Een veiliger samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding, en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

Opsporing en vervolging

• • De Minister van VenJ heeft een regisserende rol. Hij is beleidsverantwoordelijk voor het landelijke opsporings- en vervolgingsbeleid en financiert daartoe onder andere het OM en het Nationaal Forensisch Instituut (NFI). Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (Wet op de rechtelijke organisatie). Het voert het gezag over de opsporing door politie en bijzondere opsporingsdiensten, beslist over de vervolging van strafbare feiten en ziet erop toe dat de opgelegde straf naar behoren wordt uitgevoerd.

Veiligheid en lokaal bestuur

• • Op het gebied van veiligheid en lokaal bestuur heeft de Minister van VenJ een stimulerende rol. Hij is belast met het ontwikkelen van visie, beleid en samenwerkingsvormen op het terrein van de bestuurlijke aanpak van onveiligheid en criminaliteit.

• • Inspanningen zijn er op gericht het lokaal bestuur zo effectief en efficiënt als mogelijk in staat te stellen de lokale veiligheid te vergroten, onder andere door het bewaken van de bestuurlijke integriteit (Bibob) en de inzet van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC’s).

• • VenJ faciliteert en ondersteunt de aanpak van de meest voorkomende vormen van overlast, zoals overlast gerelateerd aan jeugdgroepen, alcohol, uitgaan, voetbal en evenementen. Dit wordt ingevuld samen met het lokale bestuur, onder andere via structureel overleg met de G4, de G32 en de VNG.

• • VenJ werkt samen met het bedrijfsleven, politie, OM en het Ministerie van Economische Zaken (EZ) aan het terugdringen en voorkomen van criminaliteit tegen en in het bedrijfsleven, onder meer in het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing (NPC).

Vervolging en berechting van verdachten van het neerhalen van vlucht MH17

• • De Minister van Veiligheid en Justitie is verantwoordelijk voor het strafrechtelijke vervolgings- en berechtigingsmechanisme en financiert daarvoor onder andere het Openbaar Ministerie (OM), de rechterlijke macht en de politie.

• • De vervolging en berechting van de verdachten van het neerhalen van MH17 zal in Nederland plaatsvinden onder de Nederlandse wet, ingebed in internationale steun en samenwerking. Hiertoe wordt nauw samengewerkt met het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Integrale aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit

Samen met alle betrokken overheidspartijen is een gezamenlijke «Toekomstagenda Ondermijning» opgesteld die een belangrijke bijdrage beoogt te leveren aan het creëren en faciliteren van de beweging die nodig is voor de intensivering van de integrale aanpak. Om deze impuls te realiseren is extra financiering vrijgemaakt, oplopend tot jaarlijks € 10 mln. per 2018. Hiermee wordt de aanpak van de ondermijningsproblematiek in Zuid Nederland ondersteund; worden de RIEC’s in staat gesteld om regionale integrale ondermijningsbeelden op te stellen; wordt de noodzakelijke publiek-private samenwerking gestimuleerd; ontstaat er meer ruimte voor het NFI en de private aanbieders van forensisch onderzoek om aan de toegenomen vraag te voldoen; krijgt het afpakken van crimineel vermogen een extra impuls; wordt de inzet op de aanpak van mensenhandel versterkt.

Mensenhandel

De aanpak van mensenhandel blijft een prioriteit van dit kabinet. Er wordt op verschillende manieren gewerkt aan de bestrijding van alle vormen van uitbuiting en de bescherming van alle mogelijke slachtoffers. Vanaf 2018 wordt structureel € 2 miljoen extra vrijgemaakt voor de aanpak van mensenhandel. Met deze extra middelen worden bijvoorbeeld alle eerstelijns politiemedewerkers getraind in het herkennen van signalen van mensenhandel en worden méér rechercheurs opgeleid tot gecertificeerd mensenhandel-rechercheur. Binnen de Taskforce Mensenhandel wordt voortdurend ingezet op een brede integrale aanpak. De taskforce aanpak Mensenhandel is met een vierde termijn verlengd tot 2020.

Synthetische drugs, hennep en coffeeshops

Integraal en effectief verstoren en aanpakken van de criminele industrie op de thema’s hennep en synthetische drugs door onder andere een integrale aanpak van cruciale schakels in het criminele productieproces: voor de hennepcriminaliteit betekent dit onder meer de aanpak van illegale voorbereidingshandelingen (via artikel 11a Opiumwet), voor synthetische drugs de aanpak van hardware, precursoren en cruciale facilitators. Bij synthetische drugs wordt daarnaast bekeken of het huidige instrumentariumtoereikend is. Waar mogelijk wordt in de aanpak ook samengewerkt met private partijen.

Bestrijding kinderporno en kindersekstoerisme

In 2018 blijft de focus liggen op de aanpak van vervaardigers en verspreiders van kinderporno, zoals vastgelegd in de Veiligheidsagenda. Het aantal te behalen interventies bedraagt 700 in 2018, waarbij de focus dient te worden gelegd op de meer complexe zaken. Een belangrijk doel daarbij is het ontzetten van slachtoffers van misbruik. Speciale aandacht is er voor recidivisten, daders opererend in besloten netwerken en daders in risicovolle beroepen en posities. In 2018 worden de activiteiten van de drie actielijnen (preventie, opsporing en vervolging, internationale samenwerking) van het Plan van Aanpak Kindersekstoerisme uitgevoerd. Zo wordt in 2018 bij de bestrijding van kindersekstoerisme gewerkt met het barrièremodel dat inzichtelijk maakt welke barrières partijen kunnen opwerpen om kindersekstoerisme tegen te gaan. Internationale samenwerking speelt bij de opsporing en vervolging van kindersekstoerisme een belangrijke rol, onder meer door de inzet van twee politieliaisons die voor twee jaar voor dit thema in Manilla en Bangkok zijn geplaatst.

Fraude

Het voorkómen en bestrijden van fraude blijft in 2018 een belangrijk aandachtspunt. Ten behoeve van de samenwerking tussen publieke partijen en met private partijen met een publiekrechtelijke taak bij de fraudeaanpak werkt het kabinet aan een kaderwet, de Wet gegevensuitwisseling in samenwerkingsverbanden. De versterking van de aanpak van fraude tegen burgers en bedrijven en de publiek-private samenwerking wordt onverkort voortgezet, waarbij de nadruk blijft liggen op preventie (vergroting bewustwording en weerbaarheid alsmede het opwerpen van barrières). Het aantal door de politie bij het OM aan te leveren verdachten van horizontale fraude stijgt, volgens afspraak in de Veiligheidsagenda, in 2018 naar 2.300 (440 meer dan in 2017).

Budgetflexibiliteit

De juridisch verplichte bedragen betreffen de bijdragen aan het OM, de bijdragen genoemd onder (inter)nationale organisaties/medeoverheden, de bijdragen aan het agentschap NFI, aan DRZ en aan het ZBO College Gerechtelijk Deskundigen. Daarnaast zijn de subsidiebedragen juridisch verplicht, alsook de opdrachtbudgetten schadeloosstellingen, onrechtmatige detentie en de gerechtskosten. De niet juridisch verplichte budgetten (opdrachten) Verkeershandhaving OM en Afpakken worden ingezet om invulling te geven aan de doelstellingen met betrekking tot de verkeershandhaving en het afpakken van crimineel verkregen vermogen.

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Openbaar Ministerie (OM)

Het OM zet verreweg de meeste capaciteit in bij de behandeling van misdrijfzaken. Om te beginnen behandelt het OM 21.100 eenvoudige misdrijfzaken, meestal zogenaamde feit-gecodeerde misdrijven.

Bij interventiezaken is het doel dat bij veel voorkomende (wijkgerelateerde) criminaliteit de burger als verdachte, slachtoffer of betrokkene een merkbare, zichtbare en betekenisvolle (strafrechtelijke) interventie ervaart die waar mogelijk snel (ZSM) wordt uitgevoerd. Het gaat in 2018 naar verwachting om 203.000 zaken. In 52.800 van deze zaken neemt het OM in de zogenaamde voorfase een beslissing.

De onderzoekszaken en ondermijningszaken omvatten de opsporing en vervolging van ernstige delicten. In ondermijningszaken ligt de focus op de aanpak van criminele activiteiten die niet primair ter kennis van de opsporingsinstanties komen via aangiften. De strafrechtelijke onderzoeken en de daaruit volgende strafzaken zijn vaak langdurig, complex en omvangrijk. Onder invloed van de investeringen in de aanpak van zware georganiseerde criminaliteit is de verwachting dat het aantal zaken in de komende jaren toeneemt.

Tot slot kan een verdachte of de officier van justitie (of beiden) in appèl gaan tegen het vonnis van de strafrechter. In dat geval wordt de strafzaak door het Ressortsparket in behandeling genomen. Het gaat hier om 28.600 zaken.

33.2 Bestuur, Informatie en Technologie

Bijdragen aan medeoverheden

Regionale Informatie en Expertise Centra / Landelijk Informatie en Expertise Centrum (RIEC’s/LIEC)

Het Landelijk Informatie- en Expertise Centrum (LIEC) vormt samen met de 10 Regionale Informatie en Expertise Centra (RIEC’s) een landelijk werkend concern dat vormgeeft aan een bestuurlijke en integrale aanpak van georganiseerde criminaliteit. Het zwaartepunt van de activiteiten in het RIEC/LIEC-concern ligt bij het realiseren van een resultaatgerichte lokale en regionale aanpak. Bij lokaal/regionaal niveau overstijgende problemen legt het LIEC met een landelijke en/of internationaal gecoördineerde aanpak een verbinding tussen de RIEC’s en de landelijke partners. Daarnaast geeft het LIEC binnen het RIEC/LIEC-concern invulling en ondersteuning aan gemeenschappelijke en specialistische taken die vanwege effectiviteit, efficiëntie, inzichtelijkheid en/of eenduidigheid op een centraal punt zijn belegd.

Uitstapprogramma Prostituees

Subsidies

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV ontvangt een subsidie om kennis en instrumenten te ontwikkelen op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid, gericht op integrale aanpak door samenwerking tussen zowel publieke als private organisaties. Via onder andere bijeenkomsten, publicaties, instrumenten en de website ondersteunt het CCV professionals op het gebied van criminaliteitspreventie en veiligheid.

Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)18

Het KVO heeft als doel het creëren van een veiligere werk- en leefomgeving ter preventie van inbraken, overvallen en brand. Samenwerking tussen ondernemers, gemeente, politie en brandweer staat hierbij centraal. Bedrijventerreinen en winkelgebieden komen voor KVO- certificatie in aanmerking als zij een aantal structurele maatregelen op het gebied van veiligheid treffen.

Uitstapprogramma Prostituees

Zie onder «Bijdrage aan medeoverheden».

33.3 Opsporing en vervolging

Bijdragen aan agentschappen

Nederlands Forensisch Instituut (NFI)

Het NFI levert forensische diensten en expertise met name aan de Nederlandse strafrechtketen. De grondslag, doelstelling en kerntaken van het NFI zijn vastgelegd in de Regeling Taken NFI. In de agentschapsparagraaf van het NFI worden de capacitaire en financiële gevolgen toegelicht.

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Nederlands register gerechtelijk deskundigen (NRGD)

Het NRGD waarborgt en bevordert de kwaliteit van de inbreng van deskundigen in de rechtsgang. Indien een deskundige, zoals een psycholoog, toxicoloog of orthopedagoog, zich als gerechtelijk deskundige wil laten registreren, dient de aanmelding getoetst te worden door het NRGD. Het NRGD heeft een wettelijke basis (Wet deskundigen in strafzaken) en is onafhankelijk.

Bijdragen aan medeoverheden

Staatkundige hervorming Nederlandse Antillen (shna)

De periode na de staatkundige hervorming kenmerkt zich door het steeds verder vorm geven aan een goede inrichting van de rechtspraak en het OM op de BES eilanden. Vanuit Europees Nederland wordt gestimuleerd dat het aantal rechters zowel kwantitatief als kwalitatief op goed niveau blijft. Ook wordt ervoor gezorgd dat de staande magistratuur van het OM BES op sterkte blijft. De Raad voor de Rechtshandhaving wordt zodanig geëquipeerd dat er voldoende middelen zijn voor het doen van voldoende en gekwalificeerde onderzoeken.

Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland)

In het kader van de bestrijding witwassen en terrorisme financiering ontvangt de FIU-Nederland op grond van de Wet ter voorkoming van Witwassen en Terrorisme Financiering (WWFT) signalen over ongebruikelijke transacties (OT’s) van meldplichtige instellingen zoals banken, geldtransactiekantoren, autohandelaren en notarissen. FIU analyseert de ongebruikelijke transacties en kan besluiten ze als verdachte transactie (VT) door te melden aan de opsporing.

Overige opsporing en vervolging

Dit betreffen bijdragen voor de bestuurlijke aanpak internationaal (Euregionale RIEC), Internationale- en Europese arrestatiebevelen, de bestrijding van mensenhandel op de Nederlandse Antillen, de Nationaal Rapporteur Mensenhandel, het tegengaan van misbruik van rechtspersonen, het passagiersnamen register systeem (TRIP), de Veiligheidsmonitor en ondermijning.

Subsidies

Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV ontvangt een subsidie om kennis en instrumenten te ontwikkelen op het terrein van handhaving en naleving, gericht op integrale aanpak door samenwerking tussen zowel publieke als private organisaties. Via onder andere bijeenkomsten, publicaties, instrumenten en de website ondersteunt het CCV professionals op het gebied van Nalevingsexpertise.

Overige opsporing en vervolging

Dit betreffen subsidies voor de innovatieagenda Rechtsbestel, de categorale opvang voor slachtoffers van mensenhandel (COSM), het Nationaal verwijzingsmechanisme mensenhandel, de fraudehelpdesk, het Coördinatiecentrum Mensenhandel (CoMensha), het Meldpunt kinderporno en kindersekstoerisme (EOKM) en het Meldpunt Internet Discriminatie (MIND).

Opdrachten

Schadeloosstellingen

Dit betreft het budget voor schadeloosstellingen buiten de strafrechtelijke keten, zoals vergoedingen vanwege onrechtmatige vreemdelingenbewaring en in het geval van bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). Daarnaast kunnen ook vergoedingen worden verstrekt voor bijvoorbeeld juridische bijstand alsmede kosten die voortvloeien uit schikkingen en veroordelingen door de burgerlijke rechter ten gevolge van schadeclaims naar aanleiding van onrechtmatig overheidsoptreden

Keten Informatie Management (KIM)

Het doel van KIM is het realiseren van innovatie op het gebied van informatiegestuurde opsporing, vervolging en executie. Binnen KIM zijn er verschillende programma’s zoals de Digitalisering Strafrechtketen, het Digitaal Proces Dossier en het E-justice programma. Het hiervoor beschikbare budget en de bijbehorende verantwoording vindt met ingang van 2016 plaats op niet apparaatsbudget.

Onrechtmatige Detentie

Ten laste van dit budget worden de vergoedingen verantwoord aan ex-justitiabelen of hun erfgenamen waarvan door de rechter is vastgesteld dat recht is ontstaan op een vergoeding.

Gerechtskosten OM

Ten laste van dit budget worden de uitgaven gebracht die betrekking hebben op deskundigen en tolken en vertalers, die een bijdrage leveren aan het strafproces en worden bekostigd in overeenstemming met het Besluit tarieven in strafzaken.

Verkeershandhaving OM

Het OM voert het programma verkeershandhaving uit. Uit dit budget worden de uitgaven voor dit programma gedaan, niet zijnde bijdragen aan ZBO of agentschap, bijvoorbeeld trajectcontrolesystemen.

Afpakken

Misdaad mag niet lonen. Het afpakken van crimineel vermogen door de inzet van het strafrecht, maar ook door samenwerking van de partijen in de strafrechtketen met bestuurlijke partners (waaronder de Belastingdienst en gemeenten), is een prioriteit van het kabinet. Uit dit budget worden de uitgaven voor partijen in de strafrechtketen bekostigd.

Bewaring, verkoop en vernietiging inbeslaggenomen voorwerpen

De Minister van Financiën is volgens de Comptabiliteitswet verantwoordelijk voor het beheer van het overtollige materieel bij het Rijk. Domeinen Roerende Zaken is belast met de bewaring, verkoop en vernietiging van strafrechtelijk inbeslaggenomen voorwerpen en bekommert zich daarnaast over overtollige rijksgoederen.

Overige opsporing en vervolging

Dit betreffen opdrachten in het kader van het programma uitwerken bezuinigingen strafrechtketen, Rwanda, de aanpak van piraterij, de implementatie van de EU-prioriteit bestrijding zwaar georganiseerde internationale criminaliteit, de versterking van de integrale aanpak horizontale fraude, Wet wapens en munitie, het European Criminal Records Information System, het platform Internetveiligheid en het Ultimate Beneficial Owners register.

Garanties

Faillissementscuratoren

Deze regeling voorziet er in dat curatoren in faillissementen bij ontoereikendheid van de boedel van de Minister van Veiligheid en Justitie een voorschot kunnen verkrijgen ter dekking van de kosten die zij moeten maken om een rechtsvordering in te stellen tegen bestuurders van de rechtspersoon in geval van vermoedelijk «kennelijk onbehoorlijk bestuur» of ten behoeve van een voorafgaand onderzoek naar de mogelijkheden daartoe. Tevens stelt het de curatoren in faillissementen in staat om een procedure te beginnen teneinde de vervreemde activa weer terug te laten vloeien in de boedel om benadeling van de crediteuren zoveel mogelijk te beperken.

33.4 Vervolging en berechting van verdachten van het neerhalen van vlucht MH17

Ontvangsten

Boeten en Transacties

Naar aanleiding van de motie Zijlstra/Samsom heeft het kabinet besloten de ontvangsten uit verkeersboetes per januari 2017 als generaal dossier op de begroting van VenJ aan te merken. Mee- of tegenvallers ten opzichte van de raming komen vanaf dit moment ten gunste of ten laste van het generale beeld. De raming voor de ontvangsten op Boeten en Transacties is gebaseerd op de meest recente ontwikkelingen op het gebied van verkeershandhaving.

Afpakken

Het afpakken van crimineel vermogen is een prioriteit van het kabinet en het stuurt met het ketenprogramma afpakken dan ook op ambitieuze doelstellingen. Het OM zet in het kader van de strafrechtelijke vervolging onder meer in op ontnemingsvorderingen van wederrechtelijk verkregen voordeel, verbeurdverklaringen en ontnemingen als onderdeel van een transactie.