Base description which applies to whole site

3.4 Beleidsartikel 4 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering

Tabel 18 Budgettaire gevolgen van beleid art. 4 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering (Tweede suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
 

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties 2e suppletoire begroting (2)

Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)

Verplichtingen

26.544.630

76.791

26.621.421

    

Uitgaven

8.375.216

‒ 322.802

8.052.414

    

Subsidies (regelingen)

7.074.752

‒ 266.904

6.807.848

Missiegedreven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie (MOOI)

63.602

2.937

66.539

Hernieuwbare Energietransitie (HER+)

45.319

‒ 8.480

36.839

Energie-efficiency

2.624

 

2.624

Green Deals

462

1.965

2.427

Demonstratieregeling Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+)

77.226

‒ 15.743

61.483

Subsidieregeling Duurzame Scheepsbouw (SDS)

3.424

‒ 454

2.970

Projecten Klimaat en Energieakkoord

5.802

‒ 123

5.679

SDE

0

900

900

SDE+

485.275

‒ 65.464

419.811

SDE++

832.375

 

832.375

Aardwarmte

30.000

 

30.000

ISDE-regeling

591.320

8.717

600.037

Carbon Capture Storage (CCS)

3.170

‒ 250

2.920

Hoge Flux Reactor

6.440

‒ 39

6.401

Caribisch Nederland

21.777

‒ 1.646

20.131

Overige subsidies

92.897

‒ 28.661

64.236

Opschalingsinstrument waterstof

1.000

2.150

3.150

Ombouw grootverbruikers

0

1.950

1.950

Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE)

0

 

0

Subsidieondersteuning verduurzaming MKB

5.489

‒ 5.289

200

IPCEI waterstof

175.724

‒ 33.962

141.762

Vulmaatregelen gasopslag

70.000

 

70.000

MIEK

5.908

‒ 2.377

3.531

Schadeafhandeling mijnbouw Limburg

3.337

 

3.337

Warmtenetten Investeringssubsidie (WIS)

130.000

‒ 128.500

1.500

NGF-project NieuweWarmteNu!

17.820

 

17.820

Tegemoetkoming energieprijzen 2022

9.345

 

9.345

Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023

3.797.830

 

3.797.830

Compensatie aanbestedende diensten SEFE-contracten

20.000

 

20.000

Tegemoetkoming blokaansluitingen

513.335

‒ 75

513.260

Uitbreiding ontwikkelfonds energiecoöperaties warmteprojecten

26.551

240

26.791

Investeringen waterstofbackbone

36.700

5.300

42.000

    

Leningen

84.000

‒ 200

83.800

Lening EBN

19.000

 

19.000

Lening InvestNL

65.000

‒ 200

64.800

    

Garanties

175.600

‒ 175.600

0

Garantie CCS/Porthos

175.600

‒ 175.600

0

    

Opdrachten

96.795

4.646

101.441

Onderzoek mijnbouwbodembeweging

3.510

‒ 1.061

2.449

SodM onderzoek

1.914

200

2.114

Uitvoeringsagenda klimaat

153

‒ 10

143

Klimaat mondiaal

1.084

100

1.184

Onderzoek en opdrachten

65.243

‒ 5.124

60.119

Programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER)

14.391

 

14.391

Energiehulp Oekraïne

10.500

10.541

21.041

    

Bijdrage aan agentschappen

146.313

1.677

147.990

Bijdrage RVO.nl

121.214

1.144

122.358

Bijdrage RDI

4.801

‒ 180

4.621

Bijdrage NEa

15.214

 

15.214

Bijdrage KNMI

1.834

713

2.547

Bijdrage NVWA

968

 

968

Bijdrage RIVM

0

 

0

Bijdrage RWS

2.282

 

2.282

    

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

151.872

‒ 2.836

149.036

Doorsluis COVA-heffing

108.639

‒ 5.339

103.300

TNO kerndepartement

41.324

2.503

43.827

TNO SodM

1.909

 

1.909

    

Bijdrage aan medeoverheden

405.853

‒ 28.744

377.109

Uitkoopregeling

2.861

 

2.861

Regeling toezicht energiebesparingsplicht

13.768

‒ 60

13.708

Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden

389.224

‒ 28.684

360.540

    

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

14.031

‒ 2.441

11.590

Nuclear Research Group (NRG)

8.382

 

8.382

Internationale contributies

2.208

 

2.208

PBL Rekenmeesterfunctie

2.441

‒ 2.441

0

ILT handhaving F-gassen

1.000

 

1.000

    

Storting/onttrekking begrotingsreserve

226.000

147.600

373.600

Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie

226.000

147.600

373.600

    

Ontvangsten

2.441.772

‒ 78.000

2.363.772

Ontvangsten COVA

111.000

 

111.000

Ontvangsten lening EBN Bergermeer

0

 

0

Opbrengsten tenders Wind op Zee

63.500

 

63.500

Opbrengst heffing ODE (SDE++)

225.000

 

225.000

Ontvangsten zoutwinning

2.511

 

2.511

Onttrekking reserve duurzame energie en klimaattransitie

454.186

 

454.186

ETS-ontvangsten

1.350.000

‒ 50.000

1.300.000

Diverse ontvangsten

235.575

‒ 28.000

207.575

Tabel 19 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)
 

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties 2e suppletoire begroting (2)

Stand 2e suppletoire begroting (3) = (1) + (2)

Verplichtingen

26.544.630

76.791

26.621.421

waarvan garantieverplichtingen

219.800

‒ 175.600

44.200

waarvan overige verplichtingen

26.324.830

252.391

26.577.221

Budgetflexibiliteit

De oorspronkelijke budgetflexibiliteit in de Ontwerpbegroting 2023 was ongeveer 24%, ofwel 76% van het beschikbare kasbudget was al juridisch verplicht. Met de mutaties van de 1e en 2e suppletoire begrotingen stijgt het percentage jurigisch verplicht naar 92%: het resterende budget is vrijwel geheel bestuurlijk gebonden, bijvoorbeeld door de afspraak dat onbesteed gebleven middelen binnen het SDE-domein in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort moeten worden en de afspraak dat onbesteed gebleven Klimaatfondsmiddelen doorschuiven naar 2024.

Toelichting

Verplichtingen

De verhoging van het verplichtingenbudget met € 76,8 mln die in het kader van de Najaarsnota wordt doorgevoerd is een saldo van verhogingen en verlagingen van het verplichtingenbudget.

De belangrijkste verhogingen van verplichtingenbudgetten betreffen:

  • TNO Kerndepartement (€ 13,5 mln): net als voor de andere TNO-onderdelen wordt ook voor TNO-AGE de opdracht 2024 al in 2023 verstrekt, hiervoor is het verplichtingenbudget eenmalig met € 10 mln opgehoogd. Het restant van de ophoging betreft aanvullende opdrachten aan TNO voor 2023.

  • De DEI+-regeling (€ 13,5 mln): de verhoging is noodzakelijk omdat een aantal projecten van de openstelling 2022 pas begin 2023 beschikt zijn. Deze verplichtingen kwamen bovenop de verplichtingen uit de reguliere openstelling 2023.

  • Onderzoek en opdrachten (€ 7,6 mln): het budget is opgehoogd met € 12,2 mln door een schuif van kernenergiebudgetten van 2024 naar 2023 en door ophoging van het budget voor het voeren van kolenprocedures met € 2,1 mln. Daarnaast is het budget met een groot aantal kleinere mutaties opgehoogd met € 1,8 mln, Daar staat tegenover een verlaging met € 8,4 mln doordat dit budget is verschoven naar Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden ter financiering van de uitvoeringskosten op het gebied van kernenergieprojecten.

  • Energiehulp Oekraïne (€ 10,5 mln): er zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor de leveringen voor onder meer transformatoren, schakelcomponenten en kabels die nodig zijn om het elektriciteitsnet in Oekraïne te herstellen. 

  • Storting in de begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie (€ 147,6 mln): voor de garantieregeling Porthos is vorig jaar € 153,7 mln uit de SDE-middelen gedekt. Daarnaast is € 21,9 mln aan provisies ontvangen van de partijen die bij de garantieregeling betrokken waren. Nu blijkt dat er geen beroep gedaan zal worden op de garantieregeling, wordt het gehele overtollige budget in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort. Hiertegenover staat een verlaging van de storting met € 28 mln ter dekking van de tegenvallende RVO-ontvangsten van terugbetaalde subsidievoorschotten van de SDE, de SDE+ en de SDE++.

  • Opschalingsinstrument waterstof (€ 254,2 mln): het budget is met € 249,9 mln opgehoogd door het schuiven van budgetten uit 2024 en verder naar 2023. Daarnaast is het budget met € 4,3 mln opgehoogd ter financiering van de Specifieke Uitkering (SPUK) aan de gemeente Hoogeveen voor de uitvoering van een waterstofpilot in deze gemeente.

Tegenover deze verhogingen staan verlagingen van het verplichtingenbudget van:

  • Doorsluis COVA-heffing (€ 5,3 mln): door de hogere brandstofprijzen in 2023 is minder aan de pomp getankt dan eerder begroot.

  • Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden (€ 7,9 mln): deze verlaging is een saldo van met name een afroming van het budget voor de SPUK-regeling voor de uitvoeringskosten klimaat van de medeoverheden (-€ 13,3 mln) en een ophoging van het budget voor uitvoeringskosten medeoverheden op het gebied van kernenergie (+€ 6,2 mln).

  • Garantie CCS/Porthos (€ 175,6 mln): voor de garantieregeling Porthos is vorig jaar € 153,7 mln uit de SDE-middelen gedekt. Daarnaast is € 21,9 mln aan provisies ontvangen op basis van de garantieregeling. Nu blijkt dat er geen beroep gedaan zal worden op de garantieregeling, wordt het gehele overtollige budget afgeboekt en in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort.

  • SDE+ (€ 108,9 mln): het budget is met € 5,8 mln verlaagd door budgetoverhevelingen naar IenW ter financiering van de kosten in 2023 van het Maritiem Informatievoorziening ServicePunt (MIVSP) en van de kosten voor het waarborgen van de scheepvaartveiligheid rond de windparken op zee. Daarnaast worden de Klimaatfondsmiddelen voor het flankerend beleid Wind op Zee met in totaal € 103,1 mln naar beneden bijgesteld, vooral omdat een groot deel van de geplande locatieonderzoeken van RVO pas in 2024 zullen plaatsvinden. Deze middelen blijven behouden voor 2024 vanwege de 100%-eindejaarsmarge die geldt voor Klimaatfondsbudgetten.

  • Subsidieregeling Verduurzaming MKB (€ 14,3 mln): omdat er in 2023 nauwelijks aanvragen zijn ingediend voor de SVM-regeling, wordt het beschikbare verplichtingenbudget verlaagd naar € 0,2 mln.

  • Warmtenetten Investeringssubsidie (WIS): het Klimaatfondsbudget wordt met € 50 mln naar beneden bijgesteld, omdat de subsidie voor een project naar verwachting pas in 2024 zal worden toegezegd. Ook deze middelen blijven behouden voor 2024 vanwege de 100%-eindejaarsmarge die geldt voor Klimaatfondsbudgetten.

Uitgaven

Subsidies

Hernieuwbare Energietransitie (HER+)

Op de middelen die bestemd zijn voor de HER+-subsidieregeling is er sprake van lagere uitgaven van € 8,5 mln, omdat er minder subsidievoorschotten in 2023 zullen worden uitbetaald dan eerder geraamd.

Demonstratieregeling Enrgie- en klimaatinnovatie (DEI+)

Op het kasbudget van de DEI+ is sprake van een onderuitputting van € 15,7 mln, vooral als gevolg van vertraging in de uitvoering van projecten.

SDE+

De verlaging van het SDE+-kasbudget met € 65,5 mln wordt enerzijds veroorzaakt door enkele grote budgetoverhevelingen naar de begroting van IenW (€ 5,8 mln) en een verschuiving van budget naar de SDE-regeling en de ISDE (€ 1,2 mln), anderzijds door verlaging van het Klimaatfondsbudget voor het flankerend beleid rond wind op zee (waaronder de locatieonderzoeken van RVO) met € 58,5 mln. Deze middelen blijven behouden voor 2024 vanwege de 100%-eindejaarsmarge die geldt voor Klimaatfondsbudgetten. Zie ook bij Verplichtingen.

ISDE

Hoewel de prognose voor de betalingen op de ISDE-regeling onzeker is, wordt op het totale kasbudget 2023 een relatief klein tekort verwacht. Om te voorkomen dat subsidiebeschikkingen hierdoor niet kunnen worden uitbetaald, wordt het kasbudget met € 8,7 mln opgehoogd.

Overige subsidies

Onder het budget Overige subsidies valt onder andere de Correctieregeling duurzame warmte. De middelen hiervoor zijn op basis van de motie Grimwis-Erkens vanuit het Klimaatfonds beschikbaar gesteld. Op deze middelen is sprake van een verlaging van € 30 mln, omdat dit deel van de in 2023 toegezegde subsidies pas in 2024 zal worden uitbetaald. Ook deze middelen blijven behouden voor 2024 vanwege de 100%-eindejaarsmarge die geldt voor Klimaatfondsbudgetten.

Subsidieondersteuning Verduurzaming MKB (SVM)

Omdat er in 2023 nauwelijks gebruik wordt gemaakt van de SVM-regeling, wordt het beschikbare kasbudget met € 5,3 mln verlaagd naar € 0,2 mln. Zie ook bij Verplichtingen.

IPCEI Waterstof

Het kasbudget voor de IPCEI Waterstof wordt met in totaal € 34 mln naar beneden bijgesteld als gevolg van vertraging in de gefinancierde projecten. Hiervan heeft € 31,8 mln betrekking op Klimaatfondsmiddelen. Deze middelen blijven behouden voor 2024 vanwege de 100%-eindejaarsmarge die geldt voor Klimaatfondsbudgetten.

Warmtenetten Investeringssubsidie (WIS)

Het Klimaatfondsbudget voor de WIS-regeling wordt met € 128,2 mln naar beneden bijgesteld omdat het overgrote deel van de betalingen op de beschikkingen die in 2023 worden afgegeven pas in 2024 zullen plaatsvinden. Ook deze middelen blijven behouden voor 2024 vanwege de 100%-eindejaarsmarge die geldt voor Klimaatfondsbudgetten. Zie ook bij Verplichtingen. Daarnaast wordt € 0,3 mln overgeheveld naar het apparaatsartikel (artikel 40) ter financiering van inhuur van beleidsmedewerkers die de WIS in 2023 begeleiden.

Investeringen waterstofbackbone

Op de subsidie aan Gasunie voor het aanleggen van de waterstofbackbone zal naar verwachting in 2023 € 5,3 mln meer bevoorschot worden dan oorspronkelijke geraamd, daarom wordt het kasbudget met dit bedrag opgehoogd.

Garanties

Garantie CCS-porthos

Voor de garantieregeling Porthos is vorig jaar € 153,7 mln uit de SDE-middelen gedekt. Daarnaast is € 21,9 mln van de bij het Porthos-project betrokken partijen ontvangen aan betaalde provisies voor de garantieregeling, waarmee het uitgavenbudget eerder is opgehoogd. Nu blijkt dat er geen beroep gedaan zal worden op de garantieregeling, wordt dit overtollige budget in zijn geheel afgeboekt en in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort. Zie ook bij Verplichtingen.

Opdrachten

Onderzoek en opdrachten

Naast een groot aantal kleinere mutaties wordt het beschikbare kasbudget verlaagd met € 5,1 mln doordat budget is verschoven naar Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden ter financiering van de uitvoeringskosten op het gebied van kernenergieprojecten.

Energiehulp Oekraïne

Zie de toelichting bij Verplichtingen.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Doorsluis COVA-heffing

Zie de toelichting bij Verplichtingen.

Bijdragen aan medeoverheden

Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden

De verlaging van het budget met € 28,7 mln is een saldo van met name een verlaging van het budget van het Nationaal Programma RES met € 9,6 mln, een verlaging van het budget voor de SPUK-regeling voor de uitvoeringskosten van de medeoverheden met € 23,5 mln en een ophoging van het budget voor uitvoeringskosten medeoverheden op het gebied van kernenergie met € 5 mln.

Stortingen begrotingsreserve

Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie

Zie de toelichting bij Verplichtingen.

Ontvangsten

ETS-ontvangsten

Op basis van een nieuwe inschatting van de voor 2023 verwachte ETS-ontvangsten wordt de ontvangstenraming met € 50 mln naar beneden bijgesteld.

Diverse ontvangsten

Op de RVO-ontvangsten van terugbetaalde subsidievoorschotten van de SDE, de SDE+ en de SDE++ wordt een tegenvaller verwacht van € 28 mln. De ontvangstenraming wordt met dit bedrag verlaagd, dekking wordt geboden door verlaging van de storting in de reserve duurzame energie en klimaattransitie met een even groot bedrag.

Toelichting op de begrotingsreserves

Tabel 20 Begrotingsreserve Duurzame energie en klimaattransitie (bedragen x € 1 mln)

Stand 1/1/2023

5.029,6

+ Geraamde storting

373,6

– Geraamde onttrekking

‒ 454,2

Stand (raming) per 31/12/2023

4.949,0

De begrotingsreserve voor duurzame energie en klimaattransitie is bestemd voor onbesteed gebleven middelen als gevolg van vertraging bij of het niet doorgaan van projecten waaraan subsidie is toegekend op basis van de SDE, de SDE+, de SDE++, de HER+ of de ISDE. Via de reserve blijven deze middelen ook in de toekomst beschikbaar voor het stimuleren van hernieuwbare energieproductie of CO2-reductie. In 2023 zal in totaal € 373,6 mln in de begrotingsreserve gestort worden als onderuitputting op de SDE, de SDE+, de SDE++, de HER+, de ISDE en de garantieregeling CCS/Porthos (die voor het grootste deel vanuit de SDE-middelen is gefinancierd).

De verwachte onttrekking van in totaal € 454,2 mln betreft:

  • de onttrekking van € 450 mln en toevoeging aan het SDE++-budget, als onderdeel van de in totaal € 1,7 mld onttrekking waartoe in de Startnota van het kabinet Rutte-III besloten is.

  • De onttrekking van € 4,2 mln om de extra uitgaven op de SCE-regeling in 2023 als gevolg van het amendement-Sienot c.s. (Kamerstuk 35 570 XIII, nr. 12) te dekken.

Tabel 21 Begrotingsreserve Aardwarmte (bedragen x € 1 mln)

Stand 1/1/2023

18,1

+ Geraamde storting

 

– Geraamde onttrekking

‒ 0,1

Stand (raming) per 31/12/2023

18,0

De begrotingsreserve voor de garantieregeling Aardwarmte is bedoeld om het budget voor het mogelijk uitbetalen van verliesdeclaraties meerjarig in te kunnen zetten en een eventuele mismatch in de tijd tussen inkomsten (premies) en uitgaven (verliesdeclaraties) op te vangen. Om gebruik te kunnen maken van de garantieregeling Aardwarmte betalen marktpartijen een kostendekkende premie aan de uitvoerder van de regeling (RVO.nl) die wordt gestort in de begrotingsreserve. In 2023 zijn er geen garanties verstrekt en dus ook geen provisies ontvangen. De onttrekking betreft de kosten die RVO maakt voor de uitvoering van de regeling.

Tabel 22 Begrotingsreserve aan ECN verstrekte leningen (bedragen x € 1 mln)

Stand 1/1/2023

6,6

+ Geraamde storting

 

– Geraamde onttrekking

 

Stand (raming) per 31/12/2023

6,6

De middelen in de begrotingsreserve risicopremie NRG zullen worden aangesproken als de Nuclear Reseach Group (NRG) – al dan niet tijdelijk of gedeeltelijk – niet kan voldoen aan de terugbetalingsverplichtingen volgens de afgesloten leningsovereenkomst.

Licence