Base description which applies to whole site

3.3 Artikel 3: Land materieel

Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het investeren in en instandhouden van het land materieel. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase. De instandhouding is gerelateerd aan de beleidsdoelen en -instrumenten, zoals beschreven in beleidsartikel 3 (Koninklijke Landmacht) van de Begroting Hoofdstuk X.

Artikel 3 Land materieel (bedragen x € 1.000)
 

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Verplichtingen

1.437.285

832.075

1.299.391

1.427.671

1.442.305

1.614.882

1.790.969

        

Uitgaven

620.385

692.235

1.018.265

1.452.009

1.562.915

1.660.834

1.639.838

% juridisch verplicht

  

31,7%

    

% bestuurlijk gebonden

       

% beleidsmatig gereserveerd

  

68,3%

    

% nog niet ingevuld/vrij te besteden

       
        

Verwerving

       

Opdrachten

334.422

553.531

997.245

1.416.523

1.715.880

1.755.752

1.329.271

Verwerving: voorbereidingsfase

0

12

156.326

555.223

734.908

929.234

1.025.072

Verwerving: onderzoeksfase

0

843

26.758

127.659

154.016

124.298

‒ 500

Verwerving: realisatie

334.422

552.676

814.161

733.641

826.956

702.220

304.699

Instandhouding

       

Opdrachten

285.963

302.436

316.351

342.575

360.415

396.882

381.682

Instandhouding materieel

285.963

302.436

316.351

342.575

360.415

396.882

381.682

Over-/ onderprogrammering

0

‒ 163.732

‒ 295.331

‒ 307.089

‒ 513.380

‒ 491.800

‒ 71.115

        

Ontvangsten

8.578

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

Overige ontvangsten materieel

8.578

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

Artikel 3 Land materieel (bedragen x € 1.000)
 

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Verplichtingen

982.127

1.267.051

1.057.100

1.162.089

979.673

889.249

1.100.091

1.110.025

960.417

1.547.826

           

Uitgaven

973.942

1.290.051

1.260.770

1.347.057

1.294.010

1.116.971

1.387.696

1.570.603

1.485.334

1.654.438

waarvan juridisch verplicht

          
           

Verwerving

          

Opdrachten

641.199

851.135

688.597

796.246

615.478

524.864

735.045

762.017

592.149

1.179.223

Verwerving: voorbereidingsfase

482.444

720.623

560.502

670.977

507.208

430.248

589.733

589.748

452.477

848.203

Verwerving: onderzoeksfase

‒ 500

‒ 500

‒ 500

‒ 500

‒ 500

‒ 500

‒ 500

‒ 500

1.371

‒ 494

Verwerving: realisatie

159.255

131.012

128.595

125.769

108.770

95.116

145.812

172.769

138.301

331.514

Instandhouding

          

Opdrachten

365.699

365.686

365.703

365.663

365.585

365.585

365.585

366.485

368.268

368.603

Instandhouding materieel

365.699

365.686

365.703

365.663

365.585

365.585

365.585

366.485

368.268

368.603

Over-/ onderprogrammering

‒ 32.956

73.230

206.470

185.148

312.947

226.522

287.066

442.101

524.917

106.612

           

Ontvangsten

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

Overige ontvangsten materieel

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

Het aandeel juridisch verplicht heeft betrekking op uitgaven voor levering van goederen en/of diensten waarvoor Defensie een overeenkomst is aangegaan. Voor 2023 gaat het naar verwachting om 31,7% procent van het uitgavenbudget. De geraamde verplichtingen op artikel 3 betreffen zowel verplichtingen voor de verwerving als voor de instandhouding van land materieel. De raming van de verplichtingen is (deels) gebaseerd op het geplande moment dat voor een verwervingsproject een contract getekend wordt. Het moment waarop een contract daadwerkelijk wordt getekend, als eindfase van de verwerving, is afhankelijk van diverse factoren. Definitieve politieke besluitvorming over de reikwijdte en fasering van een project, samenwerking met derden en onderhandelingen met leveranciers, kunnen leiden tot een ander moment van het aangaan van de verplichting dan op dit moment is voorzien. Daarnaast is er ook een kasschuif verwerkt op dit artikel.

Verwerving land materieel

De geraamde uitgaven aan verwerving van land materieel betreffen uitgaven voor de verwerving van wapensystemen die op het land worden ingezet, zoals de CV90, Fennek, Boxer, Bushmaster, grondgebonden luchtverdedingssystemen, de Leopard II bergings- en brugleggende tanks en de Kodiak, de Pantserhouwitser, UAV’s en diverse kleinere systemen.

Nieuw aan te kopen materieel (door middel van het verwervingsproject) leidt mogelijk tot hogere of lagere instandhoudingsuitgaven; hiermee wordt rekening gehouden in de raming van de investering. Op het moment dat het nieuw verworven aan het betreffende defensieonderdeel, worden ook de hogere of lagere instandhoudingsuitgaven verrekend.

Naast de verbetering van de individuele militaire uitrusting, zal ingezet worden om bijna alles wat rijdt of rolt te moderniseren of te vervangen, zoals de 4 belangrijkste wapensystemen: CV90, de Fennek, de Pantserhouwitser en de Boxer. De landmacht versterkt de grondgebonden luchtverdediging. De operationele wielvoertuigen worden vervangen door schonere, terreinvaardiger, multifunctionele en beter beschermde versies. De landmacht investeert met partners uit het bedrijfsleven en kennisinstituten in de ontwikkeling van gevechtssystemen van de toekomst, zoals autonome systemen en robots. Hiermee blijft de landmacht toekomstbestendig en wordt, voor zover mogelijk, arbeidsextensiever.

In onderstaande tabel wordt de planning weergegeven van de land materieelprojecten die zich in de voorbereidingsfase bevinden. Voor deze projecten wordt de behoeftestelling uitgewerkt. Ook de planning van de A-brieven van DMP-plichtige projecten is - indien van toepassing - in de tabel opgenomen.

Tabel 14 Projecten in voorbereidingsfase (in miljoenen euro)

Projecten in voorbereiding

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Vernieuwing Very Short Range Air Defence (VSHORAD)

100-250

A-Brief

     

MLU Boxer

250-1.000

   

A-Brief

  

Vervanging Medium Range Anti Tank (MRAT)

250-1.000

    

A-Brief

 

Vervanging Pantserhouwitzer (PzH)

250-1.000

     

A-Brief

Vervanging Fennek

1000-2500

      

Vervanging Infanterie Gevechtsvoertuig (CV90)

250-1.000

      

Raketartillerie

250-1.000

 

A/B-Brief

    

Vervanging Bushmaster

100-250

      

Ten opzichte van de begroting 2022 zijn de projecten vervanging Pantserhouwitzerm vervanging Fennek, vervanging Infanterie gevechtsvoertuig, raketartillerie en vervanging Bushmaster nieuw in de voorbereidingsfase.

Tabel 15 Toelichting projecten in voorbereidingsfase

Projecten in voorbereiding

Toelichting

Vernieuwing Very Short Range Air Defence (VSHORAD)

In dit project is een modernisering van de Very Short Range Air Defence capaciteit voorzien.

MLU Boxer

Dit betreft de Midlife Update van het groot pantserwielvoertuig Boxer om dit voertuig in de tweede fase van de levensduur technisch inzetbaar en operationeel relevant te houden.

Vervanging Medium Range Anti Tank (MRAT)

Dit project betreft de vervanging van de grondgebonden anti-tank capaciteit voor de middellange afstand.

Vervanging Pantserhouwitzer (PzH)

Dit project betreft de vervanging van het grondgebonden vuursteuncapaciteit PzH2000.

Vervanging Fennek

Dit project betreft de vervanging van het verkenningsvoertuig Fennek dat in gebruik is bij meerdere CLAS-eenheden.

Vervanging Infanterie Gevechtsvoertuig (CV90)

Dit project betreft de vervanging van het infanterie gevechtsvoertuig CV9035NL. Dit gevechtsvoertuig is het hoofdwapensysteem van de pantserinfanterie.

Raketartillerie

Het realiseren van raketartillerie capaciteit om de zelfstandige slagkracht van landeenheden te vergroten en bij te dragen aan een geloofwaardige afschrikking. De capaciteit bestaat uit Command and Control-elementen, raketlanceersystemen met bijbehorende munitie, sensoren en bijbehorende Combat Service Support (CSS) elementen. Met raketartillerie beschikken landeenheden over grote dracht, precisie en veelzijdige munitiepakketten (gewenste effecten) om effectief op te kunnen treden en zichzelf beter te kunnen beschermen. Ook beschikken deze systemen over het benodigde potentieel om door te ontwikkelen op het gebied van (lange dracht) slagkracht.

Vervanging Bushmaster

Dit project betreft de vervanging van het gepantserde wielvoertuig Bushmaster.

In onderstaande tabel wordt het projectbudget en - indien van toepassing - de planning van Kamerbrieven weergegeven van de land materieel projecten die zich in de onderzoeksfase bevinden. In deze fase wordt onderzocht hoe invulling gegeven kan worden aan de behoefte.

Tabel 16 Projecten in onderzoeksfase (in miljoenen euro)

Projecten in onderzoek

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Medium-Range Air Defence (interceptiecapaciteit)

250-1.000

B-Brief

     

Ten opzichte van de begroting 2022 zijn geen veranderingen opgetreden.

Tabel 17 Toelichting projecten in onderzoeksfase

Projecten in onderzoek

Toelichting

Medium-Range Air Defence (interceptiecapaciteit)

Dit project betreft de vervanging van interceptiecapaciteit van de luchtverdediging op middellange afstand om eenheden, vitale objecten en gebieden te beschermen tegen aanvallen van vliegtuigen, helikopters, grote Unmanned Aircraft Systems (UAS) en Cruise Missiles.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten voor land materieel die zich in de realisatiefase bevinden. Dit betekent dat de opdracht voor verwerving aan de uitvoeringsorganisaties is gegeven. In onderstaande tabel wordt ook weergegeven wat het projectbudget van deze projecten is en hoe dit projectbudget over de jaren verdeeld is (tenzij commercieel vertrouwelijk).

Tabel 18 Projecten in realisatiefase (in miljoenen euro)

Projecten in realisatie

Projectbudget

t/m 2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027 e.v.

Aanvulling inzetvoorraad Patriot PAC 3 raketten

209,5

2,8

0,5

0,0

0,0

102,1

100,5

3,6

C-RAM/Class 1 UAV detectiecapaciteit

174,5

94,5

21,7

23,5

19,1

1,2

1,2

13,3

Verlenging levensduur Patriot

100-250

Commercieel vertrouwelijk

Midlife Update Fennek

250-1.000

Commercieel vertrouwelijk

Midlife Update voor het wapensysteem Infanterie gevechtsvoertuig (IGV) CV9035NL

250-1.000

Commercieel vertrouwelijk

Groot Pantserwielvoertuig (GPW, Boxer), productie

838,8

799,1

15,5

13,4

10,8

Midlife Update voor de Pantserhouwitser 2000NL (PzH2000NL)

100-250

Commercieel vertrouwelijk

Vervanging Short Range Anti-Tank (SRAT)

100-250

Commercieel vertrouwelijk

Er zijn wijzigingen ten opzichte van de begroting 2022 opgetreden bij de volgende projecten:

- Het project Midlife Update voor het wapensysteem Infanterie gevechtsvoertuig (IGV) CV9035NL is vanwege de onderhandelingsfase van nog af te sluiten contracten gewijzigd in de status commercieel vertrouwelijk.

- Een delta-exploitatiereeks is budget dat bedoeld is om een duurdere instandhouding van nieuwe wapensystemen te betalen. De delta-exploitatiereeks bij de projecten Aanvulling inzetvoorraad Patriot PAC 3 raketten, C-RAM/Class 1 UAV detectiecapaciteit, Midlife Update Fennek, Midlife Update voor het wapensysteem Infanterie gevechtsvoertuig (IGV) CV9035NL en Groot Pantserwielvoertuig (GPW, Boxer), productie, is bijgesteld door toewijzing prijsbijstelling en in lijn brengen met daadwerkelijke verwachte uitgaven voor instandhouding.

Tabel 19 Toelichting projecten in realisatiefase

Projecten in realisatie

Toelichting

Aanvulling inzetvoorraad Patriot PAC 3 raketten

Dit project betreft het aanvullen van de voorraad PAC-3 Patriotraketten tot het niveau dat benodigd is voor de tweede hoofdtaak van Defensie.

Verlenging levensduur Patriot

Het project betreft de vernieuwing en instandhouding van componenten van de Patriot en de aan het wapen verbonden apparatuur. Hierdoor zal het Patriot-systeem tenminste tot 2040 operationeel kunnen worden ingezet voor lucht- en raketverdediging. Dit project versterkt de effectieve inzet, veiligheid en bescherming en hoogwaardige commandovoering.

C-RAM/Class 1 UAV detectiecapaciteit

Nederlandse militaire eenheden worden steeds vaker geconfronteerd met de dreiging van aanvallen met Rockets, Artillery and Mortars (RAM). Vooral de geïmproviseerde varianten van deze wapens zijn eenvoudig te verkrijgen, gemakkelijk te bedienen en vormen een significante bedreiging voor Nederlandse eenheden. Ook is er een toenemende dreiging van kleine onbemande vliegtuigen (Class 1 UAV of drones). Gestreefd wordt naar de introductie van multi-missie-sensoren die naast de dreigingen van RAM en Class 1 UAV ook de dreiging van Air Breathing Threats (vliegtuigen en helikopters) en Cruise Missies aankunnen.

Midlife Update Fennek

Dreigingen zijn complexer geworden en daarbij is het belang van het snel verzamelen, verwerken en analyseren van informatie vergroot. De Fennek levert aan informatievergaring een belangrijke bijdrage. Het doel van de Midlife Update is de Fennek technisch inzetbaar en operationeel relevant te houden tijdens de resterende levensduur. De Midlife Update omvat een breed scala aan maatregelen voor verbetering van de functionaliteiten bescherming, vuurkracht, mobiliteit, waarneming, commandovoering, training en instandhouding.

Midlife Update voor het wapensysteem Infanterie gevechtsvoertuig (IGV) CV9035NL

De Midlife Update dient om het wapensysteem technisch inzetbaar te houden tot aan het einde van de levensduur en de operationele relevantie te waarborgen binnen de huidige veiligheidscontext en dreiging. Met de Midlife Update blijven ook de instandhoudingskosten van de CV90 beheersbaar. Daarnaast wordt de bescherming van de CV90 verhoogd.

Groot Pantserwielvoertuig (GPW, Boxer), productie

Dit project betreft de internationale ontwikkeling van een nieuw pantserwielvoertuig, de Boxer. Het betreft de ontwikkeling van een gemeenschappelijk basisvoertuig en specifieke landgebonden missiemodulen. Voor Nederland worden momenteel voor operationeel gebruik vier versies voorzien: commandopost, ambulance, vracht, en genie.

Midlife Update voor de Pantserhouwitser 2000NL (PzH2000NL)

Dit project is een binationale samenwerking met Duitsland. De werkzaamheden omvatten onder andere het moderniseren van het elektronicaconcept en het vervangen van het interne ventilatiesysteem. Dit moet de beschikbaarheid van het systeem verbeteren. Daarnaast wordt het laadsysteem aangepast, zodat het mogelijk wordt de reguliere vuursnelheid ook met de lange dracht projectielen te behalen. Ten slotte wordt de bepantsering gemoderniseerd en wordt het zicht bij verplaatsingen bij duisternis verbeterd door aanpassingen van de nachtzichtapparatuur.

Vervanging Short Range Anti-Tank (SRAT)

Defensie beschikt over niet-voertuig gebonden anti-tank wapensystemen, waarmee vijandelijke pantservoertuigen en tanks kunnen worden bestreden. Om technische en operationele veroudering te voorkomen worden de huidige Very Short Range Anti-Tank (VSRAT) systemen en de Short Range Anti-Tank (SRAT) systemen vervangen.

De instandhouding van het land materieel omvat de ramingen voor de uitgaven die het operationeel houden van de (wapen-)systemen met zich meebrengen. Voor dit artikel worden deze vooral door het Materieel Logistiek Commando gedaan. Het betreft zowel de uitbesteding van instandhoudingswerk als de aanschaf van materiaal als (reserve-) onderdelen.Het betreft onder andere de instandhoudsuitgaven voor de infanterie gevechtsvoertuigen, de pantserwielvoertuigen en de grondgebonden luchtverdediging. Een overzicht van de instandhoudingsuitgaven per wapensysteem is opgenomen in bijlage 3.

In de eerste jaren is het investeringsprogramma groter dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van overprogrammering. Vanaf 2027 telt het totaal van het investeringsprogramma op tot een lager bedrag dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van onderprogrammering. Omdat de ervaring van eerdere jaren leert dat het risico op vertragingen groot is, onder andere als gevolg van onvoorziene externe factoren, worden in de eerste jaren meer projecten gepland dan totaal aan budget beschikbaar is in een jaar.

Door met deze overprogrammering te werken wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget. Op dit moment wordt een overprogrammering van maximaal 30 procent gehanteerd. Over de gehele looptijd sluit het fonds op nul, doordat de overprogrammering in eerdere jaren wordt gecompenseerd door onderprogrammering in latere jaren.

De over-/onderprogrammering wordt in de budgettaire tabel apart inzichtelijk gemaakt. Omdat niet meer uitgegeven mag worden dan aan budget (de uitgaven in de budgettaire tabel) is geautoriseerd, vindt op de over-/onderprogrammering geen realisatie plaats.

Figuur 7 Land materieel (in miljoenen euro)

Licence