De Douane draagt bij aan een solide financiering van de Europese en nationale overheid, aan een veilige samenleving en aan een sterke, aantrekkelijke en eerlijke interne markt waarmee de welvaart in de EU en Nederland wordt bevorderd. Dit doet de Douane door als handhavingsdienst toezicht te houden op het EU-grensoverschrijdende goederenverkeer en daarbij te controleren op de naleving van fiscale en niet-fiscale regels en door het bonafide bedrijfsleven daarbij te faciliteren. Douanerechten en nationale belastingen (accijnzen en verbruiksbelastingen en omzetbelasting bij invoer) worden zo veel mogelijk tijdig, juist en volledig geheven en geïnd.

• – Beschermen: de samenleving zo goed mogelijk beschermen tegen onveilige en ongewenste goederen;

• – Concurrentiepositie: bijdragen aan het versterken van de concurrentiepositie van de Europese Unie.

De minister van Financiën is verantwoordelijk voor en heeft een regisserende rol op het terrein van het beleid en de wet- en regelgeving inzake douaneformaliteiten en douanerechten. Dit is hoofdzakelijk Europese wet- en regelgeving. Daarnaast is de minister verantwoordelijk voor de wet- en regelgeving inzake binnenlandse accijnzen en verbruiksbelastingen.

Op grond van het Douanewetboek van de Unie (DWU), Europese verordeningen, de Algemene douanewet en andere nationale wet- en regelgeving handhaaft de Douane fiscale en niet-fiscale wet- en regelgeving. Met de uitvoering van de reguliere taken en door samenwerking met ketenpartners draagt de Douane bij aan de integrale aanpak van ondermijning.

De minister bevordert via de inzet van de Douane de naleving van wet- en regelgeving. Dit gebeurt door het leveren van passende en faciliterende dienstverlening door bijvoorbeeld zorg te dragen voor een goed werkend aangiftesysteem. Maar ook door processen juist en tijdig uit te voeren, adequaat toezicht uit te oefenen en door naleving te stimuleren en waar nodig deze naleving bestuurs- of strafrechtelijk af te dwingen.

Strategie Douane

De ambitie van de Douane is tot de beste douanediensten ter wereld te behoren, die door slim te werken legale handel optimaal faciliteert, de samenleving adequaat beschermt, en douanerechten, accijnzen en andere belastingen volgens de wetgeving correct heft en int.

De algemene doelstelling komt voor de Douane tot uiting in de doelstellingen voor Afdracht, Bescherming en Concurrentiepositie, de zogenoemde ABC-doelstellingen. In de beleidsprioriteiten zijn de beleidsresultaten van de Douane over 2023 geschetst.

In 2023 heeft de Europese Commissie een voorstel gedaan voor een ingrijpende herziening van de Douane Unie en zijn de onderhandelingen gestart die doorgaan in 2024. Uit een eerste analyse blijkt dat het voorstel van de Commissie grote impact heeft op de uitvoering en handhaving door de Douane. Er is actief overleg met het bedrijfsleven om ook hun positie op (de uitvoerbaarheid van) het voorstel mee nemen.

De algemene doelstelling van de Douane komt, langs de lijnen van de ABC-doelen, tot uiting in de onderstaande meetbare gegevens.

Toelichting

Afdracht: Juiste invoeraangiften

De invoeraangifte vormt de basis van de juiste afdracht van douanerechten en belastingen. Bedrijven kunnen in verschillende systemen een aangifte ten invoer doen. Een van deze systemen is het aangiftesysteem AGS.

Sinds maart 2023 is het nieuwe aangiftesysteem DMS (opvolger van AGS) geïmplementeerd en zijn bedrijven gefaseerd overgegaan met het indienen van invoeraangiften in DMS.

De prestatie-indicator «juiste invoeraangiften» geeft weer hoe groot het aandeel juiste invoeraangiften is in het totaal aantal invoeraangiften in AGS. Het geeft de Douane inzicht in het aangiftegedrag van bedrijven in AGS en stimuleert de Douane om verbeteringen in gang te zetten. Het wordt uitgedrukt in een indexcijfer. Het jaar 2016 geldt hierbij als indexjaar.

De prestatie-indicator biedt over 2023 niet dezelfde mate van inzicht vergeleken met voorgaande jaren vanwege de overgang naar DMS. Om deze reden is de score voor 2023 niet opgenomen in de tabel. In 2024 zullen de gegevens uit DMS betrokken worden bij de berekening van de indicator.

Beschermen: Uitvoering afspraken niet-fiscale taken

De Douane beschermt de samenleving zo goed mogelijk tegen onveilige en ongewenste goederen. De B-doelstelling van de Douane, beschermen van de samenleving, betreft de uitvoering van de niet-fiscale taken, in opdracht van de ministeries van Financiën, Buitenlandse Zaken, Economische Zaken en Klimaat, Infrastructuur en Waterstaat, Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Justitie en Veiligheid, Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

De Douane heeft momenteel te maken met 26 uitbreidingen en herzieningen van met name Europese wettelijke regelingen, die ertoe kunnen leiden dat de niet-fiscale taken van de Douane toenemen. Ondanks de uitbreiding van de taken, de krappe arbeidsmarkt en de ontwikkelopgave voor de ICT is de Douane erin geslaagd om de meeste taken binnen de afgesproken bandbreedtes te realiseren. De streefwaarde van de B-doelstelling is over 2023 behaald.

Ondermijning

Het leveren van een bijdrage aan de aanpak van ondermijnende criminaliteit is onlosmakelijk verbonden met de B-doelstelling.

Er is ten opzichte van 2022 in 2023 een forse stijging in het aantal kilogrammen cocaïne in onderschepte zendingen dat met maritieme containers Nederland is binnengebracht. In totaal is bijna 57.000 kg in beslag genomen.

De toename ziet met name op de haven van Vlissingen, waar zowel sprake was van meer bevindingen als grotere hoeveelheid in beslag genomen cocaïne. In 2023 heeft de Douane de grootste cocaïnevangst ooit in Nederland gedaan. Het ging om ruim 8.000 kg cocaïne, verstopt in een container met bananen die vanuit Ecuador via Panama naar Nederland werd gestuurd. In 2023 werden dit soort extreem grote vangsten afkomstig uit Ecuador in meerdere Europese havens aangetroffen.

In de luchtvracht ziet de Douane ook een toename: er is sprake van een verdubbeling in het aantal bevonden kilogrammen cocaïne. In 2023 is bijna 1.900 kg cocaïne onderschept ten opzichte van bijna 950 kg in 2022.

De Douane controleert ook de poststroom intensief. Dit heeft geleid tot de inbeslagname van ruim 16.500 briefpostzendingen met vooral synthetische drugs en ketamine. Er is sprake van een daling ten opzichte van vorig jaar, toen bijna 27.000 uitgaande briefpostzendingen met drugs werden onderschept. Mogelijk zijn criminelen voor een deel uitgeweken, door de intensieve handhaving door zowel de Nederlandse Douane als de douanediensten in Australië en de Verenigde Staten.

Sanctiemaatregelen tegen Rusland en Belarus

Fors hoog bleef ook de inzet voor het toezicht op de naleving van sanctiemaatregelen voor het goederenverkeer, met name van en naar Rusland en Belarus. De maatregelen die de Douane met haar opdrachtgevers heeft voorbereid om - waar nodig - de inzet voor dit toezicht in 2023 te verhogen hoefden uiteindelijk niet te worden ingezet.

Concurrentiepositie: Waardering bedrijfsleven

De Douane draagt bij aan het versterken van de concurrentiepositie van de Europese Unie. Dit doet de Douane enerzijds door toe te zien op naleving van Europese maatregelen voor marktordening. Anderzijds bevordert de Douane een snelle en goede douaneafhandeling, resulterend in zo min mogelijk logistiek oponthoud en administratieve lasten voor het bonafide bedrijfsleven.

De waardering van het bedrijfsleven is een indicator gericht op het versterken van de concurrentiepositie. De Douane peilt jaarlijks de waardering door het bedrijfsleven. In samenspraak met het bedrijfsleven zijn aspecten in de dienstverlening vastgesteld die zowel de Douane als het bedrijfsleven belangrijk vinden. Deze aspecten worden gemeten in de begrotingsindicator.

De streefwaarde voor de begrotingsindicator (≥100) is in 2023 gerealiseerd met 101,4, maar gedaald ten opzichte van 2022. De tevredenheid over de duidelijkheid van antwoorden of reacties op ingediende bezwaarschriften is iets toegenomen ten opzichte van 2022. De tevredenheid over de duidelijkheid van communicatie door de Douane bij incidenten/storingen, is iets afgenomen. Ook is de tevredenheid over de afstemming van de werkzaamheden van de Douane op de logistieke keten gedaald.

Afgehandelde bezwaren en klachten binnen de Awb-termijn

De Douane heeft met gerichte verbeterinitiatieven in de tweede helft van 2023 een verbetering van de verwerkingstijd van bezwaarschriften kunnen realiseren. Als gevolg van de inzet op het wegwerken van werkvoorraden waarvan de Awb-termijn reeds was verstreken is de streefwaarde van deze indicator evenwel niet gehaald.

Het aantal klachten is in 2023 gedaald ten opzichte van het voorafgaande jaar. In lijn met het aantal bezwaarschriften is tijdige afhandeling van klachten onvoldoende geslaagd. De Douane werkt aan het beter voldoen aan de Awb-termijnen in 2024.

Verplichtingen

Ten opzichte van de vastgestelde begroting vallen de verplichtingen € 37,2 mln. hoger uit. Dit hangt samen met hogere uitgaven zoals toegelicht onder 'Uitgaven'. Daarnaast wordt het verplichtingenbudget voor externe inhuur met € 7 mln. overschreden door verlengingen van contracten die in 2024 ingaan. Hiervoor zijn we in 2023 reeds de verplichting aangegaan.

Uitgaven

De realisatie op de uitgaven is in totaal € 31,3 mln. hoger dan begroot in de vastgestelde begroting. De belangrijkste oorzaken van de hogere uitgaven worden hieronder vermeld.

Personele uitgaven

Bijdrage aan (inter)nationale organisaties

Sinds 2023 wordt de vertragingsrente op artikel 9 verantwoord. De betaalde vertragingsrente bedraagt in 2023 € 30,7 mln. Dit zijn betalingen aan de Europese Commissie die voortkomen uit (na)betalingen van Traditionele Eigen Middelen (TEM) oftewel douane invoerrechten. Deze betalingen aan vertragingsrente wordt gedekt vanuit de reservering op de Aanvullende Post.

Opdrachten

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Op dit instrument zijn de uitgaven gelijk aan de begroting. Onder dit instrument worden toegerekende kosten weergegeven die de Belastingdienst maakt ten behoeve van de Douane. Het betreft onder andere activiteiten als facilitaire zaken en ICT. De toerekening vindt plaats voor alle dienstonderdelen van de Belastingdienst die uitgaven doen ten behoeve van de Douaneprocessen.

Ontvangsten

De realisatie van de ontvangsten is € 1 mln. hoger dan begroot onder andere vanwege ontvangsten vanuit bestaande EU-Agreements en hogere ontvangsten voor het verkeersbegleidingsssyteem voor scheepvaartverkeer.