Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het verwerven en instandhouden van het lucht materieel. In het Defensiematerieelverslag wordt aangegeven welke voornaamste activiteiten over het afgelopen jaar hebben plaatsgevonden in relatie tot de doelstellingen van het onderliggende beleid. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase.

Verplichtingen

Ten opzichte van de ontwerpbegroting is per saldo voor een bedrag van € 885,5 miljoen meer verplichtingen aangegaan. Het betreft een saldo van zowel verhogingen als verlagingen van de verplichtingen. In de 1^e suppletoire begroting, de Prinsjesdag suppletoire begroting en de 2^e suppletoire begroting is een uitgebreidere toelichting opgenomen. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de ontwerpbegroting die bijdragen aan deze opwaartse bijstelling worden hieronder toegelicht.

De verhoging van de verplichtingen vindt met name plaats op het dossier F-35. Dit is een gevolg van het toevoegen van verplichtingenbudget dat in 2022 niet is verplicht (€ 994,2 miljoen). Hieronder valt het Project Verwerving F-35, Verwerving middellange tot lange afstandsraket, Verwerving munitie boordkanon, zelfbeschermingsmiddelen en wapenladers, Project Anti-A2AD capaciteit F-35, Project Bouw en inrichten F135 motoronderhoudsfaciliteit (F-35) en het project Deep Strike capaciteit Air.

Daarnaast is het budget naar boven bijgesteld vanwege een aantal overige mutaties. Daartegenover staat een budgetverlaging vanwege het doorschuiven van verplichtingenbudget dat in 2023 niet verplicht wordt naar latere jaren (€ 109,1 miljoen).

Uitgaven

Verwerving

Voorbereidingsfase

De projecten in voorbereiding zijn in het afgelopen jaar nader uitgewerkt en ter besluitvorming aangeboden. Hieruit volgt een actueel financieel ritme. Na de besluitvorming worden deze middelen overgeboekt naar de onderzoeks- of realisatiefase of naar een ander jaar. Het budget voor de voorbereidingsfase is in 2023 daarom met € 174,1 miljoen afgeboekt. Budget dat naar latere jaren is geschoven, is in die jaren opgeboekt.

Dit is het gevolg van een kasschuif door de langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en levertijden ten gevolge van de huidige marktomstandigheden. Daarnaast wordt € 16,8 miljoen aan budget overgeheveld naar de realisatiefase. De aanpassingen betreffen onder ander de verwervingen binnen de projecten verwerving additionele F-35 en verwerving additionele MQ-9 Reaper, aanschaf Deep Strike Capaciteit Air, aanschaf MQ-9 Signal Intelligence Electronic Measures (SIGINT ESM) capaciteit en aanschaf Multi Ship Multi Type (MSMT) Simulatoren Helikopters.

Realisatiefase

De uitgaven voor de realisatiefase luchtmaterieel zijn € 494,4 miljoen lager dan begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het doorschuiven van uitgaven naar latere jaren voor de navolgende projecten.

Bij het project Apache Remanufacture is er sprake van vertraging van de levering van de eerste simulator naar Nederland (€ 129,9 miljoen).

Het onderliggende contract voor een subsysteem van het project Chinook Vervanging & Modernisering is nog niet vrijgegeven vanuit de Verenigde Staten waardoor het budget in 2024 tot betaling komt (€ 54,9 miljoen).

Voor het project Verbetering AH-64E bewapening - Joint Air to Ground Missiles (JAGM) is een deel van het budget (€ 24,0 miljoen) in latere jaren benodigd. Dit wordt verklaard doordat contracten later of nog niet zijn afgesloten, waardoor leveringen later dan gepland plaatsvinden.

Voor de verwerving van munitie boordkanon, zelfbeschermingsmiddelen en wapenladers (commercieel vertrouwelijk) is er sprake van een lagere realisatie dan geraamd, doordat contracten later dan gepland binnengekomen zijn en later worden getekend, waardoor de leveringen zijn vertraagd.

In onderstaand overzicht zijn alle projecten in realisatie met een financiële omvang van meer dan € 100,0 miljoen conform het DMF 2023 opgenomen. Jaarlijks worden het DPO en de DPO-Afwijkingsrapportage aan de Kamer aangeboden. Deze rapportages geven een overzicht van alle materieel-, vastgoed- en IT-projecten met een investeringsbedrag van meer dan € 50,0 miljoen in onderzoek en realisatie. Gelet op het commercieel vertrouwelijke karakter een aantal project wordt voor deze projecten slechts een indicatie gegeven van de bandbreedte van het projectbudget.

Instandhouding

De instandhouding van het materieel omvat de ramingen voor de uitgaven die het operationeel houden van de (wapen-)systemen met zich meebrengt. Voor dit artikel worden deze uitgaven vooral door het Logistiek Centrum in Woensdrecht (LCW) gedaan.

Door het feit dat leveranciers moeite hebben met het halen van de gewenste levertijd als gevolg van wereldwijde tekorten in grondstoffen en door capaciteitsgebrek als gevolg van ondervulling bij het CLSK, is met de eerste suppletoire begroting het budget voor instandhouding geherfaseerd (€ 65,0 miljoen). Hierdoor blijven de budgetten vanuit het Life Cycle Costing (LCC) gedachtegoed beschikbaar voor de wapensystemen.

In de eindrealisatie bleek deze herfasering echter te hoog ingeschat, waardoor ten opzichte van de Ontwerpbegroting € 35,9 miljoen meer is gerealiseerd. Met name de F-35 heeft meer gerealiseerd ten opzichte van het toegekende budget in de ontwerpbegroting.

Over-/onderprogrammering

Defensie raamt in het begrotingsjaar meer investeringen dan het budget dat daarvoor beschikbaar is. Dit is de overprogrammering. Onzekerheden - denk bijvoorbeeld aan onvoorziene vertragingen en omstandigheden - kunnen de geraamde investeringen vertragen. Door meer investeringen te programmeren wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget van de investeringsportfolio en de gehele begroting. Overprogrammering is zodoende een instrument dat bij kan dragen aan een tijdige en doelmatige implementatie van de investeringsbudgetten. Omdat niet meer uitgegevan kan worden dan het beschikbare budget, vindt op overprogrammering geen realisatie plaats. De geraamde overprogrammering wordt gedurende het jaar afgeboekt tot nul.