kennis over discrepanties tussen vraag en aanbod van zoetwater en de welvaartseffecten van knelpunten. Dit levert onderbouwing op voor de te nemen maatregelen in de volgende fase van het Deltaplan Zoetwater.

• • IJsselmeergebied: In oktober 2017 is het ontwerp Peilbesluit ter visie gelegd met bijbehorende MER. De maatregelen en kosten worden uitgewerkt in samenwerking met de belanghebbende partijen. De volgende stap is de vaststelling van het Peilbesluit (2018).