Base description which applies to whole site

3.5. Artikel 5: Infrastructuur en Vastgoed

Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het investeren in en in stand houden van alle infrastructuur en vastgoed van Defensie. De doelstellingen van het onderliggende beleid zijn terug te vinden in de begroting Hoofdstuk X. Dit artikel is gerelateerd aan de beleidsartikelen 6 (Investeringen) en 8 (Defensie Ondersteuningscommando) op de Begroting hoofdstuk X. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase.

Artikel 5 Infrastuctuur en vastgoed (bedragen x € 1.000)
 

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

Verplichtingen

0

0

645.976

580.621

577.828

547.688

538.762

waarvan garantieverplichtingen (indien van toepassing)

0

0

0

0

0

0

0

waarvan overige verplichtingen (indien van toepassing)

0

0

0

0

0

0

0

        

Uitgaven

0

0

684.927

617.788

611.140

582.084

576.481

waarvan juridisch verplicht

  

22,2%

    
        

Verwerving

       

Opdrachten

0

0

465.071

607.193

574.489

452.604

419.592

Verwerving: voorbereidingsfase

0

0

133.148

219.954

259.685

183.024

226.718

Verwerving: onderzoeksfase

0

0

     

Verwerving: realisatie

0

0

331.923

387.239

314.804

269.580

192.874

Instandhouding

       

Opdrachten

  

396.860

251.639

254.628

253.059

245.978

Instandhouding infrastructuur

0

0

396.860

251.639

254.628

253.059

245.978

Onzekerheidsreservering

  

0

0

0

0

0

Over-/ onderprogrammering

  

‒ 177.004

‒ 241.044

‒ 217.977

‒ 123.579

‒ 89.089

        

Ontvangsten

0

0

26.629

25.599

27.899

27.899

27.899

Overige ontvangsten infrastructuur

0

0

26.629

25.599

27.899

27.899

27.899

Artikel 5 Infrastuctuur en vastgoed (bedragen x € 1.000)
 

2026

2027

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

Verplichtingen

485.683

469.894

474.158

471.839

540.731

541.325

545.359

544.609

544.606

waarvan garantieverplichtingen (indien van toepassing)

0

0

0

0

0

0

0

0

0

waarvan overige verplichtingen (indien van toepassing)

0

0

0

0

0

0

0

0

0

          

Uitgaven

525.672

508.961

508.320

507.589

579.388

580.085

584.102

583.777

583.773

waarvan juridisch verplicht

         
          

Verwerving

         

Opdrachten

356.267

186.252

195.079

195.660

191.823

190.503

189.470

232.358

189.053

Verwerving: voorbereidingsfase

176.585

18.009

33.571

32.564

31.430

30.007

28.991

71.822

28.516

Verwerving: onderzoeksfase

         

Verwerving: realisatie

179.682

168.243

161.508

163.096

160.393

160.496

160.479

160.536

160.537

Instandhouding

         

Opdrachten

243.731

244.624

249.529

248.798

244.897

245.594

249.611

249.286

249.286

Instandhouding infrastructuur

243.731

244.624

249.529

248.798

244.897

245.594

249.611

249.286

249.286

Onzekerheidsreservering

0

0

0

0

0

0

0

42.188

2.033

Over-/ onderprogrammering

‒ 74.326

78.085

63.712

63.131

142.668

143.988

145.021

59.945

143.401

          

Ontvangsten

27.899

27.899

27.899

27.899

27.899

27.899

27.899

27.899

27.899

Overige ontvangsten infrastructuur

27.899

27.899

27.899

27.899

27.899

27.899

27.899

27.899

27.899

Het aandeel juridisch verplicht heeft betrekking op uitgaven voor levering van goederen en/of diensten waarvoor Defensie een overeenkomst is aangegaan. Voor 2021 gaat het op 1 januari 2021 naar verwachting om 22,2 procent van het uitgavenbudget. Dit percentage is exclusief de jaarovereenkomst tussen het RVB en Defensie.

De geraamde uitgaven betreffen de verwerving van infrastructuur en vastgoed. Als een project wijzigingen in de exploitatie-uitgaven tot gevolg heeft, dan is dit onderdeel van het projectvolume van het betreffende investeringsproject. Als het project is gerealiseerd, wordt het toegevoegd aan het instandhoudingsbudget.

Met de Kamerbrief over het Strategisch Vastgoedplan ((SVP), Kamerstuk 33763, nr. 151) is de Kamer geïnformeerd over de ambitie van Defensie om de vastgoedportefeuille op lange termijn weer gezond te krijgen. Voor de voorbereiding en uitwerking van het SVP is een eerste bedrag van € 700 miljoen gereserveerd voor de komende tien jaar. Binnen dit beschikbare budget kan nu, naast het bestaande bouw- en onderhoudsprogramma, slechts één revitaliseringsprogramma ontwikkeld worden.

Verwerving infrastructuur en vastgoed - voorbereidingsfase

In onderstaande tabel wordt de planning weergegeven van de infrastructuur en vastgoed projecten die zich in de voorbereidingsfase bevinden. Voor deze projecten wordt de behoeftestelling uitgewerkt.

Projecten in voorbereidingsfase (in miljoenen euro)

Projecten in voorbereiding

Projectbudget

2020

2021

2022

2023

2024

2025

Revitalisering Bernhardkazerne

250-1.000

A-brief

     

Er zijn wijzigingen ten opzichte van de begroting 2020 opgetreden bij de volgende projecten:

  • Het project revitalisering Bernhardkazerne is toegevoegd.

Toelichting projecten in voorbereidingsfase

Projecten in voorbereiding

Toelichting

Revitalisering Bernhardkazerne

Dit is het eerste project in het revitaliseringsplan voor het Defensievastgoed. De Bernhardkazerne vormt een pilot waarbij wordt gekozen voor een integrale aanpak vanuit een objectbenadering in plaats van de huidige gebouwbenadering, om zo een object in samenhang weer op technische kwaliteit te brengen.

Verwerving infrastructuur en vastgoed - onderzoeksfase

In onderstaande tabel wordt het projectbudget en - indien van toepassing - de planning van Kamerbrieven weergegeven van de infrastructuur en vastgoed projecten die zich in de onderzoeksfase bevinden. In deze fase wordt onderzocht hoe invulling gegeven kan worden aan de behoefte.

Projecten in onderzoeksfase (in miljoenen euro)

Projecten in onderzoek

Projectbudget

2020

2021

2022

2023

2024

2025

Gezamenlijke huisvesting AIVD en MIVD

250-1.000

      

Marinierskazerne Kamp Nieuw Milligen (KNM)

250-1.000

      

De volgende wijzigingen zijn ten opzichte van de begroting 2020 opgetreden:

  • Omdat de verhuizing van de Marinierskazerne naar Zeeland niet doorgaat, zal Defensie een bijdrage leveren aan het compensatiepakket Zeeland. Zie hiervoor begrotingshoofdstuk X (2.2 belangrijkste beleidsmatige mutaties);

  • Michiel Adriaanszoon de Ruyterkazerne Zeeland (MARKAZ) is gewijzigd in Marinierskazerne Kamp Nieuw Milligen (KNM).

Toelichting projecten in onderzoeksfase

Projecten in onderzoek

Toelichting

Gezamenlijke huisvesting AIVD en MIVD

Dit project voorziet in gezamenlijke huisvesting van de AIVD en MIVD. Met de kamerbrief van 1 juli 2019 (Kamerstuk 30 977, nr. 155) is het voornemen van gezamenlijke huisvesting herbevestigd en is de Kamer geïnformeerd over de verschillende ontwikkelingen, waaronder de groei van de diensten, die resulteren in een aangepaste raming van de jaarlijkse gebruiksvergoeding. Naar verwachting wordt de gezamenlijke huisvesting voor de AIVD en de MIVD opgeleverd in 2028 en in gebruik genomen in 2029.

Marinierskazerne Kamp Nieuw Milligen (KNM)

Vanwege de ongeschiktheid van de Van Braam Houckgeestkazerne als toekomstige fit-for-purposekazerne voor het Korps Mariniers is het noodzakelijk dat alle eenheden op de Van Braam Houckgeest-kazerne elders worden gehuisvest. Op 14 februari 2020 heeft het kabinet het voorgenomen besluit genomen om de marinierskazerne op Kamp Nieuw Milligen (KNM) in Apeldoorn te realiseren (Kamerbrief 33 358 nr. 15 Voorgenomen besluiten inzake verhuizing Korps Mariniers en compensatie Zeeland). Dit is op 14 juli 2020 omgezet in een definitief besluit waarover de Kamer is geïnformeerd met de Kamerbrief "definitief besluit verhuizing Korps Mariniers".

Verwerving infrastructuur en vastgoed - realisatiefase

De volgende infrastructuur en vastgoed projecten bevinden zich in de realisatiefase, wat betekent dat de opdracht voor verwerving aan de uitvoeringsorganisaties is gegeven. In onderstaande tabel wordt weergegeven welke projecten het betreft, wat het projectbudget van deze projecten is en hoe dit projectbudget over de jaren verdeeld is, als het kasritme niet commercieel vertrouwelijk is.

Projecten in realisatiefase (in miljoenen euro)

Projecten in realisatie

Projectbudget

t/m 2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026 e.v.

DBFMO Nationaal Militair museum

111,7

20,4

5,4

5,4

5,3

5,1

5,3

5,9

58,9

Legering Defensiebreed (fase 1)

127,1

30,4

49,0

39,2

8,4

Bouwtechnische verbeteringen brandveiligheid

140,8

102,7

30,1

8,0

Nieuwbouw Technology Center Land (TCL)

100-250

Commercieel vertrouwelijk

Aanpassingen vastgoed a.g.v. wijziging regelgeving

303,7

44,3

34,3

42,4

56,3

37,8

32,1

35,5

21,0

DBFMO Kromhoutkazerne

639,7

136,5

33,1

33,5

31,8

28,2

29,1

31,9

315,6

Er zijn wijzigingen ten opzichte van de begroting 2020 opgetreden bij de volgende projecten:

  • Het Nieuwbouw Technology Center Land (TCL) is nieuw toegevoegd aan de realisatiefase;

  • Hetzelfde geldt voor het project Legering Defensiebreed.

Toelichting projecten in realisatiefase

Projecten in realisatie

Toelichting

DBFMO Nationaal Militair museum

De projecten DBFMO Kromhoutkazerne en DBFMO Nationaal Militair Museum zijn beide als project gerealiseerd als «Design, Build, Finance, Maintain and Operate» (DBFMO). Dit is dus geen project dat op afzienbare termijn wordt afgerond, zoals de andere investeringsprojecten. Bij een DBFMO-contract worden zowel de investering als de exploitatie gezamenlijk aanbesteed. Er is sprake van een jaarlijkse beschikbaarheidsvergoeding aan het consortium dat deze infrastructuur heeft gebouwd en nu onderhoudt. Omdat Defensie op termijn eigenaar wordt van het gebouw, is het project opgenomen als onderdeel van de investeringen. Inmiddels is het gebouw in gebruik genomen.

Legering Defensiebreed (fase 1)

Het programma Legering Defensiebreed is gestart naar aanleiding van de bevindingen van de vastgoedinventarisatie in 2019. Dit project betreft het eerste deel van het programma, fase 1, waarvan de uitvoering is gepland van 2020 tot en met 2023. Binnen fase 1 worden van 51 gebouwen het interieur en stoffering vervangen en wordt groot onderhoud gepleegd aan de binnenzijde van zeventien gebouwen. Daarnaast worden negen legeringsgebouwen geheel vervangen.

Bouwtechnische verbeteringen brandveiligheid

Dit project betreft het op veiligheidsniveau aanpassen van de legeringsgebouwenin Nederland, Duitsland en het Caribisch gebied en is in uitvoering. Waar nodig worden interim-maatregelen getroffen voor de legering. De Kamer is hierover op 25 april 2019 en 22 mei 2020 geïnformeerd met de brieven Stand van zaken vastgoed Defensie (Kamerstukken 2018-2019, 34919, nr. 35 en 2019-2020, 34919, nr. 55) en de afwijkingsrapportage Defensie Projectenoverzicht op 20 mei 2020 (Kamerstuk 2019-2020, 27830, nr. 306). In 2020 is het merendeel van de legeringsgebouwen aangepast.

Nieuwbouw Technology Center Land (TCL)

De huidige zeer gedateerde en niet meer passende huisvesting van MatlogCo, Afdeling Techniek wordt vervangen door nieuwe en toekomstbestendige huisvesting in het Nieuwbouw Technology Center Land (TCL). Hoewel initieel renovatie van de bestaande gebouwen was beoogd, bleek dat dit de kosten van nieuwbouw evenaarde. Het projectbudget is inmiddels op de juiste hoogte gebracht. Het TCL wordt het centrum voor technologische activiteiten in het grondgebonden domein. Defensie krijgt met de bouw van het TCL een moderne faciliteit voor technisch hoogwaardige, betrouwbare en innovatieve instandhouding, modificaties en beproevingen van grondgebonden systemen en voor conceptdevelopment & experimentation (CD&E). 

Aanpassingen vastgoed a.g.v. wijziging regelgeving

Dit project betreft het aanpassen van bestaande infrastructuur aan nieuwe en aangescherpte wet- en regelgeving en bestaat uit zeven deelprojecten: o.a. vervanging installaties HCFK's, op norm brengen van drinkwaterinstallaties, verwijderen van asbest, vervangen brandmeldinstallaties, onderhouden monumenten, middelgrote stookinstallaties en brandveilig maken van overige gebouwen niet zijnde legering.

DBFMO Kromhoutkazerne

De projecten DBFMO Kromhoutkazerne en DBFMO Nationaal Militair Museum zijn beide als project gerealiseerd als «Design, Build, Finance, Maintain and Operate» (DBFMO). Dit is dus geen project dat op afzienbare termijn wordt afgerond, zoals de andere investeringsprojecten. Bij een DBFMO-contract worden zowel de investering als de exploitatie gezamenlijk aanbesteed. Er is sprake van een jaarlijkse beschikbaarheidsvergoeding aan het consortium dat deze infrastructuur heeft gebouwd en nu onderhoudt. Omdat Defensie op termijn eigenaar wordt van deze gebouwen, is het project opgenomen als onderdeel van de investeringen. Inmiddels zijn de gebouwen in gebruik genomen.

De geraamde uitgaven dienen voor de instandhouding van het vastgoed en de infrastructuur van Defensie. De omvang van de vastgoedportefeuille van Defensie is bijna 6 miljoen m2 bebouwd vloeroppervlak verdeeld over totaal 464 locaties in binnen- en buitenland. De portefeuille omvat circa 11.000 gebouwen. Daarnaast bezit Defensie circa 350 miljoen m2 terrein, waarvan circa 260 miljoen m2 aan oefen- en schietterreinen. Defensie gebruikt bovendien ook indirect ruimte: geluidsruimte om te kunnen vliegen en veiligheidszones rondom bijvoorbeeld munitieopslag. Zoals aangegeven in de leeswijzer onder de opzet DMF wordt naar aanleiding van de toezegging van de minister (Kamerstuk 35 280, nr. 7) uitgezocht of het mogelijk is een instandhoudingsbijlage te maken. Het voornemen is vanaf volgend jaar (DMF 2022) de instandhoudingsbijlage vastgoed op te nemen in de begroting van het DMF.

In de eerste jaren is het investeringsprogramma groter dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van overprogrammering. Vanaf 2026 telt het totaal van het investeringsprogramma op tot een lager bedrag dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van onderprogrammering. Omdat de ervaring van eerdere jaren leert dat het risico op vertragingen groot is, onder andere als gevolg van onvoorziene externe factoren, worden in de eerste jaren meer projecten gepland dan totaal aan budget beschikbaar is in een jaar. Door met deze overprogrammering te werken wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget.

Figuur 7 Infrastuctuur en vastgoed

De verkoopopbrengsten infrastructuur en vastgoed hebben betrekking op de opbrengsten van de af te stoten objecten. Het overtollig vastgoed wordt in vrijwel alle gevallen eerst op basis van het Kader Overname Rijksvastgoed (KORV) door het RVB ingekocht. Incidenteel vinden nog verkopen onder de oude werkwijze plaats.

Defensie hanteert voor verwervingsprojecten naast een risicoreservering per project ook een systematiek van onzekerheidsreserveringen. Met de onzekerheidsreservering worden risico’s afgedekt die buiten de invloedssfeer van een project liggen, zoals risico’s bij internationale samenwerking. Deze risico’s kunnen leiden tot een hogere raming dan oorspronkelijk voorzien. De hoogte van de onzekerheidsreservering wordt per project bepaald, maar is geen onderdeel van het projectbudget. Omdat niet alle risico’s zich tegelijkertijd voor zullen doen, is gekozen voor een systematiek waarbij de som van de onzekerheidsreserveringen per project groter is dan de reservering die in totaliteit op de begroting wordt aangehouden voor de geïdentificeerde risico’s.

Licence