De Minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) streeft naar een sterke en veerkrachtige natuur, een duurzame en economisch rendabele visserijsector en draagt via gebiedsgericht werken bij aan het versterken van de brede welvaart.

• – De Minister is verantwoordelijk voor het beschermen, versterken en duurzaam benutten van de natuur en biodiversiteit, mede in relatie tot de klimaat-, en stikstofdoelstellingen, in nationaal, EU- en mondiaal verband. Voor de natuurkwaliteit van de Rijkswateren en voor de internationale samenwerking op natuurgebied treedt de Minister als eerstverantwoordelijke op.

• – De Minister is verantwoordelijk voor het versterken van de positie van de Nederlandse visserijketen en het bevorderen van duurzaamheid, transparantie en ketenverantwoordelijkheid in de Nederlandse visserijketen.

• – De Minister is medeverantwoordelijk voor gebiedsgericht werken, waarbij de LVVN-opgaven in onderlinge samenhang met andere maatschappelijke en regionale opgaven optimaal worden opgepakt om te komen tot een optimale versterking van de brede welvaart.

• – De Minister voert de regie over de aanpak van regionale knelpunten, in overleg met de Minister van BZK.

• – De Minister is het aanspreekpunt voor wat betreft de betrokkenheid van het Rijk bij bodemdaling in het landelijke gebied in relatie tot landbouw, natuur en biodiversiteit en de vitaliteit van het platteland in bredere zin en voor landbouw als onderdeel van het Klimaatakkoord.

De Minister is (mede)verantwoordelijk voor:

Stimuleren

• – Het stimuleren en versterken van de maatschappelijke betrokkenheid bij het beschermen, versterken en duurzaam benutten van natuur en biodiversiteit, op zowel nationaal als internationaal niveau.

• – Het bevorderen van behoud en versterken van biodiversiteit in het agrarisch gebied en binnen agroketens.

• – Het ondersteunen van het versterken van de positie van de nationale parken.

• – Het stimuleren van de inzet van de Nederlandse bos-, natuur- en houtsector in het energie- en klimaatbeleid en het bevorderen van de duurzame bijdrage van bos en natuur aan de groene grondstoffenvoorziening.

• – Het stimuleren van maatschappelijke initiatieven in lijn met de LVVN-visie, Nederland Natuurpositief, het Programma Natuur en het Natuur- en milieubeleidsplan Caribisch Nederland.

• – Het bevorderen van een duurzame, innovatieve en rendabele visserij- en aquacultuursector binnen de kaders van het Gemeenschappelijk visserijbeleid (Europees Maritiem, Visserij en Aquacultuur Fonds 2021-2027 (EMVAF)).

Regisseren

• – Het inzetten, samen met medeoverheden en bedrijfsleven, op de totstandkoming van afspraken over het versterken van biodiversiteit, aansluitend op de afspraken uit de EU-Biodiversiteitsstrategie en het mondiale biodiversiteitsverdrag (Convention on Biological Diversity, CBD).

• – Het voeren van regie op de aanpak van regionale knelpunten en de inzet van de Regio envelop, in overleg met de Minister van BZK, met als doel om de brede welvaart in de regio’s in Nederland te versterken.

Uitvoeren

• – Het met provincies nakomen van afspraken die gemaakt zijn in het Natuurpact en samen met provincies en IenW/RWS monitoren van de toestand van de natuur en biodiversiteit en benutting van natuur op land en in het water.

• – Het samen met de provincies opstellen van het gezamenlijke Programma Natuur, waarmee onder andere invulling wordt gegeven aan het ambitiedocument Nederland Natuurpositief en aan de langjarige financiële impuls in het natuurbeleid als gevolg van de stikstofaanpak.

• – Het onderhouden en handhaven van onder andere de Wet natuurbescherming en de Wet grondslagen natuurbeheer- en bescherming Caribisch Nederland.

• – Het voorbereiden en uitvoeren van internationale en in EU-verband gemaakte afspraken over de internationale handel in bedreigde dier- en plantsoorten.

• – De implementatie van het Europese exotenbeleid. De provincies zijn verantwoordelijk voor het beheer van invasieve exoten.

• – Het doen uitvoeren van regelingen en programma’s, zoals de natuuronderdelen van de Mariene Strategie waaronder het Noordzeeakkoord en het Programma Noordzee 2022-2027 en het beheer van Kroondomeinen

• – Het samen met provincies uitwerken en uitvoeren van de bossenstrategie.

• – Staatsbosbeheer in staat stellen om, in samenhang met haar maatschappelijke omgeving, uitvoering te kunnen geven aan haar (kern)taken, zoals bedoeld in de Wet verzelfstandiging Staatsbosbeheer en het Convenant LVVN/Staatsbosbeheer (2014).

Hieronder wordt ingegaan op de belangrijkste beleidswijzigingen voor 2025. De invulling van diverse taakstellingen uit het Hoofdlijnenakkoord wordt apart benoemd.

Hoofdlijnenakkoord

De volgende taakstellingen uit het Hoofdlijnenakkoord (HLA) raken dit beleidsartikel:

Apparaatstaakstelling

Het HLA bevat een apparaatstaakstelling. Die wordt deels ingevuld op artikel 22, door een verlaging van de bijdrage aan Staatsbosbeheer met 0,5% per jaar in de periode 2025-2029 (structureel 2,5%). Hierover worden tussen LVVN en Staatsbosbeheer nadere afspraken gemaakt.

Subsidietaakstelling

De subsidiebudgetten op artikel 22 worden verlaagd om invulling te geven aan de generieke subsidietaakstelling uit het HLA. In 2025 is de korting € 2,2 mln. Dit loopt op tot € 18,4 mln. in 2029. De korting wordt in 2025 ingevuld door het aanvalsplan landschapselementen met circa € 1 mln. te verlagen, de saneringsregeling garnalenvisserij met € 0,5 mln. te verlagen en de Maatwerkoplossingen piekbelasters te verlagen met € 0,5 mln.

Taakstelling Specifieke Uitkeringen (SPUK's)

Het HLA bevat een taakstelling van structureel 10% op specifieke uitkeringen (SPUK’s) vanaf 2026. De budgetten voor SPUK’s in 2025 worden hierdoor niet geraakt. Vanaf 2026 raakt dit de SPUK’s Provinciale Maatregelpakketten (WEcR 1 & 2), Programma Natuur en Legalisatie PAS-melders. Bezien wordt op welke wijze de taakstelling vanaf 2026 wordt ingevuld. Voor de SPUK Provinciale Maatregelpakketten (WEcR 1 & 2) is een compenserende budgettaire maatregel genomen, waardoor het budget per saldo niet verlaagd wordt.

Overige wijzigingen

Saneringsregeling garnalenvisserij

De saneringsregeling garnalenvisserij wordt ontwikkeld om enerzijds een goed verdienmodel voor de garnalenvloot te bereiken en anderzijds de druk op de natuur te verlichten. Op dit moment vindt er groei-overbevissing plaats, wat inhoudt dat garnalen worden weggevangen voordat ze volgroeid zijn. Om dit te voorkomen en een economisch rendabele vloot te behouden, moet de visserijdruk in de relevante gebieden omlaag. Om ondernemers die willen stoppen te ondersteunen bij deze stap, wordt een saneringsregeling ontwikkeld. De landelijke saneringsregeling betreft een beleidswijziging en is onderdeel van een breder traject om te komen tot een gedragen toekomstvisie voor de garnalenvisserij, waarbij een duurzame, kleinere en flexibele vloot centraal staat. Naast de landelijke saneringsregeling zal er binnen de regeling een specifieke tranche worden opgenomen voor de vrijwillige sanering van vissers die worden getroffen door gebiedssluiting in het kader van de Natuurcompensatie Voordelta. Hiervoor is circa € 50 mln. budget beschikbaar. De saneringsregeling moet worden genotificeerd bij de Europese Commissie (EC) voor goedkeuring. Naar verwachting zal uitvoering van de regeling op zijn vroegst in 2025 starten. De uitvoering van de regeling zal tijd kosten en vaststelling van de subsidies zal tot in 2027 lopen. Deze regeling beoogt ondernemers te ondersteunen die willen stoppen met garnalenvisserij.

Regeling provinciale maatregelen PAS-melders

De regeling provinciale maatregelen Programma Aanpak Stikstof (PAS)-melders wordt ontwikkeld om (maatwerk)oplossingen voor PAS-melders te ondersteunen. De legalisatie van PAS-melders verloopt langzamer dan gewenst. Daarom wordt de aanpak voor PAS-melders verbreed, om zo sneller meer PAS-melders te kunnen helpen. Een onderdeel van de verbreding is om meer mogelijkheden te bieden om te komen tot (maatwerk)oplossingen via provincies. Met deze regeling, waarmee budget via een specifieke uitkering aan provincies beschikbaar wordt gesteld, wordt daar uitvoering aan gegeven. De regeling zal naar verwachting voor het eerst worden opengesteld in september 2024. Daarna zijn er in 2025 en in 2026 in totaal nog drie openstellingen waarbij provincies maatregelen kunnen aandragen waarmee PAS-melders geholpen kunnen worden. Met het openstellen van deze regeling wordt beoogd dat de uitvoering van het legalisatieprogramma wordt bevorderd. Met het brede karakter van de regeling wordt beoogd dat er maximale ruimte voor maatwerk kan worden geboden.

Landelijk Gebied

Aanpak piekbelasting

Naar aanleiding van het rapport Remkes «wat wel kan» informeert, begeleidt en ondersteunt LVVN vanaf juli 2023 in nauwe samenwerking met provincies en andere medeoverheden circa 3000 agrarische bedrijven in het maken van een vrijwillige keuze om te komen tot stikstofreductie. Voor agrarisch ondernemers staan zaakbegeleiders ter beschikking. Op basis van verschillende (uit te werken) regelingen kunnen agrarische ondernemers de keuze maken om hun bedrijf te beëindigen dan wel anders vorm te geven door (combinaties van) innoveren, extensiveren, omschakelen of verplaatsen. Hierin is specifiek aandacht voor ondernemers die onvoldoende perspectief en mogelijkheden zien in de generieke beschikbare regelingen. Om ook die ondernemers te kunnen voorzien wordt sinds 2024 gewerkt aan de maatwerkaanpak en wordt onderzocht of een aantal casussen een maatwerkoplossing geboden kan worden. Daarnaast wordt gekeken of eigen ondernemingsplannen van ondernemers werkelijkheid kunnen worden door het draaien van twee pilots ondernemingsplan in de Peel en de Gelderse Vallei.

Natuurherstelplan

De Natuurherstelverordening is op 18 augustus 2024 in werking getreden. Een eis voortkomend uit deze verordening, is het indienen van een concept-natuurherstelplan binnen twee jaar na de inwerkingtreding. Dit plan dient conform de eisen uit de Natuurherstelverordening opgesteld te worden. Hiervoor wordt in totaal € 43,8 mln. toegevoegd aan de LVVN-begroting. Voor 2025 gaat het om een bedrag van € 17,5 mln. De geraamde middelen zullen voornamelijk ingezet worden om de conditie van habitattypen beter in kaart te brengen middels een nulmeting, zodat daarmee mede kan worden bepaald welke herstelmaatregelen kunnen worden opgenomen in het Natuurherstelplan.

Budgetflexibiliteit

Het budget voor 2025 op artikel 22 is voor ca. € 928 mln. (83,6%) juridisch verplicht, voor € 169 mln. (15,2%) bestuurlijk gebonden en voor € 13 mln. (1,2%) beleidsmatig gereserveerd. Zo zijn de maatregelpakketen van de provinciale programma's landelijk gebied (PPLG) naar verwachting op 1 januari 2025 juridisch verplicht (het gaat om € 367 mln. in 2025). Ook zullen dan de middelen voor de specifieke uitkering in het kader van het Programma Natuur verplicht zijn evenals de middelen voor het Agroprogramma Groningen.

Subsidies

Vermaatschappelijking Natuur en Biodiversiteit.

Natuur en biodiversiteit op land

Voor het subsidiebudget Natuur en Biodiversiteit op land is in 2025 € 102,8 mln. geraamd. Ten eerste wordt € 32,0 mln. geraamd voor de uitvoering van de samenwerkingsmaatregel Veenweiden en overgangsgebieden N2000. Het gaat hier om de additionele middelen bovenop de EU-financiering uit het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB). De regeling wordt bij de eerste openstelling in overgangsgebieden N2000 gericht op reductie ammoniakemissie door extensivering van melkveehouderijbedrijven. Het budget is voor ondersteuning van de samenwerking en voor een jaarlijkse vergoeding voor extensivering. Ook is er budget begroot voor de voorbereiding van een gebiedsplan of van een samenwerkingsverband. Voor de veenweiden is de eerste openstelling voorzien in een tegemoetkoming van met name melkveehouders in de jaarlijkse kosten van geringere drooglegging (afgemeten aan de afstand tussen het maaiveld en het slootwaterpeil) met het oog op het terugdringen van CO2-uitstoot.

Voor maatwerk is in 2025 in totaal € 26,0 mln. geraamd. LVVN heeft aandacht voor ondernemers die onvoldoende perspectief en mogelijkheden zien in de generieke beschikbare regelingen. Om ook die ondernemers te kunnen ondersteunen in het verminderen van hun stikstofuitstoot wordt sinds 2024 gewerkt aan de maatwerkaanpak en wordt onderzocht of in een aantal casussen een maatwerkoplossing geboden kan worden.

Verder wordt er € 17,5 mln. geraamd voor het opstellen van het concept-Natuurherstelplan. Het opstellen van dit plan is een eis voortkomend uit de in werking getreden Natuurherstelverordening. Het kabinet dient binnen twee jaar (voor 1 september 2026) een concept-Natuurherstelplan bij de Europese Commissie in te dienen conform de eisen uit de Natuurherstelverordening. De geraamde middelen zullen onder andere ingezet worden om de conditie van habitattypen beter in kaart te brengen middels een nulmeting, zodat daarmee mede kan worden bepaald welke herstelmaatregelen kunnen worden opgenomen in het Natuurherstelplan.

Daarnaast wordt er € 13,6 mln. geraamd voor het Programma Veenweide. Deze middelen worden onder meer ingezet voor de uitvoering van het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV), de uitvoering van GLB-pilots en onderzoek via het Veenweiden Innovatieprogramma Nederland (VIP-NL). Op basis hiervan vindt op diverse veenweide locaties onderzoek plaats.

Voor het Aanvalsplan Landschapselementen is er in 2025 € 5,0 mln. geraamd. Dit is onderdeel van een bredere impuls voor landschapselementen van € 15,0 mln. waarmee agrariërs de mogelijkheid krijgen landschapselementen zoals bomen, heggen, sloten en kruidenrijke weide- en akkerranden aan te leggen, ter bevordering van agrarische biodiversiteit, klimaatadaptatie, waterdoelen en cultuurhistorisch landschap.

Ook wordt er € 4,2 mln. geraamd voor de uitfinanciering van de Regeling versneld natuurherstel. Met deze regeling zet LVVN in op natuurherstelprojecten bij terrein beherende organisaties. De regeling beoogt natuurherstel en natuurverbetering voor het bereiken van de instandhoudingsdoelen van stikstofgevoelige habitats in Natura 2000-gebieden. Deze maatregelen zijn onderdeel van de structurele stikstofaanpak (Kamerstukken 35 334, nr. 82). De eerste tranche heeft in 2021 open gestaan en de tweede tranche in 2022. Hieruit zijn verschillende maatregelen gefinancierd waarvan het grootste gedeelte bestaat uit het verwijderen van bosopslag, toevoegen van steenmeel, hydrologische maatregelen, begrazing en plaggen en chopperen.

Voor de Ecologische Autoriteit wordt er € 3,1 mln. geraamd. De Ecologische Autoriteit is hoofdzakelijk verantwoordelijk voor het toetsen of de essentiële ecologische informatie aanwezig is voor besluitvorming en het op onafhankelijke wijze beoordelen van de wetenschappelijke onderbouwing op breed ecologisch vlak van de informatie, die nodig is voor het vaststellen van besluiten over gebiedsprogramma’s, en natuurdoelanalyses.

Verder wordt er een budget van € 0,9 mln. gereserveerd voor onderzoeken en monitoring met betrekking tot akker- en weidevogels en voor uitgaven in het kader van het Aanvalsplan Grutto.

Tot slot wordt er € 0,4 mln. geraamd voor de uitfinanciering van de Tijdelijke regeling particulier natuurbeheer (Staatscourant 1998, nr. 163, 15298).

Beheer Kroondomeinen

Het Loo is een landgoed van circa 10.400 hectare en bestaat uit twee deelgebieden: de Staatsdomeinen bij Het Loo en het eigenlijke Kroondomein. Bij de Staatsdomeinen bij Het Loo zijn de baten en lasten voor rekening van de Staat. Het eigenlijke Kroondomein (6.700 hectare) wordt, zoals is vastgelegd in de Wet op het Kroondomein, geëxploiteerd door de Kroondrager, waarbij alle baten en lasten voor zijn/haar rekening komen. Het juridisch eigendom berust bij de Staat. Het Rijk heeft voor de periode 2022-2027 een subsidie verstrekt aan de Kroondrager voor beheer- en inrichtingsmaatregelen van het Kroondomein. In 2025 wordt € 0,8 mln. beschikbaar gesteld aan het Kroondomein Het Loo voor het natuurbeheer van het Kroondomein. Deze meerjarige subsidie bedraagt maximaal een bedrag van € 4,563 mln. in de periode 2022-2027.  

Duurzame visserij

Het subsidiebudget voor Duurzame Visserij in 2025 bedraagt € 16,4 mln. Hiervan is € 6,3 mln. geraamd voor cofinanciering van het European Maritime Fisheries and Aquaculture Fund (EMFAF). Het EMFAF-programma is verbonden met de bredere beleidsagenda voor visserij, aquacultuur en maritieme zaken. De grote uitdagingen voor de toekomst zijn de klimaatopgave en het beschermen van kwetsbare biodiversiteit op zee en andere wateren. De EMFAF-middelen dragen bij aan deze uitdagingen middels een breed spectrum van activiteiten en maatregelen, waaronder het geven van steun aan innovaties, investeringen en onderzoek. Verder is er € 4,5 mln. begroot voor een saneringsregeling voor de garnalenvisserij. Daarnaast is € 3,0 mln. geraamd voor de energie-eficiëntieregeling visserijen € 2,0 mln. voor de energie efficiëntieregeling schelpdiersector en is € 0,7 mln. gereserveerd voor de nationale innovatiemiddelen visserij.

Overige stelsel activiteiten

Het geraamde budget van € 14,9 mln. wordt voornamelijk ingezet voor (inter)nationaal verplichte monitoring van natuurinformatie. Het verzamelen van gegevens over planten, dieren en habitats (monitoring) is nodig om de voortgang van het realiseren van (inter)nationale natuurdoelen te kunnen volgen. Daarnaast is deze informatie nodig voor het opstellen van de internationale rapportages op het gebied van natuur en biodiversiteit (waaronder de EU-richtlijnen, CBD, Verdrag van Bern, Verdrag van Bonn en het Waddenverdrag) en om te kunnen voldoen aan de informatiebehoefte voor beoordeling van vergunningaanvragen. De gegevens worden vooral via het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM) verzameld. Voor de subsidie voor het NEM is een bedrag van € 4,1 mln. begroot in 2025. De subsidie kent een looptijd van 2024 tot en met 2029 en bedraagt maximaal € 25,612 mln. Daarnaast verstrekt LVVN een bijdrage aan BIJ12 voor het beheer van de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) en aan het Centraal Bureau voor Statistiek voor de statistische bewerking van natuurgegevens en publicaties daarover in het Compendium voor de Leefomgeving.

Natuur en biodiversiteit Grote Wateren

In het kader van de energietransitie zijn er middelen begroot voor natuur in de Waddenzee, het «Ecologisch Impulspakket Waddenzee». Het subsidiebudget hiervoor bedraagt € 2,1 mln. Deze middelen worden onder andere ingezet voor het project Wij & Wadvogels, het project Waakvogels en het onderzoeksprogramma «Understanding complex pressures on the Wadden Sea & options for action».

Leningen

Leningen rente en aflossing

In 2025 is er € 22,1 mln. geraamd voor de betaling van de rente op en aflossing van leningen die LVVN heeft uitstaan. Deze leningen zijn in het verleden met tussenkomst van het Nationaal Groenfonds verstrekt voor de realisatie (verwerving en doorlevering van gronden) van het Natuurnetwerk Nederland (NNN, voorheen: Ecologische Hoofdstructuur). Door de decentralisatie van het natuurbeleid naar de provincies worden hiervoor geen nieuwe leningen meer aangegaan.

(Schade)vergoeding

Vermaatschappelijking Natuur en biodiversiteit

Om schadeclaims van PAS-melders te behandelen, is een onafhankelijke commissie ingericht. Voor de kosten van deze commissie en de schadevergoedingen is een bedrag van € 2,0 mln. geraamd.

Opdrachten

Vermaatschappelijking Natuur en Biodiversiteit

Natuur en Biodiversiteit op land

Daarnaast wordt in 2025 circa € 10,0 mln. geraamd voor maatregelen om natuurbranden te voorkomen en beheersen. De middelen worden ingezet voor het vergroten van kennis en expertise op dit gebied, alsmede de risicobewuste inrichting van de natuur.

Voor de uitvoering van een pilot ondernemingsplan is in 2025 in totaal € 6,0 mln geraamd. Er wordt gekeken of ondernemingsplannen die worden opgesteld samen met ondernemers voldoende toekomstperspectief voor zowel ondernemer als natuur kunnen bieden. Hiervoor worden twee pilots gedraaid in de Peel en de Gelderse Vallei.

Daarnaast is in 2025 een bedrag van € 5,0 mln. beschikbaar voor een opdracht aan zes Rijksuitvoeringsorganisaties (RUO’s), te weten: RVO, Kadaster, Rijksvastgoedbedrijf (RVB), RWS, Staatsbosbeheer en Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE), gericht op het (door)ontwikkelen van een centraal portaal (met backoffice, voor vragen en verzoeken) voor overheden in relatie tot de diensten van deze RUO’s, 2) een Digitale Data Faciliteit voor het delen van data, en 3) de inbreng van expertise ter ondersteuning van de gebiedsprocessen.

Voor de bevordering van kennisontwikkeling en deling voor de realisatie van de transitie landelijk gebied is in 2025 een bedrag van € 1,0 mln. beschikbaar. Er wordt ingezet op onderzoek gericht op gebiedsontwikkeling en transitiemanagement, met inbegrip van advies en kennisvalorisatie en op het ontwikkelen van nieuwe tools om (andere) overheden te ondersteunen bij hun gebiedsgerichte opgaven.

Het overige opdrachtenbudget voor Natuur en biodiversiteit op land (€ 6,2 mln.) wordt ingezet voor verschillende activiteiten waarvoor LVVN systeemverantwoordelijk is gebleven na de decentralisatie van natuurtaken naar provincies. Zo worden middelen ingezet met betrekking tot natuurwetgeving, natuurvergunningenverlening, Natura2000-gebieden en nationaal soortenbeleid. Vanuit het nationaal soortenbeleid is er in 2025 extra aandacht voor de verbeterde aanpak van invasieve exoten en stelselherziening jacht en faunabeheer.

Natuur en Biodiversiteit Grote Wateren

Duurzame visserij

Voor opdrachten op het terrein van duurzame visserij is in 2025 € 59,0 mln. begroot. Het grootste deel hiervan, € 45,9 mln., wordt ingezet voor het verduurzamen en aanpassen van de visserijsector op de Noordzee. In 2025 wordt onderzoek gedaan naar verdere verduurzamingsopties, innovatie en de ontwikkeling van medegebruik door (alternatieve vormen van) visserij en voedselproductie in windparken. Deze zullen ook worden besteed aan voedselvoorziening en de keten en visgemeenschappen (Kamerstuk 29 675 nr. 210). Hiervoor is in de periode 2023-2030 € 199,0 mln. uit het Klimaatfonds beschikbaar gesteld.

In 2025 is voor Duurzame Blauwe Economie (DBE) Medegebruik € 3,1 mln. begroot. Dit wordt ingezet voor pilots om medegebruik van de ruimte binnen windparken te realiseren en om de ecologische effecten van medegebruik te monitoren. Ook de Community of Practice Noordzee wordt uit dit budget betaald.

Ook is er € 4,5 mln. geraamd voor een extra impuls volgend uit het Hoofdlijnenakkoord voor het stimuleren van nieuwe innovaties en de doorontwikkeling daarvan. Daarnaast worden deze middelen ingezet voor onderzoek.

Daarnaast is € 2,2 mln. gereserveerd voor uitgaven in het kader van het Noordzeeakkoord. Hiervan is € 1,5 mln. gereserveerd voor innovatie en € 0,7 mln. voor handhaving.

In 2025 zal verdere implementatie van de controleverordening plaatsvinden. In 2025 is er € 1,0 mln. geraamd welke onder andere bestemd zijn voor capaciteitsuitbreiding bij RVO en de NVWA in verband met de uitbreiding van de controletaken.

Ook is in 2025 € 0,6 mln. begroot voor de uitvoering van de nadeelcompensatieregeling en de handhaving van de in te stellen visserijvrije zones op vismigratiepunten. Om vismigratie te stimuleren is afgelopen jaren veel geïnvesteerd in vismigratievoorzieningen bij stuwen, sluizen en gemalen. Om vismigratie verder te bevorderen zal op deze locaties een visserijvrije zone worden ingesteld (Kamerstuk 2964 nr. 204).

Het resterende opdrachtbudget van € 1,9 mln. is bedoeld voor meerdere kleine onderzoeken en projecten ten behoeve van de visserijsector.

Internationale samenwerking

In 2025 wordt € 3,1 mln. begroot voor opdrachten op het gebied van Europese en internationale samenwerking. Dit budget wordt onder meer ingezet voor de uitvoering van acties die zijn overeengekomen in internationale verdragen en Europese en internationale afspraken over biodiversiteit. Bijvoorbeeld het Global Biodiversity Framework, het CITES-verdrag, de Europese exotenverordening en de Convention on Migratory Species (CMS). Daarnaast wordt in 2025 verder gewerkt aan de verdere implementatie van de verschillende onderdelen van EU-Biodiversiteitstrategie, zoals het pledge en reviewproces. Tot slot worden onder deze post ook de uitgaven geraamd voor de regeling In Beslag genomen Goederen (IBG) in het kader van de opslag en opvang van in beslag genomen goederen bij overtreding van de regels voor handel in bedreigde dier- en plantensoorten.

Klimaatimpuls Natuur en Biodiversiteit

Dit budget van € 3,5 mln. wordt ingezet voor het realiseren van een bijdrage aan de klimaatopgave voor Bomen, Bos en Natuur. Partijen in dit domein zetten zich gezamenlijk in voor maatregelen die in 2030 tot een klimaatwinst van 0,4 ‒ 0,8 Mton additionele koolstofvastlegging per jaar moeten leiden. Dit door het voorkomen van ontbossing, het vergroten van de vastlegging van koolstof in bestaande bossen en natuur en de uitbreiding van bos en landschap. Met de geraamde middelen wil LVVN inzetten op het voorkomen van ontbossing, het vergroten van de vastlegging van koolstof in bestaande bossen en natuur en de uitbreiding van bos en landschap.

Bijdrage aan agentschappen

Rijkswaterstaat

In 2025 is er € 16,8 mln. geraamd voor de bijdrage aan de Rijksrederij, onderdeel van Rijkswaterstaat. Deze middelen zijn bestemd voor het uitvoeren van taken op het gebied van visserijonderzoek en het beheer en de inspectie voor natuur en visserij, welke voor een groot deel wettelijk verplicht zijn om uit te voeren.

Rijksvastgoedbedrijf

In 2025 is er € 68,6 mln. begroot voor de bijdrage aan het Rijksvastgoedbedrijf. Voor het aankopen van gronden is € 65,0 mln. Geraamd. Bij aankopen door de Nationale Grondbank is een budget voor afwaardering grond/afdekking financiële risico’s nodig. Indien gronden worden verkocht met gebruiksbeperking of een andere functie dan dient het waardeverschil te worden gefinancierd.

Verder is voor de uitvoering van deze aankopen door het Rijksvastgoedbedrijf een bedrag beschikbaar van € 3,6 mln. Het betreft personele en materiele kosten, zoals taxaties, kadastrale kosten en onderzoek.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Staatsbosbeheer

Ten behoeve van personeelskosten, huisvestingskosten en andere organisatiekosten van Staatsbosbeheer die niet kunnen worden verhaald op andere opdrachtgevers ontvangt Staatsbosbeheer een bijdrage van het Rijk. Hiervoor is in 2025 € 32,3 mln. gereserveerd. Deze rijksbijdrage is bedoeld als bijdrage aan organisatiekosten en aan het beheer van rijksmonumenten en voor specifieke opdrachten van het Rijk, zoals de organisatie van Boomfeestdag. Voor het reguliere terreinbeheer ontvangt Staatsbosbeheer, net als andere natuurbeheerders, een subsidie van de provincies uit de Subsidieregeling Natuur en Landschap.

Bijdrage aan medeoverheden

Caribisch Nederland

Voor het budget Caribisch Nederland is € 1,7 mln. geraamd. In 2025 wordt een aantal projecten ter uitvoering van de eerste fase (2020-2024) van het Natuur- en Milieubeleidsplan Caribisch Nederland 2020-2030 (NMBP) afgerond. Daarnaast wordt in samenwerking met het ministerie van BZK en het ministerie van IenW verder ingezet op onder andere erosiebestrijding, herstel en behoud van habitats en soorten, waterkwaliteit verbetering, afval- en afvalwaterbeheer, versterking van de voedselzekerheid en onderzoek en monitoring. Verder wordt voor het beheer van het Nationaal Park Sababank, monitoring en capaciteit verstrekt en wordt de implementatie van internationale verdragen versterkt voor de zes Caribische delen van het Koninkrijk.

Specifieke uitkering

Het nemen van maatregelen om verslechtering tegen te gaan heeft hierbij de hoogste prioriteit.

Voor de legalisatie van PAS-melders is in 2025 een bedrag van 100,0 mln. geraamd. Dit is een provinciale regeling die is bedoeld voor maatwerkoplossingen voor PAS-melders. Provincies hebben een goed beeld bij de individuele situaties van een PAS-melder, en kunnen via maatwerk beschikken over een breed instrumentarium om de PAS-melder te legaliseren.

Voor de persoonlijke begeleiding door provinciale zaakbegeleiders van de aanpak piekbelasters is in 2025 een bedrag van € 13,7 mln beschikbaar. De aanpak piekbelasting is gericht op het verminderen van de stikstofuitstoot van circa 3000 agrarische ondernemers die vallen onder de aanpak. Deze ondernemers kunnen gebruik maken van persoonlijke begeleiding door een «zaakbegeleider» vanuit het rijk of provincie.

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

Internationale samenwerking

In totaal is er in 2025 € 1,8 mln. beschikbaar voor internationale contributieverplichtingen en bijdragen. Nederland is partij bij een aantal internationale verdragen die als doel hebben dat de mondiale biodiversiteit en de relatie die dit met de Nederlandse biodiversiteit heeft, behouden blijft. Ondertekening en toetreding bij een verdrag leidt tot contributieverplichting. Er wordt onder andere contributie betaald aan de CBD, CMS, de Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES) en de International Union for Conservation of Nature (IUCN).

Ontvangsten

Landinrichtingsrente

De geraamde ontvangsten van € 19,6 mln. in 2025 zijn gebaseerd op geprognosticeerde inkomsten per landinrichtingsproject. Tot aan de start van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) in 2007 werd wettelijke landinrichting uitgevoerd op basis van de Landinrichtingswet. Op grond van deze wet schiet het Rijk de kosten van een landinrichting voor en worden de kosten daarna door de gezamenlijke eigenaren terugbetaald. Dit gebeurt door middel van de zogenaamde landinrichtingsrente waarbij wordt voorzien dat het Rijk in een aflopende reeks nog circa 20 jaar landinrichtingsrente zal ontvangen.

Verkoop gronden

Voor verkoop gronden is er voor 2025 een ontvangst van € 1,0 mln geraamd. Het gaat hier om pachtopbrengsten van gronden in het bezit van de Nationale Grondbank.

Overige ontvangsten natuur

Dit betreft diverse geraamde inkomsten van € 2,1 mln. in 2025, onder andere de inkomsten als gevolg van het afsluiten van diverse projecten die via het Groenfonds zijn uitgevoerd, leges voor vergunningaanvragen op basis van de Wet natuurbescherming en terugontvangsten bij diverse subsidiebijdragen.

Duurzame visserij

Van de ontvangsten in verband met visserij (€ 8,7 mln.) hangt het grootste deel (€ 6,1 mln.) samen met ontvangsten in het kader van de Europese visserijfondsen. Op de LVVN-begroting worden diverse uitgaven gedaan die vervolgens worden gedeclareerd in Europa en waarvan het Europese deel als ontvangst binnenkomt. Het overige deel bestaat voornamelijk uit huurinkomsten van mosselpercelen (€ 2,5 mln.).

Toelichting op de begrotingsreserves

Begrotingsreserve Visserij

De begrotingsreserve Visserij is bestemd voor uitgaven op de regelingen van het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMZV 2014– 2020) en het Europees Maritiem, Visserij en Aquacultuur Fonds (EMFAF 2021-2027). Hiermee wordt zeker gesteld dat de nationale cofinanciering, die is vastgesteld in het Operationeel Programma, beschikbaar blijft bij vertragingen in de uitgaven.

Extracomptabele fiscale regelingen:

Voor een beschrijving van de regeling, de doelstelling, verwijzing naar de wettekst, verwijzing naar de laatst uitgevoerde evaluatie en de ramingsgrond wordt verwezen naar de bijlage bij de Miljoenennota ‘Toelichting op de fiscale regelingen’.