Algemene doelstelling

Het KNMI adviseert en waarschuwt de samenleving om risico’s op het gebied van weer, klimaat en seismologie terug te dringen en schade en letsel te beperken.

Het KNMI ontwikkelt daartoe hoogwaardige kennis, verricht waarnemingen, zet deze om in producten en diensten die de veiligheidsrisico’s verminderen, bijdragen aan een duurzame samenleving en economische mogelijkheden bevorderen.

Samenvatting budgettaire gevolgen van beleid

In onderstaande tabel is een samenvatting opgenomen van de totale verplichtingen, uitgaven en ontvangsten van dit artikel. De onderverdeling naar de financiële instrumenten is opgenomen in de totaal tabel van de budgettaire gevolgen van beleid.

Rol en verantwoordelijkheid

In onderstaande tabel is een overzicht en toelichting opgenomen op de rol en verantwoordelijkheid van de Minister van Infrastructuur en Waterstaat bij Meteorologie, Seismologie en Aardobservatie. Voor een nadere toelichting op de verschillende typologieën stimuleren, regisseren, financieren en (doen) uitvoeren wordt verwezen naar de leeswijzer.

De Minister is verantwoordelijk voor de uitvoering van de taken zoals benoemd in de Wet taken meteorologie en seismologie (Wtms). Momenteel is een proces van wetswijziging gaande. Het begrotingsartikel zal jaarlijks worden bezien op aanpassingen zoals in de Wtms zodat het begrotingsartikel blijft aansluiten bij de actuele kaders.

De Minister heeft deze taken belegd bij het agentschap KNMI. Het gaat om de volgende taken:

De Minister van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor het Kernstopverdrag en de minister van Economische Zaken en Klimaat is verantwoordelijk voor het kader van de Mijnbouwwet en voor Klimaat (mitigatie).

Samenhang doelstelling en meetbare gegevens

De beleidsdoelstelling voor meteorologie, seismologie en aardobservatie is uitgesplitst in specifieke doelstellingen. Het gaat om het doen van wetenschappelijk onderzoek zoals voor het kennen en beoordelen van hazards, het verzamelen en beschikbaar maken van informatie, onderzoeksresultaten en gegevens en het waarschuwen, om schade en slachtoffers te voorkomen en bij te dragen aan een duurzame samenleving en welvaart te bevorderen. Als vierde doel wordt ‘een veilige luchtvaart’ afzonderlijk genoemd, vanwege het specifieke nationale en Europese wettelijke kader voor luchtvaart.

De samenhang tussen doelstellingen en meetbare gegevens wordt hieronder per specifieke doelstelling toegelicht.

Specifieke doelstelling 1: Waarnemingen en wetenschappelijk onderzoek.

Motivering

Het KNMI verricht onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek op het gebied van meteorologie, klimatologie, seismologie en overige geofysica, om geofysische verschijnselen zoals ruimteweer (space weather), trends en veranderingen te kunnen waarnemen en begrijpen, mogelijke gevaren te kunnen beoordelen en vragen uit de samenleving te kunnen beantwoorden. Geofysische verschijnselen trekken zich van landsgrenzen weinig aan. Daarom vindt het onderzoek veelal plaats in samenwerking met andere nationale weerdiensten in Europa en met universiteiten en onderzoeksinstituten, zowel nationaal als internationaal.

Subdoelstellingen

Subdoelstelling 1: Het onderhouden en ontwikkelen van een kennisbasis.

Om voorbereid te zijn op vragen van (over)morgen onderhouden en ontwikkelen onderzoekers van het KNMI een kennisbasis.

Subdoelstelling 2: Ontwikkelen, beheren en onderhouden van noodzakelijke technische infrastructuur inclusief ICT infrastructuren.

Aan de basis van het onderzoek staan waarnemingen, waarvoor het KNMI een waarneeminfrastructuur onderhoudt, met instrumenten zoals diverse weerstations, radars, het seismisch meetnet en satellieten. Het verzamelen, verwerken en valideren van alle data vergt een technische infrastructuur inclusief ICT infrastructuren.

Meetbare gegevens

Het KNMI rapporteert over de databeschikbaarheid voor meteorologie, klimatologie en voor seismologie. De beschikbaarheid van seismologische data moet voldoende zijn om het publiek volledig en onverwijld te informeren over bevingen. Dit is vertaald naar een indicator die de gemiddelde beschikbaarheid van bruikbare data uit alle instrumenten in het veld weergeeft.

Daarnaast realiseert het KNMI minimaal 65 peer reviewed wetenschappelijke publicaties per jaar. Dit aantal is geen kwantitatief doel op zich. Het aantal peer-reviews vormt een indicator voor de mate waarin de wetenschappelijke kwaliteit van het onderzoek onafhankelijk is getoetst.

Specifieke doelstelling 2: Informatie, gegevens en onderzoeksresultaten verstrekken.

Motivering

KNMI genereert, verspreidt en verstrekt informatie, gegevens en onderzoeksresultaten over meteorologie, klimatologie en seismologie en andere geofysische verschijnselen zoals ruimteweer (space weather). Dit gebeurt zodanig dat dit publiek beschikbaar en toegankelijk is, zonder exclusiviteit, voor hergebruik door burgers, bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties, conform de Wet hergebruik van overheidsinformatie. Zo kan deze informatie en kennis worden benut, zoals bij beslissingen over waterbeheer, mobiliteit of ruimtelijke inrichting.

Subdoelstellingen

Subdoelstelling 1: Verstrekken van een algemeen weerbericht.

Het KNMI verstrekt het algemene weerbericht met weerverwachting.

Subdoelstelling 2: Genereren, verspreiden en beschikbaar stellen van gegevens en onderzoeksresultaten over het weer, klimaat, aardbevingen en andere geofysische verschijnselen zoals ruimteweer (space weather).

Het KNMI maakt onderzoeksresultaten openbaar en verstrekt het KNMI meteorologische, klimatologische, seismologische en andere geofysische gegevens.

Subdoelstelling 3: Onverwijld informeren bij een aardbeving.

Het KNMI informeert het publiek onverwijld bij een natuurlijke of geïnduceerde aardbeving (seismologie).

Meetbare gegevens

Het KNMI meet de algemene klanttevredenheid onder directe afnemers van KNMI-gegevens. De score volgt uit het klantbelevingsonderzoek dat ieder jaar wordt afgenomen onder (professionele) gebruikers. Bij klanttevredenheid wordt zowel gekeken naar productinhoudelijke als communicatieve aspecten. Over het weer brengt het KNMI actuele verwachtingen uit. Het KNMI meet de frequentie van de beschikbaarheid van deze verwachtingen. Belangrijk is dat er ten hoogste 8 uur tussen twee opeenvolgende weerberichten zit. Maximaal 1 keer per jaar een afwijking valt binnen de norm.

Voor seismologie is de wettelijke verplichting het algemeen publiek over elke beving in Nederland met een magnitude van 4,5 of hoger onverwijld te informeren. Dat gebeurt in de praktijk bij elke beving hoger dan magnitude 3. Het uitgebreidere seismologische meetnetwerk in Groningen stelt het KNMI in staat om voor dit gebied ook alle bevingen met een magnitude van 1,5 procent of hoger (wettelijk verplicht voor Groningen is magnitude 2 of hoger) waar te nemen en het publiek te informeren.

Ten aanzien van de kwaliteit van dienstverlening en berichtgeving wordt gekeken naar de geloofwaardigheid onder burgers (imago-onderzoek – dit wordt elke twee jaar uitgevoerd) en de klanttevredenheid van de professionele gebruikers van seismologische data (klantbelevingsonderzoek).

Over het klimaat verstrekt het KNMI minimaal wekelijks een klimaatbericht.

Specifieke doelstelling 3: Waarschuwen.

Motivering

Waarschuwingen zijn primair gericht op het voorkomen van schade en slachtoffers. Daarnaast draagt het bij aan een duurzame samenleving en bevordert het de welvaart.

Subdoelstellingen

Subdoelstelling 1: Zo vroeg en betrouwbaar mogelijk het algemene publiek en bestuursorganen waarschuwen op korte tijdschalen (weer) en op lange tijdschalen (klimaat).

Het tijdig en gericht geven van waarschuwingen voor gevaarlijk en maatschappij ontwrichtend weer gebeurt middels codes en het weeralarm. Voor de langere termijn (klimaat) worden berichten en scenario’s ontwikkeld op grond van de nieuwste wetenschappelijke inzichten.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen enerzijds het algemene publiek en anderzijds bestuursorganen met publieke taken voor de veiligheid. Bestuursorganen met publieke taken hebben een specifieke informatiebehoefte waar het KNMI desgevraagd in voorziet.

Meetbare gegevens

De uitgegeven weerwaarschuwingen code oranje en rood worden jaarlijks geëvalueerd, zowel aan de hand van de meteorologische richtlijnen als aan de hand van flitspeilingen onder het publiek en evaluaties met het Weer Impact Team. Daarnaast wordt de klanttevredenheid van de gebruikers van klimaat-gerelateerde producten gemeten bij het klantbelevingsonderzoek.

Specifieke doelstelling 4: Veilige luchtvaart.

Motivering

De luchtvaart meteorologische dienstverlening is gebonden aan Europese en nationale technische voorschriften en wettelijke regels. In Nederland wordt dit, net als in veel andere Europese landen door het nationaal weerinstituut uitgevoerd.

Subdoelstellingen

Subdoelstelling 1: Luchtvaartmeteorogische dienstverlening cf de wettelijke veiligheids- en kwaliteitseisen.

De dienstverlening moet voldoen aan de eisen die worden gesteld, zowel aan de technische kwaliteit, als ook aan de kwaliteit van de communicatie.

Meetbare gegevens

In het klantbelevingsonderzoek wordt specifiek naar de klanttevredenheid voor luchtvaartdienstverlening gekeken. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen de technische kwaliteit en de kwaliteit van de communicatie (over en tijdens de dienstverlening).

Beleidsmatige ontwikkelingen

Onderstaand wordt ingegaan op relevante beleidsmatige ontwikkelingen op het artikel Meteorologie, Seismologie en Aardobservatie.

MSP2025 en Ambitie 2035

Het KNMI werkt in 2025 verder aan de ambities uit het Meerjarig Strategisch Plan (MSP2025) waarin de ontwikkeling van het Early Warning Centre centraal staat, met als doel om verwachtingen en waarschuwingen beter en betrouwbaarder te maken, gericht op afnemers. In de Ambitie 2035 kijkt het KNMI verder vooruit zoals naar het verder versterken van de ketens van kennis naar toepassing in de samenleving. Zo wordt in 2025 de samenwerking met veiligheidsregio’s en waterschappen verder versterkt, ten behoeve van een goede voorbereiding op vaker voorkomend extreem weer op korte en langere tijdschalen.

Toepassingen van artificial intelligence (AI) vormen een kans om, in nauwe samenwerking met andere nationale weerinstituten in Europa en met het European Centre for Medium-range Weather Forecasts (ECMWF) de weerverwachtingen op de middellange termijn verder te verbeteren. Bij het ECMWF draait inmiddels al een eigen AI/ML-model en ook binnen het KNMI ontwikkelen zich nieuwe toepassingen, die noodzakelijk zijn om de best mogelijke verwachtingen en waarschuwingen te kunnen geven.

Agentschapsdoorlichting en Vitaal beoordeling

In 2023 heeft een agentschapsdoorlichting van het KNMI plaatsgevonden. De resultaten zijn aan de Kamer gezonden (Kamerstukken 36410 XII, nr. 79). Een vitaal-beoordeling wordt in 2024 uitgevoerd. De aanbevelingen van deze onderzoeken zullen in 2025 (verder) worden geïmplementeerd.

ICT- en meetinfrastructuur en cyber

De ICT-infrastructuur en het applicatielandschap vergen continu aandacht. De Europese NIS2 verordening zal in 2025 aandacht vergen zodat de cybersecurity aan Europese eisen blijft voldoen, die tevens worden gesteld aan de leveringszekerheid en kwaliteit van KNMI informatie en waarschuwingen.

Modernisering waarneeminfrastructuur

Het programma Modernisering van de waarneeminfrastructuur wordt in 2025 vervolgd. Met dit programma wordt de waarneeminfrastructuur toekomstbestendig gemaakt door vernieuwing van de data-keten: van het inwinnen en omzetten van sensorsignalen, tot opslag van data in de cloud en het beschikbaar stellen van data voor KNMI processen en voor derden. Een vloeiende overgang van het oude naar het nieuwe systeem zal in 2025 aandacht vergen.

Klimaat

Het KNMI is onder meer uitvoerend focal point van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) dat in 2023 zijn zesde rapport uitbracht. Dit vormde de basis voor de KNMI Klimaatscenario’s ’23. In 2025 bereidt het KNMI de inzet voor het zevende IPCC rapport verder voor. Met een verwachte bijdrage uit het fonds voor wetenschap en onderzoek geeft het KNMI de Europese samenwerking aan onderzoek en innovatie op de werkterreinen van het KNMI, waaronder stedelijk klimaat en droogte, een impuls. Daarnaast is KNMI kwartiermaker voor de onderzoek infrastructuur voor duurzaamheid, om, in nauwe samenwerking met andere publieke kennisinstellingen, het onderzoek naar klimaat, broeikasgassen en luchtkwaliteit vanaf 2025 een impuls te kunnen geven. De meetmast in Cabauw zal hierbij een centrale faciliteit vormen.

Seismologie

In 2025 zal worden gestart met de uitbreiding van het seismisch meetnet, zodat nieuwe mijnbouwactiviteiten in Nederland, zoals geothermie, gemonitord kunnen worden op het mogelijke ontstaan van aardbevingen.

Onderstaand is per artikelonderdeel, zoals opgenomen in de budgettaire tabel, voor het jaar 2025, een toelichting gegeven waarvoor de financiële instrumenten worden ingezet en wie de middelen ontvangt. In de budgettaire tabel is de taakstelling uit het hoofdlijnenakkoord van het kabinet-Schoof op het gebied van het apparaat verwerkt. In onderdeel 2.7 van deze begroting is een nadere toelichting op de budgettaire verwerking van het hoofdlijnenakkoord opgenomen.

1. Meteorologie en seismologie (€ 50,4 miljoen)

De volgende financiële instrumenten worden ingezet:

A.Bijdragen aan agentschappen (€ 46,1 miljoen)

• – KNMI Meteorologie

  Reguliere uitgifte van een algemeen weerbericht en van waarschuwingen voor gevaarlijk weer (code geel, code oranje en weeralarm);

  • • Ter beschikkingstelling van de meteorologische basisdata van het nationale meteorologische meetnet en de nationale meteorologische modelinfrastructuur, op basis van de Wet hergebruik van overheidsinformatie;

  • • Ter beschikkingstelling van data, informatie en kennis over het huidige klimaat;

  • • Het leveren van projecties over het toekomstige klimaat (klimaatscenario’s);

  • • Verrichten van strategisch en toegepast onderzoek en het geven van beleidsadviezen op het gebied van de meteorologie;

  • • Internationale vertegenwoordigingen op het gebied van de meteorologie (met name WMO, EUMETSAT en ECMWF);

  • • Beantwoorden van vragen vanuit de maatschappij over weer en klimaat.

• – KNMI Seismologie

  • • Continue monitoring van natuurlijke en geïnduceerde seismiciteit in Nederland;

  • • Verrichten van strategisch en toegepast onderzoek en het geven van beleidsadviezen op het gebied van de seismologie;

  • • Beantwoorden van vragen vanuit de maatschappij op het gebied van aardbevingen en tsunami’s;

  • • Verrichten van waarnemingen en onderzoek ten behoeve van het Nationaal Data Centre (NDC) voor de CBTBO.

• – KNMI Caribisch Nederland

  • • Reguliere uitgifte van een algemeen weerbericht en van waarschuwingen voor gevaarlijk weer

  • • Dienstverlening voor de luchtvaart voor luchthaven Flamingo Airport (Bonaire International Airport)

  • • Ter beschikkingstelling van de meteorologische basisdata van het nationale meteorologische meetnet en de nationale meteorologische modelinfrastructuur, op basis van de Wet hergebruik van overheidsinformatie;

  • • Ter beschikkingstelling van data, informatie en kennis over het huidige klimaat;

  • • Het leveren van projecties over het toekomstige klimaat (klimaatscenario’s);

  • • Verrichten van strategisch en toegepast onderzoek op het gebied van de meteorologie;

  • • Internationale vertegenwoordigingen op het gebied van de meteorologie (met name WMO, EUMETSAT en ECMWF);

  • • Beantwoorden van vragen vanuit de maatschappij over weer en klimaat;

  • • Continue monitoring van natuurlijke en geïnduceerde seismiciteit in Nederland;

  • • Verrichten van strategisch en toegepast onderzoek en het geven van beleidsadviezen op het gebied van de seismologie;

  • • Beantwoorden van vragen vanuit de maatschappij op het gebied van aardbevingen en tsunami’s;

  • • Verrichten van waarnemingen en onderzoek ten behoeve van het Nationaal Data Centre (NDC) voor de Comprehensive Nuclear Test Ban Treatment (CBTB).

B.Bijdragen aan (inter)nationale organisaties (€ 4,3 miljoen).

• – ECMWF (€ 3,4 miljoen). Het Europees Centrum voor Weersverwachtingen op de Middellange Termijn (ECMWF), gevestigd in Reading, UK, is een intergouvernementele organisatie van 22 Europese lidstaten, waaronder Nederland. Het ECMWF ontwikkelt en onderhoudt numerieke globale weermodellen voor middellange en lange termijn weersverwachtingen. De operationele numerieke weersverwachtingen van het ECMWF worden 24/7 verspreid aan afnemers binnen de lidstaten. Ook stelt het ECMWF computer rekencapaciteit beschikbaar aan de lidstaten.

2. Aardobservatie (€ 16,0 miljoen)

Het volgende financiële instrument wordt ingezet:

A.Bijdragen aan agentschappen (€ 16,0 miljoen). Het verzorgen van de waarnemingen vanuit polaire en geostationaire weersatellieten wordt in Europees verband uitgevoerd door EUMETSAT, een intergouvernementele organisatie van 30 lidstaten. Deze operationele satellieten leveren informatie die onontbeerlijk is voor het monitoren van weer en klimaat. Het KNMI vertegenwoordigt Nederland bij EUMETSAT. Het budget van EUMETSAT en daarmee ook de contributie aan EUMETSAT wordt jaarlijks in de EUMETSAT-Council vastgesteld.

De begroting volgt in grote lijnen de begroting van EUMETSAT. De contributies van lidstaten aan EUMETSAT zijn mede afhankelijk van de kosten voor de ontwikkeling van de nieuwe generatie satellieten. Dergelijke programma’s kunnen soms vertraagd worden, zoals door een technisch probleem bij de ontwikkeling. Dit leidt tot een verschuiving van kosten naar latere jaren en soms ook een reductie van de contributie in het daaropvolgende jaar.

In onderstaande tabel is van het totaal van de geraamde programma uitgaven inzicht gegeven in het geschatte aandeel juridisch verplicht, bestuurlijk gebonden, beleidsmatig gereser­veerd en nog niet ingevuld/vrij te besteden. In lijn met de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften is voor de juridisch verplichte uitgaven op het niveau van een Financieel Instrument als geheel van het totale artikel een kwalitatieve toelichting opgenomen.

Toelichting