A: Algemene doelstelling

Het bevorderen van een goed functionerende internationale rechtsorde inclusief gastlandbeleid, met een blijvende inzet op mensenrechten, als integraal onderdeel van het buitenlandbeleid.

Een sterke rechtsorde en eerbiediging van mensenrechten maken de wereld stabieler, veiliger, vrijer en welvarender. Dit vereist goed functionerende internationale instellingen en organisaties met een breed draagvlak en voortdurende inzet tegen straffeloosheid. De positie van Nederland als gastland voor Internationale Organisaties (IO’s) en diplomatieke missies, in het bijzonder organisaties met een mandaat op het gebied van vrede en recht, biedt een goed uitgangspunt voor de bevordering van de ontwikkeling van internationale rechtsorde. Deze rechtsorde is onlosmakelijk verbonden met universele mensenrechten. De bevordering van mensenrechten is een kernelement van het Nederlands buitenlandbeleid.

B: Rol en verantwoordelijkheid

De regering zet zich concreet in voor de volgende prioritaire thema’s: vrijheid van meningsuiting (off- en online), de vrijheid van religie en levensovertuiging, gelijke rechten voor vrouwen en meisjes, mensenrechtenverdedigers, gelijke rechten voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgender en intersekse personen, en de internationale rechtsorde/strijd tegen straffeloosheid.

Daarnaast heeft Nederland de verantwoordelijkheid de in Nederland gevestigde instellingen te ondersteunen opdat deze onafhankelijke, veilig en efficient kunnen functioneren.

De Minister is verantwoordelijk voor:

Stimuleren

• – Van een effectief stelsel van internationale organisaties, inclusief financiële bijdrage, om een stabiele internationale omgeving te scheppen en de internationale rechtsorde te versterken.

• – Van een betere mensenrechtensituatie mede door het financieren en uitvoeren van projecten via bilaterale en multilaterale kanalen ter bevordering van prioritaire mensenrechtenthema’s.

• – Van de internationaal toonaangevende positie van Nederland als gastland voor IO’s door het bijdragen aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor IO’s alsmede voor het gastlandbeleid ten aanzien van in Nederland gevestigde diplomatieke missies.

Regisseren

• – Interdepartementale coördinatie ten behoeve van een coherente en consistente Nederlandse inzet in internationale organisaties ter bevordering van de internationale rechtsorde en mensenrechten.

• – Waarborgen van nauwe rijksbrede samenwerking bij de uitvoering van gastlandbeleid, inclusief de uitvoering van zetelverdragen; waarborgen van eenduidige en heldere communicatie vanuit de rijksoverheid met IO’s en diplomatieke missies.

Financieren

• – Bijdragen ten behoeve van goed functionerende internationale instellingen.

• – Bijdragen ter bescherming en bevordering van mensenrechten.

• – Bijdragen ten behoeve van goed functioneren van in Nederland gevestigde IO’s en diplomatieke missies en aan de internationale zichtbaarheid van Nederland als gastland van IO’s

C: Beleidswijzigingen

Vrede en recht

In 2020 wordt in VN-stad Den Haag het 75-jarig bestaan van de VN gebruikt om bekendheid en draagvlak voor het werken aan vrede en recht te bevorderen. Inhoudelijk zal het Kabinet zich richten op hervorming van het werk van het Internationaal Strafhof, waarbij de inzet van het Kabinet is gezamenlijk met andere verdragspartijen maatregelen te identificeren die via de Assembly of States Parties van het Internationaal Strafhof kunnen worden doorgevoerd, en tegelijkertijd te streven naar een onafhankelijke review door experts. Belangrijke aandachtspunten zijn de samenwerking van lidstaten met en interne organisatie van het Strafhof.

VN-Mensenrechtenraad

Naar verwachting is Nederland in 2020 lid van de VN-Mensenrechtenraad. Dit gaat gepaard met een extra verantwoordelijkheid om de VN-mechanismen op dit terrein effectief te houden. Het gaat daarbij onder meer om (diplomatieke) inspanningen ter ondersteuning van het werk van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten.

Doorpakken na het lidmaatschap van de Veiligheidsraad

In 2020 wordt verder vorm gegeven aan het opvolgen van de prioriteiten uit het lidmaatschap van het Koninkrijk van de Veiligheidsraad en het borgen van de werkmethoden. Naast voortgezette internationale samenwerking betekent dit ook inzet van inhoudelijke capaciteit.

Vredespaleis

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft een verantwoordelijkheid voor goede huisvesting van de twee hoven (Internationaal Gerechtshof van de VN en Permanent Hof van Arbitrage) die gevestigd zijn in het Vredespaleis. Omdat het Vredespaleis verouderd is en bovendien asbest bevat, dient het Vredespaleis te worden gerenoveerd. Voor de financiering van deze renovatie van het Vredespaleis zijn binnen de Rijksbegroting middelen gereserveerd voor de komende jaren.

Polair

De Nederlandse inzet ten aanzien van poolgebieden richt zich op duurzaamheid, internationale samenwerking en wetenschappelijk onderzoek, zoals vastgelegd in de Nederlandse Polaire Strategie 2016–2020 (Kamerstuknummer 34300 V.nr. 58) en de Kamerbrief Arctische veiligheid van 5 juli 2019 (Kamerstuk 2019D30121). In 2020 zullen de voorbereidingen starten voor vormgeving van het polaire beleid in de periode na 2020.

D1: Budgettaire gevolgen van beleid

D2: Budgetflexibiliteit

De uitgaven voor het onderdeel goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak zijn nagenoeg voor een belangrijk deel vastgelegd. De bijdragen aan internationale organisaties (verdragscontributies) zijn juridisch verplicht. Subsidies aan initiatieven in het kader van internationaal recht zijn voor ruim 92% juridisch verplicht. Voor het resterende deel worden in 2020 verplichtingen aangegaan. De programma’s van het onderdeel bescherming en bevordering van mensenrechten kennen een juridisch verplicht percentage van 40%. De hieruit te financieren jaarlijkse bijdrage aan de Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) wordt begin 2020 juridisch vastgelegd. Verder zijn de verplichtingen uit het mensenrechtenfonds vaak kortlopend en zullen in 2020 worden aangegaan. Voor het onderdeel gastlandbeleid is 64% van het geraamde budget strikt gecommiteerd. Het betreft de gastlanduitgaven voor het Internationaal Strafhof, het Speciaal Tribunaal Libanon en het Vredespaleis, waarin het internationaal Gerechtshof en het Permanente Hof van Arbitrage zijn gehuisvest.

E: Toelichting op de financiële instrumenten

1.1 Goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak

• – Verplichte bijdragen (verdragscontributies) aan de VN waarin de afdrachten aan het Restmechanisme voor Internationale Strafhoven (MICT) zijn inbegrepen alsmede de bijdragen aan de OESO en het Internationaal Strafhof (ICC).

• – Jaarlijkse huurbijdrage aan het Permanente Hof van Arbitrage.

• – Bijdrage aan het bewijsvergaringsmechanisme voor Syrië (IIIM).

• – Bijdragen voor diverse initiatieven, op het gebied van draagvlakversterking voor het Internationaal Strafhof en andere internationale gerechtshoven en tribunalen, op het gebied van Responsibility to Protect, een bijdrage aan het Trustfund for Victims van het ICC en andere kleinschalige initiatieven ter bevordering van de ontwikkeling van de internationale rechtsorde.

1.2 Bescherming en bevordering van mensenrechten

• – Inzet van het mensenrechtenfonds ter ondersteuning van de volgende prioritaire thema’s: vrijheid van meningsuiting en internetvrijheid, vrijheid van religie en levensovertuiging, gelijke rechten voor vrouwen en meisjes, mensenrechtenverdedigers, gelijke rechten voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgender en intersekse personen (LHBTI) en bevordering internationale rechtsorde/strijd tegen straffeloosheid. Er is een verdeling in centrale en decentrale middelen. Centrale middelen zijn bestemd voor projecten die in meer dan één land worden uitgevoerd. De middelen worden ingezet voor prioritaire thema’s op basis van de ernst van de mensenrechtensituatie en de effectiviteit van de inzet.

• – Bijdragen aan internationale organisaties ten behoeve van verdere bescherming en bevordering van mensenrechten, met name de jaarlijkse bijdrage aan de Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) van de VN waarbij specifiek wordt ingezet op de ondersteuning van de speciale procedures en verdragscomités.

1.3 Gastlandbeleid internationale organisaties

• – Bijdrage aan huisvesting van Internationale Organisaties (IO’s) zoals het Libanon Tribunaal, Het Internationaal Strafhof, het Internationaal Gerechtshof en het Permanente Hof van Arbitrage.

• – Bijdragen aan campagnes en lobby-activiteiten bij acquisitie van IO’s.

• – Bijdragen aan bijeenkomsten van in Nederland gevestigde IO’s en aan bezoeken van hoge functionarissen, voor zover die de internationale zichtbaarheid van Nederland als gastland van IO’s bevorderen.

• – Financiering van activiteiten met als doel dat de in Nederland gevestigde IO’s en diplomatieke missies goed kunnen functioneren binnen de kaders van de Weense verdragen en zetelovereenkomsten, alsmede de toepasselijke Nederlandse wet- en regelgeving.

• – Bijdrage aan de renovatie van het Vredespaleis.