De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) beschermt de nationale veiligheid. Dit doet de AIVD door tijdig dreigingen, internationale politieke ontwikkelingen en risico’s te onderkennen, die niet direct zichtbaar zijn en doet daartoe onderzoek in binnen- en buitenland. De AIVD signaleert, adviseert en deelt gericht informatie met samenwerkingspartners zodat deze de dreiging en risico’s kunnen reduceren. Waar nodig reduceert de AIVD zelfstandig risico’s.

Uitvoeren

• – De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor de taakuitvoering van de AIVD. Dit doet de AIVD door het tijdig onderkennen van dreigingen en risico's voor de nationale veiligheid en de nationale belangen in het binnen- en buitenland. De AIVD verricht onderzoek met behulp van (bijzondere) inlichtingenmiddelen. Op basis van de bevindingen informeert en adviseert de AIVD de samenwerkingspartners met ambtsberichten en inlichtingenanalyses (waaronder openbare publicaties). De minister van BZK legt zo veel als mogelijk in het openbaar verantwoording af aan de Tweede Kamer als geheel of in de vaste Kamercommissie BZK. Waar dat niet kan, vanwege geheimhoudingsnoodzaak, gebeurt dit via de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) van de Tweede Kamer.

• – Voor de taakuitvoering zijn stevige waarborgen ingericht in de vorm van toetsing, toezicht en controle. Dit vanwege de inbreuk in de persoonlijke levenssfeer van mensen die de inzet van bijzondere inlichtingenmiddelen kan hebben. Voor de inzet van een groot aantal bijzondere bevoegdheden is toestemming nodig van de minister van BZK. Met de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten 2017 is na de toestemming van de minister en voorafgaand aan de inzet van een groot aantal bijzondere inlichtingenmiddelen een onafhankelijke toetsing nodig van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB). Daarnaast houdt de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) toezicht tijdens en na afloop van de inzet van bevoegdheden of op andere werkzaamheden van de AIVD.

De onderzoeken van de AIVD droegen bij aan het handelingsperspectief van zowel publieke als private organisaties om in hun taakuitvoering nationale veiligheidsbelangen te behartigen, het functioneren van de democratische rechtsorde te waarborgen of economisch verdienvermogen in stand te houden.

In 2021 zijn in het Coalitieakkoord investeringen in de AIVD opgenomen (oplopend tot € 86,5 mln. in 2027) om -onder een verslechterd dreigingsbeeld- de slagkracht van de AIVD te verbeteren en daarmee de gekende dreigingen te kunnen adresseren.

In 2023 is de AIVD blijven investeren in het herstel van de verminderde operationele slagkracht van de dienst, de gerichte transformatie en innovatie naar een slagvaardige, data gedreven en technisch toekomstbestendige dienst en de structurele versterkingen van inlichtingenposities. Tot slot heeft de AIVD in de economische veiligheid en in de bescherming van vitale sectoren en processen in aansluiting op de behoefte van veiligheidspartners geïnvesteerd.

De Unit Veiligheidsonderzoeken (UVO AIVD en MIVD) heeft in 86,6 procent van de gevallen een besluit genomen over het afgeven van een verklaring van geen bezwaar (VGB) binnen de wettelijke termijn van 8 weken. Daarmee is de gehanteerde norm van 90% in tegenstelling tot voorgaande jaren in 2023 niet gehaald. Dit wordt verklaard door de sterk toegenomen groei in de vraag naar veiligheidsonderzoeken.

Om in 2024 weer te voldoen aan de norm, heeft de UVO in 2023 verschillende maatregelen getroffen. Zo zetten de diensten doorlopend in op het vergroten van de personele capaciteit, is een beroep gedaan op de inzenders van veiligheidsonderzoeken om de vraag beter te prognosticeren, bleef de UVO werken aan de wijziging van de Wet veiligheidsonderzoeken (Wvo) en het vereenvoudigen van het onderzoeksproces. Deze wijzigingen dragen bij aan een toekomstbestendig veiligheidsonderzoek.

Uitgaven

In 2023 hebben de SG’en van BZK en Defensie besloten om het huisvestingsproject «Samenwonen AIVD MIVD (SAM)" stop te zetten naar aanleiding van een overschrijding van de investeringskosten met 86% (Kamerstukken II, 2023/2024, 30 977, nr. 171). Het afrekenen van de reeds gemaakte projectkosten in 2023 heeft de AIVD € 9,3 mln. gekost. Het vervolgtraject zal vanzelfsprekend voortbouwen op de tot nu toe opgedane kennis en ervaring. De ambitie, de ideeën en de plannen om de samenwerking tussen beide diensten verder te versterken blijven nog steeds leidend.

Vanwege het bijzondere karakter van dit begrotingsartikel en de gedeeltelijke geheime uitgaven zijn de uitgaven niet nader uitgesplitst en zijn de apparaatsuitgaven niet opgenomen in het centraal apparaatsartikel. Wanneer het karakter het toelaat kunnen uitgaven van geheim naar apparaat worden gehaald.

Ontvangsten

De Unit Veiligheidsonderzoeken (UVO), het samenwerkingsverband tussen de AIVD en de MIVD, verricht veiligheidsonderzoeken voor andere (overheids-)organisaties en brengt daarvoor een tarief in rekening. De ontvangsten hebben hier voornamelijk betrekking op.