Bevorderen van een solide en gezonde leefomgeving door de luchtkwaliteit te verbeteren en door geluidhinder te voorkomen of te beperken.

Regisseren

Stimuleren

Ten slotte is de Minister verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van (een deel van) de wet- en regelgeving door de ILT op dit beleidsterrein (zie beleidsartikel 24 Handhaving en Toezicht).

Jaarlijks ontvangt de Tweede Kamer een monitoringsrapportage over de voortgang van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). De monitoring dient om de voortgang van de uitvoering van het NSL te volgen en biedt een basis om het programma waar nodig bij te sturen. De monitoring betreft de ontwikkeling van de luchtkwaliteit en de uitvoering van projecten en maatregelen. De elfde rapportage is op 21 december 2020 aan de Kamer verzonden (Kamerstukken II 2020–2021 30 175, nr. 355).

Kengetallen sanering verkeerslawaai

Toelichting

De eerste tabel betreft de sanering vanwege gemeentelijke en provinciale wegen, zoals die door gemeenten wordt uitgevoerd onder regime van de Wet geluidhinder. De A-lijst betreft hierin woningen met de hoogste geluidsbelastingen. 2020 was het laatste jaar dat gemeenten subsidie konden aanvragen voor nieuw te starten saneringsprojecten onder de Wet geluidhinder. Zeer veel gemeenten hebben hier gebruik van gemaakt. In hun aanvragen hebben ze ook woningen opgenomen die in het verleden als saneringssituatie zijn aangemeld maar die niet langer voor maatregelen in aanmerking komen, omdat bij het opstellen van de aanvraag bijvoorbeeld bleek dat de snelheid is verlaagd naar 30km/u of dat de woning niet meer bestaat. Als gevolg daarvan konden meer woningen als ‘gesaneerd’ worden aangemerkt dan was voorzien.

De tweede tabel heeft betrekking op de sanering rijksinfrastructuur zoals die op grond van overgangsrecht (Bijlage 5 bij het Besluit geluidhinder milieubeheer) nog onder regime van de Wet geluidhinder wordt afgerond. Deze sanering kent een ander normenkader dan de sanering vanwege rijksinfrastructuur die momenteel door RWS en ProRail wordt uitgevoerd onder de Wet milieubeheer. Deze sanering is opgenomen onder beleidsartikel 14. De realisatie is conform planning verlopen. Voor de resterende 95 woningen langs Rijkswegen is gepland dat deze in 2022 worden gesaneerd.

Kengetal: Emissies luchtverontreinigende stoffen 1990, 2000, 2005, 2010, 2015, 2018 en 2019, doelstellingen en prognoses 2020 en 2030 in kton/jr.

Elk jaar worden nieuwe inzichten door de Emissie Registratie verwerkt in de cijfers. Dat kan betekenen dat ook cijfers voor gerealiseerde jaren nog enigszins worden aangepast. Zie ook de toelichting.

Toelichting

In december 2016 zijn de nieuwe doelstellingen voor luchtverontreinigende stoffen vastgesteld. Dit betreft aanpassing van de National Emission Ceilings (NEC) (richtlijn (EU) 2016/2284). In bovenstaande tabel zijn de reductiepercentages uit de richtlijn omgerekend naar vrachten in 2020 en 2030, waarbij de 2005 emissietotalen zijn bepaald conform de NEC-definities die gelden voor de herziene richtlijn. De getoonde historische cijfers zijn geen statisch gegeven, maar kunnen elk jaar (na analyse door PBL en de Emissieregistratie) met terugwerkende kracht worden aangepast n.a.v. nieuwe inzichten. Het met terugwerkende kracht verwerken van nieuwe inzichten leidt dan ook niet tot een formele overschrijding van de 2010 NEC-plafonds.

Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) is verlengd tot aan de invoering van de Omgevingswet. Er resteren nog enkele overschrijdingen van de EU-normen voor luchtkwaliteit op fijnstof en stikstofdioxide, in enkele gebieden met intensieve veehouderij (fijnstof) en bij een binnenstedelijk gebied (stikstofdioxide). Ook wanneer de EU-normoverschrijdingen zijn opgelost, doen zich gezondheidsrisico’s voor door luchtverontreiniging. In dit kader is het Schone Lucht Akkoord opgesteld dat gericht is op een permanente verbetering van de luchtkwaliteit om zo te komen tot een vermindering van gezondheidsrisico’s door luchtverontreiniging. Hiermee werkt het kabinet – conform het advies van de Gezondheidsraad45 – toe naar de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie. Het Schone Lucht Akkoord is op 13 januari 2020 getekend door 46 gemeenten en provincies en de uitvoering van het akkoord is gestart. Gedurende het jaar zijn nog eens 15 partijen toegetreden, waarmee het totaal in 2020 uitkomt op 61 partijen. Voor de uitvoering van het akkoord zijn er themagroepen, werkgroepen en een stuurgroep opgericht en is gewerkt aan het opzetten van pilots, een uitvoeringsagenda en een regeling voor specifieke uitkeringen. Deze regling en de uitvoeringsagenda worden begin 2021 gepubliceerd. Het ministerie van IenW heeft in haar begroting in totaal € 50 miljoen op het Infrastructuurfonds (artikel 20.03) gereserveerd voor de jaren 2020-2023 voor de uitvoering van maatregelen genoemd in het Schone Lucht Akkoord. 2020 was hierin het opstartjaar.

In 2020 is verder invulling gegeven aan de uitwerking van maatregelen in het kader van het Meerjarenprogramma Geluidsanering dat betrekking heeft op de rijksinfrastructuur. Verder heeft de lopende saneringsoperatie met betrekking tot verkeerslawaai onder de Wet geluidhinder geleid tot extra gesaneerde woningen langs het spoor. De voortgang van de sanering wordt bepaald door het beschikbare budget, dat ook in 2020 weer volledig is besteed. Verbreding van de saneringsoperatie vindt plaats via de nieuwe geluidregelgeving onder de Omgevingswet.

Onderstaand wordt op het niveau van financieel instrument en de verplichtingen een toelichting gegeven op de verschillen (de mutaties) tussen de begroting en de realisatie. Zie voor de gehanteerde norm de toelichting ‘normering jaarverslag’ zoals opgenomen in de leeswijzer.

1. De hogere verplichtingenrealisatie van € 5,8 miljoen is het gevolg van de versnelling van het programma Uitvoering Geluidssanering in 2020. Er zijn zoals onder de beleidsconclusies toegelicht meer subsidies toegekend dan voorzien.

2. De hogere kasrealisatie van € 2,0 miljoen wordt veroorzaakt door de uitgaven in het kader van het Schone Lucht Akkoord.

Bij Voorjaarsnota 2020 zijn de hiervoor benodigde middelen vanuit de reservering op het Infrastructuurfonds overgeheveld naar het beleidsartikel 20 op de begroting HXII.

3. De hogere kasrealisatie van € 5,3 miljoen wordt veroorzaakt door de versnelling van het programma Uitvoering Geluidssanering. In 2020 hebben gemeenten zoals toegelicht onder de beleidsconclusies meer subsidieaanvragen ingediend dan oorspronkelijk was voorzien.

4. De ontvangst van € 1,9 miljoen betreft middelen die zijn teruggestort door het Bureau Sanering Verkeerslawaai na vaststelling van in voorgaande jaren toegekende subsidies in het kader van de regeling Sanering Verkeerslawaai. Uit de eindafrekening bleken de werkelijke kosten lager te zijn uitgevallen dan de eerder verstrekte voorschotten. Het verschil is teruggevorderd en teruggestort.

Uitgaven

20.01 Gezonde lucht en tegengaan geluidhinder

20.01.01 Opdrachten

20.01.03 Bijdragen aan agentschappen

RWS

Deze middelen zijn ingezet voor de capaciteitsinzet van RWS voor werkzaamheden met betrekking tot luchtkwaliteit en geluid voor onder meer het geven van inhoudelijk advies, het uitvoeren van (literatuur)onderzoek, het verzorgen dan wel ondersteunen van rapportages en het verzorgen van het secretariaat.

20.01.04 Bijdragen aan medeoverheden

In het kader van de bestrijding van geluidhinder zijn in 2020 bijdragen verstrekt aan provincies en gemeenten voor de kosten van geluidwerende maatregelen tegen wegverkeerslawaai aan woningen. Het gaat hierbij om de uitvoering van de Subsidieregeling sanering verkeerslawaai.

20.01.07 Bekostiging

In 2020 is een bijdrage verstrekt aan TNO in het kader van het Milieuonderzoeksprogramma voor het onderdeel luchtkwaliteit.

Ontvangsten

In 2020 is een bedrag van € 1,9 miljoen ontvangen van het Bureau Sanering Verkeerslawaai naar aanleiding van de afwikkeling van subsidie toekenningen in het kader van de regeling sanering verkeerslawaai.