Algemene en operationele doelstelling Douane

De Douane draagt bij aan een solide financiering van de Europese en nationale overheid, aan een veilige samenleving en aan een sterke, aantrekkelijke en eerlijke interne markt waarmee de welvaart in de EU en Nederland wordt bevorderd. Dit doet de Douane door als handhavingsdienst toezicht te houden op het EU-grensoverschrijdende goederenverkeer en daarbij te controleren op de naleving van fiscale en niet-fiscale regels en door het bonafide bedrijfsleven daarbij te faciliteren. Douanerechten en nationale belastingen (accijnzen en verbruiksbelastingen en omzetbelasting bij invoer) worden zo veel mogelijk tijdig, juist en volledig geheven en geïnd.

• – Beschermen: de samenleving zo goed mogelijk beschermen tegen onveilige en ongewenste goederen.

• – Concurrentiepositie: bijdragen aan het versterken van de concurrentiepositie van de Europese Unie.

De minister van Financiën is verantwoordelijk voor en heeft een regisserende rol op het terrein van het beleid en de wet- en regelgeving inzake douaneformaliteiten en douanerechten. Dit is hoofdzakelijk Europese wet- en regelgeving. Daarnaast is de minister verantwoordelijk voor de wet- en regelgeving inzake binnenlandse accijnzen en verbruiksbelastingen.

Op grond van het Douanewetboek van de Unie (DWU), Europese verordeningen, de Algemene douanewet en andere nationale wet- en regelgeving handhaaft de Douane fiscale en niet-fiscale wet- en regelgeving.

De minister bevordert via de inzet van de Douane de naleving van wet- en regelgeving. Dit gebeurt door het leveren van passende en faciliterende dienstverlening door bijvoorbeeld zorg te dragen voor een goed werkend aangiftesysteem. Maar ook door processen juist en tijdig uit te voeren, door adequaat toezicht uit te oefenen en door naleving te stimuleren en waar nodig deze naleving bestuurs- of strafrechtelijk af te dwingen.

De algemene doelstelling komt voor de Douane tot uiting in de doelstellingen voor Afdracht, Bescherming en Concurrentiepositie de zogenoemde ABC-doelstellingen.

Om toezicht te kunnen houden op het goederenverkeer tussen het Verenigd Koninkrijk en Nederland en daarbij ook de ABC doelstellingen te realiseren heeft de Douane zich in 2020 voorbereid op de Brexit. De Douane heeft circa 930 medewerkers geworven ter voorbereiding op de Brexit. Deze extra medewerkers zijn opgeleid zodat de Douane als geheel de ingeschatte werkzaamheden kan uitvoeren. Ook is bestaande huisvesting uitgebreid en nieuwe huisvesting gerealiseerd. Door de intensieve voorbereidingen, de communicatie-inzet richting het bedrijfsleven, het inrichten van een crisisstructuur, de (operationele en bestuurlijke) oefeningen en de aansluiting bij partners binnen de logistieke keten was de Douane zo goed mogelijk voorbereid op 1 januari 2021.

In 2020 heeft de beleidsdoorlichting Douane plaatsgevonden, welke door het Kabinet op 29 januari 2021 is aangeboden aan de Tweede Kamer. Vanuit deze uitkomsten is een start gemaakt met herziening van het algemene douanebeleid. De belangrijkste aanscherping hierin ziet op effectiviteit: het versterkt inzetten op de beweging van sturing op output naar sturing op outcome. De beoogde outcome valt binnen de beleidsterreinen van onze opdrachtgevers. Dat betekent dat de Douane met de opdrachtgevers vooraf gaat benoemen waar de handhaving zich op richt, wat we daarmee willen bereiken en wat we daarvoor gaan doen.

Met deze prestatie-indicatoren laat de Douane duidelijker de relatie zien tussen de strategische doelen en de prestaties. Het kabinet heeft de aanbeveling uit de beleidsevaluatie van 2020 overgenomen. Dit om samen met de opdrachtgevers te onderzoeken of aanvullende indicatoren ontwikkeld kunnen worden.

Toelichting

Afdracht: Juiste invoeraangiften

De prestatie-indicator juiste invoeraangiften wordt uitgedrukt in een indexcijfer, met 2016 als indexjaar, over het totaal aantal aangiften in een van de aangiftesystemen van de Douane, het aangiftesysteem AGS. De indicator is het afgelopen jaar gestegen met 9 punten, namelijk van 88 punten in 2019 naar 97 punten in 2020. Een deel van de stijging kan worden verklaard doordat in 2019 de indicator sterk negatief werd beïnvloed door één bepaald bedrijf dat veel onjuiste e-commerce aangiften indiende. Dit bedrijf heeft in 2020 aanzienlijk minder aangiften ingediend in het aangiftesysteem AGS waarop de indicator is gebaseerd.

De Douane constateert al meerdere jaren een enorme toename van aangiften met e-commerce zendingen. Uit controles blijkt dat deze aangiften vaak onjuist zijn. De Douane ontwikkelt samen met de Belastingdienst een specifieke handhavingsaanpak voor e-commerce. Deze aanpak is gericht op de betrokken bedrijven en is breder dan alleen aangiften in het aangiftesysteem AGS. De Douane heeft in 2020 gecommuniceerd met het bedrijfsleven om onjuiste aangiften zoveel mogelijk te voorkomen. Zo zijn bedrijven via de website douane.nl geïnformeerd dat de Douane bijvoorbeeld extra aandacht geeft aan het risico dat een te lage waarde wordt opgegeven van textiel en schoenen uit bepaalde Aziatische landen. Bedrijven, die aangiften indienen voor goederen die vaak onjuist worden aangegeven, zijn gericht geïnformeerd hoe ze een juiste aangifte kunnen indienen.

De prestatie-indicator heeft de streefwaarde van boven de 100 nog niet bereikt. De Douane onderzoekt op welke wijze de kwaliteit van de ingediende aangiften kan worden vergroot, bijvoorbeeld door nog meer individueel bedrijven te benaderen en aan te zetten tot beter aangiftegedrag.

De prestatie-indicator Afdracht geeft de Douane steeds meer inzicht in het aangiftegedrag van bedrijven in het aangiftesysteem AGS en stimuleert de Douane om verbeteringen in gang te zetten. In navolging op de aanbevelingen uit de beleidsdoorlichting verkent de Douane de mogelijkheden voor een aanvulling van de huidige indicator Afdracht met indicatoren die zicht bieden op andere aspecten van de afdracht.

Beschermen: Uitvoering afspraken niet-fiscale taken

De opdrachtgevende beleidsdepartementen voor deze taak zijn de ministeries van Financiën, Buitenlandse Zaken, Economische Zaken en Klimaat, Infrastructuur en Waterstaat, Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Justitie en Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Vanwege de coronapandemie is vanaf maart 2020 in overleg met de opdrachtgevers de handhaving afgeschaald, behalve voor fiscaliteit en gezondheid en veiligheid, waaronder de controles op verdovende middelen. De Douane heeft aan de hand van protocollen voor veilig werken de handhaving in het voorjaar weer stapsgewijs opgeschaald. Uiteindelijk heeft de opschaling ertoe geleid dat alsnog de streefwaarde van de doelstelling is gehaald.

Concurrentiepositie: Waardering bedrijfsleven

De waardering bedrijfsleven is een indicator gericht op het versterken van de concurrentiepositie. De streefwaarde voor de begrotingsindicator (≥100) is in 2020 gerealiseerd. Ten opzichte van 2019 is de realisatie verminderd. Bedrijven zijn tevredener over de bereikbaarheid en toegankelijkheid van de Douane. De tevredenheid over inhoudelijke kennis en deskundigheid is iets afgenomen.

Uitgaven

Opdrachten (‒ € 12,2 mln.)

De uitgaven voor opdrachten vallen € 12,2 mln. lager uit dan begroot. Dit is onder meer door de vertraagde aanschaf van scanapparatuur en accijnszegels (- € 7,3 mln.) en het lager uitvallen van (ICT gerelateerde) uitgaven (- € 2,4 mln.), onder meer aan de inrichting van het werkverdeelpunt, Douanewetboek van de Unie (DWU) en Data Center Services (DCS). Daarnaast heeft binnen artikel 9 een herschikking plaatsgevonden om de betreffende uitgaven op de juiste financiële instrumenten te kunnen verantwoorden. Als gevolg hiervan is de realisatie op dit onderdeel € 2,6 mln. lager uitgevallen dan bij de Ontwerpbegroting 2020 was geraamd.

Context

Corona en de door Douane verleende steun aan het bedrijfsleven

De Douane heeft in 2020 steun verleend aan het bedrijfsleven door uitstel van betaling te verlenen voor douanerechten, accijnzen en verbruiksbelasting. Daarnaast heeft de Douane maatwerk verleend aan bedrijven in de vorm van verruiming van wettelijke termijnen voor aangiften en vergunningen en is de Douane coulant omgegaan met het opleggen van boetes.

Sterke stijging volume aangiften door e-commerce

In 2020 heeft Douane Nederland 385 miljoen aangifteregels verwerkt. Dit is meer dan de aanvankelijk verwachte 310 miljoen aangifteregels. De stijging is vooral veroorzaakt door meer aangifteregels e-commerce. De Douane en de Belastingdienst zijn in 2020 een pilot gestart, om een antwoord te bieden op de al enkele jaren toenemende stijging van e-commerce aangiften en de ervaring dat daarbij wettelijke verplichtingen niet altijd goed worden nageleefd. Aangevers van e-commerce zendingen worden in deze pilot individueel benaderd. Doel is om in overleg te komen tot een beter aangiftegedrag en handhavend op te treden als dit niet geschiedt. Op basis van de pilot zal deze werkwijze in 2021 verder worden voortgezet. In het najaar van 2020 heeft de Douane zich ook gericht op de kopers van online producten buiten de EU. In een bewustwordingscampagne zijn ze geïnformeerd over de verplichtingen die gelden bij dergelijke aankopen.

In 2020 is de Douane gestart met het programma Digitale Snelweg. Doel daarvan is om de verwachte sterke stijging voor de komende jaren van het aantal aangiften als gevolg van wetswijzigingen en autonome groei te kunnen verwerken.

Kengetallen Douane

Onderstaande tabel geeft de aantallen correcties en processen-verbaal weer die voortvloeien uit de controles van de Douane. Tevens gaat het in op het aantal aangifteregels (in specifieke procesdelen en systemen).

Toelichting

Kengetallen

De correcties bij passagiers zijn gedaald als gevolg van de verminderde passagiersstroom vanwege corona en de beperkingen voor het vliegverkeer in 2020. Ook zijn de correcties bij koeriers en postzendingen gedaald. Dit hangt samen met het feit dat de Douane het toezicht op de geneesmiddelenwet in 2020 heeft gericht op de handelszendingen. De daling van het aantal processen-verbaal hangt eveneens samen met de wijze van toezicht op de geneesmiddelenwet. Tevens geldt dat als gevolg van corona en bijbehorende protocollen het aantal controles op aangiften (niet zijnde scancontroles) in 2020 lager is geweest dan in de voorgaande jaren. Hetgeen van invloed kan zijn op het aantal correcties en processen-verbaal.

Verdovende middelen in de havens en deelname aan MIT

In 2020 heeft de Douane in 2020 in totaal 48 ton aan verdovende middelen inbeslaggenomen. In vergelijking met 2019 is er een toename in vangsten cocaïne: ruim 47.000 kg in 2020 ten opzichte van ruim 38.000 kg in 2019. Deze toename ziet vooral op maritieme smokkel via Amsterdam, Rotterdam, Vlissingen en Moerdijk. In het voorjaar van 2020 is het Multidisciplinair Interventie Team (MIT) van start gegaan. De Douane is met de politie, OM, FIOD, Koninklijke Marechaussee en Belastingdienst een van de organisaties die in het MIT de komende jaren de georganiseerde en ondermijnende criminaliteit gaan bestrijden.