Het bevorderen van goed bestuur door middel van samenwerking op het gebied van veiligheid, rechtshandhaving en grensbewaking en onder-steuning van de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

Rechtshandhaving en veiligheid zijn autonome aangelegenheden van de landen van het Koninkrijk. Het beleid is er hoofdzakelijk op gericht om invulling te geven aan samenwerkingsregelingen en de uitvoering van rijkswetten, ter bevordering van de rechtshandhavingsketen en de algemene veiligheid in Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Dit komt voort uit artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden (Statuut) dat bepaalt dat landen binnen het Koninkrijk elkaar hulp en bijstand verlenen, en komt tot stand door middel van samenwerkingsregelingen op basis van artikel 38 van het Statuut, of op grond van geldende rijkswetten.

Elk land in het Koninkrijk heeft de zorg voor de verwezenlijking van de fundamentele rechten en vrijheden van de mens, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) stimuleert de landen bij het invullen van deze verantwoordelijkheid.

De ondersteuning en versterking van de rechtsstaat die Nederland biedt aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten is belegd bij de bewindspersoon verantwoordelijk voor de Koninkrijksrelaties, die daarin nauw samenwerkt met de betrokken bewindspersonen van Justitie en Veiligheid en Defensie die de operationele capaciteit voor de ondersteuning en versterking leveren. Via de ondersteuning van de recherchecapaciteit en het ondersteunen van de rechterlijke macht in de landen, worden ook de recherchecapaciteit en de rechterlijke macht in de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba, ondersteund.

Het jaar 2019 is belangrijk geweest voor het Recherchesamenwerkingsteam (RST). In januari is het herziene Protocol Recherchesamenwerking1 en marge van het Justitieel Vierpartijenoverleg (JVO) ondertekend door de vier Ministers van Justitie en de Staatssecretaris van BZK (Kamerstukken II 2018/19, 29628, nr. 861 en Stcrt. 2019, 38964). Het gewijzigde Protocol legt nadere afspraken tussen de landen van het Koninkrijk op het gebied van informatiedeling en de inrichting van het RST vast. Tevens heeft dit de mogelijkheid geboden voor een verduurzaming van de inzet. De herinrichting van het RST is in de loop van 2019 in gang gezet. Dit betekent dat er vanaf 2019 met centrale teams vanuit Curaçao en decentrale teams bij de Korpsen van Aruba, Bonaire, Curaçao en Sint Maarten wordt gewerkt.

Op 23 januari 2019 is tijdens het JVO het nieuwe Protocol flexpool Koninklijke Marechaussee2 ondertekend (Kamerstukken II 2018/19, 35000 IV, nr. 40). Met de ondertekening van dit protocol is de inzet van de flexpool afgebakend tot grensgerelateerde politietaken. Hiermee wordt optimaal gebruik gemaakt van de kennis en kunde van het personeel van de Koninklijke Marechausee. De huidige inzet van de flexpool is essentieel voor het grenstoezicht op de landen. Op Sint Maarten is de inzet van de flexpool onderdeel van de onderlinge regeling versterking grenstoezicht Sint Maarten.

De projectmatige aanpak van de georganiseerde (ondermijnende) criminaliteit is in 2018 gecontinueerd tot en met 2021. Deze aanpak (beter bekend onder de naam Team Bestrijding Ondermijning, TBO) krijgt vorm door een extra inzet van het RST, de Openbaar Ministeries en het Gemeenschappelijk Hof. De resultaten in 2019 illustreren nut en noodzaak van deze inzet (Kamerstukken II 2019/20, 35300 IV, nr. 14). De onderzoeken kennen een zeker tijdsverloop, zijn complex, omvangrijk, hebben doorgaans een (zware) financieel-economische component en hebben een grensoverschrijdend karakter. Dat maakt samenwerking tussen de landen van het Koninkrijk noodzakelijk. In de onderzoeken tot op heden is criminele betrokkenheid van onder meer politici, ambtenaren, belangrijke overheidsbedrijven, organisaties in de (semi-)collectieve sector en private ondernemingen aangetoond. Het gaat dan om onder meer corruptie, belastingfraude, witwassen, valsheid in geschrifte, oplichting of verduistering. Deze projectaanpak legt de verwevenheid tussen onder- en bovenwereld bloot en maakt duidelijk dat misdaad niet loont.

Uitgaven

Bijdragen aan ZBO's/RWT's

Recherchecapaciteit (Nationale Politie)

Zoals vastgelegd in de Rijkswet politie van Curaçao, van Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba en het herziene Protocol Recherchesamenwerking heeft het RST in 2019 uitvoering gegeven aan de bestrijding van zware, georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit. Daarnaast heeft het Recherche Samenwerkingsteam (RST) de afhandeling van internationale rechtshulpverzoeken op dit gebied verricht. De hogere uitgaven in 2019 zijn veroorzaakt door facturen uit 2017 en 2018.

Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken

Grensbewaking (Defensie)

Nederland heeft 43 FTE van de Koninklijke Marechaussee ter beschikking aan de landen gesteld voor de versterking van het grenstoezicht. De inzet vindt plaats onder lokaal gezag van de Ministers van Justitie en op verzoek van de landen. Het Ministerie van BZK vergoedt de kosten.

Rechterlijke macht (Justitie en Veiligheid)

Nederland heeft op verzoek van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie en de Ministers van Justitie van de Caribische delen van het Koninkrijk rechters en officieren van Justitie ter beschikking gesteld. De Raad voor de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie in Nederland stellen de betreffende rechterlijke ambtenaren ter beschikking. In 2019 heeft het Ministerie van BZK de uitzendkosten voor deze rechterlijke ambtenaren op grond van het Voorzieningenstelsel Buitenland-toeslagen Rechterlijke Ambtenaren (VBRA) bekostigd. De onderuitputting wordt met name veroorzaakt, doordat de middelen voor het Parket Procureur Generaal en het Gemeenschappelijk Hof van Justitie in het kader van de projectaanpak TBO in 2019 bij eerste suppletoire begroting 2019 naar de begroting van het Ministerie van JenV zijn overgeboekt, om één zuivere financieringslijn te borgen.

Ontvangsten

Na verrekening van de rijksbijdrage voor het RST en het TBO over 2017 en 2018 is er € 4,3 mln. teruggevloeid naar begrotingshoofdstuk IV Koninkrijksrelaties. Van deze ontvangsten is € 2,4 mln. ingezet als voorschot aan de Politie voor de kosten bij het RST in verband met de uitzending van personeel naar het Caribisch deel van het Koninkrijk. Het resterende bedrag is ingezet om overige uitgaven op begrotingsartikel 1 ‘Versterken rechtsstaat’ te dekken.