De overheid beschermt werknemers tegen de financiële gevolgen van ziekte en stimuleert hen het werk te hervatten. De overheid beschermt werknemers tegen de financiële gevolgen van zwangerschap.

De overheid vindt dat mensen die ziek worden en waarbij de loonbetalingsverplichting bij ziekte voor de werkgever niet van toepassing is, ook verzekerd moeten zijn van een tijdelijk loonvervangend inkomen. Zij kunnen het verlies aan inkomen daarom voor een periode van twee jaar, gelijk aan de periode van de loonbetalingsverplichting, opvangen met een uitkering op grond van de Ziektewet (ZW). Door middel van verzuimbegeleiding en re-integratie stimuleert de overheid deze werknemers om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan.

Ook tijdens de periode van zwangerschaps- en bevallingsverlof voorziet de overheid in een tijdelijk loonvervangend inkomen. Op grond van de Wet arbeid en zorg (WAZO) komen zwangere werknemers en zelfstandigen in aanmerking voor een uitkering.

Mensen die lijden aan de ziekte maligne mesothelioom of asbestose door blootstelling aan asbest, kunnen van de overheid een tegemoetkoming of een voorschot op een schadevergoeding ontvangen op grond van de Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS).

Werknemers in Caribisch Nederland die door ziekte of zwangerschap met loonderving geconfronteerd worden, ontvangen een uitkering op grond van de Ziekteverzekering (ZV).

De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinancierde uitkeringsregelingen. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen regisseert de Minister. Hij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door het UWV en de SVB;

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

Wet invoering extra geboorteverlof (WIEG)

Het oorspronkelijke wetsvoorstel uitbreiding kraamverlof, is door de Tweede Kamer in 2017 controversieel verklaard. Het huidige kabinet heeft het wetsvoorstel ingetrokken en gewerkt aan een nieuwe wet met een verdergaande verlenging van het verlof voor partners. Deze wet, de Wet invoering Extra Geboorteverlof (WIEG), is in het najaar van 2018 aangenomen door het parlement en regelt 6 weken geboorteverlof voor partners na de geboorte van hun kind. Verder gaat met deze wet het adoptie- en pleegzorgverlof voor ouders van vier naar zes weken.

Aanpassing transitievergoeding

De Wet houdende maatregelen met betrekking tot de transitievergoeding bij ontslag wegens bedrijfseconomische omstandigheden of langdurige arbeidsongeschiktheid is in de zomer van 2018 aangenomen door het parlement, nadat deze eerder in 2017 controversieel werd verklaard door de Tweede Kamer. De beoogde inwerkingtredingsdatum van 1 januari 2019 is echter niet gehaald. Per 1 april 2020 worden werkgevers gecompenseerd voor verstrekte transitievergoedingen aan werknemers van wie de dienstbetrekking is geëindigd na langdurige arbeidsongeschiktheid. De compensatieregeling kent terugwerkende kracht tot 1 juli 2015. UWV is reeds gestart met de implementatie van de compensatieregeling.

Ziekteverzekering BES uitgebreid

De Wet Ziekteverzekering BES is aangepast. Per 1 januari 2018 is de loondervingsvergoeding gedurende het wettelijk zwangerschaps- en bevallingsverlof omgezet naar een (gemaximeerde) 100% vergoeding.

A. Inkomensoverdrachten

A1. Tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS)

Mensen die lijden aan de ziekte maligne mesothelioom of asbestose als gevolg van blootstelling aan asbest kunnen een tegemoetkoming ontvangen op grond van de TAS. Indien zij de ziekte maligne mesothelioom of asbestose hebben gekregen door te werken met asbest (in dienst van een werkgever) of maligne mesothelioom hebben opgelopen via werkkleding van een huisgenoot, dan is de (voormalige) werkgever hiervoor aansprakelijk en kunnen zij een schadevergoeding bij de werkgever eisen. Dit kan echter lang duren. Tegelijkertijd is de levensverwachting van mensen met de ziekte maligne mesothelioom vaak erg laag. De TAS heeft tot doel asbestslachtoffers bij leven maatschappelijke erkenning te bieden in de vorm van een tegemoetkoming. Deze wordt vaak uitgekeerd in de vorm van een voorschot. Als de (voormalige) werkgever later alsnog een schadevergoeding betaalt, wordt de tegemoetkoming hiermee verrekend. De TAS wordt uitgevoerd door de SVB.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven aan de TAS-uitkering in 2018 zijn conform de prognose die in de begroting is opgenomen.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal toekenningen van de TAS is in 2018 conform prognose uitgekomen.

A2. Ziekteverzekering (ZV) (Caribisch Nederland)

Werknemers in Caribisch Nederland die door ziekte of zwangerschap met loonderving geconfronteerd worden, ontvangen een uitkering (ziekengeld) op grond van de Ziekteverzekering. De uitkering is gerelateerd aan het loon van de werknemer.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven aan de Ziekteverzekering in Caribisch Nederland zijn ongeveer € 0,7 miljoen lager dan begroot. De lagere realisatie is een gevolg van een gunstigere koers van de euro ten opzichte van de dollar en een lager beroep op de regeling dan waar rekening mee was gehouden bij de begroting 2018.

Beleidsrelevante kerncijfers

Door de verhoging van de gerechtigde leeftijd van de Algemene Ouderdomsverzekering lopen de uitkeringen van de ZV langer door. Hierdoor neemt het volume van de ZV de komende jaren in enige mate toe.

A3. Ziektewet (ZW)

De ZW geeft zieke werknemers het recht op een uitkering als zij geen werkgever meer hebben die in geval van ziekte loon moet doorbetalen. De ZW bevat minimumnormen voor re-integratie. De ZW geldt ook voor een beperkte groep werknemers die wel in dienst zijn van een werkgever, namelijk werknemers die tijdelijk ongeschikt zijn voor het verrichten van hun werk (wegens arbeidsongeschiktheid als gevolg van zwangerschap en orgaandonatie) en werknemers met een zogenaamde no-riskpolis. De werkgever mag de ZW-uitkering dan verrekenen met het loon dat hij moet doorbetalen. De ZW wordt uitgevoerd door het UWV of door werkgevers zelf wanneer zij ervoor gekozen hebben om eigenrisicodrager te zijn voor de ZW-uitkeringslasten.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten ZW komen € 85 miljoen hoger uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 55 miljoen, in tabel 4.6.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie € 29 miljoen hoger dan begroot.

Het aantal mensen dat beroep doet op de ZW is in 2018 hoger uitgekomen dan waar ten tijde van de begroting rekening mee werd gehouden (circa € 68 miljoen). Dit wordt voor het grootste gedeelte veroorzaakt door een hoger aantal flexkrachten in de ZW. Het aantal zieke werklozen valt daarentegen lager uit dan verwacht. Daarnaast zijn er meer bedrijven eigenrisicodrager geworden dan werd verondersteld en zijn er daarom minder ZW-verzekerden bij het UWV (circa € 8 miljoen lager). De gemiddelde jaaruitkering van mensen in de ZW is minder hard toegenomen dan de geraamde loon- en prijsbestelling (circa € 24 miljoen lager). Anderzijds waren er ontvangsten uit het verhaal op uitkeringen en boetes en vallen daarmee de totale uitkeringslasten lager uit (circa € 15 miljoen lager).

Beleidsrelevante kerncijfers

Het gemiddelde aantal ZW-uitkeringen is ongeveer 4.200 hoger uitgekomen dan verwacht. Dit verschil wordt vooral verklaard door een hoger aantal eindedienstverbanders.

Handhaving

De kengetallen op het gebied van handhaving vertonen een stabiel beeld vergeleken met voorgaande jaren. De methodiek voor de bepaling van de incassoratio is vanaf 2018 verbeterd en is nu gebaseerd op de complete set aan gegevens, waar voorheen de berekening werd gemaakt op basis van een representatieve steekproef. Hierdoor loopt de incassoratio voor vorderingen ontstaan in 2013 en 2014 terug ten opzichte van het voorgaande jaar.

A4. Wet arbeid en zorg (WAZO)

De WAZO bundelt een aantal wettelijke verlofvormen, zoals het zwangerschaps- en bevallingsverlof, kraamverlof, adoptie- en pleegzorgverlof, ouderschapsverlof en kort- en langdurend zorgverlof. Soms bestaat er recht op (gedeeltelijke) loondoorbetaling of op een uitkering (zwangerschaps- en bevallingsuitkering en adoptie- en pleegzorguitkering). Deze uitkeringen op grond van de WAZO worden uitgevoerd door het UWV.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten WAZO komen nagenoeg overeen met begroting 2018. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 41 miljoen, in tabel 4.6.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie circa € 38 miljoen lager dan begroot. Het aantal toekenningen is circa 4.000 lager dan waar bij de begroting 2018 vanuit is gegaan.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal toekenningen voor zwangerschaps- en bevallingsverlof is in 2018 4.000 lager dan bij begroting was verwacht.