Het scheppen van randvoorwaarden om het zorgstelsel verder te optimaliseren zodat de kwaliteit, de toegankelijkheid en de betaalbaarheid van de zorg voor de burger gewaarborgd blijft.

De Minister bevordert de werking van het stelsel door partijen in staat te stellen hun rol te spelen en door belemmeringen weg te nemen die een goede werking van het stelsel in de weg staan.

Daar waar publieke belangen in het geding zijn die niet voldoende door (partijen in) het stelsel behartigd kunnen worden, bevordert de Minister dat deze belangen worden behartigd.

De Minister is verantwoordelijk voor:

De voorgenomen beleidswijzigingen uit de begroting 2020 zijn grotendeels volgens planning uitgevoerd of in gang gezet. Daarnaast zijn, voornamelijk als gevolg van de coronacrisis aanvullende beleidswijzigingen uitgevoerd. Het beleidsverslag gaat inhoudelijk op de belangrijkste conclusies in.

(Ont)Regel de Zorg

Het doel van het programma (Ont)Regel de Zorg is het zorgbreed merkbaar verminderen van de ervaren regeldruk voor professional én patiënt/cliënt. Uw Kamer is in december 2020 geïnformeerd over de voortgang van het programma (Kamerstukken II 2020/21, 29 515, nr. 452). Van de inmiddels 171 acties en maatregelen uit het programma zijn er ruim 100 gerealiseerd. In het voorjaar van 2020 is een tweede meting gedaan van de merkbaarheidsscan. Er is een effect merkbaar, maar nog niet over de gehele linie en nog niet voldoende. De grootste afname zien we onder fysiotherapeuten, waar het rapportcijfer is gedaald van een 7,5 naar een 6,7 (een hoger cijfer staat voor hogere ervaren regeldruk). Om de komende jaren de positieve trend in het verminderen van de ervaren regeldruk te kunnen voortzetten en uitbouwen, zal een stevige inzet op dit onderwerp noodzakelijk blijven.

Met lokale ondersteuning van de [Ont]Regelbus zijn zo’n 20 zorginstellingen gestart met het aanpakken van interne regeldruk, maar als gevolg van de coronacrisis hebben die trajecten vertraging opgelopen.

In de wijkverpleging laten de uitkomsten van de monitoring zien dat in het grootste deel van de deelnemende organisaties niet meer wordt gewerkt met een handmatige vorm van vijfminutenregistratie (Kamerstukken II 2020/21, 23 235, nr. 215). Dat is een goede ontwikkeling, maar we hebben extra maatregelen genomen om ook de steeds kleiner wordende groep die nog werkt met een handmatige vorm van de vijfminutenregistratie (in de laatste meting ongeveer 25%) hiermee te laten stoppen.

Corona Opt-in

In 2020 is door de coronacrisis de behoefte van het veld acuut geworden om bij spoed medische gegevens van onbekende patiënten in te zien. Om deze huisartsgegevens (professionele samenvatting: PS) te kunnen delen met andere zorgverleners, moet de patiënt vooraf toestemming hebben gegeven; dit is niet altijd het geval. Vanwege de coronacrisis willen de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) en het Openbaar ministerie (OM) gedogen dat de PS wordt ingezien, ook al is er vooraf geen toestemming gegeven. Wel moet daarvoor een wettelijke basis worden gerealiseerd. Daarom is een concept-AMvB (Algemene maatregel van bestuur) gemaakt, die eind 2020 ter toetsing en advisering voorligt bij verschillende instanties, en voor het realiseren van de technische oplossingen hebben we VZVZ en Whitebox subsidie verleend.

Toegang

In 2020 is de eerste zorgverlener op DigiD aangesloten via de ToegangVerleningService (de TVS). De TVS is een routeringsdienst die er voor zorgt dat alle zorgverleners straks eenvoudig en betaalbaar op alle inlogmiddelen aangesloten kunnen worden die onder de nieuwe Wet digitale overheid toegelaten worden. VWS is in 2020 begonnen met het aansluiten van de zorg op de TVS en hoopt dit voor een groot deel in 2021 af te kunnen ronden. Wegens de coronacrisis heefte een aantal zorgverleners aangegeven dat ze het door het coronavirus erg druk hebben en dat ze daarom pas in de loop van 2021 willen aansluiten.

Maatschappelijke Diensttijd (MDT)

MDT is na een experimentperiode in 2020 officieel van start gegaan. Jongeren, scholen, gemeenten, maatschappelijke organisaties, rijk, e.a. - hebben in opdracht van Kabinet Rutte III - MDT ontwikkeld. De investering die het Kabinet de afgelopen drie jaar heeft gedaan in het opstarten en ontwikkelen van MDT voor en door jongeren, betaalt zich nu uit. Het resultaat is een gestaag groeiend MDT-netwerk - van inmiddels ruim 21.000 jongeren en 1.800 organisaties8 - dat weet wat er leeft onder jongeren en slagvaardig jongeren kan werven, begeleiden en maatschappelijk relevante activiteiten kan faciliteren. De belangrijkste werkzame elementen in de aanpak van MDT zijn het werken vanuit de maatschappelijke opgave, de jongere centraal, in cocreatie met de samenleving, vanuit de energie en behoeften van de samenleving, (klein) begonnen in experimentvorm en zo wendbaar en flexibel mogelijk.

Met de in 2020 verleende subsidie wordt er landelijk opgeschaald naar circa 60.000 jongeren. Ultimo 2020 zijn er in totaal 183 MDT-projecten verdeeld over Nederland. De vormgeving van de projecten is gebaseerd op de input van de jongeren zelf. De drie doelstellingen van MDT zijn: Jongeren doen iets voor een ander en/of de samenleving (1), jongeren ontwikkelingen via MDT hun talenten (2) en jongeren ontmoeten via MDT andere mensen (3)9. Het doorlopende evaluatieonderzoek laat onder andere zien dat 86% van de jongeren vindt dat hij of zij iets voor een ander en/of samenleving heeft gedaan tijdens MDT. 74% van de jongeren geeft aan MDT heel leerzaam te vinden en 61% meldt zelf zijn/haar vaardigheden te hebben ontwikkeld. Daarnaast geeft 77% van de jongeren aan nieuwe mensen te hebben leren kennen en 67% nieuwe mensen met een andere achtergrond dan zij zelf10. De eerder gestelde doelstellingen van MDT zijn hiermee gehaald (iets doen voor een ander/samenleving 85%, talentontwikkeling 60% en ontmoetingen 70%)11.

In de coronatijd is er een extra subsidieronde geweest in het voorjaar, speciaal voor projecten die snel wilden inspringen op de ontstane situatie door met jongeren ondersteuning te bieden aan groepen in de samenleving die dit het meeste nodige hebben, waaronder ook jongeren zelf. Bijvoorbeeld online hulp bij thuisonderwijs van kinderen en middelbare scholieren. Aan deze ronde hebben 19 projecten (circa 2.800 jongeren) meegedaan.

In de zomer- en winterperiode heeft MDT op verzoek van het Veiligheidsberaad meegewerkt aan het tot stand komen van het gemeentelijk project Jeugd aan Zet waarbij gemeenten maatschappelijke activiteiten organiseren met jongeren. Ruim 300 gemeenten hebben hieraan deelgenomen. Dit project is financieel ondersteund door MDT. Daarnaast is MDT betrokken bij het gemeentelijk plan Perspectief voor de Jeugd met MDT, waarvan de voorbereidingen eind 2020 zijn gestart. Ook geeft Defensie sinds maart 2020 uitvoering aan de MDT missie.

MDT heeft in 2020 aangetoond met haar infrastructuur van deelnemende organisaties, gemeenten, scholen en bedrijven een waardevolle ondersteuning te kunnen zijn bij (actuele) maatschappelijke opgaven zoals het creëren van gelijke kansen en het tegengaan van eenzaamheid, jeugdwerkloosheid en onderwijsachterstanden.

In 2020 is begonnen met de verkenning naar een duurzame inrichting van MDT. In het bestuurlijk overleg is een hoofdlijn aanpak opgesteld over het toekomstbestendig inrichten van de beheerorganisatie voor MDT. Daarnaast zijn er stappen gezet richting de duurzame financiering van MDT. Onder andere is er samen met het Oranjefonds een gezamenlijk fonds opgezet waarmee meer kleinschalige MDT-projecten worden opgezet gericht op de duurzame vrijwillige inzet van jongeren. Tevens wordt via de subsidieregeling het aandeel cofinanciering steeds verder verhoogd en is er een advies opgesteld over een duurzame inrichting van het subsidiestelstel12.

Arbeidsmarkt

Met de subsidieregeling SectorplanPlus (420 miljoen euro voor 2017-2021) kunnen zorgaanbieders subsidie aanvragen voor het opleiden van (nieuwe) medewerkers. Binnen het vierde tijdvak (dat loopt tot en met 2021) van de subsidieregeling SectorplanPlus is de regeling verbreed naar activiteiten gericht op het behoud van medewerkers. In de eerste drie tijdvakken zijn er ruim 2.700 opleidingsprojecten en 71.000 opleidingstrajecten gerealiseerd.

Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG)

Voor wat betreft de regieverpleegkundige en functiedifferentiatie hebben Boz, FNV, CNV, NU’91 en V&VN in 2020 een gezamenlijke verklaring opgesteld dat bij de toegang tot functies van verpleegkundigen niet alleen naar diploma’s wordt gekeken, maar ook naar bijvoorbeeld competenties, ervaring en motivatie. Deskundigheidsbevordering maakt in overleg met beroepsverenigingen, werkgevers en Patiëntenfederatie onderdeel uit van een verkenning naar de toekomstbestendigheid van de Wet BIG. Door middel van dialoogtafels wordt onderzocht hoe dit onderwerp verder gebracht kan worden. Het Zorginstituut heeft in 2020 geadviseerd over het opnemen van beroepen in de Wet BIG waarbij het heeft getoetst aan de geldende criteria voor beroepenregulering.

In augustus 2020 is een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer dat voorziet in een regionale herindeling van de tuchtcolleges voor de gezondheidszorg, een grondslag voor actualisatie van het deskundigheidsgebied van de apotheker, en harmonisatie van het medisch tuchtrecht van Europees Nederland en Caribisch Nederland op een aantal kleine punten.

Programma Duurzame Zorg

Verduurzamen van de zorg is van wezenlijk belang in de strijd om het klimaat en de milieuvervuiling. De zorg produceert 7% van de CO2 uitstoot bij het leveren van de zorg, naast bergen afval en medicijnen die, door gebruik, de biotoop in het oppervlaktewater negatief beïnvloeden. Het programma Duurzame Zorg faciliteert de partners van de Green Deal Duurzame Zorg 2.0., zorg voor een gezonde toekomst. Meer dan 250 partners ondertekenden de ambities verwoord in deze Green Deal die aansluiten bij het streven van het Kabinet op deze dossiers. Het Programma Duurzame Zorg doet dit door het stimuleren dat bestaande kennis wordt gedeeld en nieuwe kennis wordt gecreëerd. Daarnaast wordt met communicatie, inzet van een kwartiermaker en een congres bewustzijn vergroot, actie gestimuleerd en handelingsperspectieven gedeeld. Met het digitale congres op 1 oktober 2020 zijn in tegenstelling tot de verwachte 300 mensen bij een fysiek congres ruim 800 mensen geïnformeerd en geïnspireerd. Met het delen van goede voorbeelden en de investering in de ontwikkeling van de groene OK en het bevorderen duurzaam inkopen (middels pilots) zien we een steeds groter wordende groep zorgprofessionals ontstaan die zich sterk maken om het klimaat en milieu minder te belasten. Van een groot deel van de in 2020 gestarte activiteiten zal de zorg in 2021 de vruchten kunnen plukken en meer handelingsperspectief hebben om de eigen omgeving te verduurzamen. Met het bevorderen van de aandacht voor verduurzaming in het (zorg)onderwijs en het verbinden van partners op lokaal niveau beogen we de ambities te verankeren. Gezamenlijk streven we naar een gezonde leef- en werkomgeving voor cliënt, patiënt en zorgprofessional, een gezonde wereld (Kamerstukken II 2019/20, 32 813, nr. 557).

Uitgaven

1. Positie cliënt en transparantie van zorg

Subsidies

Transparantie van zorgVanuit het programma Uitkomstgerichte zorg is € 2,2 miljoen overgeheveld naar artikel 1 (onderdeel 1 Gezondheidsbeleid) voor het ZonMw programma Kwaliteitsgelden en is € 5,9 miljoen via een kasschuif in overeenstemming gebracht met de uitvoering van reeds voorziene werkplannen.

Opdrachten

Overige

Onder deze post vallen voor het grootste deel de communicatiekosten van VWS. Daarvoor is vanuit andere artikelen € 17,8 miljoen overgeheveld voor onder andere de uitvoering van campagnes op het gebied van Corona (zoals de CoronaMelder App, testen en vaccinatie), ‘Seksuele Gezondheid & Onbedoeld Zwanger’, ‘Mantelzorg Langer Thuis’, ‘Zorg van Nu’, ‘Een tegen eenzaamheid’ en ‘Beeldvorming ouderen’. Voorts zijn hier uitgaven van € 1,3 miljoen opgenomen die betrekking hebben op Ondersteuning cliëntenorganisaties en zijn onder andere uitgaven gedaan voor de overdracht en opslag van medische dossiers van het failliete Slotervaart € 0,6 miljoen.

2. Opleidingen, beroepenstructuur en arbeidsmarkt

De realisatie is € 1,876 miljard hoger dan begroot. Zoals eerder toegelicht in de eerste en tweede suppletoire wet én in de incidentele suppletoire begrotingswetten, komt dit verschil voornamelijk door coronagerelateerde uitgaven.

Zo heeft het kabinet in het voorjaar besloten tot een bonusregeling voor medewerkers in de zorg. Een zorgaanbieder kon een subsidie aanvragen om € 1000 netto uit te kunnen keren aan bepaalde zorgprofessionals die een uitzonderlijke prestatie hebben geleverd in verband met corona.

De uitgaven hiervan waren oorspronkelijk geraamd op € 1,44 miljard. Doordat de bonus voor zorgprofessionals veel breder is aangevraagd dan verwacht, is het budget bij tweede suppletoire wet bijgesteld. Het totaal beschikbare budget kwam daarmee op een bedrag van € 2.240 miljoen.

De uiteindelijke realisatie ad € 2.054 miljoen wijkt af omdat in 2020 nog niet alle aanvragen zijn verwerkt en uitbetaald.

Tot slot moet worden opgemerkt dat in de najaarsnota ten onrechte per abuis op pagina 24 een budget van € 2.001 miljoen voor de zorgbonus opgenomen. Het beschikbare budget was abusievelijk verlaagd gesaldeerd met de verlaging/kasschuif van € 113 miljoen van het budget voor het Stagefonds.

Tevens is € 10 miljoen ter beschikking gesteld aan de Stichting Zorg na Werk in Coronazorg. Het gaat hier om een speciaal fonds voor (nabestaanden van) zorgprofessionals die zelf getroffen zijn door het COVID-19-virus en aan de gevolgen zijn overleden of schade hebben.

Ten behoeve de Sectorplan Plus € 62,1 miljoen doorgeschoven in de tijd.

Als gevolg van andere prioritering vanwege de coronapandemie zijn diverse voornemens vertraagd. Hierdoor viel in 2020 een bedrag van € 4 miljoen vrij.

3. Informatiebeleid

Subsidies

Informatiebeleid

Zoals reeds eerder toegelicht bij de eerste suppletoire begroting 2020 is er voor het subsidiebudget van Informatiebeleid budget beschikbaar gesteld voor Nictiz (€ 3 miljoen) en Z-cert (€ 1 miljoen) naast het reguliere budget van € 2,6 miljoen. Daarnaast is bij de eerste suppletoire begroting 2020 budget ontvangen voor subsidie voor corona opt-in (€ 5,7 miljoen), waarvoor bij de tweede suppletoire begroting 2020 € 2,6 miljoen van het budget in 2020 is doorgeschoven naar 2021.

Overige

Zoals reeds eerder toegelicht is vanuit de aanvullende post budget overgeheveld naar de VWS-begroting voor het bevorderen van digitaal ondersteunde zorg voor de jaren 2020 t/m 2023. Voor 2020 is € 0,8 miljoen overgeheveld naar de VWS-begroting. Deze middelen waren voor de PGO-gebruikersregeling. Daarnaast is sprake van diverse overhevelingen (€ 3,2 miljoen), namelijk voor Pharos (€ 0,2 miljoen), voor het programma Zorg van Nu (€ 1,2 miljoen) en ZonmW (€1,8 miljoen). Daarnaast overboeking (€ 2,171 miljoen) voor programma I&z. Een bedrag van € 3 miljoen wordt doorgeschoven naar 2021, omdat ook in 2021 uitgaven voor subsidies worden verwacht en hiervoor nog geen budget beschikbaar is.

Ten behoeve van het RIVM is ruim € 0,1 mln overgemaakt. Tevens is € 4 miljoen ingezet voor subsidies binnen VWS mede als gevolg van vertraging in de uitvoering door de coronacrisis.

Opdrachten

Informatiebeleid

Het opdrachtenbudget van Informatiebeleid bevat € 5,9 miljoen aan kosten voor het programma Realisatie Digitale Ondersteuning. Deze kosten bestaan vooral uit de kosten voor het Programma, de ontwikkeling, beheer en doorontwikkeling van CoronaMelder en daarnaast is het programma in 2020 gestart met de ontwikkeling van GGD Contact.

Zoals reeds toegelicht bij de eerste suppletoire begroting 2020 is er voor het opdrachtenbudget van Informatiebeleid budget beschikbaar gesteld voor de programma’s Toegang (€ 6,8 miljoen) en Gegevensuitwisseling (€ 2,6 miljoen) en budget voor corona-gerelateerde activiteiten (€ 0,5 miljoen). Het overige betreft het saldo van technische mutaties die reeds bij eerste en tweede suppletoire begroting 2020 zijn genoemd (€ 1,5 miljoen).

Overige

In het Regeerakkoord zijn middelen beschikbaar gesteld voor het bevorderen van digitaal ondersteunde zorg. Een deel van deze middelen stonden nog op de Aanvullende Post bij Financiën en zijn nu voor de jaren 2020 t/m 2023 beschikbaar gesteld. Voor 2020 wordt een budget van € 2,8 miljoen overgeheveld naar de VWS-begroting. Deze middelen worden ingezet voor de impuls- en voucherregeling Juiste Zorg op de Juiste Plek. Daarnaast is sprake van diverse overhevelingen (€ 1,5 miljoen) voor opdrachten voor Zorg voor innoveren en de e-healthmonitor. Vanuit 2020 wordt € 5 miljoen doorgeschoven naar 2021, omdat ook in 2021 uitgaven voor opdrachten worden verwacht en hiervoor nog geen budget beschikbaar was. Er is ruim € 2,4 miljoen overgeboekt naar ZonMW voor het opleiden van digicoaches bij zorginstellingen voor het vergroten van digitale vaardigheden, voor advies op maat aan innovatoren en een voucherregeling voor implementatie- en opschalingscoaching. Tevens is € 0,5 miljoen ingezet voor opdrachten binnen VWS.

Bijdrage agentschappen

Informatiebeleid

In de bijdragen aan agentschappen informatiebeleid is een additioneel bedrag van € 1,7 miljoen opgenomen voor het beheer van CoronaMelder door het CIBG.

Zoals reeds eerder toegelicht bij de eerste en tweede suppletoire begroting 2020 is er voor de bijdrage aan agentschappen voor Informatiebeleid een bedrag van € 4 miljoen en later het jaar een aanvullend bedrag van € 1,4 miljoen voor UZI middelen opgenomen. Het overige betreft het saldo van technische mutaties die reeds bij eerste en tweede suppletoire begroting 2020 zijn genoemd (€ 1,5 miljoen).

4. Inrichting Zorgstelsel

Bijdragen aan ZBO/RWT's.

ZinNL

Verschil is voornamelijk ontstaan door het later toevoegen van KIK-V (Keteninformatie Kwaliteit Verpleeghuiszorg) voor € 4,8 miljoen.

Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken

EZK: ACM Voor investeringen in kennis en expertise en voor de voorbereiding van het overhevelen van taken van de NZa naar de Autoriteit Consument en Markt, te weten de zorgspecifieke fusietoets en het instrument van de Aanmerkelijke marktmacht, is € 2,5 miljoen overgeheveld.

5. Zorg, welzijn en jeugdzorg op Caribisch Nederland

Subsidies

Zorg en Welzijn

Op het moment dat de begroting werd vastgesteld was het begrotingsinstrument nog niet ingericht. Op Caribisch Nederland worden een aantal jeugdorganisaties al jaren gesubsidieerd. Het betreft derhalve geen wijziging in beleid, maar het voortzetten van beleid op de juiste plek in de begroting voor € 3,3 miljoen.

Bekostiging

Zorg en Welzijn

In het kader van bestrijding COVID-19 helpen we het Caribisch deel van het Koninkrijk bij de opbouw van de zorgcapaciteit, waaronder tijdelijke inzet van ic-personeel, levering van persoonlijke beschermingsmiddelen en ondersteunen van de organisaties op publieke gezondheid. De totale omvang van de extra uitgaven is € 69,8 miljoen

Bijdrage aan medeoverheden

Overige

Het Ministerie van VWS verstrekt bijzondere uitkeringen aan de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba voor onder andere de publieke gezondheidszorg, geneeskundige hulpverlening bij rampen en crises, het Caribisch Sport- en Preventieakkoord en het Bestuursakkoord Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, dit is in het totaal voor € 6,1 miljoen.

Ontvangsten

In verband met de overschrijding van de overlooppost is - op basis van de jaarrekening 2019 van ZonMw ‒ € 11,9 miljoen teruggevorderd.

Daarnaast is € 2,0 miljoen onder andere ontvangen naar aanleiding van vaststellingen van instellings- en projectsubsidies op basis van de ingediende verantwoording in 2019.

In de post wanbetalers en onverzekerden hoort € 63.678 miljoen te worden verantwoord. Voor de onverzekerden is een deel opgenomen onder de post overige, deze post zou dan ook € 23.023 miljoen moeten zijn. De ontvangsten vanuit wanbetalers en onverzekerden zijn hoger dan verwacht bij het opstellen van de begroting 2020.