De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) beschermt de nationale veiligheid. Dit doet de AIVD door tijdig dreigingen, internationale politieke ontwikkelingen en risico’s te onderkennen, die niet direct zichtbaar zijn en doet daartoe onderzoek in binnen- en buitenland. De AIVD signaleert, adviseert en deelt gericht informatie met samenwerkingspartners zodat deze de dreiging en risico’s kunnen reduceren. Waar nodig reduceert de AIVD zelfstandig risico’s.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor de taakuitvoering van de AIVD. De AIVD verricht onderzoek in binnen- en buitenland met behulp van inlichtingenmiddelen. Op basis van de bevindingen informeert en adviseert de AIVD de samenwerkingspartners met ambtsberichten en analyses (waaronder openbare publicaties). De Minister van BZK legt zo veel als mogelijk in het openbaar verantwoording af aan de Tweede Kamer. Waar dat niet kan, vanwege geheimhoudings-noodzaak, gebeurt dit via de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) van de Tweede Kamer.

Om te kunnen blijven voldoen aan de behoeftestelling in de Geïntegreerde Aanwijzing Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (GA I&V 2019-2022) heeft het kabinet Rutte-III structureel extra middelen, voor onder andere bestrijding van jihadisme, toegevoegd aan de begroting van de AIVD. De dreiging van aanslagen in het Westen, door jihadistisch-terroristische groeperingen is afgelopen jaar op meerdere plekken in Europa tot uiting gekomen. De dreiging bleef hiermee in 2020 onverminderd aanwezig.

Deze komt voornamelijk uit de kant van jihadisten die het radicale gedachtegoed aanhangen van internationale terroristische organisaties zoals Islamitische Staat in Irak, al-Sham (ISIS) en Al Qaida, maar kan eveneens afkomstig zijn van lokale netwerken en individuen. Ook vanuit rechtsextremisten is een steeds gewelddadigere redevoering zichtbaar, waarbij geweld steeds vaker wordt aangemoedigd en verheerlijkt. Een stap vanuit gedachtegoed naar terrorisme is hiermee in Nederland voorstelbaar.

Cybersecurity

Hoogwaardige digitale aanvallen van andere staten, met als inzet spionage, beinvloeding, sabotage of terrorisme, zijn een omvangrijke en toenemende bedreiging voor de integriteit en vertrouwelijkheid van Nederlandse bedrijven en overheidsorganisaties. Nederland hoort bij de meest ontwikkelde landen ter wereld op het gebied van economie, wetenschap en techniek. Onder invloed van globalisering maakt dit van Nederland een aantrekkelijk, maar ook in toenemende mate kwetsbaar doelwit van spionage. In december heeft de AIVD spionageactiviteiten van een als diplomaat geaccrediteerde inlichtingenofficier op de Russische ambassade beëindigd. De interesse van de Russische inlichtingenofficier ging onder meer uit naar informatie over kunstmatige intelligentie, halfgeleiders en nanotechnologie. Veel van deze technologie is zowel bruikbaar in civiele als militaire toepassingen. Om Nederland in staat te stellen zich op effectieve wijze te kunnen weren tegen de dreiging vanuit Rusland, maar ook vanuit China, zet de AIVD in op een versterkte samenwerking met de Militaire Inlichtingen-en Veiligheidsdienst (MIVD) en andere ketenpartners, zoals het National Cyber Security Centrum (NCSC), de Nationale Politie en het Openbaar Ministerie (OM).

Werving

Het afgelopen jaar heeft de AIVD meer dan 150 nieuwe werknemers geworven. De bezetting ligt hiermee boven de 2000 fte. Dit kon mede door middel van wervingsactiviteiten als de organisatie van een Cyber Summerschool (samen met de MIVD), het meewerken aan podcasts over de AIVD en een nieuwe wervingsfilm.

Co-locatie AIVD en MIVD

Er wordt een co-locatie voorzien in gezamenlijke huisvesting van de AIVD en de MIVD. Naar verwachting wordt de gezamenlijke huisvesting voor de AIVD en de MIVD opgeleverd en in gebruik genomen in 2029 (Kamerstukken II 2018/19, 30977, nr. 155). Om de groei van de afgelopen jaren te ondervangen is in 2020 hard gewerkt aan de verbouwing van het pand in Zoetermeer, welke in 2021 in gebruik zal worden genomen.

Uitgaven

Vanwege het bijzondere karakter van dit begrotingsartikel en de gedeeltelijke geheime uitgaven zijn de uitgaven niet nader uitgesplitst en zijn de apparaatsuitgaven niet opgenomen in het centraal apparaatsartikel. Wanneer het karakter het toelaat kunnen uitgaven van geheim naar apparaat worden gehaald.

Ontvangsten

De Unit Veiligheidsonderzoeken (UVO), het samenwerkingsverband tussen de AIVD en de MIVD, verricht veiligheidsonderzoeken voor andere (overheids-)organisaties en brengt daarvoor een tarief in rekening. De ontvangsten hebben voornamelijk hier betrekking op. In 2020 zijn er door de coronamaatregelen minder burgerluchtvaartonderzoeken uitgevoerd dan aanvankelijk gedacht, maar op andere onderzoeken zijn er achterstanden ingehaald, waardoor er in het laatste kwartaal van 2020 meer ontvangsten gerealiseerd zijn dan eerder gedacht.