Een doeltreffend en doelmatig rechtsbestel.

De stelselverantwoordelijkheid van de Minister van Veiligheid en Justitie strekt zich voornamelijk uit tot het scheppen van optimale voorwaarden voor het in stand houden en verbeteren van een goed en toegankelijk rechtsbestel ten behoeve van de civiele, bestuurlijke en strafrechtspleging. Dit omvat dus ook het vormgeven, onderhouden en verbeteren van de strafrechtsketen.

De beleidsverantwoordelijkheid ligt op het terrein van de rechtspleging (met inachtneming van de onafhankelijke positie van de rechter en de zelfstandige positie van de Raad voor de rechtspraak), de keteninformatievoorziening en de toegang tot het rechtsbestel. Tot dit laatste wordt ook de beleidsverantwoordelijkheid gerekend voor alternatieve geschillenbeslechting en schuldsanering. De Minister van Veiligheid en Justitie is ten aanzien van de schuldsanering verantwoordelijk voor het wettelijke traject van de schuldsaneringsregeling, de faillissementsrechters en de bewindvoerders (bron: Wet op de schuldsanering natuurlijke personen).

Voor de Raad voor Rechtsbijstand (bron: Wet op de rechtsbijstand), het Bureau Financieel Toezicht (BFT, bron: Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme) en het Register beëdigde tolken en vertalers (Rbtv, bron: Wet beëdigde tolken en vertalers) heeft de minister een sturingsverantwoordelijkheid, hetgeen betekent dat de uitvoering van het beleid is overgedragen aan extern verzelfstandigde taakorganisaties of aan privaatrechtelijke instellingen.

De Minister van Veiligheid en Justitie heeft een regisserende verantwoordelijkheid. Hij draagt zorgt voor het wettelijk kader waar binnen tolken, vertalers, deskundigen en andere zelfstandige professionals binnen het justitiële domein zoals, advocaten, notarissen en gerechtsdeurwaarders opereren.

Ten aanzien van de Raad voor de rechtspraak en de Hoge Raad heeft de minister een beheersmatige verantwoordelijkheid die zich beperkt tot de financiering, het beheersmatig toezicht houden en het optreden als werkgever (voor de rechterlijke macht; bron: Wet op de rechtelijke organisatie). Dit omvat ook de verantwoordelijkheid voor de arbeidsvoorwaarden van rechterlijke ambtenaren. Dit geldt eveneens ten aanzien van het College voor de Rechten van de Mens (CRM, bron: Algemene Wet Gelijke Behandeling en voorstel van Wet College voor de rechten van de mens) en het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) (bron: Wet bescherming persoonsgegevens).

Bij de invulling van bovenstaande verantwoordelijkheden heeft de minister meestal een regisserende en financierende rol, maar in een aantal gevallen ook een stimulerende rol.

Meetbare gegevens

Gefinancierde rechtsbijstand en Salduz

In het regeerakkoord van het kabinet Rutte-Verhagen is een taakstelling afgesproken op de gefinancierde rechtsbijstand van € 50 mln. Dit betrof onder andere een verlaging van de vergoedingen aan de advocatuur. Op 1 januari 2012 is de eerste tranche van de verlaging van de vergoeding van rechtsbijstandverleners in werking getreden (Stb. 2011, 590). Op grond van deze regeling wordt naar verwachting jaarlijks € 20 mln. bespaard. Voor de overige € 30 mln. worden maatregelen genomen in 2014. In de brief van oktober 2011 (TK 2011–2012, 31 753, nr. 39) heeft de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie tevens een verhoging van de eigen bijdrage aangekondigd ter dekking van een tekort op de verlening van rechtsbijstand voorafgaand aan het politieverhoor («Salduz»), oplopend tot € 15 mln. in 2016.

Stelselvernieuwing

Omdat de druk op het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand toeneemt, zijn er maatregelen in voorbereiding om de financiële beheersbaarheid van het stelsel te vergroten. De staatssecretaris van Veiligheid en Justitie heeft de Tweede Kamer in 2012 hierover geïnformeerd (TK 2011–2012, 31 753, nr. 51).

Rechtsbijstand in vreemdelingenzaken

Voor rechtsbijstand verleend bij tweede en volgende aanvragen wordt medio 2013 een stelsel van gedifferentieerde vergoeding ingevoerd. De rechtsbijstandverlener ontvangt in elke aanleg van de asielvervolgprocedure de volledige vergoeding indien de vreemdeling in het gelijk wordt gesteld dan wel de beslissing in stand gehouden wordt. De rechtsbijstandverlener ontvangt een lage vergoeding indien de vreemdeling niet in het gelijk wordt gesteld dan wel de beslissing wordt vernietigd.

32.1 Apparaatsuitgaven

Hoge Raad

De Hoge Raad der Nederlanden is het hoogste rechtscollege in Nederland op het gebied van het civiele-, straf- en fiscale recht. Voor het civiele- en strafrecht is hij dat tevens voor Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Bonaire, Saba en Sint Eustatius. De Hoge Raad is cassatierechter, wat betekent dat er wordt getoetst of het gerechtshof – en in voorkomende gevallen de rechtbank – in zijn uitspraak het recht juist heeft toegepast en of de gegeven motivering begrijpelijk is. De cassatieprocedure is er op gericht de rechtseenheid, rechtsontwikkeling en rechtsbescherming te bevorderen en te verzekeren.

Toelichting

Het streven van de Hoge Raad is erop gericht om de jaarlijkse instroom van zaken af te doen. Om de werkvoorraden binnen aanvaardbare grenzen te houden en de doorlooptijden te bekorten, hebben de Hoge Raad en zijn parket in de afgelopen jaren hiertoe maatregelen getroffen. Vooral op het gebied van civiele zaken en strafzaken zijn in de afgelopen 2 jaren meer zaken afgedaan dan in de jaren hiervoor, maar op de instroom van zaken, die eveneens is toegenomen, heeft de Hoge Raad geen invloed. Bij de inschatting van de uitstroom van zaken is uitgegaan van de begrensde capaciteit van raad en parket. Met het verwachte dempende effect op de instroom van zaken als gevolg van het in werking treden van de wet aangaande selectie van zaken is rekening gehouden.

32.2 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Raad voor Rechtsbijstand (RvR)

De Raad voor Rechtsbijstand is belast is met de uitvoering van de Wet op de rechtsbijstand. Het betreft hier de kosten voor personeel en materieel van de Raad zelf.

Juridisch loket

Stichting het Juridisch Loket is in 2005 opgericht. De Raad voor Rechtsbijstand is kaderstellend en financiert het Juridisch Loket. Ook ziet deze Raad toe op de kwaliteit van de rechtsbijstandverlening en zorgt zij voor voldoende beschikbaarheid. Het Juridisch Loket is een advies- en doorverwijsinstelling voor eerstelijns rechtshulp. Wanneer problemen niet met behulp van advies van het Juridisch Loket door de rechtszoekende zijn op te lossen, kan het Loket doorverwijzen naar een advocaat. Het advies van het Juridisch Loket is gratis.

Productiegegevens

Toelichting

De doorverwijzingsvoorzieningen bij het Juridisch Loket en bij de rechtspraak zijn effectief en blijven nodig om ervoor te zorgen dat partijen hun verantwoordelijkheid voor de oplossing van hun conflict ook op zich nemen, al dan niet met behulp van een mediator. De prognose voor het aantal doorverwijzingen door het juridisch loket is naar boven bijgesteld. Het aantal verwijzingen door de rechter is iets naar beneden bijgesteld ten opzichte van vorig jaar in verband met het voortschrijdende gebruik van mediation buiten de rechtspraak. De verwachting is dat het slagingspercentage van mediation stabiel rond de 60% zal blijven.

Wet beëdigde tolken en vertalers

Het bureau beëdigde tolken en vertalers (btv) is onderdeel van de Raad voor Rechtsbijstand en is door de Minister van Veiligheid en Justitie belast met enkele uitvoeringsaspecten van de Wet beëdigde tolken en vertalers (Wbtv). Deze wet verplicht justitie en politie om, in het kader van straf- en vreemdelingenrecht, alleen tolken en vertalers in te zetten die staan geregistreerd in het Register beëdigde tolken en vertalers (Rbtv). Aan inschrijving in het Rbtv zijn kwaliteits- en integriteitseisen verbonden. Bureau btv is beheerder van dit register. Verder behandelt Bureau btv klachten over registertolken en regelt het opleidingen voor de educatie van tolken. Voorts kan het adviseren over toekomstige ontwikkelingen om de kwaliteit van tolken vertalen te versterken.

Bureau Financieel Toezicht

Het Bureau Financieel Toezicht (BFT) houdt financieel toezicht op zo’n 1 500 notarissen en 380 gerechtsdeurwaarders. Daarnaast ondersteunt het BFT de Commissies van deskundigen, die door de Minister van VenJ benoemd worden, bij het beoordelen van ondernemingsplannen van gerechtsdeurwaarders. Het BFT is voorts belast met het toezicht op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT). Bij de naleving daarvan zijn de volgende beroepsgroepen betrokken: notarissen, advocaten, accountants, belastingadviseurs, bedrijfseconomische adviseurs en onafhankelijke juridische adviseurs.

Subsidies

Stichting Geschillencommissie voor Consumentenzaken

De Stichting Geschillencommissie voor Consumentenzaken (SGC of De Geschillencommissie) beoordeelt consumentenklachten. De SGC heeft op dit moment 48 geschillencommissies die klachten over verschillende onderwerpen behandelen. De SGC ontvangt hiervoor een subsidie van het Ministerie van Veiligheid en Justitie.

Opdrachten

Toevoegingen Raad voor Rechtsbijstand

De Raad voor Rechtsbijstand is een ZBO belast met de verlening van rechtsbijstand. De Raad verstrekt daartoe toevoegingen aan een advocaat of mediator voor diegenen die rechtsbijstand nodig hebben, maar dit niet kunnen betalen vanwege een te laag inkomen of te weinig eigen vermogen. De door de cliënt te betalen eigen bijdrage wordt verrekend met de kosten van de rechtsbijstand. De financiering van de Raad voor Rechtsbijstand vindt plaats aan de hand van het aantal afgegeven toevoegingen over de periode 1 september t/m 31 augustus.

Productiegegevens

Toelichting

Bij de opstelling is rekening gehouden met de invulling van de taakstelling van € 50 mln. zoals opgenomen in het Regeerakkoord.

Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP)

Het Bureau WSNP bij de Raad voor Rechtsbijstand te Den Bosch coördineert de uitvoering van de Wet schuldsanering en reguleert de kwaliteit van de bewindvoering, onder andere door het register WSNP en een helpdesk te onderhouden. Via het bureau WSNP wordt een bijdrage verstrekt aan de bewindvoerder die een schuldsaneringsprocedure naar behoren afwikkelt. Gespecialiseerde insolventierechters houden toezicht op de goede afwikkeling van de circa 14 000 nieuwe schuldsaneringen per jaar.

32.3 Slagvaardige en kwalitatief goede rechtspleging

Raad voor de rechtspraak

De Raad voor de rechtspraak is het overkoepelende bestuur van de rechtspraak, dat verder bestaat uit de rechtbanken, de gerechtshoven, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. De Raad bevordert de kwaliteit en eenheid van de rechtspraak, verzorgt de financiën, houdt toezicht en ondersteunt de bedrijfsvoering bij de gerechten. De Raad spreekt zelf geen recht.

In dit beleidsartikel wordt de beleidsdoelstelling van de Minister van Veiligheid en Justitie ten aanzien van de rechtspleging toegelicht. In hoofdstuk 6 Raad voor de rechtspraak wordt de feitelijke vertaling van de aan de rechterlijke organisatie ter beschikking gestelde bijdrage in concrete beleidsdoelstellingen en prestaties van de Raad en de gerechten gegeven. Op grond van de Wet op de rechterlijke organisatie is de verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering, zoals geschetst in hoofdstuk 6, geattribueerd aan de gerechten en de Raad voor de rechtspraak.

Prijsafspraken

In het Besluit Financiering Rechtspraak 2005 is bepaald dat de prijzen voor de rechtspraak voor een periode van drie jaar worden vastgesteld en opgenomen in de VenJ-begroting. In 2010 is een akkoord bereikt over de prijzen voor de periode 2011 – 2013. In 2013 zullen de prijzen voor de periode 2014 – 2016 worden vastgesteld.

Instroom, financiering en productieafspraken

Belangrijke indicatoren voor het functioneren van de rechtspraak zijn de verwachte instroomontwikkelingen in relatie tot de financiering van de rechtspraak. Conform de Wet op de rechterlijke organisatie dient de Raad voor de rechtspraak jaarlijks zijn begroting in bij de Minister van Veiligheid en Justitie. Deze begroting is in belangrijke mate gebaseerd op de verwachte instroomontwikkeling en de vastgestelde productgroepprijzen. Om de instroomontwikkelingen zo goed mogelijk in te kunnen schatten zijn voor de afzonderlijke sectoren (ketenbrede) prognosemodellen ontwikkeld die jaarlijks op basis van onder andere de meest recente macro-economische ontwikkelingen en gerealiseerde instroom worden geactualiseerd. Die uitkomsten laten evenals voorgaande jaren een stijging zien.

De totale instroomverwachting zoals de Raad in zijn begroting heeft opgenomen is in onderstaande tabel opgenomen.

De omvang en duur van de instroomstijging als gevolg van de economische recessie is uiterst moeilijk te voorspellen. Deze onzekerheid heeft ertoe geleid dat de ingediende begroting van de Raad, in overleg met de Raad, niet volledig is gehonoreerd.

Met deze bijdrage is de volgende productieafspraak met de Raad voor de rechtspraak gemaakt.

Het verschil van de productieafspraak met de instroomverwachting is met name in de latere jaren aanzienlijk. Omdat de omvang en duur van de instroomstijging als gevolg van de economische recessie uiterst moeilijk te voorspellen is, is vooralsnog uitgegaan van een gelijkblijvende instroom vanaf het jaar 2013. Het is daarom van belang de ontwikkelingen nauwkeurig te volgen, zodat indien nodig en mogelijk alsnog aanvullende maatregelen getroffen kunnen worden.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

College Bescherming Persoonsgegevens (CBP)

Het CBP houdt toezicht op de naleving en toepassing van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), de Wet politiegegevens (Wpg) en de Wet gemeentelijke basisadministratie (Wet GBA).

College voor de Rechten van de Mens (CRM)

Het CRM vervult de rol van waakhond op het gebied van mensenrechten in Nederland. De wettelijke taken en bevoegdheden van CRM bestaan onder meer uit het op verzoek onderzoek doen en oordelen of verboden onderscheid is gemaakt naar aanleiding van individuele (discriminatie)-klachten. Het CRM doet voorts uit eigen beweging onderzoek naar verboden onderscheid. Een andere taak van het CRM is het gevraagd en ongevraagd adviseren van organisaties over de toepassing van gelijke behandelingswetgeving in concrete zaken. Ten slotte doet het CRM aan normontwikkeling, periodieke evaluatie van de effectiviteit en doeltreffendheid van gelijke behandelingswetgeving en het geven van voorlichting.

Subsidies

Wetgeving

Stichting Recht en Overheid ontvangt een subsidie ten behoeve van de bedrijfskosten voor de Academie voor Wetgeving en de Academie voor Overheidsjuristen, met als doel het verhogen van de juridische kwaliteit door het bieden van een leerwerktraject aan talentvolle, recent afgestudeerde juristen, die meer dan gemiddeld belangstelling hebben voor een juridische functie bij één van de ministeries.

Daarnaast wordt voorzien in extra opleidings- en bijscholingsmogelijkheden voor zittende juristen bij alle ministeries en de Raad van State.