Het Rijk investeert in waterveiligheid om te voldoen aan de wettelijke normen van de primaire waterkeringen in beheer bij de waterschappen en het Rijk en een bijdrage te leveren aan het beheer van de Rijkswateren. Het artikel waterveiligheid is gerelateerd aan beleidsartikel 11 (Integraal waterbeleid) in het jaarverslag Hoofdstuk XII.

• Ad 1) De verplichtingen van diverse projecten zijn bijgesteld om aan te sluiten bij de actuele projectplanningen. Dit gaat met name om de volgende projecten:

  • • Markermeerdijk (€ – 400 miljoen): het project wordt niet in 2017 beschikt maar in 2018. De oorzaak is dat de alliantie meer tijd nodig heeft voor het zorgvuldig afronden van het participatietraject. De goedkeuring van de provincie volgt waarschijnlijk in 2018, waarna beschikt kan worden.

  • • Ruimte voor de Rivier (€ – 110 miljoen): het gereserveerde verplichtingenbudget voor de risicovoorziening in 2017 is niet volledig aangewend en wordt naar latere jaren verschoven.

  • • Zandmaas (€ – 23 miljoen): in 2017 is voor € 23 miljoen minder verplichtingen aangegaan dan eerst was voorzien. Als gevolg van vertraging bij de voorbereiding van in te dienen projectbesluiten in het kader van de bestuursovereenkomst Sluitstuk Kaden bij het waterschap Limburg is in 2017 het aangevraagde verplichtingenbudget niet gerealiseerd.

  • • Den Oever (€ – 50 miljoen): er zijn in 2017 minder verplichtingen aangegaan omdat de beschikking reeds in 2016 is verstrekt.

  • • Houtribdijk (€ 105 miljoen): de hogere verplichtingenrealisatie komt doordat de gunning van het project was gepland in december 2016. Uiteindelijk is deze gunning uitgesteld naar maart 2017.

• Ad 2) De lagere realisatie is onder andere het gevolg van: een latere start van de realisatie van het project Markermeerdijk als gevolg van een aangepaste planning voor een zorgvuldige afronding van de planproducten (€ – 50 miljoen). Daarnaast zijn in 2017 een aantal projecten opgeleverd, waarbij de eindafrekening lager was dan voorzien. Bijvoorbeeld de projecten Spui Oost, Eiland Dordrecht en Hoekse Waard (€ – 8 miljoen). Het project Zwakke Schakels Zeeuws Vlaanderen was in 2016 al opgeleverd maar de lagere eindafrekening heeft in 2017 plaats gevonden (€ 4 miljoen). De beschikking van het project Waddenzeedijk Texel is geactualiseerd en de kasreeks van dijksectie 9, Prins Hendrik Zanddijk is afgegeven. Dit resulteert in lagere uitgaven voor 2017 (€ – 17 miljoen). Als laatste zorgen overige programmazaken (programmabureau, innovatie en afronding) voor een verdere bijstelling (€ – 5 miljoen) van de raming in 2017.

• Ad 3) Bij de projecten dijkverbetering Hagesteijn-Opheusen, dijkverlegging Westenholte en Scheller, hoogwatergeul Veessen-Wapenveld en de kribverlagingen langs de Waal fase 3, was de verwachting dat wijzigingen of claims deels tot betaling zouden leiden in 2017. Echter de gesprekken met zowel de betrokken Waterschappen als de uitvoerende partijen over de omvang en de onderbouwing van de wijzigingen hebben meer tijd nodig en hebben in 2017 derhalve niet tot betaling geleid. Dit heeft geresulteerd in een lagere realisatie dan verwacht.

• Ad 4) Voor de projecten IJsseldelta Kampen fase 2, Ooijen Wanssum en Ambitie Afsluitdijk is budget overgeheveld naar de provincies.

• Ad 5) De hogere realisatie is het gevolg van een overboeking van artikelonderdeel 01.03 Ruimte voor de Rivier naar artikel 01.02 (Realisatie programma waterveiligheid) ten behoeve van de opdrachtverlening (voorbereiding) realisatie IJsseldelta Fase II. Deze overboeking is noodzakelijk omdat de kosten met betrekking tot de Reevesluis, onderdeel van IJsseldelta fase 2, op artikel 01.02 worden verantwoord.

• Ad 6) Op dit artikel zijn hogere ontvangsten gerealiseerd dan begroot (€ 6,6 miljoen). Dit betreft o.a. een bijdrage van de provincie Flevoland ten behoeve van het project Houtribdijk (€ 3,5 miljoen), de verwerking van het aanbestedingsresultaat in de eindafrekening van dijkversterking Spui-West (€ 1,5 miljoen).

1.01 Grote projecten waterveiligheid

Deze projecten, waaraan de Tweede Kamer de status van Groot Project heeft toegekend, dragen bij aan de waterveiligheid in Nederland.

Tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP-2)

Onder dit programma vallen de verbetermaatregelen die zijn voortgekomen uit de periodieke toetsing conform de Waterwet. Uit de resultaten van de eerste (2001) en tweede (2006) toetsing op veiligheid van de primaire waterkeringen bleek dat een deel van deze keringen niet voldoet aan de wettelijke norm (Kamerstukken II, 2007/08, 27 625 en 18 106, nr. 103). Verder bleek uit een toets in 2003 door RWS en de keringbeheerders dat de zeeweringen langs de Noordzeekust op een aantal locaties op een termijn van twintig jaar niet meer aan de geldende veiligheidsnorm zullen voldoen. Deze locaties zijn aangemerkt als Zwakke Schakels. Met de oplevering van de laatste Zwakke Schakel West-Zeeuws-Vlaanderen, eind 2016, is de kustverdediging van Nederland voor de komende 50 jaar weer op orde. Vanuit HWBP-2 worden subsidies verstrekt aan de waterschappen ten behoeve van de uitvoering van de vereiste verbetermaatregelen en worden de maatregelen aan de Rijkskeringen betaald.

Met het afsluiten van het Bestuursakkoord Water (in 2011) dragen de waterschappen bij aan de financiering van het HWBP-2. De procedureregeling Grote Projecten is op 22 maart 2011 op het HWBP-2 van toepassing verklaard. Op basis van de uitgangspuntennotitie van de Tweede Kamer is een basisrapportage opgesteld (Kamerstukken II, 2011/12, 27 625, nr. 237).

Het HWBP-2 bestaat uit 87 versterkingsprojecten, inclusief de Zwakke Schakels. Conform de Regeling Grote Projecten heeft de Tweede Kamer in 2017 twee voortgangsrapportages ontvangen: Voortgangsrapportage 11 (Kamerstukken II, 2016/2017, 32 698, nr. 33) en Voortgangsrapportage 12 (Kamerstuk II, 2016/2017, 32 698, nr. 37). Deze hadden betrekking op de periode 1 juli 2016 tot en met 30 juni 2017.

Het HWBP-2 is onderdeel van het Deltaprogramma met behoud van eigen besturing, organisatie en financiering.

Toelichting

• Ad 1) De lagere realisatie is onder andere het gevolg van: een latere start realisatie van het project Markermeerdijk (€ – 50 miljoen). Daarnaast zijn in 2017 zijn een aantal projecten opgeleverd, waarbij de eindafrekening lager was dan voorzien. Bijvoorbeeld bij het project Zwakke Schakels Zeeuws Vlaanderen van Waterschap Scheldestromen (€ – 4 miljoen) en projecten (Spui Oost, Eiland Dordrecht en Hoekse Waard) die zijn opgeleverd bij Waterschap Hollandse Delta (€ – 8 miljoen). De beschikking van het project Waddenzeedijk Texel is geactualiseerd en de kasreeks van dijksectie 9, Prins Hendrik Zanddijk is afgegeven. De resulteert in lagere uitgaven voor 2017 (€ – 17 miljoen). Als laatste zorgen overige programmazaken (innovatie en afronding) voor een verdere lagere realisatie (€ – 5 miljoen).

Ruimte voor de Rivier

Het programma Ruimte voor de Rivier is op 15 mei 2001 door de Tweede Kamer aangewezen als Groot Project. Om flexibiliteit in te bouwen is gekozen voor een programmatische aanpak. Conform de Regeling Grote Projecten heeft de Tweede Kamer in 2017 twee voortgangsrapportages ontvangen: Voortgangsrapportage 29 (Kamerstukken 30 080, nr. 85) en Voortgangsrapportage 30 (Kamerstukken 30 080, nr. 87). Deze hadden betrekking op de periode juli 2016 tot en met december 2016 en januari 2017 tot en met juni 2017.

In 2017 zijn de volgende projecten opgeleverd:

Volgens de Begroting zouden in 2017 twee maatregelen opgeleverd worden, maar door vertraging van Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld in 2016, zijn er in totaal drie maatregelen opgeleverd in 2017. Daarmee is eind 2017 voor alle maatregelen van het programma Ruimte voor de Rivier de mijlpaal waterveiligheid bereikt.

Ruimte voor de Rivier is onderdeel van het Deltaprogramma met behoud van eigen besturing, organisatie en financiering.

Toelichting

• Ad 1) Bij de projecten dijkverbetering Hagesteijn-Opheusen, dijkverlegging Westenholte en Scheller, hoogwatergeul Veessen-Wapenveld en de kribverlagingen langs de Waal fase 3, was de verwachting dat wijzigingen of claims deels tot betaling zouden leiden in 2017. Echter de gesprekken met zowel de betrokken Waterschappen als de uitvoerende partijen over de omvang en de onderbouwing van de wijzigingen hebben meer tijd nodig en hebben in 2017 derhalve niet tot betaling geleid. Dit heeft geresulteerd in een lagere realisatie dan verwacht (€ –19 miljoen).

Maaswerken

Op dit onderdeel worden de uitgaven van de deelprogramma’s Zandmaas en Grensmaas van het programma Maaswerken verantwoord. Maaswerken is voortgekomen uit het Deltaplan Grote Rivieren dat na de twee hoogwaters in de Rijn en de Maas in december 1993 en januari 1995 tot stand kwam. Belangrijkste doelstelling van de deelprogramma’s Zandmaas en Grensmaas is het verbeteren van de bescherming van inwoners van Limburg en Noord-Brabant tegen hoog water van de Maas.

Zandmaas

De hoogwaterveiligheidsdoelstelling van het project Zandmaas is bereikt en de maatregelen zijn uitgevoerd. Het project richt zich op de overdracht van de gerealiseerde maatregelen aan de beheerder. Het project zal de realisatie van afgesloten contracten in het kader van het project Zandmaas blijven beheersen tot einde contracttermijn of bereiken resultaat en vervolgens de verantwoordelijkheden overdragen aan de toekomstige beheerder. De nog te realiseren sluitstukkaden hebben enige vertraging opgelopen maar de mijlpaal 2020 wordt gehaald.

Grensmaas

De hoogwaterveiligheidsdoelstelling van het project Grensmaas is bereikt. De afspraken met het consortium Grensmaas lopen volgens afspraak nog door tot 2024. De natuurdoelstelling is grotendeels gehaald (1.124 ha).

Voortgang Prioritaire kademaatregelen

Alle kademaatregelen die voor het bereiken van de hoogwaterdoelstelling voor Grensmaas in 2017 nodig waren, zijn gerealiseerd. De overige prioritaire kademaatregelen zijn in voorbereiding en liggen op schema voor het behalen van de einddatum van 2020.

Met de deelprogramma’s Zandmaas en Grensmaas is bescherming tot een waterstand met een overschrijdingskans van 1/250e gerealiseerd.

Conform de Regeling Grote Projecten heeft de Tweede Kamer in 2017 twee voortgangsrapportages ontvangen: Voortgangsrapportage 31 (Kamerstukken 18 106-239) en Voortgangsrapportage 32 (Kamerstukken 18 106-241). Maaswerken is onderdeel van het Deltaprogramma met behoud van eigen besturing, organisatie en financiering.

Toelichting

• Ad 1) De lagere uitgave in 2017 is het gevolg van vertraging van de geplande realisatie van de clusters AenB van de sluitstukkaden. Dit werk wordt uitgevoerd door het Waterschap Limburg. De impact van de samenvoeging van twee Limburgse Waterschappen blijkt de voornaamste oorzaak van de niet behaalde versnelling.

Eindevaluatie in het kader van de Regeling Grote Projecten

De Tweede Kamer heeft de Minister verzocht voor de programma’s Zandmaas/Grensmaas en Ruimte voor de Rivier de eindevaluatie op te stellen zoals bedoeld in artikel 15 van de Regeling Grote Projecten.

In 2017 is de eindevaluatie voor beide programma’s opgesteld, de rapportages zijn afgerond.

Maatregelen ter verbetering van de waterveiligheid

De kengetallen hieronder geven informatie over de stand van zaken van maatregelen ter verbetering van de waterveiligheid onder het Tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP-2), en de programma’s Ruimte voor de Rivier (RvdR) en Maaswerken. Het geeft een meerjarig inzicht in de voortgang van de maatregelen van de betreffende programma’s. De beleidsinspanningen van de Minister van IenM die onder Hoofdstuk XII (artikel 11) vallen richten zich op de regie op deze programma’s. In de begroting van het Deltafonds wordt nader ingegaan op de uitvoering van deze projecten.

1.02 Overige aanlegprojecten

Bron: Rijkswaterstaat, 2017

Naast de Grote Projecten op het gebied van waterveiligheid zijn hieronder de overige aanlegprojecten beschreven.

Verkenningen- en planuitwerkingsprogramma

Het verkenningen- en planuitwerkingsprogramma dient om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde op het gebied van Waterbeheer te verkennen en om daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering. Op dit artikelonderdeel worden diverse projecten en programma’s verantwoord die zich in de MIRT-verkenningen en planuitwerkingsfase bevinden.

Ambities Afsluitdijk

In 2017 zijn de resterende verzoeken voor bijdragen voor de Ambities op de Afsluitdijk afgehandeld en is de bijdrageregeling beëindigd.

Ooijen-Wanssum

De gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum bevindt zich in de realisatiefase. De provincie is gedelegeerd opdrachtgever en namens de partijen verantwoordelijk voor de realisatie. Bij najaarsnota 2017 is de rijksbijdrage voor de voorbereidings- en uitvoeringskosten in 2017 overgeboekt naar de provincie Limburg. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen om het budget voor 2018 en latere jaren bij voorjaarsnota 2018 over te boeken. De oplevering van de gebiedsontwikkeling is gepland in 2023. Het bereiken van de waterveiligheidsdoelstelling is voorzien in 2020.

Verkenningen rivierverruiming Rijn en Maas

Voor bijdragen van het Rijk aan de MIRT-verkenningen Varik-Heesselt en IJsselpoort is in 2017 € 2,5 miljoen overgeboekt naar het Provinciefonds en € 0,5 miljoen naar het BTW-compensatiefonds. De provincie Gelderland trekt de verkenningen.

IJsseldelta Fase 2

In december 2016 is de voorkeursbeslissing genomen en vastgelegd in de Bestuursovereenkomst IJsseldelta Fase 2. Op basis van deze bestuursovereenkomst is het budget voor de planuitwerking in 2017 overgeheveld naar de provincie Overijssel. In 2017 is ook de partiële projectbeslissing voor Reevesluis genomen.

Integrale verkenning Legger Vlieland en Terschelling

Gedeputeerde Staten van Friesland heeft de projectbesluiten voor de verlegging van de primaire waterkeringen op Vlieland en Terschelling op 10 februari 2017 goedgekeurd. Op 3 april 2017 is het uitvoeringsbesluit voor de verlegging van de primaire waterkeringen op Vlieland en Terschelling genomen. Om aan de veiligheidsnormen te voldoen zijn voor beide verleggingen zandaanvullingen noodzakelijk. Het project omvat tevens de verhoging van de dijk van het bedrijventerrein op Vlieland ter plaatse van het terrein van Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat heeft in 2017 een begin gemaakt met de aanleg. De oplevering voor de werkzaamheden in Vlieland is voorzien in 2018 en op Terschelling eind 2019. Het projectbudget van € 1,5 miljoen is overgeboekt naar het realisatieprogramma artikel 01.02.2.

Texel NIOZ

Op 6 september 2017 is met alle betrokken partners een Realisatie Overeenkomst getekend over de gezamenlijke financiering van het binnendijks brengen van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). NWO draagt het grootste aandeel bij in de financiering. Daarnaast dragen het Ministerie van IenM, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en de gemeente Texel bij aan de resterende kosten. Door IenM wordt € 2,4 miljoen bijgedragen.

Zandhonger Oosterschelde

Conform de voorkeursaanpak van de MIRT-verkenning Zandhonger Oosterschelde wordt gestart met het suppleren van zand op de Roggenplaat. De uitvoering was in eerste instantie gepland in de winter van 2017/2018. Dat bleek uiteindelijk niet haalbaar omdat de voorbereiding langer duurt dan verwacht vanwege zorgvuldige afstemming met belanghebbenden. De realisatie is nu voorzien in de winter van 2018/2019.

Projectoverzicht Verkenningen en Planuitwerkingen (1.02.01) (bedragen x € 1 mln.)

Toelichting:

• Ad 1) Voor de planuitwerking en voorbereiding van de uitvoering door RWS is € 4,5 miljoen overgeheveld vanuit de reservering IJsseldelta fase 2.

• Ad 2) In 2017 is in totaal € 14,2 miljoen overgeheveld naar de provincie Friesland voor de uitvoering van het project vismigratie.

• Ad 3) Voor de kosten van de planuitwerking en voorbereiding van de uitvoering is in de Najaarsnota’s 2016 en 2017 is totaal een bedrag van € 15,2 miljoen aan de provincie Limburg overgemaakt. Verder is het budget geïndexeerd naar prijspeil 2017.

• Ad 4) In de Voorjaarnota 2017 zijn de middelen beschikbaar gesteld voor de planuitwerking (€ 4,5 miljoen voor het RWS-bouwdeel en € 7,7 miljoen aan de provincie Overijssel voor de drie regionale percelen) en is een risicoreservering van € 50 miljoen toegevoegd voor het tekort op het RWS-bouwdeel. Daarnaast is het budget geïndexeerd naar prijspeil 2017. Vervolgens is in de najaarsnota 2017 een bedrag van € 6,2 miljoen voor de voorbereiding van de uitvoering naar de provincie Overijssel overgeheveld. Het project wordt versneld uitgevoerd, waardoor de projectbeslissing nu in 2018 wordt verwacht en de afronding wordt voorzien in 2022.

• Ad 5) Het projectbudget is verlaagd naar € 1,5 miljoen. Dit bedrag is overgeheveld voor de uitvoering door RWS naar het realisatieprogramma artikel 01.02.2. Het resterende budget vloeit terug naar de programmaruimte op artikel 5.

• Ad 6) Voor de uitvoering door RWS van de Roggenplaat is in 2017 is € 5,8 miljoen overgeboekt naar het realisatieprogramma artikel 01.02.2.

Realisatieprogramma

Dit programma levert een bijdrage aan het voldoen aan de wettelijke normen van de primaire waterkeringen in beheer bij het Rijk en bij de waterschappen én levert een bijdrage aan het beheer van de Rijkswateren.

Hoogwaterbeschermingsprogramma

Uit de Derde Landelijke Rapportage Toetsing primaire waterkeringen (LRT3) in 2011 en de verlengde derde toetsronde (LRT3+) in 2013 bleek dat van de 3.750 kilometer aan dijken, dammen en duinen 1.302 kilometer niet aan de normen voldeden, 2.448 kilometer voldeed wel. Van de 1.777 getoetste kunstwerken voldeden er 978 aan de gestelde eisen, 799 kunstwerken voldeden niet. Van de keringen die niet aan de norm voldeden is een groot deel opgenomen in lopende uitvoeringsprogramma’s, zoals het tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma. Al bij eerdere toetsingen voldeden deze keringen niet aan de normen.

Voor de nieuwe opgave (gerekend vanaf de derde toetsing) is een nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) gestart, waarin de waterschappen en IenM samenwerken in een alliantie. Initieel zijn 748 km dijk en 275 kunstwerken uit de derde toetsing aangemeld bij het HWBP. In het hoogwaterbeschermingsprogramma 2017–2022 zijn met het oog op de invoering van de nieuwe normering waterveiligheid per 1 januari 2017 de 14 meest urgente «nieuwe» opgaven opgenomen. Daarmee kwam de totale veiligheidsopgave begin 2017 op 943 km aan primaire waterkeringen en 468 kunstwerken, zoals aangemeld bij het HWBP.

In het programma 2017–2022 (aangeboden op Prinsjesdag 2016) is van de totale veiligheidsopgave 643 km waterkering en 300 kunstwerken geprogrammeerd. Eind 2017 was 515 km dijk in een verkenning-, planstudie- of realisatiefase. Voor kunstwerken waren dit er 174. Van de totale opgave zijn inmiddels 44,2 km dijk en 18 kunstwerken veilig verklaard.

In de begroting 2017 was opgenomen dat het project Eemshaven Delfzijl in 2017 zou starten. Zoals in de Jaarverantwoording 2016 gemeld is heeft de start van de realisatie reeds in 2016 plaatsgevonden.

Rivierverruiming, niet zijnde Ruimte voor de Rivier

Vanwege de afname van natuurareaal wordt een Natuurnetwerk Nederland ontwikkeld. Natuurontwikkelingsprojecten in de uiterwaarden maken hier onderdeel van uit: de zogeheten NURG (Nadere Uitwerking Rivieren Gebied) projecten. Langs de Maas, de Rijn, de Waal en de Lek worden ten behoeve van natuurontwikkeling rivierverruimingsprojecten uitgevoerd, die ook een bijdrage leveren om een grotere waterafvoer te kunnen opvangen. Het NURG-programma wordt samen met het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat uitgevoerd. Een groot deel van de NURG-projecten is inmiddels gerealiseerd. Het project Hemelrijkse Waard wordt begin 2018 ook administratief afgerond. De projecten Heesseltsche Uiterwaarden en Afferdense en Deestse Waarden zijn nog in realisatie en worden in de komende jaren opgeleverd. Bij het project Afferdense en Deestse Waarden wordt ook bijgedragen aan de waterveiligheidsdoelstelling van de PKB Ruimte voor de Rivier. Het Ministerie van IenM rondt haar deel van het NURG-programma uiterlijk in 2020 af.

Herstel steenbekledingen en vooroeververdedigingen Oosterschelde en Westerschelde

Bij een inventarisatie van dijkbekledingen van gezette steen bleek in 1996 dat een groot deel van de dijkbekledingen langs de Ooster- en Westerschelde niet voldeed aan de veiligheidsnormen. Het herstel van de steenbekledingen in Zeeland is in 2015 opgeleverd. In totaal is langs de Wester- en Oosterschelde 321 kilometer aan steenbekledingen vervangen. In 2016 zijn nog enkele restwerkzaamheden uitgevoerd. In 2017 is het project financieel administratief afgerond.

In 2005 en 2010 werd door de Zeeuwse waterschappen geconstateerd dat een deel van de vooroevers in de Ooster- en Westerschelde niet voldeed aan de stabiliteitsnormen. Rijkswaterstaat heeft, na beoordeling van de aanvraag voor bestortingswerken, vastgesteld dat versterking van de onderwateroever en het tegengaan van oevererosie naar volgorde van urgentie in drie clusters wordt aangepakt. De laatste twee (deel)clusters zijn nog in realisatie. Eén cluster is vertraagd na een uitspraak van de Raad van State in 2015. De oplevering is uitgesteld doordat compensatie- en herstelwerkzaamheden uitgevoerd moeten worden. Het herstel is tegelijkertijd opgepakt met de uitvoering van het derde cluster van de vooroeververdediging. In 2017 zijn gesprekken gevoerd met het Waterschap en de Provincie Zeeland om afspraken te maken over de uitvoering van herstelwerkzaamheden na 2022. In februari 2022 eindigt het huidige afsprakenkader.

Toelichting:

• 1) De lagere realisatie van de HWBP Rijksprojecten is veroorzaakt bij twee projecten:

  • – HWBP IJmuiden: door de scopewijziging als gevolg van de nieuwe normering (gewijzigde waterwet) is zowel de planstudie als de realisatie vertraagd;

  • – Drongelens kanaal: de overdracht van het areaal naar het waterschap heeft vertraging opgelopen en onderhoudswerkzaamheden zijn later ingepland binnen het onderhoudsprogramma van RWS (2019 – 2020).

• 2) De hogere realisatie is het gevolg van een overboeking van artikelonderdeel 1.01.03 Ruimte voor de Rivier naar artikel 1.02.02 (Realisatie programma waterveiligheid) ten behoeve van de opdrachtverlening (voorbereiding) realisatie IJsseldelta Fase II. Deze overboeking is noodzakelijk omdat de kosten met betrekking tot de Reevesluis, onderdeel van IJsseldelta fase 2, op artikel 1.02.02 worden verantwoord.

1.03 Studiekosten

Dit betreft enerzijds studie- en onderzoekskosten voor het Deltaprogramma (MIRT Onderzoeken) en anderzijds de overige studiekosten op het gebied van waterveiligheid.

Studie- en onderzoekskosten Deltaprogramma

1.04 GIV/PPS

Bij infrastructuurprojecten waarbij sprake is van publiek-private samenwerking (PPS) bestaat de betaling uit een geïntegreerd bedrag voor aanleg, onderhoud én financiering gedurende een langdurige periode. De meest toegepaste vorm is DBFM (Design, Build, Finance, Maintain) waarbij de overheid pas na oplevering betaalt voor een dienst (beschikbaarheid) in plaats van mijlpalen voor een product tijdens de bouwfase. Deze contractvorm garandeert een efficiënte en effectieve beschikbaarheid van de noodzakelijke capaciteit om, rekening houdend met de aspecten veiligheid en leefomgeving, een betrouwbaar systeem te realiseren.

In de brief van 14 juni 2011 (Kamerstukken II, 2010/11, 32 500 A, nr. 83. Prioritering Investeringen Mobiliteit en Water) is een lijst van in totaal 32 potentiële DBFM-projecten opgenomen. Aangezien op dit moment nog geen geïntegreerde projecten bij de hoofdwatersystemen in uitvoering zijn, worden er op dit artikel (nog) geen uitgaven verantwoord. RWS is eind november 2016 de DBFM-aanbesteding gestart van het project Afsluitdijk gestart, gericht op gunning in 2018. Dit traject loopt.

1.09 Ontvangsten

Ontvangsten waterschapsprojecten

IenM ontving in 2017 circa € 188 miljoen van de waterschappen als bijdrage voor het Hoogwaterbeschermingsprogramma, conform het Regeerakkoord en het Bestuursakkoord Water. Het grootste deel hiervan zal worden toegevoegd aan het budget van HWBP-2. Hiervan worden de 100% subsidies voor de projecten bekostigd. Het resterende deel van de bijdrage komt ten goede aan het (nieuwe) HWBP. Hiervan worden de 90%-subsidie betaald. De resterende 10% wordt betaald per project door het uitvoerende waterschap.

De middelen van de waterschappen worden eerst ingezet voor de waterschapsprojecten van het HWBP-2 en vervolgens voor het HWBP. Het in 2013 door de Tweede en Eerste Kamer aangenomen wetsvoorstel Wijziging van de Waterwet (doelmatigheid en bekostiging hoogwaterbescherming) (Kamerstukken II, 2012/13, 33 465) is per 1 januari 2014 in werking getreden. De wet regelt dat het Rijk en de waterschappen elk de helft van de kosten van het Hoogwaterbeschermingsprogramma gaan betalen.